BESCHULDIGINGEN INZAKE
MISHANDELING VAN V. D. LUBBE.
DE 14e ASSEMBLEE.
WOENSDAG 27 SEPTEMBER 1933
VERBOLGENHEID ONDER
JOURNALISTEN OVER
BEVOORRECHTING
DE
Protesten te Berlijn voorbereid
EEN PERSVERTEGENWOORDIGER
OP BEZOEK BU v. d. LUBBE
IN DE GEVANGENIS
Onderzoek naar de behandeling
DUITSCHLANDS STRIJD TEGEN
DEN NOOD.
Verklaringen van Albada en Vink.
DE WERVELSTORM IN
MEXICO.
Twee en een half milliard voor
huisreparaties.
EEN EXPOSE VAN MINISTER
SCHMIDT.
KARD. BERTRAM OVER DEN
NIEUWEN TIJD.
NOG HONDERDEN SLACHTOFFERS
ONDER DE PUINHOOPEN.
MEXICAANSCHE BISSCHOPPEN BIJ
DEN PAUS.
NIEUWE VIJANDELIJKHEDEN IN
CHINA?
Antwoord op Japans ultimatum
onbevredigend.
AARDSCHOK IN DE ABRUZZEN.
Minstens 12 dooden en 150
gewonden.
OUD MINISTER BRACHT
OVERLEDEN.
De schade is zeer aanzienlijk.
DUITSCHE JOURNALISTEN UIT
RUSLAND GEBANNEN.
SCHRIJVEN VAN KARD. PACELLl
AAN HET SPAANSCHE
EPISCOPAAT
NOODWEER BOVEN FRANKRIJK
DE OVERSTROOMINGEN IN
SLOWENIE.
HERRIOT'S ZIEKTE
Tal van dorpen verwoest.
MINISTER COLIJN TE LONDEN.
Bespreking van koloniale zaken, t
WEDEROM EFN AANTAL NAZIS TE
WEENEN GEARRESTEERD.
TREINBOTSING IN BELGIE.
MUSSOLINI HULDIGT MUSSOLINI.
HET CONFLICT IN DE RAND-
GOUDMIJNEN.
LEIPZIG, 26 September (VAN ONZEN COR
RESPONDENT). Ofschoon de dag van heden
ons midden in de generale repetitie voerde, die
Van der Lubbe voor zichzelf organiseerde, al
vorens den fakkel in het volkshuis te werpen
en de drie brandstichtingen in het keizerlijk
slot, in het Berlijnsche stadhuis en in een bu
reau van armenzorg onderwerp van verhande
ling uitmaakten, was de belangstelling der
procesvolgers toch op andere dingen geconcen
treerd.
Eerstens namelijk waren er gruwelgeschiede-
nissen opgedoken, waarvan Van der Lubbe al
weer het middelpunt vormde. Een of andere
onbekende was er namelijk achter gekomen,
dat onze landgenoot eiken ochtend, bij wijze
van ontbijt een pak ransel van den gevangenis
cipier ontvangt. Doel daarvan zou zijn hem, of
op te frisschen, of geheel imbeciel te maken en
aldus tot zwijgen te brengen.
Daarentegen verklaren de autoriteiten nog
maals, dat Van der Lubbe als een schoothondje
door hen vertroeteld wordt. Er staat steeds
een flacon roode wijn in zijn cel. Men legt hem
de vurigste perziken voor, hij krijgt tafeldrui
ven, succulente biefstukken, broodjes met jam
en marmelade enz. Het is alleen van deze
broodjes, dat hij van tijd tot tijd iets nuttigt.
Alle andere lekkernijen laat hij onaangeroerd
staan.
Sommige persvertegenwoordigers dringen er
nu op aan, dat Van der Lubbe aan hen voor
gesteld zal worden, opdat zij aldus gelegen
heid krijgen naar de striemen een onderzoek in
te stellen, bij het pak morgenransel ontstaan.
Een rechtsgeleerde dringt er op aan, dat men
hem een paar uur geheel alleen met den mis
dadiger in de cel zal laten, teneinde dezen
gelegenheid te geven, geheel vrijuit te spreken.
Dit wat Van der Lubbe betreft.
Van Torgler nam vandaag niemand eemge
notitie, destemeer daarentegen van de Bulga
ren. Eerstens zagen wij in een telegram de aan
komst annonceeren van Popoff s vader op mor
genmiddag. Popoff's- vader wil het proces blijk
baar ook volgen. De man is onderwijzer op een
dorpsschool en geen communist.
Dimitroff's zuster heeft haar broeder giste
ren mogen bezoeken. Zij vertelde dat het on
derhoud in aanwezigheid van den tolk en van
meerdere politie-beambten nogal pijnlijk was
en dat uitsluitend slechts zeer vaag over alge-
meene dingen gesproken mocht worden. Zij
vond haar broeder ongebroken naar den geest,
maar lichamelijk nogal achteruit gegaan. Er
werd een gewichtsverlies van 9 K.G. vastge
steld. De dame krijgt van dag tot dag een kaart
om het proces te volgen.
Afgezien hiervan, schijnt er een geconcen
treerde aanval van internationale juristen op
het Hof van Leipzig aan den gang te zijn.
Voor de drie Bulgaren hebben zich, gelijk
men weet, vroeger al drie bekende Parijsche
advocaten ingespannen.
