■HH
ONDERAARDSCHE PAUZE IN HET
RIJKSDAGPROCES.
Wat ingenieur Bogun in den brandnacht
meende gezien te hebben.
IIITLER SPREEKT
WEER.
ENGELSCH WITBOEK?
ZULLEN NU DE VIER
BIJEENKOMEN?
DE OPSTAND IN SIAM.
DONDERDAG 19 OCTOBER 1933
IN DE KELDERS VAN DEN
RIJKSDAG
De vluchteling uit portaal II.
DE GETUIGE, „DIE POPOFF HAD
GEZIEN".
Een man met een gladgeschoren
gezicht en een donkere
overjas aan
toOCH MAN, 'T KOMT WEL IN ORDE".
DE KOMENDE WORSTELING.
REPLIEK AAN SIMON.
MEN KENDE TEVOREN DÜITSCH-
LANDS „ONAANNEMELIJK".
DUITSCHLAND EN HET
CONCORDAAT.
Besprekingen te Rome.
DIPLOMATIEKE ACTIVITEIT VAN
ITALIË.
ENGELSCHE VLOOTUITBREIDING
OVERWOGEN.
Bouwplan voor 25 nieuwe kruisers.
■pg
-
■-■VUUV-": v. 'V
DALADIER'S SANEERINGSPLAN.
WEER EEN INCIDENT AAN DE
RUSSISCH—MANDSJOERIJSCHE
GRENS.
JAPAN LICHT AMERIKA IN.
DE BOMMEN-TERREUR IN
OOSTENRIJK.
De positie van den Franschen premier
aanzienlijk versterkt.
DE HOUDING DER SOCIALISTEN.
ABUSIEVELIJK ONDER DUITSCHE
VLAG GEVOCHTEN.
TIEN JAAR TURKSCHE REPUBLIEK.
GROOTE VERDUISTERINGSAFFAIRE.
HET UNIFORMVERBOD IN BELGIE.
VERSLAGEN OF ZEGEVIERENDE
REBELLEN?
GEEN MIJNWERKERSSTAKING IN
BELGIE.
Looncontract voorloopig gehandhaafd.
DE VERKIEZINGEN VOOR HET
NOORSCHE STORTING.
De arbeiderspartij wint 22 zetels.
Mohwinckel zal slechts voor een votum
van wantrouwen wijken.
DE ZILVERHEMDEN.
DE AANWAS VAN TURKIJE'S
BEVOLKING.
DE VERVLAAMSCHING VAN«HET
GERECHT IN VLAANDEREN.
Tegen joden en communisten.
VORSTELIJKE GIFT VAN MUSSOLINI
WERKVERSCHAFFING IN
FRANKRIJK.
ECUADORS PRESIDENT AFGEZET.
BERLIJN, 18 October. (VAN ONZEN COR
RESPONDENT). De huismeesterij van het
rijksdaggebouw meent het uitstekend met zijn
vreemde gasten en beoefent te hunnen opzich
te met veel „Schwung" de deugd der gastvrij
heid.
Van de reusachtige wandelgang, die groot is
als een kerk, heeft men een stuk voor ons aller
gebruik afgestaan. Men heeft er een koud buf
fet ingericht, waar men ter eere van de na
tionale verbroedering Russische eieren, Ita-
liaansche salade en ijswijn met appelcider kan
krijgen.
In aansluiting daarop heeft men in een der
voornaamste reservaten van de voormalige
rijksdagleden een leeszaal te onzen gerieve
geopend.
Boven hebben we ook een paar vertrekken
tot onze beschikking en aldus komen we er
heelemaal niet toe, naar de rijksdagzaal zelf
te kijken, welker innerlijk middels een glazen
deur tentoongesteld wordt.
Vandaag was d4e fameuse onderaardsche
gang aan de orde van den dag, langs
welke volgens het Bruinboek dertig S.S.-man
nen onder commando van de heeren Heines,
Heldorff en luitenant Schulz het rijksdagge
bouw binnengedrongen zouden zijn, om er den
brandfakkel in te werpen. Bij hun terugtocht
vergaten zij ongelukkigerwijze van der Lubbe
mee te nemen, zoodat deze opgepakt kon wor
den.
Ter bezichtiging van deze gang, welke de
kelders van het Wallothuis met de machine
kamer aan de andere zijde van de straat ver
bindt, was de zitting van heden op zijde gezet.
Eerst kroop de senaat naar beneden, gevolgd
door de beklaagden, de advocaten en wat ver
der tot den staf behooren mag.
Later ging de pers erin. Wij kregen toen
een boeiende voordracht over het verwarmen
van groote perceelen, over derzelver ventila
tie en we vernamen ook, dat men indertijd
het rijksdaggebouw niet door het aanbrengen
van een fabrieksschoorsteen had willen ontsie
ren. Daarom werd het verwarmingsapparaat
aan de overzijde van de straat aangebracht en
maakten de buizen met warm water, enz., een
onderaardsche gang onontbeerlijk. Toen nog
wat later het paleis van den rijksdag-presi
dent naast de verwarmingsinstallatie opge
richt werd, trok men den geheimzinnigen cor
ridor meteen maar naar de kelders van dit
paleis door.
