a
DUITSCHLAND WIL VREDE EN RECHT
Internationale
beste
verplichtingen zullen wij naar
krachten naleven
GIL ROBLES-AZANA.
HET RIJKSDAGPROCES
OOSTENRIJKS NAZIS.
VRIJDAG 20 OCTOBER 1933
INTERVIEW MET HITLER.
DE JEUGD WORDT NIET VOOR 'T
SLAGVELD OPGEVOED".
„Nooit zal Duitscliland nog aan een
internationale conferentie deel-
nemen, tenzij als gelijk
gerechtigde
DE A. S. VERKIEZINGEN IN
DUITSCHLAND
OOK 50 NIET-NAZIS CANDIDAAT?
DE VRAAG BIJ DE DUITSCHE
VOLKSSTEMMING.
ENGELAND WIL DOCUMENTEN
PUBLICEEREN.
In verband met Duitschlands
uittreden.
KARD. BERTRAM EN HET
NIEUWE REGIME.
BEROEP TENGUNSTE VAN
POLITIEKE SLACHTOFFERS.
DE NIEUWE BISSCHOP yAN
MUNSTER.
DE HOOGE COMMISSARIS VOOR DE
DUITSCHE VLUCHTELINGEN.
TWEE FRONTEN VOOR DE
CORTESVERKIEZINGEN
EEN VROOLIJK MOMENT.
DE STAKERS VAN DUINKERKEN.
het vriest in het moezeldal.
JOODSCHE S-^ENTEN TE BOEDAPEST
MISHANDELD
AMERIKA'S DEBITEURS.
Tsjecho-Slowakije kan niet meer
betalen.
Graaf Ilelldorf schudt Van
der Lubbe wakker.
REORGANISATIE YAN JAPANS
LEGER.
EINDELIJK REGEN IN ZUID.AFRIKA.
féi.'
GEHEIME ACTIE ONDER DE
STUDENTEN. .j$
OPENBAAR CONSISTORIE. |g
Betreffende de canonisatie van de
zalige Bernadette Soubirous en
Jeanne Thouret.
KINGSFORD SMITH'S RECORD
VERBETERD.
MET BIJNA ELF UUR.
RUSSISCHE MAATREGEL VOOR
JAPANSCHE BOOTEN.
BERLIJN, 19 October (W.B.) In het vervolg
van zijn interview met Hitier maak
te Ward Price den Führer de opmerking, dat
de verdenking, welke 'alom heerscht, dat
Duitschlands oogmerken in laatste instantie
toch op oorlog zijn gericht, voornamelijk op de
volgende gronden berust: Men gelooft, dat het
Duitsche volk door de nationaal-socialistische
regeering wordt opgevoed in het geloof, dat
er een diepe en echte tweespalt met Frankrijk
bestaat, die slechts op het slagveld door een
Duitsche overwinning kan worden goedge
maakt
„De nationaal-socialistische beweging voedt
het volk niet op in dat geloof", antwoordde
Hitier, „ze voedt de natie eenvoudig op in lief
de tot het eigen volk; ze brengt het de begrip
pen bij van eer en fatsoen.
Gelooft gij, dat wij onze jeugd, die onze hoop
ls en onze toekomst, slechts groot brengen, om
ze op de slagvelden in elkaar te laten schie
ten? Ik heb het al meer gezegd: we hebben ons
over de militaire prestaties van ons volk niet
te schamen. Het eenige, waarover wij ons ge
schaamd hebben, zijn de mannen geweest, die
ten tijde van den bittersten nood het vader
land in den steek hebben gelaten. Maar die lie
den zijn volkomen onschadelijk gemaakt.
Dat de Duitsche jeugd weer eergevoel bezit,
vervult mij met vreugde. Ik zie echter niet in,
waarom dat een bedreiging zou kunnen zijn
voor een ander volk. En wat ik heelemaal niet
Inzie is, hoe een zoo „fair"-denkende natie, als
de Engelsche, ons dit euvel kan duiden. Ik ben
ervan overtuigd, dat er in Engeland, indien het
zelfde ongeluk dat land getroffen had, hetwelk
Duitschland trof, nog meer Engelsche natio-
naal-socialisten zouden zijn, dan bij ons het
geval is.
Wij willen met Frankrijk geen oneenigheld,
maar oprechte verzoening; natuurlijk op een
grondslag, die voor een volk, dat zich respec
teert, aannemelijk is. En bovendien wij willen
kunnen leven".
De Britsche journalist wees er op, dat een
groot deel der Duitsche jeugd in arbeidskam
pen, of als lid van S.A. of andere formaties,
militair gedrild wordt Dit heeft in Frankrijk
en gedeeltelijk ook in Engeland de vrees ge
wekt, dat aldus een militaire geest onder de
Duitsche jeugd wordt ontwikkeld, die wel eens
zou kunnen verlangen, de verworven militaire
bekwaamheden in de praktijk te toetsen.
Ook dit ontkende Hitier: „Noch in de S.A.,
noch in de werkkampen doet onze jeugd mili
taire kennis op, die een prikkel kan vormen
om haar later in praktijk te brengen. Onze
„arbeidsdienst" is een zuivere sociale inrich
ting, die hoofdzakelijk klasseverzoenend moet
werken. De vaak vroeg bedorven groote stads
jeugd wordt er opgevoed tot fatsoenlijke bur
gers. Onze straten en pleinen zijn nu weer vrij
van de moord- en brand-benden der commu
nisten".