Voorts Detscheff die al maanden lang In
Leipzig vertoeft, maar niet tot het Hof kan
worden toegelaten daar hij geen Duitsch
machtig is. Dr. Teichert de verdediger der
Bulgaren nam hem aan als medewerker en
deze insisteert nu, dat van der Lubbe door
een Hollandsch psychiater onderzocht zal wor
den. Dr. Detseheff heeft tot zijn verbazing
echter geen permissie gekregen om in de rechts
zaal aanwezig te zijn. Wel daarentegen mocht
hij zijn landgenooten, vergezeld van een tolk
en van een rechter van instructie, spreken,
alleen echter over bijkomstigheden en niet over
het proces zelf. Dit voorrecht verkreeg ook de
Bulgaarsche advocaat Griginoff, die uitstekend
Duitsch spreken kan, maar door het Hof zon
der opgave van redenen niet tot de verdedi
ging werd toegelaten.
Als medewerkers in de verdediging hebben
zich nog aangeboden de Engelsche advocaten
Brity en Lawson, de Amerikanen Hays en
Leibovitch, Levison en Gallacher, welke laat
ste uit Los Angelos naar Leipzig kwam. Verder
de Belgische advocaten Soedan, Graux en
Braffort. de Franschen Willard en Jaegle, de
Hollander van 't Hoff, de Tsjech Kamina en
tenslotte nog twee Zwitsers en twee Saarlan-
ders. Mr. Gallacher uit Los Angeles mocht aan
vankelijk de grens naar Duitschland niet over
schrijden, maar is nu toch in Leipzig gearri
veerd en heeft ook een toegangskaart tot de
rechtszaal gekregen.
Zulks is ook het geval met Griginoff uit So
fia, Hays uit New York en Willard uit Parijs.
Van alle buitenlandsche advocaten, welke
in het proces genoemd worden, zou, naar het
schijnt, alleen mr. Stomps toegelaten worden,
indien van der Lubbe er slechts om vroeg. De
overige buitenlanders schijnen geen kans te
hebben.
Herinnerd kan in dit verband nog eens aan
de inleidende woorden van den president wor
den, toen hij zei, dat slechts zulke buitenland
sche advocaten welkom zijn, die uitsluitend het
welzijn van den cliënt beoogen en geen neven
oogmerken nastreven, als het maken van re
clame voor zichzelf, het voeren van anti-
Duitsche propaganda enz.
Een ander punt, dat vandaag de aandacht
trok, is het feit, dat het ministerie van propa
ganda een interview van twee journalisten met
van der Lubbe in gang zette. Hierover is bij
de andere journalisten veel verbolgenheid ge
wekt. Amerikanen en Engelschen schijnen een
formeel protest in Berlijn te willen indienen en
de Franschen zijn ook zeer boos, zooals morgen
ochtend in de Parijsche „Excelsior" wel blijken
zal.
De Duitsche persvertegenwoordigers werden
sisterenavond ter conferentie bijeengeroepen
en kregen daar den wenk van het ministerie
van propaganda, de aangeklaagden toch niet
voorbarig als misdadigers te doodverven wier
schuld bereids vaststaat. De advocaat van Torg
ler heeft reeds openlijk moeten protesteeren
tegen de lakenswaardige mamer waarop zijn
cliënt die zich niet verdedigen kan door de
„Neuste Leipziger Nachtrichten als een boef
afgeschilderd pleegt te worden.
Heden heeft Dimitroff van zijn kant tegen
de onridderlijke Duitsche pers trachten pro-
testeeren, maar daarbij werd hem
door den president ontnomen.
De zitting zelf leverde hernieuwde scne -
mutselingen tusschen den president en de Bu -
garen en met name tusschen Dimitroff en hem
op. De president schijnt uitermate bezorgd te
zijn, dat Dimitroff een groote communistische
rede van stapel wil laten, dan wel de leiding
van het proces in eigen handen nemen. En deze
vrees maakt hem blijkbaar zeer nerveus. Ge
volg is, dat opnieuw de indruk gewekt werd
dat een zeer aanzienlijke besnoeiing van de
vrije verdediging van Dimitroff plaats had.
Met van der Lubbe werd daarentegen weer
met de uiterste lankmoedigheid omgegaan.
Wijl het stokkend verhoor van onzen landgenoot
weinig of geen nieuws oplevert, zullen morgen
de rechter van instructie en de politiebeambten,
die de akte van beschuldiging opstelden, als
getuigen onder eede verhoord worden en zulks
"Waarschijnlijk over den brand in het rijksdag
gebouw zelf.
Vandaag was, gelijk hooger gezegd, de gene
rale repetitie aan de beurt. Van der Lubbe
'bevestigde of althans ontkende niet^ dat hij
drie gebouwen in Berlijn achter elkaar op één
avond in brand gestoken heeft.
Dimitroff meende, dat niet duidelijk genoeg
aan het licht gebracht werd, of van der Lubbe
deze misdaden alleen of wel in samenwerking
met anderen verricht heeft. De president daar
entegen vond dat dit punt wel voldoende tot
klaarheid gebracht was en weigerde den Bul
gaar de mogelijkheid, zich hierover te uiten.
Onderzoek inzake de gru
welverhalen.
LEIPZIG, 26 September. (W.B.) De bekende
Zweedsche crimineele psycholoog prof. dr.
Harry Soederman van de universiteit van
Stockholm en de Nederlandsche journalist
Johan Luger van de „Telegraaf" hebben heden
met verlof van den senaatspresident dr. Buen-
ger in gezelschap van den verdediger, dr.
Seuffert, van der Lubbe geruimen tijd alleen
gesproken.
Zij ontmoetten beklaagden bij 'n wandeling in
den tuin van het huis van bewaring, dat vol
gens hun mededeelingen een aangenamen in
druk maakt.
Beklaagde wordt door de bezoekers als een
schuw «n gesloten mensch geschilderd, die
langzaam denkt.. In zijn cel vonden zij choco
lade, thee en half opgegeten met worst be
legde boterhammen.