Deze onderaardsche gang bracht ons natuur
lijk weer midden in het Bruinboek. Boven in
de rechtszaal kwam men er weer toe, het ge
heele proces te vergeten. De aangeklaagden
verdwenen voor onze geestes-oogen en hun
plaatsen werden opnieuw ingenomen door
Goering, Goebbels en die verder in dit geval
gemoeid mogen wezen.
Om deze laatste aangeklaagden schoon te
Wasschen, sprenkelden alle betrokkenen veel
welsprekendheid in het rond. Voor de zooveel-
ste maal bleek daarbij, dat de heeren Goering,
Heines, Goebbels enz., enz. doodonschuldig
aan het geval zijn en toen we zoover waren,
kwamen we eindelijk weer in het eigenlijk
proces terug.
Er werd toen een nieuw hoofdstuk aangesne
den, te weten dat van Popoff.
In den brandnacht heeft een ingenieur, Bo-
gun genaamd, toen hij langs het rijksdagge
bouw kwam wandelen, iemand uit portaal 2
zien stappen, die een paar geheimzinnige wen
ken met twee langs wandelende vrouwsperso
nen wisselde en zich toen uit de voeten maak
te op een manier, die veel weg had van een
vlucht.
Toen hij later met Popoff geconfronteerd
werd, meende hij met veel stelligheid in de
zen Bulgaarschen student den vluchteling uit
portaal 2 te herkennen.
Over deze aangelegenheid werd Bogun van
daag tot zeer laat in den middag verhoord.
Het verhoor was zeer interessant, maar het
was vier uur in den middag geworden en nie
mand had nog tijd gehad voor de lunch. Daar
om heerschte er eenige ongeduldigheid in de
zaal. Vooral toen Popoff, die voor zijn kop
vecht en zich niets aan onzen eetlust gelegen
liet liggen, met eindelooze uiteenzettingen in
zee stak. Maar tevoren hadden de procureur-
generaal en mr. Sack, die de verdediging der
Bulgaren, uit de handen van mr. Teichert in
de zijne schijnt te willen overbrengen, de heer
Bogun een martelend kruisverhoor laten on
dergaan. En gelijk dat bij advocatische kruis-
verhooren, die tot in de fijnste spitsvondighe
den afdalen, wel meer het geval is, bleef er
van de getuigenis des heeren Bogun niet erg
veel meer overeind staan.
Later kwamen Dimitroff, mr. Teichert, die
een zeer goeden dag had en Popoff nog het
hunne tot den grooten aanval op dezen voor
namen getuige bijdragen, die, om met mr.
leien te sPreken, tenslotte niet meer wist,
of een zwarte hoed een donkeren indruk
maakt en een witte een lichten, dan wel omge
keerd. Want om maar bij dezen hoed te blij
ven, wist men te bewijzen, dat de getuige den
tint daarvan bij vijf verschillende gelegenhe
den op vijf verschillende wijzen aangeduid
heeft. Deze wankele getuige had bij confron
tatie echter op den eersten blik Popoff her
kend als den geheimzinnigen man, die uit het
rijksdaggebouw gevlucht was en hij wist zelfs
vast te stellen, dat Popoff en die man hun
voeten op dezelfde wijze neerzetten.
Hetgeen meer dan voldoende is, om aan te
toonen, dat de dag voor Popoff zeer goed ver-
ioopen is.
afgelegde verklaring, waarin deze beweerd
heeft, dat sinds het presidentschap van Goe
ring voortdurend vele heeren in S.A.- en S.S.-
uniform de presidentswoning waren in en uit
gegaan. Of deze S.A.-mannen persoonlijk een
wacht in het presidentshuis vormden, schijnt
mij een vraag van beteekenis te zijn.
GETUIGE ADERMANN verklaart dat alles
voor leugen. Nooit was er een wacht van S.A.
of S.S. in de presidentswoning geweest. Als er
heeren in uniform geweest waren, dan waren
dat bezoekers.
De vraag van beklaagde DIMITROFF, of het
mogelijk was, dat ondanks de bewakingsmaat
regelen ongemerkt vreemde personen door den
onderaardschen gang konden gaan, beantwoordt
getuige beslist ontkennend.
Als volgende getuige wordt dan PORTIER
MUELLER gehoord, die op den dag van den
brand van 8 tot 2 uur namiddags den dienst
in de presidentswoning heeft waargenomen.
Op de vraag of in de presidentswoning voort
durend een S.A.-wacht van 30 man geweest is,
antwoordt getuige, dat zulks uitgesloten is.
S.A.-mannen waren nooit in de presidentswo
ning geweest, S.S.-mannen slechts dan, wan
neer minister-president Goering als rijksdag
president besprekingen voerde. Ook portier
Wutstrack legt gelijke verklaringen af.
Drogist-S-S..leider onder het mes.
Hierop wordt als getuige DE DROGIST ge
hoord, die als leider van een S.S.-commando
voortdurend tot het gevolg van Goering heeft
behoord.