Hoe groot een gewoon munitie-depot voor
één legercorps al is, weet iedere gewone sol
daat immers uit den wereldoorlog. En deze op
slagplaatsen blijven zoo maar verborgen voor
de oogen der speurende wereld. En die muni
tie, zouden wij die soms in geval van oorlog
's nachts door de lucht naar Duitschland moe
ten halen? Of zou Frankrijk onzen schepen, die
de munitie vervoeren, een vrijgeleide geven?
Neen, dat is allemaal immers al te belachelijk.
Maar helaas is het voldoende om een volk, dat
niets wil dan zijn recht, zwart te maken ten
overstaan van een wereld, die feitelijk niets
sunders is dan één groote bewapeningsfabriek".
Munitie.f abrieken in het buiten
land?
„Er heerscht verder in het buitenland de op
vatting", aldus Ward Price, „dat de Duitsche
bewapening al veel verder gevorderd is dan
officieel wordt toegegeven. Er wordt b.v. be
weerd, dat de Duitsche regeering in Neder
land, Zweden en andere landen rndnitiefa-
brieken zou hebben aangekocht, waar groote
voorraden oorlogsmateriaal gereed liggen, om
in geval van oorlogsgevaar direct over de
Duitsche grens te worden gestuurd.
Hitier: „Deze beweringen zijn belachelijk.
Vooreerst: Waar zijn dan die fabrieken in
Zweden, Nederland en andere landen, die wij
als munitiefabrieken zouden hebben aange
schaft. Onze vijanden in het buitenland weten
steeds de nauwkeurigste berichten te publi-
ceeren over al wat naar hun beweren in
Duitschland geschiedt. Het moet hun toch ge
makkelijk zijn, ook die fabrieken, die wij in
Nederland hebben aangekocht, en die welke
■Wij in Zweden bezitten, te ontdekken.
Voorzoover mij bekend, regeeren er in Zwe
den geen nationaal-socialisten, evenmin als in
Nederland. Het moet toch voor vindingrijke
nieuwsdiensten niet moeilijk zijn, uit te vis-
schen, in welke Nederlandsche of Zweedsche
fabriek voor Duitschland munitie wordt ge
fabriceerd en opgeslagen. Dat zouden toch in
elk geval tamelijk omvangrijke opslagplaatsen
moeten zijn.
Een nieuwe vraag van Ward Price: „Of
schoon Duitschland geen zware veldartillerie
mag hebben, beweert men in Frankrijk, dat
de artilleristen der rijksweer, met zwaar ge
schut oefenen in de Duitsche kustvestingen.
Mogelijk zal dit verwijt binnenkort officieel
worden geuit. Zou het niet verstandig zijn, in
dien de rijkskanselier daarover reeds te voren
openlijk zich uitsprak?"
Hitier: „Gelooft ge werkelijk, dat wij ons de
weelde veroorlooven, van de 100.000 man, die
ons leger sterk is, de artilleristen met de zware
artillerie der kustvestingen te oefenen, opdat
ze dan in staat zullen zijn, met een veldkanon
te schieten. Wij hebben in de vesting Konings
bergen een belachelijk gering aantal stukken
zwaar geschut mogen behouden en natuurlijk
worden daarvoor ook menschen opgeleid.
Overigens heeft ons leger helaas slechts een
ontoereikende veldartillerie, en wij leiden de
menschen liever op met de stukken, waarmee
ze vechten moeten dan met geschut, dat we
heelemaal niet hebben".
En de Poolsche corridor?
De interviewer: „Een andere oorzaak van
Vrees in de wereld is de meening, dat het na-
tionaal-socialistisch Duitschland op een of an
deren dag den Poolschen corridor zal terug
oisehen."
Hitier: „Er is zeker geen verstandig mensch,
die de corridor-instelling een bijzonder over
weldigende prestatie van de vredesconferentie
lal noemer, De bedoeling van deze oplossing
volken de kwesties, die hen raken, eens zonder
hartstocht zullen bespreken. Het kan dan aan
de toekomst overgelaten worden, of er niet
een voor beide volken bevredigende oplossing
te vinden is".
„Volk ohne Raum
Volgende vraag: „De uitdrukking „Volk ohne
Raum" heeft nog al eenige onzekerheid doen
ontstaan. Langs welken weg ziet de heer rijks
kanselier de mogelijkheid, meer ruimte te ver
krijgen voor Duitschland? Is het terugkrijgen
van vroegere Duitsche koloniën een der doel
einden der regeering? Zoo ja, welke koloniën
komen dan in aanmerking? Zou Duitschland
willen volstaan met een mandaat of zou het
voile souvereiniteit verlangen?"
Hitier: „Duitschland is dicht bevolkt en het
is in het belang der wereld, een groot volk de
noodige levensmogelijkheden niet te onthou
den. Maar de kwestie der toebedeeling van ko
loniale gebieden, waar dan ook, zal voor ons
nooit een kwestie van oorlog zijn. Wij zijn er
van overtuigd, dat wij even bekwaam zijn een
kolonie te beheeren en te organiseeren als an
dere volken. Echter wij zien in deze kwesties
geen problemen, die den wereldvrede op een
of andere wijze raken, maar alleen door onder
handelingen zijn op te lossen."