Van der Lubbe kon eerst toen men hem
erop wees, dat in het buitenland berichten
verspreid werden, volgens welke hij in de
gevangenis langzaam vergiftigd en vreeselijk
geslagen werd, ertoe gebracht worden, zich
uit te kleeden. Hij lachte om deze gruwel
verhalen en verklaarde, dat er niets van waar
was.
Prof. Soedermanr, heeft zich op grond van
zijn onderzoek bereid verklaard, eventueel
ook voor het rijksgerecht als getuige te ver
klaren, dat hij niet de geringste sporen van
slagen of mishandelingen kon constateeren.
Ook de bewering, dat van der Lubbe door
injecties vergiftigd of verdoofd wordt, behoort
volgens zijn persoonlijke bevindingen tot het
rijk der fabels.
Op een vraag, hoeveel hij at, verklaarde
beklaagde, dat hij niet veel gegeten had.
Van het aanbod van den Zweedschen geleer
de, om zijn waarnemingen in het openbaar te
bevestigen, is aan senaatspresident dr. Buen-
ger mededeeling gedaan.
Het persbureau Vaz Dias deelt ons mede, van
den heer P. J. Albada te Leiden de volgende
verklaring te hebben ontvangen
„In de Hcllandsche pers komt een verslag
voor van de rechtszitting in Leipzig. De com
missaris der recherche, Heisig, brengt verslag
uit van het onderzoek, dat hij in Leiden heeft
ingesteld.
Hierin komt o.a. voor
„Van Albada is tot de overtuiging gekomen
dat Van der Lubbe in de communistische par
tij een geschikt object was om bijzondere ac
ties te voeren. De partij heeft Van der Lubbe
steeds op den voorgrond geschoven om zelf op
den achtergrond te blijven en Van der Lubbe
Was zoo fatsoenlijk steeds de schuld op zich
te nemen.
In 1931 is aan Van der Lubbe aangeraden uit
de communistische partij te treden. Getuige wist
echter niet wat er ten slotte gebeurd was,
doch geloofde nauwelijks, dat Van der Lubbe
aan deze uitnoodiging gehoor heeft gegeven.
Van der Lubbe zou als 't ware „kalt gestellt"
worden. Maar de motieven kon men niet te we
ten komen."
De bedoeling is blijkbaar om te suggereeren,
dat uit mijn verklaringen zou voortvloeien, dat
van der Lubbe waarschijnlijk alleen buiten de
partij gezet zou zijn om hem voor een terro
ristische daad te gebruiken, zonder dat de partij
daarvoor de verantwoording zou hoeven te
dragen.
Persoonlijk heb ik geen reden om de C. P. H.
een dienst te bewijzen, gezien de kletspraatjes,
waarschijnlijk in hoofdzaak afkomstig van
Freek van Leeuwen, omtrent mij en mijn beste
kameraden gepubliceerd. Desondanks wil ik
toch deze berichten uitdrukkelijk tegenspreken
en daarbij vaststellen, dat ik daarmee niet de
juistheid onderschrijf van andere berichten,
die gepubliceerd zijn of zullen worden, maar
dat die geheel voor de verantwoording van de
berichtgevers zijn.
Ik heb tegen Heisig uitdrukkelijk verklaard
dat van der Lubbe al sinds een paar jaar geen
lid van de C. P. H. meer was. De uitdrukking
„kalt stellen" wordt onder mijn geestverwanten
nooit gebruikt en was mij tot dusver onbe
kend; dat woord is dus niet van mij afkomstig.
Ook heb ik wel gezegd, dat de redenen van
van der Lubbe's uittreden niet bekend waren,
maar tegelijk dat hij de laatste jaren op alle
principieele punten de C. P. H. fel bestreder)
heeft en door de C. P. H.-ers voor fascist werd
uitgescholden.
Wat betreft het „geschikt object", Heisig
stuurde er op aan, dat ik verklaren zou, dat
van der Lubbe een goede bekende van voor
aanstaande C. P. H.-ers zou zijn. Hij noemde
o.a. Wijnkoop en De Visser. Ik heb gezegd,
dat dit vrijwel uitgesloten moest zijn, omdat
van der Lubbe al een paar jaar uit de parti;
was, en tijdens zijn lidmaatschap alleen voor
het vuile werk, de straatpropaganda, gebruikt
werd, waarbij hij moeilijk met kamerleden in
aanraking kon zijn gekomen. Misschien dat
Heisig's uitlating hiervan de vertaling is.
Heisig, die de opdracht had om in Holland
bezwarend materiaal op te sporen, heeft dit dus
zelf geconstrueerd. Zijn verslag is alleen een
stuk nationaal-socialistische partij propaganda.
Ik spreek hierbij nog eens uitdrukkelijk tégen,
dat zijn verslag in overeenstemming is met in
lichtingen door mij verstrekt".
De heer Jacobus de Vink, die eveneens ge
hoord is, zond aan het V. D. bureau de vol
gende verklaring:
„Vink veronderstelde niet, dat Van der Lub
be had bedankt, daar hij verder overeenkom
stig de beginselen der partij werkzaam is ge
weest.
Getuige (d.w.z. Heisig) doet dan nog mede
deelingen over aanteekeningen van verdachte,
die volgens mededeeling van Vink op den dag
vóór 1 Maart door een vertegenwoordiger van
de communistische partij Holland zijn afge
haald. Het was een dagboek en een oude pas
van Van der Lubbe".
Het bovenstaande, voorkomende in het ver.
slag van de zittingen van het Leipziger pro
ces, zijnde verklaard door den recherchecom-
missaris Heisig, is absoluut gelogen. Onderge
teekende heeft niets van dien aard verklaard
Het staat absoluut vast voor mij, dat Van der
Lubbe wel bedankt had als lid der C. P. H.
en geen vertegenwoordiger van de C. P. H.
heeft die aanteekeningen („dagboek") wegge
haald. Dat dagboek is trouwens gepubliceerd
in het „Roodboek", uitgegeven door het van
der Lubbe-Comité".