GETUIGE verklaart, dat hij den 27sten
Februari dienst gehad heeft op het ministerie
van binnenlandsche zaken. Toen de minister
president tegen half tien bericht van den
brand ontving, had hij den minister-president
terstond in een auto naar den rijksdag ge
reden. In den rijksdag had men hem, kapitein
Jakobi, bevel gegeven, te zamen met drie
Schupo-wachtmeesters den keldergang af te
zoeken. Hij had in de presidentieele woning om
de sleutels gevraagd en was toen met de poli-
tie-beambten den gang ingegaan. De toegang
en ook de deur in den rijksdag waren gewoon
gesloten geweest. Iets opvallends had men niet
gezien.
DR. SACK wijst op een bewering in de bui
tenlandsche pers, dat minister-president Goe
ring op dien dag om zoo te zeggen, zonder iets
te doen op het ministerie gezeten heeft en
slechts op het bericht van den brand gewacht
heeft.
GETUIGE WEBER noemt deze bewering vol
komen onwaar en gelogen.
GETUIGE ADERMANN verklaart op een
vraag, dat voor getuige Weber niemand in de
onderaardsche gang gekomen is. Hij zou ook
Weber niet hebben binnengelaten, als deze
geen politiemannen bij zich gehad had. Het
afzoeken van de gang had ongeveer 7 8
minuten geduurd.
DESKUNDIGE DR. SCHATZ verklaart In
antwoord op een vraag, dat hij getracht heeft
op zijn teenen den onderaardschen gang door
te loopen. Hoewel hij zeer voorzichtig geloopen
had, was toch nog een geruisch te hooren ge
weest.
Na de pauze, tijdens welke de onderaardsche
Sang, welke het rijksdaggebouw met het paleis
Van Goering verbindt, grondig bezichtigd werd,
jvaarbij gebleken is, dat zonder geruisch
iemand op kousen den gang nauwelijks pas
seren kan, wordt getuige ADERMANN nog
maals ondervraagd over de z.g. stafwacht van
Goering.
GETUIGE verklaart, dat de president van
n rijksdag een stafwacht van ongeveer zes
man gehad heeft. Als minister-president Goe-
ring echter niet in de presidentieele woning
geweest was, waren de leden van zijn staf-
Wacht er ook niet geweest. Op den avond van
«en brand, was minister-president Goering niet
111 zijn ambtswoning geweest, de wacht dus
evenmin.
DR. SACK wijst op een te Londen door den
•ecretaris van de sociaal-democratische fractie
Een geheimzinnig individu-
Daarna schildert INGENIEUR BOGUN uit
voerig zijn waarnemingen op den dag van den
brand. Hij verklaart o.a.: „Toen ik in de nabij
heid van portaal 2 kwam, hoorde ik een ge
rammel aan de deur, alsof iemand de deur
wilde openen. Ik keek en zag een man met
een gladgeschoren gezicht en met een donkere
overjas aan, die door de deur keek. Op dat
oogenblik, wellicht omdat hij mij zag, deinsde
hij terug en keek naar den kant van den „Tier-
garten" naar twee vrouwen, die op hem toe
kwamen. Ik meende te zien, dat deze vrouwen
een handbeweging maakten, alsof zij hem
wenkten. Op hetzelfde oogenblik zette de man
het op een loopen. Hij sprong de trap af en
rende weg in de richting van de Siegesallee.
De vrouwen keerden zich nogmaals naar hem
om en ook de man zag, toen hij bij de lantaarn
op den hoek was, nogmaals om. Toen verdween
hij. Ik veronderstelde eerst, dat het een be
ambte van den rijksdag was. Het frappeerde
mij, dat niets verlicht was en dat de deur niet
gesloten werd. Ik wist, dat daar steeds een
politieman op den hoek staat en ik wilde deze
daarom mijn bevindingen mededeelen. Ik heb
echter geen politiebeambte gezien. Ik ben toen
in de richting van het gebouw van den gene-
ralen staf gegaan. Daar stonden een man met
een leeren jas en een vrouw. Deze keken naar
het rijksdaggebouw. Ik hoorde nog, hoe de
vrouw zeide:
„Och kom man, 't komt wel in orde".
Overigens was niemand in den geheelen om
trek te zien. Toen ik thuis kwam, hoorde ik
door de radio, dat het rijksdaggebouw brandde.
Ik zeide terstond bij mezelf, dat de man, dien
ik bij het portaal gezien had, daarmee in ver
binding moest gebracht worden. Daarom ben
ik toen snel met de fiets naar den politiepost
aan den Brandenburgertor gereden, om van
mijn waarnemingen mededeeling te doen".
VOORZITTER„Hoe was het gesteld met het
sluiten van het portaal
GETUIGE„De deur ging toe en wel met een
dubbelen slag. Een toeslaan heb ik niet gehoord.
Wij hebben indertijd met de politie proeven
met de deur genomen. Wanneer men de deur
van buiten af toetrekt, hoort men den dubbe
len slag niet. Wanneer men ze echter van bin
nen af toedoet, hoort men een dubbelen slag.
Toen ik, ging de getuige voort, Popoff bij
de confrontatie zag, was ik verbaasd, want ik
meende onmiddellijk den man te herkennen.
Ik had onmiddellijk den indruk, dat zijn hou
ding en de wijze van plaatsen van zijn voeten
dezelfde waren. Ook de hoed was hetzelfde;
de mogelijkheid van een vergissing is echter
niet uitgesloten".