Op een vraag of de nationaal-socialistische
regeering ook dacht aan herstel van het kei
zerrijk antwoordde Hitier, dat de tegenwoor
dige regeering noch voor de monarchie noch
voor de republiek, maar uitsluitend voor het
Duitsche volk werkt.
Wat denkt u van den volken
bond?
„Is de heer rijkskanselier van oordeel, dat
de volkenbond een instelling is, die zich zelf
overleefd heeft, of kunt u zich omstandigheden
voorstellen, waaronder Duitschland geneigd
zou zijn, een terugkeer naar den volkenbond
te overwegen?"
Hitier: „Indien de volkenbond, zooals in den
laatsten tijd het geval was, meer en meer ver
wordt tot een belangengemeenschap van be
paalde staten tegen de belangen van andere,
dan geloof ik niet aan zijn toekomst. Duitsch
land zal in geen geval nogmaals toetreden tot
een internationale vereeniging, of er aan me
dewerken, tenzij het daar met volkomen gelijke
rechten als de andere volken kan werkzaam
zijn. Dat wij een oorlog verloren hebben, we
ten wij; wij weten echter ook, dat wij ons zoo
lang mogelijk moedig en dapper verdedigd
hebben. Wij zijn verstandig genoeg, om in te
zien, dat men na een oorlog, dien men verloren
heeft men moge schuldig zijn, of niet de
gevolgen te dragen heeft. Wij hebben ze gedra
gen. Maar dat wij als volk van 65.000.000 men
schen duurzaam en telkens opnieuw achter
gesteld en vernederd worden, dat dulden we
niet meer. En nooit, zoolang ik leef, zal ik als
staatsman mijn handteekening zetten onder
een verdrag, dat ik, als man van eer, als privé-
persoon niet zou onderteekenen, zelfs indien
ik daardoor ten gronde moest gaan. Wat ik
onderteeken, houd ik, en wat ik niet kan na
leven, z^l ik ook nimmer onderteekenen."
Duitschlands internationale
verplichtingen.
Ward Price vroeg vervolgens: „Acht Duitsch
land zich dus thans bevrijd van zijn interna
tionale verplichtingen, wijl het niet als rechts-
gelijke is behandeld?"
Hitier: Wat wij onderteekend hebben, zullen
wij zooveel in ons vermogen is, naleven.
De correspondent vroeg verder voor zijn En
gelsche lezers eenige bijzonderheden over de
winterhulp en he| werkverschaffingsplan,
waarop de Führer antwoordde, dat Duitschland
een zwaren winter tegemoet ging, doch hoopte,
dat op het gebied der werkloosheid geen in
zinking zou intreden. In het voorjaar zou dan
een algemeen offensief tegen de werkloosheid
worden ingezet. Spreker zette uiteen, „wat de
nazi-regeering op dat gebied reeds heeft be
reikt, en verder de bekende werkverschaffings
plannen, wegenaanleg enz. voor de toekomst.
In den winter zal het land intusschen nog te
zorgen hebban voor millioenen werkloozen.
Men zal trachten deze menschen minstens
van het noodzakelijkste te voorzien. In ieder
geval zullen we trachten den honger uit de
gezinnen te weren, want tot hiertoe was het
hier te lande, dank zij het verdrag van Ver
sailles zoo, dat gemiddeld jaarlijks 20.000 men
schen uit nood en wanhoop zich van het leven
moesten berooven.
U zult begrijpen, dat een regeering en een
volk, die voor een dergelijke taak staan, abso
luut geen andere gedachte hebben, dan in rust
en vrede en tenslotte ook als rechtsgelijke op
aarde te leven".
BERLIJN, 19 October. (H.N.) Bij de verkie
zingen voor den rijksdag zullen ook 50 perso
nen candidaat worden gesteld, die niet tot de
nationaal-socialistische partij behooren, doch
een belangrijke rol in het Duitsche leven ver
vuld hebben of nog vervullen.
BERLIJN, 18 October. (W.B.) Er is een wij
zigingsverordening op" de verordening inzake
de volksstemming over den oproep der rijks-
regeering aan het Duitsche volk verschenen,
Op het stembiljet zal de volgende vraag
voorkomen:
Keurt gij, Duitsche man, en gij, Duitsche
vrouw, de politiek van uw rijksregeering goed,
en zijt gij bereid ze tot de uitdrukking van uw
eigen opvatting en uw eigen wil te verklaren
en plechtig voor haar op te komen
Hieronder staan twee vierkante vakken,
waarvan het eene het woord „ja" en het
andere het woord „neen" bevat.
LONDEN, 19 October (R.O.) Ten aanzien van
de betrekkingen met Duitschland schrijft de
„Times", dat deze thans een gespannen phase
doormaken, doch alles, wat tot opheldering
van den toestand en tot bevordering van de
eerlijke samenwerking kan dienen, wordt in
Engeland met vreugde begroet Nooit is ge
twijfeld aan de eerlijke bedoelingen van von
Hindenburg en Hitier.
Ten aanzien van de kabmetszittmg van giste
ren schrijft de „Times", dat de rede van Sir
John Simon te Genève alleen de politiek van
de Britsche regeering schilderde. In werkelijk
heid was ze evenwel een uiteenzetting van de
vriendschappelijke uitwisseling van de ideeën
Het onderzoek in de onderaardsche gang
van het rijksdaggebouw.