In verband met deze verklaringen heeft Vaz
Dias zich gewend tot de politie te Leiden met
het verzoek hieromtrent inlichtingen te willen
verstrekken. Een rechercheur van de politie
te Leiden is namelijk bij de verhooren door
den Duitschen commissaris Heisig aanwezig ge-
weest zoodat deze kan vaststellen of de hier
boven afgedrukte verklaringen in overeenstem
ming met de waarheid zijn.
De commissaris van politie te Leiden deelde
echter mede omtrent deze verhooren geen in
lichtingen te kunnen verstrekken.
„Of hij zich eens duidelijker wil
uitlaten?"
LEIPZIG, 27 September (W.B.) Ook vandaag
heeft het publiek, dat toegangskaarten tot het
rijksdagproces heeft weten te krijgen, zich
reeds uren tevoren voor het gebouw opgesteld
en wacht geduldig voor den hoofdingang, tot
het tegen negen uur wordt binnen gelaten.
Onder de journalisten wordt vooral druk ge
sproken over het in de geschiedenis der Duit
sche rechtspleging tot nu toe ongekende feit,
dat tijdens het proces aan twee journalisten ge-
legenheid is gegeven, om zich met den beklaag-
de te onderhouden en hun indrukken daarover
in de pers bekend te maken.
Met bijzondere spanning wacht men op de
gevolgen, welke de door den president van
het hof aangekondigde wijziging der procedure
in de verhandeling zal tweeg brengen. Zooals
men weet, zullen nu, tegelijk met va^ der
Lubbe de beambten worden verhoord, die bij
het vooronderzoek den hoofdbeklaagde hebben
ondervraagd.
Of vandaag reeds tot de bespreking van den
eigenlijken rijksdagbrand zal worden overge
gaan, valt op het oogenblik nog diet met zeker
heid te zeggen. Waarschijnlijk zal dit thema
de volgende twee zittingsdagen, Donderdag en
Vrijdag dus, de hoofdschotel van de verhande
ling uitmaken. Daarop zal het proces tot de
volgende week Dinsdag worden onderbroken
in verband met het te Leipzig plaats vindende
Duitsche juristen-congres.
Na de opening van de zitting van vandaag
wijst senaatspresident dr. Bünger erop, dat het
niet zal zijn te vermijden, de tot nog toe door
van der Lubbe afgelegde verklaringen op grond
van de verklaringen van de getuigen, die van
daag zullen worden verhoord, nog eenmael te
laten herhalen.
De VOORZITTER richt dan de volgende vra
gen tot beklaagde van der Lubbe: „Wilt u nu
vandaag luider en duidelijker antwoorden dan
gisteren
De BEKLAAGDE staat op en verklaart na
lang aarzelen: „Wat ik mogelijk houd
VOORZITTER: „Wij hebben vernomen, dat
gisteren eenige heeren u hebben opgezocht en
dat u zich open met hen hebt onderhouden.
Is dat juist
VAN DER LUBBE: „Dat kan ik met zeggen".
De voorzitter roept dan professor Soeder-
mann uit Stockholm als getuige voor, die gis
teren den beklaagde in de gevangenis in ge
zelschap van een Nederlandschen journalist
heeft bezocht.
Professor Soedermann wordt als getuige be-
ëedigd en verklaart o.a.„Ik heb gisteren van
der Lubbe in het huis van bewaring een be
zoek gebracht, omdat men in de buitenland
sche pers zoo vaak geschreven heeft, dat van
der Lubbe mishandeld en gepijnigd werd, dat
men hem morfine of cocaine had ingespoten
en dat daaraan zijn eigenaardige houding in de
rechtszaal was te wijten. Ik heb den beklaagde
in zijn cel bezocht en alles in de beste orde
bevonden. Ik kan verklaren, dat hij beter be
handeld wordt dan de overige gevangenen,
bijvoorbeeld wat het eten betreft.
Zoodra ik binnen trad, heeft van der Lubbe
mij gevraagd (ik heb de woorden letterlijk op
geschreven): „Waarom stelt u dit onderzoek in?"
Ik antwoordde hem: „Omdat men in de bui
tenlandsche pers zegt, dat u slecht behandeld
wordt".
Van der Lubbe heeft toen een beetje ge
lachen en met het hoofd geschud.
Ik heb hem daarop onderzocht, doch nergens
eenige teekenen van mishandeling kunnen vin
den.
Ik vroeg van der Lubbe: „Voelt u zich licha
melijk wel Hij antwoordde: „Jawel, ik v.oel
me wel".
De VOORZITTER: „Hij heeft dus bij uw
binnenkomst uw vragen niet afgewacht, doch
onmiddellijk belangstellend zelf gevraagd, waar
om het onderzoek plaats vond
SOEDERMANN: „Jawel. Ik kreeg den in
druk, dat ik urenlang met hem had kunnen
praten en dat ik dan ook verstandige antwoor
den van hem zou gekregen hebben. Mijn met
gezel, de Nederlandsche journalist Luger, heeft
ook met hem gesproken en eveneens verstan
dige antwoorden van hem gehad. Van der Lubbe
heeft een buitengewoon schuwen en verlegen
indruk gemaakt. Volgens mijn meening moet
het groote apparaat van dit proces intimidee
rend op hem werken.
Op een desbetreffende vraag verklaart de
getuige verder: „Ik heb den indruk, dat van
der Lubbe zeer goed leeft".