VOORZITTER„Wanneer u thans, onder in
achtneming van alle omstandigheden, uw waar
nemingen samenvat, hoe zoudt u dan op de
neen'?''ln^W00r^en' het geweest is, ja of
_„?.fTUI,GE ,"Ik zou °P dezelfde wijze moeten
antwoorden als toen".
Er ontspint zich dan een langdurige discussie
over zekere tegenstrijdigheden in Ifetgeen ge
tuige bij de verschillende verhooren heeft ver-
klaard.
DR. TEICHERT stelt voor, den inspecteur van
politie Lateit te vragen, wat getuige op den
avond van den brand heeft gezegd over de
kleeding van den man in portaal 2.
De beklaagde POPOFF verklaart, dat hij er
voor zijn arrestatie heel anders had uitgezien
dan op den dag van de confrontatie met ge
tuige.
In de drie weken arrest heeft hij veel geleden
van griep en maagpijn. Hij heeft in dien kor
ten tijd vijf tot zes kilogram aan gewicht ver
loren.
Verder wijst Popoff erop, dat getuige Bogun
over zijn hoofddeksel vijf elkaar tegensprekende
verklaringen heeft afgelegd.
Op de vraag van de voorzitter of hij na deze
woorden zijn verklaringen wil wijzigen of aan
vullen antwoordt deze: „neen".
BERLIJN, 18 October. (V.D.) In de leiders
bijeenkomst der N.S.D.A.P., die in de zitting
zaal van den Pruisischen landdag werd ge
houden heeft rijkskanselier Adolf Hitler een
groote rede uitgesproken, waarin hij in de eerste
plaats den buitenlandschen politieken toestand
behandelde, welke in het nauwste verband
staat met de binnenlandsche worsteling in de
komende weken.
De worsteling om gelijkberechtigdheid, aldus
de rijkskanselier, waarbij de Duitsche natie
thans in een beslissend stadium is getreden, is
onafscheidelijk verbonden met den strijd om
het economisch herstel, den strijd, om het
brood, dien het Duitsche volk reeds langer dan
acht maanden doelbewust voert.
De grootste fout van alle vorige regeeringen
in Duitschland is geweest, dat zij geen reke
ning hebben gehouden, met het beginsel, dat
elke deelneming aan internationale conferenties
van te voren doelloos zou zijn, zoolang de ge
lijkberechtigdheid niet verwezenlijkt was.
Hitier noemde zijn voorgangers in vroegere
regeeringen min of meer lijdend aan de Ge-
neefsche ziekte, waardoor zij pessimisten ten
aanzien van Duitschland en optimisten ten
aanzien van den volkenbond werden.
Hitier daarentegen is optimistisch ten aan
zien van zijn volk en pessimistisch ten aan
zien van Genève en den volkenbond.
Duitschland was nimmer vredelievender dan
thans, nu het den rug heeft toegekeerd, aan
deze stad met zijn weinig opwekkende atmos
feer.
Het geheele Duitsche volk staat achter de
regeering, wanneer het verklaart, dat het
vrede wil, doch zich niet als een tweederangs-
mogendheid laat behandelen.
Onze propaganda voor de verkiezing, ver
volgde de rijkskanselier, wordt gedragen door
den grootsten ernst. Meer misschien dan
iemand anders hecht het nat.-soc. Duitschland
aan vrede, wijl de nat.-soc. idee een verove
ringspolitiek naar buiten niet kent.
De geestdrift der verkiezingscampagne is
geen oppervlakkige hoera-stemming.
BERLIJN, 17 October. (W.B.) Naar het Wolff-
bureau verneemt, wordt in Berlijnsche poli
tieke kringen, naar aanleiding van de radio
rede van Sir John Simon, het volgende opge
merkt:
„Wanneer Sir John Simon beweert, dat zijn
rede te Genève van Zaterdag j.l. niet de aan
leiding wag van het verrassende optreden van
Duitschland, dan moet worden gezegd, dat zoo
wel de rijksminister van buitenlandsche zaken,
als de gezant Nadolny reeds vooraf, bij hun
besprekingen met Simon het door hem op Za
terdag uiteengezette standpunt voor Duitsch
land onaannemelijk hebben genoemd. Hij heeft
dus, toen hij openlijk verklaarde, dat dit het
Engelsche standpunt was, reeds moeten weten,
dat dit door de Duitsche regeering niet kon
worden aanvaard.
Verder is de interpretatie, die von Neurath
gisteren van de Geneefsche rede van Sir John
Simon heeft gegeven, niet bestreden of zelfs
weerlegd. Zij is als gevolg daarvan door hem
als juist erkend, al heeft sir John Simon over
den vorm, waarin die interpretatie werd ge
kleed, een opmerking gemaakt.
Wanneer tenslotte de Engelsche minister de
Duitsche beschuldiging: Londen heeft Washing
ton over het Duitsche standpunt verkeerd on
derricht, tracht van de hand te wijzen, dan
moet op het volgende worden gewezen:
Nadat Washington door Londen op de hoogte
was gesteld, is uit de Amerikaansche hoofd
stad het verrassende en opvallende bericht
verspreid, dat de Vereenigde Staten de garan
ten waren van de ontwapeningsbepalingen van
Versailles, en dat zij daarom de nakoming daar
van eventueel zouden afdwingen.