Sir John Simon. De regeering wenscht even
wel, dat de voornaamste vraagstukken hier
door niet vertroebeld worden, n.l. de redenen,
waarom Duitschland den volkenbond verliet.
De regeering is derhalve bereid, de documen
ten, welke haar ten dienste staan, te publi-
ceeren indien dit noodig is. Anderzijds is de
regeering voornemens niets te laten geschieden,
dat kan voeren tot een verscherping van de
onvriendelijke gevoelens.
Zoodra Duitschland dit wenscht, moet het
iedere gelegenheid gegeven worden, de be
sprekingen weer te openen.
In de „Germania" publiceert kardinaal Ber
tram een artikel, waarin hij o.a. zegt, dat een
herderlijk schrijven der bisschoppen wordt voor
bereid, o.a. ten aanzien van den katholieke actie.
Voorts komt de kardinaal op voor die katho
lieke mannen die de vroegere regeering uit
eerlijke overtuiging gediend hebben en ook
thans aan het gemeenschappelijk reddingswerk
willen mede-arbeiden.
De kardinaal wenscht geen vrijheid van straf
of geen meten met twee maten tegenover wet
telijk schuldigen, maar heeft de eerlijke man
nen en vrouwen van zuiver karakter en besten
wil op het oog, katholieke leiders, die óók den
strijd gestreden hebben tegen bolschewisme en
marxisme, met de wapenen des geestes name
lijk, in godsdienstig plichtsgevoel en in over
eenstemming met de normen van den vroe-
geren staat
Hij verzoekt dringend harde maatregelen aan
een ernstige welwillende en bespoedigde her
ziening te onderwerpen.
noemen.
2°u alleen kunnen zijn, Duitschland en Polen
Voor altijd tot elkanders vijanden te maken.
Niemand ten onzent denkt er aan, om dien I van de verschillende naties.
Corridor een oorlog met Polen te beginnen. Wij Men. betreurt, dat een verschil van
louden echter allen willen hopen, dat de twee is ontstaan tusschen Freiherr von Neurath en
BERLIJN, 19 October (V.D.) De officleele
Pruisische persdienst deelt mede: Minister-pre
sident Goering heeft vandaag, in de uitoefening
van de hem door den rijkskanselier overgedra
gen bevoegdheden van rijksstadhouder, den
nieuwen bisschop van Munster, Z. H. E. mgr.
Clemens, August, graaf von Galen ontvangen,
dien hij beësdigde.
In aansluiting hieraan bood de minister-pre
sident een déjeuner aan, waaraan ook de ver
tegenwoordiger van den Pauselijken nuntius,
mgr. dr. Colli deelnam.
Naar de Madrileensche correspondent van
„El Mati" meldt, heeft de leider der z.g. C. E.
D. A., prof. dr. Gil Robles, dezer dagen een
rede gehouden, waarin hij o.m. verklaarde, dat
het nieuwe parlement egn krachtig centrum zal
hebben.
Hoewel men ons, aldus Gil Robles, door
bedrog zeker veertig procent van onze candi-
daten die gekozen zullen worden, zal ontfut
selen, zullen er toch minstens honderd twintig
rechtsche afgevaardigden in de nieuwe cortes
zetelen.
Onze generatie moet een nieuwen geest, een
nieuwen staat en een nieuwe natie scheppen
d.w.z. wij moeten het land van zijn verraders
bevrijden. Wij zullen gelijke rechtvaardigheid
betrachten jegens hoog en laag en zullen Spanje
in overeenstemming brengen met de geestes-
stroomingen van het oogenblik.
Ongeveer op denzelfden tijd dat Gil Robles
de rechtsche groepen opriep om zich steeds
krachtiger aaneen te sluiten, heeft ook de lei
der der ,,Accion Republicana", oud-minister
president Azana een rede gehouden, waarin
deze de linksche groepen aanspoorde, om even
eens één groot front te vormen en eensgezind
den verkiezingsstrijd in te gaan. De tegenstel
lingen tusschen Azana en Lerroux schijnen
echter zoo groot te zijn, dat de radicalen zich
wel nooit bij dit linksche front zullen willen
aansluiten. Men vermoedt nu, dat Azana zijn
oude socialistische vrienden weer zal opzoeken,
om met dezen het „rechtsche gevaar" te be
strijden. Senor Azana zal overigens niet veel
moeite hebben, om de socialisten voor zijn idee
te winnen, want de vorige week opperden een
drietal socialistische ex-afgevaardigden, Ramos,
Cordero en Bujeda, reeds uit eigen beweging
het plan van de vorming van één groote links-
republikeinsche partij onder een algemeen na
tionaal bestuur, gepresideerd door Azana.
Het is dus te verwachten dat den 12en No
vember twee groote fronten, een rechtsch on
der leiding van Gil Robles en een linksch on
der leiding van Azana, den strijd met elkaar
zullen aanbinden.
Sanjurjo cortes-candidaat
De tie Cordoba verschijnende bladen pu-
bliceeren het bericht, dat het plan bestaat,
om den bekenden generaal Sanjurjo,
die indertijd -..-egens het organiseeren
van den opstand te Sevilla tot levenslange ge
vangenisstraf werd veroordeeld, candidaat te
stellen bij de a.s. cortesverkiezingen.