Dr. SACK: „Er wordt beweerd, dat men hem
met langzaam werkende vergiften bewerkt"
GETUIGE: „Ik heb hem ook gevraagd, of
hij zich ooit na gegeten of gedronken te heb
ben, op de een of andere tijden onbehaaglijk
heeft gevoeld. Hij heeft dit zeer stellig ont
kend".
Dr. SACK: „Er wordt verder beweerd, dat
van der Lubbe typische teekenen vertoont van
een bewerking met verdoovende middelen.
MüNCHEN, 25 September. (V. D.) De natio
naal-socialistische bedrijfscellenorganisatie, be-
drijfsgroepbanken en assurantie-ondernemin
gen hebben tezamen met de industrie- en han
delskamer van München een demonstratie ge
houden, waarop, behalve de Beiersche minis
ter-president, Siebert en de leider van het
arbeidsfront, dr. Ley, ook de rijksminister van
economie, dr. Schmidt, het woord heeft ge
voerd.
Nadat deze had uiteengezet, dat er geen
tegenstellingen bestonden tusschen hem, minis
ter Darré en dr. Ley, zeide hij o.a.: Ons volk
moet zich zelf helpen, doch wij willen ons niet
afsluiten van het verkeer tusschen de volkeren
der wereld. Wij zijn bereid met de volkeren
der wereld goederenruil te drijven en deze te
bevorderen. Te dien einde sluiten wij met de
afzonderlijke landen overeenkomsten, die in
ons belang zijn. Deflatie, noch inflatie kunnen
helpen. De minister waarschuwde er voor, te
veel dwangmaatregelen van de regeering te
verwachten. Het is moeilijk, zulke maatregelen
te nemen, zonder het bedrijfsleven ernstige
schade te berokkenen. Een gezonde druk is
echter noodig. Warenhuizen, coöperatieve ver-
eenigingen en banken mogen niet eenvoudig
weg vernield worden. In de warenhuizen is een
milliard belegd en duizenden vinden er een
bestaan. Wanneer het bedrijfsleven opbloeit,
kunnen banden worden aangelegd. Hetzelfde
geldt voor coöperaties en banken.
De taak van den nationaal-socialistische staat
kan alleen bestaan in controle, doch nooit mag
de staat ingrijpen, of zelf zaken doen.
De belastingen, aldus vervolgde dr. Schmidt,
zijn thans voor het bedrijfsleven ondraaglijk.
Deze druk moet verminderd worden en de
rentevoet moet verlaagd worden. In het be
lang van de werkverschaffing kan echter geen
belastingverlaging worden toegestaan. Het rijk
heeft 500 millioen beschikbaar gesteld voor
reparaties aan huizen. In het eerstvolgende
halve jaar zal het vijfvoudige hiervoor worden
besteed. De reactie hiervan zal buitengewoon
zijn.
Verder wordt de aanleg van wegen uitge
voerd, hetgeen tot verlevendiging van het be
drijfsleven zal bijdragen.
Uit Breslau wordt gemeld, dat Z. H. Em.
kardinaal Bertram, aartsbisschop van Bres
lau, in verband met de a.s. Rozenkransmaand,
tot zijn diocesanen een herderlijk schrijven
heeft gericht, waarin hij wijst op den nieuwen
tijd, welke voor Duitschland is gekomen.
Zal, aldus vraagt de kardinaal zich af, de
heropbouw van Duitschland slechts economisch
zijn? Slechts nationaal? Slechts een streven
naar verbetering van het aardsche leven?
De bij het gansche volk ontwaakte gebeds
ijver, de noodkreet, welke opstijgt tot Gods
Voorzienigheid en welke overal valt waar te
nemen,-bewijst, dat het katholieke volk anders
voelt.
Al streeft de buitenwereld nog zoo ernstig
en onweerstaanbaar naar aardschen voorspoed,
de volksziel hongert en dorst naar iets veel
hoogers en grooters.
Na gewezen te hebben op het vele leed, dat
reeds geleden is en den menschen wellicht nog
wacht, beveelt Zijne Eminentie het rozen
kransgebed aan als het beste middel tot de zoo
noodzakelijke verdieping van het geloofsleven
en tot het opwekken van sterken moed en of
ferzin.
De kardinaal besluit zijn herderlijk woord
met de aansporing tot de Duitsche katholie
ken, om in dit beslissende jaar de October-
maand te vieren in het teeken van den rozen
krans.
MEXICO, 26 September. (R.O.) Tientallen ge
zinnen, welke met de vloedgolf, die zich door
de overstrooming van de rivieren de Panuco en
Tamesi gevormd had, worstelden, zijn gered
volgens mededeelingen van den militairen com
mandant van den staat Tamaulipas, die beves
tigt, dat practisch alle gebouwen van de stad
Tampico zijn verwoest.
Zeven en tachtig personen zouden gedood
zijn, toen het burgerlijk ziekenhuis van Tam
pico onder het geweld van den orkaan be
zweek.
NEW YORK, 26 September. (H.N.) Volgens
nadere berichten uit Mexico is de stad Tampico
voor drie kwart door den wervelstorm ver
woest. De houten gebouwen hebben meer ge
leden dan die, welke uit steen opgetrokken
waren. Men vreest dat nog honderden slacht
offers onder de puinhoopen begraven liggen.
HAMBURG, 26 September. (H.N.) Het tank
schip „Frantz Klasen" van de Duitsch-Ameri-
kaansche petroleummaatschappij^ heeft radio-
telegrafisch meegedeeld, dat het in de golf van
Mexico een roeiboot met twee Amerikaansche
soldaten heeft opgepikt. De beide soldaten zijn
te St. Thomas aan land gezet.
Heeft u zich ervan overtuigd, of van der Lubbe
op zijn lichaam litteekenen had van injecties?"
GETUIGE: „Ik heb niets dergelijks gecon
stateerd".