Indien thans Washington klaar en duidelijk
dit standpunt wijzigt en de zaken juist zijn
gesteld, dan bewijst dit toch wel tenslotte, dat
Washington zijnerzijds onjuiste berichten over
de Duitsche houding moet hebben ontvangen".
LONDEN, 18 October. (H.N.) Hoewel geen
officieel communiqué verschenen is over de
zitting van het kabinet, verluidt, dat sir John
Simon's houding te Genève door het geheele
kabinet goedgekeurd is.
Ook zou de uitgifte van een witboek over
wogen worden, dat documenten zal bevatten
met betrekking tot de jongste gebeurtenissen
te Genève.
ROME, 18 October. (R. O.) Schulemberg, die
von Papen vergezelde bij de onderteekening
van het concordaat, bevindt zich thans te Rome.
Zijn aanwezigheid wordt, naar men zegt,
gemotiveerd door de noodzakelijkheid, de toe
passing van zekere deelen van het concordaat
te bespreken.
ANTI-NAZI-RELLETJES IN NEW-JERSEY.
NEW-YORK, 17 October (V.D.) In verband
met een bijeenkomst van nationaal-socialisten
is het te Newark (New-Jersey) tot een vecht
partij gekomen, nadat de bezoekers de zaal
hadden moeten ontruimen, waarin demonstran
ten stinkbommen hadden geworpen. De politie
arresteerde 7 personen. Twaalf personen, onder
wie een politie-officier, werden gewond. Pas
na drie uren slaagde de politie erin, de orde
te herstellen, waartoe gebruik werd gemaakt
van traangasbommen.
De VOORZITTER deelt hierop mede, dat de
getuige Thaler nogmaals verhoord zal worden.
POPOFF verwijt Bogun, dat hij onwaarheid
heeft gesproken over zijn persoon, welke uit
lating de voorzitter afkeurt. Popoff betuigt dan
opnieuw zijn onschuld.
DIMITROF stelt vervolgens weer de vraag,
tot welke partij Bogun behoort.
BOGUN antwoordt dat hij tot 1927 heeft be
hoord tot de Duitsch-nationale bedrijfsgroep bij
Siemens, niet echter tot de partij.
De zitting wordt daarop verdaagd tot Vrij
dag.
Donderdag zal geen zitting plaats vinden,
evenmin als een onderzoek in loco.
Branting handhaaft zijn meening
STOCKHOLM, 18 October. (H.N.) Branting,
de zoon van den leider der sociaal-democra
tische partij in Zweden, heeft in een verga
dering over de brandstichting in den riitoiaag
gesproken. Hij handhaafde daarbij de meenmg,
dat de brand door de nationaal-socialistische
leiders is gesticht. De vergadering werd beslo
ten met het aannemen van een motie, waarin
het proces te Leipzig en Berlijn veroordeeld
wordt en aangespoord wordt tot het boycotten
van Duitsche goederen.
GENèVE, 18 October (V.D.) De uit Rome
ontvangen berichten, volgens welke Italiaan-
sche regeeringskringen een levendige diploma
tieke activiteit ontwikkelen, om reeds in de
naaste toekomst een bijeenkomst tusschen de 4
groote Europeesche mogendheden: Engeland,
Frankrijk, Duitschland en Italië tot stand te
brengen, hebben hier groot opzien gebaard.
De Fransche regeering zou aan een zoodanige
vier mogendheden conferentie deelnemen, wan
neer de door het uittreden van Duitschland uit
den volkenbond geschapen internationale toe
stand op de conferentie behandeld zou worden.
Daarentegen zou de Fransche regeering weige
ren deel te nemen aan een vier mogendheden-
conferentie, welke uitsluitend de regeling der
ontwapeningskwestie tot onderwerp zou heb
ben.
Er wordt niet verwacht, dat de Amerikaan
sche delegatie aan een dergelijke conferentie
zal deelnemen, aangezien, volgens de laatste
officieele verklaring van Norman Davis, de
Amerikaansche regeering eerst een regeling
der loopende kwesties door de Europeesche
mogendheden onderling wenscht en een be
handeling van de als zuiver Europeesche pro
blemen beschouwde actueele kwesties probeert
te vermijden. Officieele mededeelingen van Ita-
liaansche-zijde zijn tot nu toe in volkenbonds
kringen niet ontvangen.
PARIJS, 18 October. (R.O.) De kamercom
missie van buitenlandsche zaken was eenstem
mig van oordeel, dat het pact van vier in ver
band met het besluit van Duitschland niet
meer geldig is.
Voorts heeft de commissie besloten, Paul
Boncour om inlichtingen te vragen over de
Duitsche eischen met betrekking tot het Saar-
gebied.
LONDEN, 18 October. (V. D.) Volgens de
„Daily Herald" zullen de begrootingsvoorstellen
die thans bij het Engelsche ministerie van
oorlog in voorbereiding zijn, aanzienlijk hooger
zijn dan verleden jaar. De Engelsche admirali
teit verlangt niet slechts, dat Engeland zijn
vloot uitbreidt tot de volle in het Londensche
vlootverdrag toegestane sterkte, doch eischt bo
vendien uitvoering van een uitgebreid reserve
program, daarbij aannemende, dat de thans be
staande „vlootvacantie" op 31 December 1936
zal eindigen.