Sanjurjo's vrienden hopen, dat de generaal,
wanneer hij gekozen wordt, uit de gevangenis
zal worden bevrijd.
De a.s, autonomie van het
Baskenland.
Naar „El Debate" uit San Sebastian verneemt
hebben vertegenwoordigers van alle gemeenten
van de Baskische provincies Alava, Guipuzcoa
en Biscaye eenstemmig besloten den 5en No
vember a.s. het plebisciet te houden, waarbij
de bewoners van de drie genoemde provincies
zich voor of tegen het Baskische statuut zullen
kunnen uitspreken.
De bevolking van Navarra zal aan dit ple
bisciet niet deelnemen, daar deze provincie een
uniform statuut.dat gelden zou voor het ge-
heele Baskenland, niet aanvaardt. Niettemin
bevat het statuut een clausule, volgens welke
Navarra zich te allen tijde in het kader van
het autonome regime van Euzkadi kan inscha
kelen.
Geen beslissing voor 26 October.
GENEVE, 19 October. (VAN ONZEN COR
RESPONDENT). De besprekingen over de be
noeming van een hoogen commissaris voor de
Duitsche vluchtelingen zijn op het oogenblik
vrijwel stopgezet, aangezien de meeste dele
gaties, die over deze benoeming geraadpleegd
zouden moeten worden, Genève hebben ver
laten.
De meest genoemde candidaten voor dit ambt
zijn lord Cecil en een Amerikaan, James Mac
Donald, president van de American Foreign
Policy Association.
Een beslissing zal, naar men mag aannemen,
echter in geen geval vóór 26 October genomen
worden, den datum, waarop alle gedelegeer
den met het oog op de bijeenkomst van de
algemeene commissie der ontwapeningsconfe
rentie weer in Genève moeten zijn.
Men verwacht, dat het bureau voor de vluch
telingen in Genève gevestigd zal worden.
DUINKERKEN, 19 October (H.N.) De haven
arbeiders hebben geweigerd, de voorwaarden
te aanvaarden, waarop zij werkloozensteun zou
den ontvangen, nu zij door de uitsluiting werk
loos zijn geworden. Deze voorwaarden waren,
dat zij zich van alle betoogingen zouden ont
houden, alle werkzaamheden zouden verrich
ten, die hun door de arbeidsbeurs opgedragen
werden en twee maal per dag zouden stempe
len.
De uitgeslotenen zullen thans niet op de lijs
ten der werkloozen worden ingeschreven.
AFSCHUWELIJKE MISDAAD.
GLEIWITZ, 19 October. (H.N.) Te Schiegau
in 't district Neustadt zijn de 68 jarige weduwe
Johanna Styrnel en haar dochter vermoord ge
vonden. Beiden was, klaarblijkelijk met een
slagersmes, de keel afgesneden. Dit was met
zulk een kracht geschied, dat de hoofden bijna
van 't lichaam gescheiden waren. De verloofde
van de dochter is als ernstig verdacht van de
daad gearresteerd.
TRIER, 19 October (V.D.) In den afgeloopen
nacht is de temperatuur in het dal van de Moe
zel en in de hoogvlakte aanzienlijk beneden het
vriespunt gekomen. Er werd een temperatuur
van 2% graad beneden het vriespunt geregis
treerd. De Wijnoogst komt hierdoor in gevaar
BOEDAPEST, 19 October (H.N.) Aan de tech
nische hoogeschool te Boedapest is het tot bot
singen tusschen Joodsche en andere studenten
gekomen. Tijdens het gymnastiekuur werd het
licht uitgedraaid, waarop de Joodsche studen
ten mishandeld werden. De rector van de hoo
geschool heefjt zlrenge maatregelen aaï^jkon-
digd.
WASHINGTON, 19 October (V.D.) De Tsjechi
sche gezant heeft aan staatssecretaris Huil me
degedeeld, dat Tsjecho-Slowakije niet meer in
staat is, zijn schuldverplichtingen aan Amerika
na te komen.
Tevens verzocht hij de Amerikaansche regee
ring een belangrijke vermindering der schul
den te willen toestaan.
BERLIJN, 20 October. (W.B.) Het is vandaag
een groote dag voor het rijksdagproces.
In de laatste dagen waren de plaatsen voor
het publiek weliswaar nog altijd even flink
bezet als bij het begin van het proces, maar
op de persbanken waren toch verschillende
open plekken te bespeuren geweest. Dat is
vandaag nu weer veranderd. Ook de belang
stelling van de pers, vooral van de buitenland-
sche journalisten, is weer buitengewoon groot.
De getuigenlijst voor de verhandeling van
vandaag is omvangrijker dan ooit tevoren.
Niet minder dan 22 getuigen zijn gedagvaard.
Boven aan de lijst staat de politie-president
Heines uit Breslau. Heines zal echter niet als
getuige verschijnen. Hij heeft telegrafisch
medegedeeld, dat hij nog tot aan het einde
van deze maand in Italië opgehouden wordt.
Daarentegen zullen de getuigen, die tegelijk
met Heines gedagvaard zijn ter vaststelling
van de plaats, waar hij zich op den dag van
den brand heeft opgehouden, wel gehoord
worden.