Dr. Sack verzoekt, ook den Nederlandschen
journalist, met het oog op de geruchten in het
buitenland, als getuige te hooren.
Deze, als getuige gehoord, bevestigt, wat
reeds door professor Soedermann is verklaard.
Hij heeft met den beklaagde een eenvoudig ge
sprek gehad, dat zich echter meer tot een één-
lettergreepig onderhoud heeft beperkt. Van der
Lubbe heeft met „ja" en „neen" geantwoord,
slechts iets levendiger dan voor het gerecht.
Overigens heeft hij ook in den tuin het hoofd
op de borst gebogen gehouden.
ADVOCAAT DR. SACK: „Heeft u toevallig
ook den beklaagde Torgler gezien
GETUIGE: „Ik zag toevallig, hoe Torgler uit
een kamer kwam en een cigaret rookte.
Het verhoor van den beklaagde Van der
Lubbe wordt vervolgens voortgezet..
Eerst wordt commissaris Heisig verhoord over
de verklaringen, welke van der Lubbe vroeger
over de branden in het „Wohlfahrtsamt", het
raadhuis en het slot had afgelegd.
De getuige beschrijft het eerste verhoor op
27 Februari.
(Ongecorrigeerd)
Wat deed van der Lubbe
in Frankrijk
PARIJS, 26 September (H.N.) De politie is
er thans in geslaagd sporen te vinden van het
verblijf van van der Lubbe in Frankrijk. Het
blijkt, dat hij in 1929 te Duinkerken, te Bou
logne en in een dorp in de buurt van Calais
heeft vertoefd. Hij heeft ook werkzaamheden
verricht en heeft o.a. meegeholpen bij het werk
aan een dijk. Het volgend jaar is hij weer ver
schenen, toen hij het plan had om over het
Kanaal te zwemmen. Te Calais woonde hi
vergaderingen van alle politieke partijen bi.
Toespraak van Zijne Heiligheid.
Z. H. de Paus heeft audiëntie verleend aan
eenige Mexicanen, die onder leiding der aarts
bisschoppen van Guadalajara en Puebla een
pelgrimstocht hebben gedaan naar Rome. De
reis was niet zonder gevaar, want in de nabij
heid der Antillen werd hun schip door een
hevigen cycloon overvallen. Mgr. Veria y Zuria,
aartsbisschop van Puebla, heeft vele maanden
in de gevangenis van Mexico doorgebracht,
wegens „ongehoorzaamheid!" aan de vervol-
gingswetten van Calles.
In zijn toespraak zeide Z. H. de Paus o.a.:
„Wij zien in u de vertegenwoordigers van ge
heel Mexico, dat zoovele bewijzen heeft gele
verd van liefde tot den godsdienst en gehoor
zaamheid aan den Paus, den Plaatsvervanger
van Christus. God geve, dat in dit Heilig Jaar
de Katholieke Kerk van Mexico in hare vrij
heid worde hersteld. O. L. Vrouw van Guade-
lupe; die u op uw reis heeft beschermd, moge
ook den godsdienstvrede wederom terugschen
ken aan uw zoo bedroefd vaderland.
De 'aartsbisschop van Guadelupe verzocht
Z. H. den Paus het officie der H. Mis van O.
L. Vrouw van Guadelupe verplicht te stellen
voor de geheele Katholieke Kerk.
LONDEN, 26 September. (H.N.) Uit Peking
wordt gemeld, dat de toestand daar meer en
meer gespannen is geworden. Daar het ant
woord, dat de Chineesche generaal op het Ja-
pansche ultimatum heeft gegeven, door de Ja-
pansche militaire autoriteiten onbevredigend
wordt geacht, is men voor een hervatting der
vijandelijkheden binnen 24 uur bevreesd.
De kwestie der Duitsche
vluchtelingen.
GENEVE, 26 September. (VAN ONZEN
CORRESPONDENT). De Nederlandsche dele
gatie heeft vandaag met eenige vertegenwoor
digers van de andere aan Duitschland gren
zende landen de vraag nader besproken, of het
gewenscht zou zijn, het vraagstuk van het lot
der Duitsche vluchtelingen op de veertiende
volkenbondsvergadering te doen behandelen.
De kans schijnt wel groot te zijn, dat een
desbetreffend voorstel door de nabuurstaten
van Duitschland gemeenschappelijk zal worden
ingediend.
Een definitief besluit werd echter ook van
daag nog niet genomen.
De Nederlandsche delegatie
GENEVE, 26 September. (VAN ONZEN
CORRESPONDENT). De Nederlandsche dele
gatie zal in de verschillende commissies als
volgt verdeeld zijn:
Eerste commissie (juridische kwesties): mr.
Limburg.
Tweede commissie (technische volkenbonds
organen): mr. Patijn; plaatsvervanger: prof.
Frangois.
Vierde commissie (budgetaire kwesties):
mevr. Kluyver.
Vijfde commissie (humanitaire en sociale
kwesties)prof. Moresco; plaatsvervanger:
mevr. Kluyver.
Zesde commissie (politieke kwesties): mr.
Patijn; plaatsvervanger: prof. Frangois.
Bovendien behoudt minister De Graeff over
eenkomstig de gewoonte zich het recht voor
ook aan de commissie besprekingen deel te
nemen, telkens wanneer zijn persoonlijke aan-
wezighèid in de een of andere commissie wen-
schelijk zou zijn.
De eerste commissie voor de juridische
kwesties heeft vandaag onzen landgenoot mr.
J. Limburg opnieuw tot haar ondervoorzitter
gekozen.
ROME, 26 September. (R. O.) Uit Sulmona
in midden-Italië wordt gemeld, dat aldaar den
BERLIJN, 26 September. (W.B.) De vroe- I afgeloopen nacht, om 4.35 een krachtige, aard-
gere minister van binnenlandsche zaken, dr.