Men overweegt derhalve een program voor
den bouw van 25 nieuwe kruisers van de meest
efficiënte klasse. Voorts worden nieuwe zwaar
gepantserde linieschepen van 25.000 ton, die zijn
uitgerust met 30 c.M. geschut ontworpen. Bij de
tegenwoordige prijzen zouden deze schepen
ongeveer 5.500.000 pond sterling per schip kos
ten.
Verder zijn voorstellen in voorbereiding voor
een snelleren bouw van torpedojagers en wel
vijftien of achttien stuks per jaar, ter vervan
ging van honderdduizend ton verouderde sche
pen.
Duikbooten, die tegen 1936 verouderd zullen
zijn, wil men vervangen door een neuwe ton
nage van 10.000 ton. In verschillende kringen
wordt er voorts op aangedrongen, dat Engeland
van het in het vlootverdrag vastgestelde recht
gebruik maakt om 50 kleine schepen voor de
verdediging der koopvaardij, elk van 2000 ton,
en bewapend met 15 c.M. geschut, te bouwen.
Tenslotte overweegt men den bouw van 72
marinevliegtuigen en een uitbreiding van het
personeel van de vloot met 10.000 man.
Men verwacht dat het eerste gedeelte van
dit vlootreserveprogram reeds in de komende
marine-begrooting is verwerkt.
HELENA DIMITROWA, zuster van
den beklaagde in het proces te Leip
zig, in gesprek op het Leidscheplein
te Amsterdam.
CHARBIN, 18 October (V.D.) De Russische
consul-generaal te dezer stede heeft bij de
Mandsjoerijsche regeering geprotesteerd, omdat
de Russische consul te Pogranitsjnaja, Jegerow.
bij het oversteken van de grens door Mandsjoe
rijsche troepen is beschoten.
De Mandsjoerijsche grensautoriteiten verkla
ren met betrekking tot dit incident, dat de con
sul geprobeerd heeft, zonder zich te legimitee-
ren de grens over te steken. Hierop heeft de
grenswacht geschoten. De consul en diens met
gezel beantwoordden dit vuur met revolver
schoten.
De aangelegenheid wordt onderzocht.
Over de situatie in het Verre Oosten.
TOKIO, 18 October. (V.D.) De Japansche
minister van buitenlandsche zaken, Shirota,
ontving gisteren den Amerikaanschen zaakge
lastigde, met wien hij een langdurig onder
houd over den buitenlandschen toestand in het
Verre Oosten had.
Zeer uitvoerig lichtte Shirota den Ameri
kaanschen zaakgelastigde in over Japan's hou
ding tegenover sovjet-Rusland en Mand-
sjoekoeo.
WEENEN, 18 October. (V.D.) Dinsdagavond
is te Weenen een stinkbom tot ontploffing ge
bracht. Vandaag, Woensdag, is uit Graz (Stier
marken) gemeld, dat aldaar in een gang van
het gemeentehuis eveneens een helsche ma
chine tot ontploffing is gebracht, waardoor
eenige materieele schade is aangericht.
Het onderzoek heeft aan het licht gebracht,
dat gebruik is gemaakt van een lont, welker
verbranding ongeveer drie minuten duurde.
De politie, welke direct een vervolging in
zette, heeft geen verdachte personen kunnen
ontdekken.
PARIJS, 18 October (V.D.) De minister van
financiën, Bonnet, heeft voor de kamercommis
sie verklaard, dat het departement van finan
ciën in staat is, tot Januari aan alle aanspra
ken te voldoen. Niettemin verlangde hij, even
als Daladier, een zoo spoedig mogelijke afhan
deling der begrooting, opdat Frankrijk gereed
zal zijn, in geval Engeland en Amerika hun
valuta's mochten stabiliseeren.
De partijen en verschillende fracties hebben
zich nog slechts voor een deel uitgesproken
over de financieele regeeringsvoorstellen. De
radicaal-socialisten staan, zooals te verwachten
was, achter Daladier. De rechterzijde is tame
lijk gereserveerd of zelfs afwijzend.
De socialistische kamergroep heeft gisteren
vergaderd en schijnt zich met eenig voorbehoud
eveneens achter de regeering te willen stellen.
Anderzijds wordt deze fractie een beslissing
niet gemakkelijk gemaakt, aangezien kort na
dat de details der financieele voorstellen bekend
waren, een delegatie der ambtenaren-vakbon
den een bespreking met een vertegenwoordi
ging der fractie had en krachtig protesteerde
tegen de kortingen der salarissen en pensioenen
van het personeel in openbaren dienst.
In een resolutie heeft de socialistische kamer
fractie zich bovendien ondubbelzinnig uitge
sproken tegen elke poging tot vorming van een
concentratie of een nationale unie, dus tot elke
verplaatsing der regeeringsmeerderheid naar
rechts, terwijl de resolutie zich nadrukkelijk
verklaart voor het behoud van de tegenwoor
dige linksche meerderheid. De socialistische
fractie verklaart de volgende punten te willen
verwezenlijken
1. Economische en financieele saneering van
het land, zonder dat de arbeiders de rekening
betalen en bestrijding der werkloosheid door
organisatie van het bedrijfsleven.