Dan volgen op de getuigenlijst politie-presi
dent graaf Helldorf uit Potsdam en eenige
getuigen, die diens verblijfplaats op den dag
van den brand moeten vaststellen, alsmede de
eerste luitenant Schulz en zijn vrouw.
Verder staan nog als getuigen op de lijst
de door dr. Teichert genoemde wethouder
Ahrens uit Berlijn en de directeur van den
rijksdag, Geheimrat Galle.
Tijdens de behandeling roept de VOORZIT
TER de talrijke getuigen op. Hij deelt verder
mede, dat politie-president Heines telegrafisch
bericht gezonden heeft, dat hij zich momen
teel in Italië bevindt.
De OBERREICHSANWALT wijst er op, dat
Heines eerst tegen het einde van deze maand
terugkomt. Hij behoudt zich plotseling een be
slissing voor, of het na het verhoor van de ge
tuigen uit Gleiwitz noodzakelijk zijn zal, hem
van verlof terug te roepen.
Na te hebben gewezen op de beteekenis van
het getuigenverhoor van vandaag verklaart de
VOORZITTER, dat in
het z.g. Bruinboek o.a.
beweerd ls, dat onder
commando der politie-
president Heines, den eer
sten luitenant Schulz en
politie-president graaf
Helldorf S. A. formaties
door de onderaardsche
gang in het rijksdagge
bouw zijn binnengedron
gen en daar den brand
hebben gesticht. Van der
Lubbe zou daarbij ge
weest zijn. Heden zullen
nu getuigen worden ge
hoord over de vraag, of
de in de beschuldigingen genoemde personen
op den dag van den rijksdagbrand in Berlijn
geweest zijn.
Graaf Helldorf
TOKIO, 19 October. (V.D.) Het Japansche
ministerie van oorlog heeft een plan tot reor
ganisatie van het Japansche leger uitgewerkt,
dat oorspronkelijk pas in 1935 uitgevoerd zou
worden. Tengevolge van de spanning in het
Verre Oosten zal de uitvoering echter bespoe
digd worden, zoodat de reorganisatie per 1
April 1934 voltooid zal zijn.
Voor de moderniseering van het leger zal
een speciaal bedrag van 9.134.000 yen worden
uitgetrokken en bovendien zullen voor leger
en vloot speciale credieten ten bedrage van
180 millioen yen beschikbaar worden gesteld.
Speciale cursussen zullen worden georgani
seerd voor de opleiding van reserve-officieren
bij de technische hulptroepen.
DE ONRUST OP MALTA.
Opnieuw vergaderingsverbod.
MALTA, 18 October. (V.D.) In verband met
de felle tegenstelling, ontstaan tusschen de na
tionalisten en de constitutionalisten met betrek
king tot de kortgeleden afgekondigde imperiale
maatregelen, heeft de gouverneur van Malta
een proclamatie uitgevaardigd, waarbij open
bare vergadering en demonstraties voor den
tijd van een maand worden verboden.
HET BRIAND-MONUMENT.
Onthulling op wapenstilstandsdag.
PARIJS, 19 October (V.D.) De onthulling van
het Briand-monument Pacy-sur-Eure, de
vaderstad van den vroegeren minister van bui-
tenlandsche zaken, is in overleg met de regee
ring vastgesteld op 11 November.
Aanwezig zullen zijn Daladier, Boncour,
Chautemps, Penancer, Pierre Cot enz.
Minister-president Daladier zal bij deze ge
legenheid een groote rede houden.
KAAPSTAD, 19 October. (V.D.) Eindelijk is
een einde gekomen aan de verwoestende droog
te, die in Natal en Transvaal den dood van
millioenen schapen heeft veroorzaakt. In Neord-
Natal en Oost-Transvaal ls eindelijk regen ge
vallen, gepaard met hevige hagelstormen. In
de uitgedroogde bedding der rivier staat weer
water. Een groot deel van het land is nog
zonder regen, maar de vooruitzichten op ver
andering der weersgesteldheid zijn gestegen.
SNEEUW IN DE ABRUZZEN.
MILAAN, 19 October. (V.D.) In de Italiaan-
sche Alpen in de Abruzzen is de eerste sneeuw
gevallen. De temperatuur is in heel midden
en Noord-Italië sterk gedaald.
Waar Heines logeerde.
Als eerste getuige wordt dan JOSEPH BONN,
eigenaar van het hotel „Haus Obersohlesien"
te Gleiwitz gehoord. Politiepresident Heines
heeft volgens deze getuige van 25 Februari tot
28 Februari in zijn hotel gelogeerd. Getuige
toonde reeds vroeger het gastenboek. Den 27-
sten Februari 's avonds had Heines in de „Neue
Welt" een voordracht gehouden. Tijdens de af
wezigheid van Heines, aldus Bonn, ontvingen
wij het radiobericht, dat de rijksdag brandde.
Toen wij nog geheel onder den indruk van
dit bericht waren, kwam president Heines van
zijn lezing in zijn hotel terug. Getuige over
handigt dan een blad uit Gleiwitz van 28 Fe
bruari, waarin een groote foto staat afgedrukt
waarop men politie-president Heines in een
groote vergadering ziet, welke den 27sten Fe
bruari 's avonds in Gleiwitz gehouden werd.