Bracht, is hedenochtend in zijn woning, na een
langdurig lijden, overleden.
BERLIJN, 26 September. (R.O.) De corres
pondenten der Duitsche bladen in Rusland
hebben order gekregen, binnen drie dagen het
land te verlaten.
BERLIJN, 26 September. (R. O.) Alle Russi
sche correspondenten in Duitschland hebben
eveneens 'van de sovjet-regeering aanzegging
gekregen, binnen drie dagen Duitschland te
verlaten.
Deze order is het gevolg van het onlangs ge
melde incident te Leipzig, waar twee Russische
correspondenten werden gearresteerd.
BERLIJN, 26 September (H.N.) Omtrent het
journalistieke conflict, dat tusschen de Duit
sche en sovjet-regeering is ontstaan, wordt na
der gemeldt, dat de Russische gezant, Zaterdag
j.l. een nota heeft ingediend, waarin geprotes
teerd wordt tegen de arrestatie van de beide
Russische journalisten te Leipzig en tegen an
dere maatregelen, die de Duitsche regeering
in den laatsten tijd tegenover Russische jour
nalisten had getroffen. Op deze nota was tot nu
toe door Duitschland niet geantwoord.
De Katholieke Spaansche bladen publiceeren
een schrijven van kardinaal Pacelli aan den
aartsbisschop van Tarragona, kardinaal VidaL
y Barraquer, waarin de kardinaal-staatssecre
taris, namens den H. Vader het geheele Spaan
sche episcopaat en de geestelijkheid en geloovi-
gen van Spanje dankt voor de hartelijke ont
vangst van de encycliek „Dilectissima Nobis".
Zijne Heiligheid is zeer verheugd over de
uitbreiding der Katholieke Actie en de oprich
ting van katholieke scholen ter vervanging van
die scholen, welke door de nieuwe onderwijs
wet zijn opgeheven.
Aan het slot van het schrijven deelt kardinaal
Pacelli mede, dat Zijne Heiligheid geheel in het
bijzonder voor Spanje bidt.
Overval op een Jesuieten
huis.
Naar „El Mati" uit Gandia verneemt, hebben
tot dusver onbekende personen een overval
gepleegd op het vroegere Jesuietenhuis aldaar.
In de kapel en in de sacristie werden voorwer
pen van groote kunstwaarde bevuild en be
schadigd.
Uitbreiding van „El Debate"
Naar uit Madrid vernomen wordt, zal de be
kende katholieke uitgeverij „La Editorial Cato-
lica S. A.", waar behalve het groote Madrileen-
sche blad „El Debate" ook nog tal van andere
katholieke bladen en tijdschriften worden uit
gegeven, binnenkort een geweldige uitbreiding
ondergaan.
De „Editorial Catolica" heeft zich namelijk
in Amerika een rotatiepers aangeschaft, welke
de snelste zijn zal van het Europeesche con
tinent. Men is thans bezig de reusachtige
machine in de drukkerij van „El Debate" te
Madrid te monteeren.
Uit alle deelen van Europa zijn bij de directie
van genoemd blad telegrammen ontvangen van
dagbladuitgevers, die de nieuwe installatie per
soonlijk zouden willen bezichtigen.
PARIJS, 26 September (V.D.) Het hevige
noodweer, dat sedert eenige dagen boven ge>
heel Frankrijk woedt, heeft niet alleen groote
schade aangericht, doch ook menschenlevens
geëischt.
Bij Montpellier is de bliksem ingeslagen in
een steengroeve. Drie arbeiders werden gedood.
Ook de omgeving van Avignon is hevig geteis
terd. De bewoners uit deze streek hebben voor
zorgsmaatregelen getroffen.
BELGRADO, 26 September (H.N.) De over
stroomingen beginnen te verminderen, door
dien de toevoer van water uit Slowenie gerin
ger wordt. In Agram valt de Save snel. In
Kroatië zijn de dijken van deze rivi y op vier
plaatsen doorgebroken, zoodat gebiecien over
stroomd werden, doch de ramp kwam hier
niet zoo onverwacht als in Slowenië, zoodat nog
voorzorgsmaatregelen konden worden getrof
fen.
In het dal, waarin het dorp Stroega gelegen
is, heeft het water volgens het blad Wreme
een hoogte van 35 meter bereikt, zoodat slechts
de kerktoren nog te zien is. De kerk zelf ligt op
een heuvel. De pastoor, die overtuigd was, dat
het water de kerk niet zou bereiken, weigerde
het dorp te verlaten. Hij was echter gedwon
gen een toevlucht in den toren te zoeken en
werd op zijn hulpgeroep ten slotte met behulp
van een roeiboot gered. Talrijke huisdieren
zijn omgekomen, welker lijken in het water
ronddrijven.
Onze Parijsche correspondent schrijft ons
nader over Herriot's ziekte:
Het was bekend, dat de heer Herriot nogal
vermoeid van zijn Russische reis was terugge
komen. Doch de nieraandoening waaraan hij
lijdend is, leek in het tweede deel der vorige
week neiging tot verdwijning te toonen. Zater
dagavond werd echter een verergering gecon
stateerd, zoodat de oud-ministerpresident niet
deelgenomen heeft aan de regionale vergade
ringen ter voorbereiding van het radicaal con
gres, die gisteren werden gehouden.
LYON, 26 September. (R.O.) De toestand
van Herriot is stationnafr, maar de tempera
tuur vsji den jst*ent is aanzienlijk gedaald,
schok is gevoeld. Ongeveer twintig personen
werden gewend. Verschillende huizen werden
zwaar beschadigd.