2. Een buitenlandsche politiek, die het be
wijs levert van de koelbloedigheid van Frank
rijk en meer dan tevoren de veiligheid van
Frankrijk baseert op de internationale solida
riteit, de organisatie van den vrede samen
met de andere volken, en het verbod der weder-
bewapening van Duitschland, waarbij de Fran
sche landsverdediging georganiseerd zal worden
volgens de beginselen, die Frankrijk in den
volkenbond en ter ontwapeningsconferentie
heeft verdedigd en waarbij verder het verbod
van vrije fabricage van oorlogswapenen den
wapenfabrikanten him privileges zal ontnemen
en hun gevaarlijke manoeuvres zullen worden
uitgeschakeld.
In parlementaire kringen beschouwt men deze
socialistische resolutie als een versterking van
de positie van Daladier, aangezien er uit blijkt,
dat de socialisten bereid zijn met zich te laten
praten over de dekking van het tekort, omdat
zij het uit elkaar vallen van de linksche meer
derheid willen vermijden en juist onder de
tegenwoordige omstandigheden in elk geval
willen voorkomen, dat een rechtsche meerder
heid aan het roer komt.
PARIJS, 18 October (V.D.) Uit Rijssel in
Noord-Frankrijk wordt weer een geval ge
meld dat sterk doet denken aan het bekende
geval Paoli Schwartz. Een Duitsche oud-strij
der Staub genaamd, die zich in 1930 met zijn
gezin in Frankrijk vestigde, is gearresteerd,
omdat de plaatselijke autoriteiten hem beschou
wen als Fransch staatsburger. Weliswaar is
Staub geboortig uit Duitsche ouders, doch hij
is in Frankrijk geboren en schijnt, toen hij
meerderjarig werd, te hebben verzuimd, zich
als Duitscher te laten inschrijven. De thans
50-jarige zal zich, indien van hooger hand de
zaak niet geregeld wordt, derhalve te hebben
verantwoorden voor het feit, dat hij onder de
Duitsche vanen heeft gestreden.
WARSCHAU, 18 October. (V.D.) Voor het
militair gerechtshof te Przemysl is heden een
der grootste verduisterings-affaires, die Polen
kent, begonnen tegen 18 militairen, waaronder
zich een majoor, drie kapiteins, vijf luitenants
en negen onder-officieren bevinden. Zij worden
er van beschuldigd, bij het tweede regiment
genietroepen te Jaroslow tal van verduisterin
gen en oplichtingen te hebben gepleegd.
Het proces zal waarschijnlijk eenige weken
duren.
BRUSSEL, 18 October (V.D.) Woensdagmid
dag hebben de Belgische ministers een belang
rijken kabinetsraad gehouden. Daarbij werd
een bespreking gevoerd over het wetsontwerp,
waarbij het dragen van uniformen door poli
tieke organisaties wordt verboden. De tekst
daarvan werd goedgekeurd en zal morgenmid
dag in de kamer worden ingediend.
De ministers hebben voorts besloten het ver
bod, om op 12 November te Malmedy een socia
listische betooging te houden, te laten bestaan.
Kemal Pasja krijgt een nieuw huis.
ISTAMBOUL, 18 October. (R.O.) Voor den
Turkschen president, Kemal Pasja, zal een
nieuw woonhuis gebouwd worden op een bo
dem van aarde, uit alle deelen van Turkije
bijeengebracht.
Aan alle steden en dorpen in het land is
verzocht, een kar met aarde, weggegraven van
het marktplein, voor dit doeleinde te zenden.
Het huis zal genoemd worden „het huis der
republiek", ter herinnering aan de stichting
van de republiek tien jaar geleden.
SINGAPORE, 18 October. (V.D.) Over het
verloop van den opstand in Siam komen uit
Bangkok tal van tegenstrijdige berichten. Vol
gens sommige dezer berichten zou de opstand
reeds zijn neergeslagen, nadat de regeerings-
troepen met behulp van tanks en gevechts
vliegtuigen de stad en vesting Don Moeang
die door de opstandelingen was bezet, na een
hevig gevecht hadden veroverd.
Volgens andere berichten zouden de opstan
delingen, die veel sympathie van de bevolking
schijnen te ondervinden, groote successen heb
ben behaald.
De opstand zou zijn georganiseerd door den
radicalen leider Loeang Pradit, die na een
landgdurig verblijf in Europa naar Siam is
teruggekeerd en reeds tot minister van binnen
landsche zaken zou zijn benoemd.
Volgens berichten uit Engelsche bron zou
Loeang Pradit communistische relaties hebben.
Geruchten volgens welke de koning, die zich
in de badplaats Hoeahin bevindt, met de op
standelingen zou sympathiseeren, worden door
de Siameesche regeering gedementeerd.