Advocaat dr. SACK vraagt, waar Heines
Zondag 26 Februari geweest is. Men beweert
namelijk, dat hij dien Zondag in Berlijn was
en daar een z.g. algemeene repetitie met de
brandstichterskolonne heeft gehouden.
GetuigeOp dien Zondag was politie-presi
dent Heines bij een S. A.-opmarsch op den
Adolf Hitlerplatz. Dat blijkt overigens ook uit
de krant.
De portier van hotel „Bammert" en de ka-
merkellner Kosmol bevestigen de verklarin
gen van Bonn.
Helldorf onder het mes.
Daarna wordt de politiepresident van Pots
dam, graaf HELLDORF, verhoord. Ik heb, al
dus Helldorf, op den dag van den brand tot
ongeveer 7 uur 's avonds op mijn bureau ge
werkt, daarna ben ik te zamen met prof. Von
Amim, den toenmaligen stafleider van de S. A.-
groep Berlijn-Potsdam naar restaurant Klin-
gert in de Oranienstrasse gereden. Toen wij
aan het souper zaten, kregen wij telefonisch
bericht van den brand. Ik verzocht toen den
professor zich naar de telefooncel te begeven,
om mij, ingeval men mij noodig mocht hebben,
dit terstond mede te deelen. Tegen tien uur heb
ik toen bericht ontvangen, dat mijn aanwezig
heid bij den rijksdagbrand niet noodig was.
Tegen elf uur ben ik naar de Hegemannstrasse
gereden en heb daar met de souschefs van de
S. A. te Berlijn een bespreking gehad, waarin
de rijksdagbrand besproken werd. Den volgen
den dag werd toen op mijn bevel een heele
reeks communistische en sociaal-democratische
functionnarissen gearresteerd.
VOORZITTER: „Ik moet u nu nog vragen:
was u bij den brand betrokken?"
GETUIGE: „Het spreekt vanzelf, dat zulks
geheel uit de lucht gegrepen is."
VOORZITTER: „U kunt dat onder eede ver
klaren?"
GETUIGE: „Jawel."
DR. SACK: „Waart u 's Zondags In de onder
aardsche gang met een colonne, waarin u als
no. 2 liep en van der Lubbe als vijfde of zesde?"
GETUIGE: „Neen."
DR. SACK: „Kent u van der Lubbe?"
GETUIGE: „Neen".
DR. SACK: „Heeft u den tegenwoordigen
groepsleider Ernst eenig bevel gegeven, dat hij
zich tegen negen uur in de nabijheid van den
rijksdag moest ophouden, om met zijn motor
rijders speciale alarmberichten in Groot-Berlijn
door te geven?"
GETUIGE: „Neen."
BEKLAAGDE TORGLER: „Heeft u het be
vel tot arrestatie van communistische en so
ciaal-democratische functionarissen in uw
kwaliteit van officieel ambtenaar of als S. A.
leider gegeven?"
GETUIGE HELLDORF: „Ik heb dit bevel
op ei^en verantwoordelijkheid gegeven. Als
groepleider der S. A. in Berlijn had ik naar
mijn meening volkomen het recht, vijanden
van onzen staat in hechtenis te nemen, vooral
omdat allen het erover eens waren, wie de
daders waren."
Op verscheidene vragen van beklaagde DI-
MITROFF verklaart graaf Helldorf verder:
„Wij waren tijdens de bespreking op den avond
van den brand van meening, dat de rijksdag
brand het signaal moest zijn voor een opstand,
welke door communisten en Marxisten werd
beraamd. Dat de opstandige beweging, welke,
naar wij veronderstelden, op handen was, niet
plaats had, was alleen te danken aan de om
standigheid dat juist de toonaangevende leiders
de Marxistische beweging werden gearresteerd.
DIMITROFF stelt dan voor, graaf
der GUSTAAF SCHAEFER gehoord, die ver
klaart, dat graaf Helldorf den 27sten Februari
zooals gebruikelijk ongeveer tegen vier uue
in het bureau van de S.A.-groep in de Heg*»
mannstrasse kwam en daar tot tegen half nega*
gebleven is. Getuige heeft graaf Helldorf zelf
naar het lokaal in de Oranienstrasse gereden.
ADVOCAAT DR. SACK verzoekt dan, van
der Lubbe voor te brengen, om hem met ge
tuige graaf Helldorf te confronteeren. Van der
Lubbe wordt naar de beklaagdenbank voor de
rechterstafel gebracht.
„Kerel, steek je kop toch
een beetje omhoog".
De VOORZITTER, verzoekt hem, het hoofd op
te heffen maar van der Lubbe blijft ondanks
herhaald verzoek in gebogen houding staan,
totdat hem graaf Helldorf in het gezicht brult:
„Kerel steek je kop toch een beetje omhoog"
en Helldorf bereikt, wat allen tezamen niet
vermochten: van der Lubbe heft zijn hoofd op.
Bij het publiek verwekt dit voorval groote hi
lariteit.
De VOORZITTER vraagt van der Lubbe, of
hij dien heer kent en van der Lubbe antwoordt:
„Neen".
De volgende getuige, PROF. VON ARNIM,
bevestigt de verklaringen van graaf Helldorf
over den avond van den brand. Ook de eigenaar
van de Weinstube in de Oranienstrasse ver
klaart, dat graaf Helldorf op dien avond van
acht uur ongeveer tot tien uur in zijn lokaal
was.