ROME, 26 September. (V. D.) Het centrum
van de aardbeving ligt ongeveer tusschen
Sulmona en Pescara.
Ook te Rome was de aardbeving tamelijk
krachtig te voelen.
Volgens de eerste berichten bedraagt het aan
tal gewonden te Sulmona ongeveer twintig.
De schade is aanzienlijk.
Aangezien in het stadje, dat in het centrum
van de aardbeving ligt, geen dooden zijn ge
vallen, hoopt men, dat ook in het overige deel
van het aardbevingsgebied, dat zich uitstrekt
tot Chieti het aantal slachtoffers gering zal zijn
en dat er geen dooden zijn te betreuren.
ROME, 26 September. (R. O.) Door de he
vige aardbeving, die het district Sulmona heeft
geteisterd, zijn minstens 12 personen gedood
en 150 gewond.
Deze aardbeving was een der hevigste, die
Italië gedurende de laatste jaren geteisterd
heeft.
ROME, 26 September. (V.D.) Langzamerhand
kan men zich een beeld vormen van den om
vang van de aardbeving in de Abruzzen. Het
ergst getroffen is het zuidelijk gedeelte van het
hoofdgebergte, n.l. de Gran Sasso en de Ma-
jellagroep. De rondom de Majellagroep lig
gende kleine dorpen schijnen grootendeels te
zijn verwoest.
Uit Lama dei Pelignie worden zes dooden en
verscheidene gewonden gemeld. Ten oosten
van Sulmona zijn veel personen gewond. De
telefoon- en spoorwegverbinding naar het oos
ten is verbroken.
Naar Stefani nader meldt, zijn in het ge
heel vijf dorpen verwoest, waar in totaal acht
slachtoffers te betreuren zijn.
De autoriteiten hebben op bevel van Mus
solini onmiddellijk een hulpactie georganiseerd.
ROME, 26 September. (V.D.) Het aantal
dooden bij de aardbevingsramp in de Abruzzen
bedraagt tien. Ongeveer honderd personen zijn
gewond. Het plaatsje Lama Peligna is het
ergst geteisterd.
LONDEN, 26 September. (R.O.) Minister
president Colijn had heden een langdurig par
ticulier onderhoud met Cunliffe Lister, staats
secretaris voor koloniën, waarbij, naar verluidt,
verschillende aangelegenheden van weder-
zijdsch belang betreffende koloniale productie
werden besproken.
WEENEN, 26 September. (H.N.) De politie
heeft een huiszoeking verricht in het kantoor
van een financieele maatschappij en 21 amb
tenaren der directie in hechtenis genomen, aan
gezien bleek, dat deze nog steeds voor het na-
tionaal-socialisme ijverden.
BRUSSEL, 26 September. (R.O.) De trein
BruggeKortrijk is bij Lendelede het stop
signaal voorbijgereden en op een anderen trein
ingereden.
Een dertigtal personen werden gewond, van
wie twee ernstig.
PARIJS, 25 September (H.N.) De binnen
schippers hebben algemeen het werk hervat,
zoodat de staking thans als geëindigd wordt
beschouwd.
Onze Londensche correspondent schrijft ons:
De „Morning Post" beweert de volgende
episode uit het leven van een groot man ver
nomen te hebben van iemand aan wien Musso
lini zelf haar verteld heeft. De stelling van
lady Oxford, volgens welke dictators geen
gevoel voor humor zouden hebben, zou hier
door worden gelogenstraft.
Een enkel maal onttrekt Mussolini zich aan.
de beroemdheid, die op den duur wat ver
moeiend wordt, door incognito een paar dagen
door te brengen in een of ander klein dorp
'óf stadje, waar niemand hem kent. Aangezien
er nogal veel Italianen zijn die op de portret
ten van Mussolini lijken, kan hij dit doen zon
der veel vrees herkend te zullen worden.
Op een van die uitstapjes bezocht hij des
avonds een plaatselijke bioscoop. Onder de
Nieuws-filmen was er een, waarin Mussolini
te Rome een volksmenigte toesprak. Zoodra
de dictator op het doek verscheen, stond de
heele zaal op; alleen Mussolini bleef zitten.^
„Waarom staat gij niet op?" vroeg zijn
buurman driftig.
„Waarom zou ik?" antwoordde Mussolini.
Reeds begon het in zijn omgeving onrustig
te worden, toen de eigenaar der cinema, die
gemerkt had, dat er iets aan de hand was> °P
Mussolini toeschoot. Hij boog zich over hem
heen en fluisterde: „Wees niet dwaas, ouwe
jongen. Wij vinden het net zoo grooten onzin
als jij, maar als hij op het doek verschijnt
staan we nu eenmaal op om geen herrie te
kriigen. Wees dus een goeie kerel, en doe het
zelfde".
Mussolini stond op, en bleef gehoorzaam
staan tot de film afgeloopen was. Als orde
lievend man wilde hij natuurlijk een opstootje
vermijden. Bovendien: het behoort nu eenmaal
tot de taak van een dictator zichzelf te huldi
gen.
JOHANNESBURG, 25 September (V. D.).
Tengevolge van het mislukken der conferen
tie tusschen de vertegenwoordigers van de sta
kers in de Rand-goudmijnen en de Transvaal-
sche kamer voor het mijnwezen, is een ern
stige situatie ontstaan, aangezien de stakers
dreigen, ook de tot nog toe aan het werk ge
bleven wachtslieden, die de pompen aan den
gang houden, terug te trekken, waardoor een
aantal mijnen onder water zou komen te staaa
en ernstige schade zou oploopes». Pogingen wor
den gedaan om tot samenw* ing tusschen dS
verschillende organisaties te^JftO*vr*ti en een re
geling te ontwerpen v?6r Oc.ober als
deze organisaties bijeeli zullen komea,