BRUSSEL, 18 October. (H.N.) Volgens een
Brusselsch blad is bij de bespreking tusschen
de regeering en de mijneigenaars overeenstem
ming bereikt, zoodat een staking vermeden zal
worden. Het tegenwoordige tarief zal voorloo
pig van kracht blijven. Dit is echter slechts
een voorloopige oplossing, zoodat op 1 Januari
de geheele kwestie weder aan de orde gesteld
zal worden, indien voor dien tijd geen over
eenstemming tusschen mijneigenaars en mijn
werkers is bereikt
OSLO, 17 October. (R.O.) De uitslag van de
verkiezingen voor het Storting is als volgt:
Arbeiderspartij 69 zetels (winst 22)
Conservatieven 31 zetels (verlies 10)
Liberalen 24 zetels (verlies 9)
Boerenbond 22 zetels (verlies 3)
Liberale volkspartij 1 zetel (verlies 2)
Radicale volkspartij 1 zetel (als voorheen)
De kléine onafhankelijke partijen hebben
twee zetels gekregen. Kleine wijzigingen zijn
nog mogelijk, daar de officieele uitslag nog
niet bekend is.
OSLO, 18 October (V.D.) Naar aanleiding van
den verkiezingsuitslag, die nog niet officieel be
kend is, verklaarde minister-president Moh
winckel, dat zijn regeering slechts voor een
motie van wantrouwen zal wijken.
Tezamen met de boerenpartij heeft de arbei
derspartij de mogelijkheid een meerderheid te
vormen, doch de positie der regeering is in
zooverre ongewijzigd, dat de arbeiderspartij
ook voor haar overwinning vroeger de sterkste
fractie was geweest.
In de burgerlijke pers komt de wensch tot
utting, een gemeenschappelijk front tegen een
eventueele arbeidersregeering te vormen. De
verkiezingsnederlaag wijten de burgerlijke par
tijen aan de buitengewoon heftige revolutio
naire agitatie der arbeiderspartijen, vooral in
verband met de heerschende werkloosheid.
ISTAMBOEL, 18 October. (R.O.) De bevol
king van Turkije is in de laatste zes jaar met
4 millioen toegenomen. Toen in 1927 de volks
telling werd gehouden, bedroeg het aantal in
woners 14 millioen, terwijl de jongste volks
telling heeft uitgewezen, dat er 18 millioen Tur
ken zijn.
De volgende volkstelling wordt in 1935 ge
houden.
Onze Brusselsche correspondent meldt ons
d.d. gisteren
In de kamer werd heden een begin gemaakt
met de bespreking van het wetsvoorstel voor
de vervlaamsching van het gerecht in het
Vlaamsche land, dat daar, na honderd jaar on
afhankelijkheid, nog overwegend Fransch is.
Tevoren hadden enkele Fransch gezinde libe
ralen gemanoeuvreerd, om de bespreking van
dit wetsvoorstel alsnog te doen verdagen.
NEW-YORK, 18 October (H.N.) Volgens een
bericht van de „International News Service"
zijn de zilverhemden een propaganda-veldtocht
begonnen tegen de communisten en de joden.
In talrijke propagandageschriften wordt er
op gewezen, dat de communisten voor 92 pet.
tot de joden behooren. Millioenen zijn den com-
munistischen propagandisten ter beschikking
gesteld, om propaganda te voeren in de groote
steden, waar de onwetende half verhongerde
massa een vruchtbaar veld voor de communis
tische propaganda levert. Ook in de farmer
districten in het midden-Westen voeren reeds
talrijke communisten hun actie.
Verder wordt gewezen op de toeneming van
de geheimzinnige sterfgevallen van bekende
mannen, die wegens hun politieke gezindheid
bij de derde internationale slecht aangeschre
ven staan. Hiermede wordt gezinspeeld op het
plotseling overlijden van senator Morrow, den
vroegeren medefirmant van Morgan, die als
gezant in Mexico het communisme heeft tegen
gewerkt.
Verklaard wordt, dat de eenige man, die het
verband tusschen het communisme en het ont
bindende jodendom juist heeft ingezien, Hit-
Ier is.
De methodistische predikant, dr. Simons, dis
vele jaren té Moskou heeft doorgebracht, ver
klaarde dat honderden joden uit het Oosten
van New-York behoord hebben tot de eersts
communistische propagandisten in Rusland. De
sovjet-unie wordt thans door lieden geregeerd,
onder wie zich slechts zestien werkelijke Rus
sen en 371 joden bevinden. Van de laatsten
stammen er 265 uit het Oosten van New-York.
Voor arme dakloozen.
De burgemeester van Milaan heeft van
Mussolini 250.000 lire ontvangen voor hulp aan
daklooze arme Italianen.
Honderden families, die thans in gemeente
barakken leven, zullen door deze gift van den
duce, weer een eigen huis krijgen..
PARIJS, 18 October. (R.O.) Het gisteren door
de regeering ingediende wetsontwerp tot werk
verschaffing, omvat ook openbare werken, die
deel uitmaakten van een vroeger regeerings-
plan en thans zullen worden uitgevoerd.
Het wetsontwerp bevat echter ook een aantal
nieuwe werken, die ter bestrijding der werk
loosheid zullen worden uitgevoerd.
Deze werken zullen in de jaren 1934/37 wor
den uitgevoerd. De kosten ervan bedragen 24.3
milliard francs, waarvan 13.7 milliard voor d«
dit jaar opgestelde plannen.
GUAYAQUIL, 18 October. (R.O.) Volgens
berichten uit Quito zou de senaat van Ecuador
met 19 tegen vier stemmen een motie hebben
aangenomen, waarbij de president de Mem
wegens wangedrag van zijn ambt vervallen
wordt verklaard.
Als opvolger van de Mera wordt Montalv»
genoemd.