De voorzitter gaat dan over tot het verhoor
van den eersten luitenant SCHULZ. Deze ver
klaart o.a.: Ik was in dien tijd heelemaal niet
in Berlijn, maar in Solm
bij München. Ik was toen
onder geneeskundige be
handeling bij dr. Brendel
te Tutzing aan het Starn-
bergermeer. Den 27sten
Februari ben ik om 1 uur
40 op het centraal-station
te München geweest, om
daar een kraamverpleeg
ster, die bij ons in dienst
moest komen, af te halen.
Ik geloof, dat ik toen
's middags naar dr. Bren
del in Tutzing gereden ben.
's Avonds was ik in ieder
geval weer thuis, wijl vol
gens het dagboek van mijn vrouw op dien dag
een bevriende familie haar veertigjarig brui
loftsfeest vierde.
VOORZITTER: „U kunt dus ln dien tijd
niet in Berlijn geweest zijn?"
GETUIGE: „Ook voordien was lk niet ln
Berlijn."
De vragen van advocaat dr. Sack, of de
eerste luitenant Schulz in Februari bespre
kingen met graaf Helldorf, politie-president
Heines of minister-president Goering gehad
heeft, worden door getuige beslist ontkennend
beantwoord. Hij had de drie heeren in De
cember voor de laatste maal gezien.
MEVROUW SCHULZ, de geneesheer uit Tut
zing, dr. Brendel en de kraamverpleegster Fi
scher bevestigen do verklaringen van luitenant
Schulz over zijn verblijf te München en te
Tutzing.
Hiermede zijn de getuigenverhooren over dit
vragencomplex beëindigd.
Alsdan vangt de middagpauze aan.
Paul Schulz-
Aan de Riviera hebben hevige onweersbuien
gewoed en in de omgeving van Ancona in 1 nogmaals in verband met de later plaats gehad
Imperia hebben hagelbuien groote f«*Vn"k> ns- 1 habhendo politieke besprekingen te hooren.
gericht ssa óe olijfboom en. 1 Als volgende getuige wordt dan de S.A. lei-
WEENEN, 19 October (H.N.) De politie heeft
een nationaal-socialistische vergadering ontdekt,
die ten huize van een bekende burgerlijke fami
lie bijeenkwam. Verschillende deelnemers zijn
in hechtenis genomen. Voorts ls gebleken, dat
de nationaal-socialistische studenten onder een
anderen naam vereenigingen hebben gesticht,
die ten doel hadden het nationaal-socialisme te
bevorderen.
Men verwacht, dat ook deze vereenigingen
binnenkort verboden zullen worden.
Uit Salzburg wordt gemeld, dat een Oosten-
rijksche grenswacht door zes nationaal-socia
listen uit Beieren, die met revolvers gewapend
waren, aangevallen ls.
Een heimweerman en twee nationaal-soda.-
listen werden bij de schermutseling gewond.
De nationaal-socialisten namen ten slotte de
vlucht met achterlating van da gewonden.
Men seint ons uit Rome dd. gisteren I
Heden heeft ter voorbereiding van de cano
nisatie van de zalige Bernadette Soubirous en
Jeanne Thouret een openbaar consistorie plaats
gehaü, waarbij de consistoriale advocaten
Guasco en Sacconi de pleidooien hielden voor
de beide zaligen.
Namens den H. Vader werd hierop door den
secretaris mgr. Bacci, de „breve ad principes"
voorgelezen.
Aan de plechtigheid werd deelgenomen door
achttien kardinalen, het corps diplomatique,
groote delegaties van de religieuze orden, waar
toe de beide zaligen hebben behoord en tal
rijke pelgrims.
De H. Vader heeft bepaald, dat op 10 Novem
ber a.s. een semi-openbaar consistorie ?al wor
den gehouden, waarbij de bisschoppen over da
heiligverklaring geraadpleegd zullen worden.
DERBY (Noord-Australië), 19 October. (R.O.)
De Australische vlieger Ulm is hedenmiddag
om kwart over twaalf (plaatselijke tijd) met
zijn drie gezellen geland, waarmede hij het
vliegrecord Engeland-Australië, dat op 11 Oct.
door Kingsford Smith was gevestigd, met bijna
elf uur verbeterde.
Ulm heeft den tocht volbracht in zes dagen,
zeventien uur en zes-en-vijftig minuten.
Waarschijnlijk Japansche
diplomatieke actie.
TOKIO, 18 October. (V.D.) Waarschijnlijk
zal de Japansche regeering een diplomatieke
actie beginnen in verband met het feit, dat de
sovjet-regeering thans een gedwongen tarief
voor valuta n.l. twee yen 75 sen per dollar
oplegt aan Japansche stoombooten bij het hef
fen van tonnengeld, loodsgelden en andere
rechten in Sovjet-Russische wateren in het
Verre Oosten.
De Japansche reedersorganisatie heeft korte
lings in verband met deze aangelegenheid stap
pen gedaan bij de regeering.
GENèVE, 18 October. (V.D.) De Zwitser-
sche regeering is gemachtigd tot het uitgeven
vszi 89 millioen Zwitsersche francs voor verbe
tering van de grensverdediging, artillerie en
wapens voor het leger, hetgeen bijna terf
J dubbele is van het gebruikelijke bedrag.
