DALADIER TEN VAL GEBRACHT
DE BRANDTECHNIEK ONTHULD.
De hamer tegen verlaging van de
ambtenaarssalarissen.
DETAILS OVER DE VREEMDE VLOEISTOF.
WEENEN EN PRAAG.
RAAD VAN BEHEER
VAN HET I. A. B.
DINSDAG 24 OCTOBER 1933 1
EEN DIENSTKLOPPER EN ROODE
BUITENSPORIGHEDEN.
Over tennissen, confetti, kleer
borstels en bedorven
banddoeken.
DE BRAND-DESKUNDIGEN
VERDER GEHOORD.
SPANNENDE ONTHULLINGEN.
ZITTTING VAN HEDEN
DE OPSTAND IN SIAM.
Koning en koningin inderdaad
naar Singora vertrokken,
329 TEGEN 241 STEMMEN.
DALADIER AFGETREDEN.
WEER NAAR MONARCHIE IN
SPANJE
Opzienbarende onthullingen van
een Madrileensch blad.
14 APRIL 1934 ZOU DE STAATS
GREEP WORDEN UITGEVOERD
LANSBURY TEGEN BEWAPENING
VAN ENGELAND.
EEN FELLE REDE VAN
STARHEMBERG.
„Geen kolonie van Pruisisch Berlijn,
maar nog minder voogdij
van Praag".
HET FIASCO DER ONTWAPE-
NINGSCONFERENTIE.
Verdaging der algemeene commissie
sine die tvaarschijnlijk.
OOK HET PLAN SIMON VAN DE
BAAN
SOCIALISTISCHE RELLETJES
TE BRUSSEL.
V. JAVERBHAI PATEL f.
Oud-minister van het Indische
parlement.
AARDBEVING OP HAWAÏ.
ULM KAN NIET VERTF iyKEN.
Ondeugdelijke levensmiddelen
DE DUITSCHE GEDELEGEERDEN
AFWEZIG.
MUSSOLINI SPREEKT.
Over de historische superioriteit der
fascistische beweging en de
originaliteit der fascistische
leer.
Italië wil den „Romeinschen vrede",
ST. JOSEPH-UNIVERSITEIT IN
ASCH GELEGD,
Millioen dollar schade.
ORKAAN BO.VEN DE OOSTELIJKE
PYRENEEEN.
DE LINDBERGHS VLIEGEN WEER.
BERLIJN, 23 October (VAN ONZEN COR
RESPONDENT). Om op de toeschouwerstribu
ne van het van der Lubbe-proces toegelaten
te worden, moet men minstens een paar Arische
grootmoeders hebben en het heeft er den schijn
van, dat de voorraad Berlijners, die over zulke
dames beschikken, uitgeput begint te raken.
Althans de toeschouwersrijen beginnen steeds
grooter hiaten te vertoonen, hetgeen overigens
ook het geval aan de perstafel is. Overal is een
merkbare inzinking van de interesse in het
proces waar te nemen, behalve op de getuigen
banken, waar nog steeds dichte drommen van
gedagvaarden zich verdringen. In de rijen dezer
lieden wil maar geen lucht komen. Heden zag
het er zelfs een oogenblik naar uit, dat we alle
poetsvrouwen van het rijksdaggebouw nog voor
de vierschaar zouden zien komen, om haar
meening over de aangelegenheid kenbaar te
maken. Er ging althans een voorstel om zulks
te doen van de verdediging uit, maar gelukkig
werd het onderweg vergeten, waarmede de
kans weer stijgt, dat we met Kerstmis door
het geval heen zullen zijn.
De niet aanwezigen hebben vandaag overi
gens veel gemist. Zij hadden de mogelijkheid
gehad, meer over brand, vlammen, brandma
teriaal, brandstichting enz. te hooren, dan ze
over deze dingen ooit in hun leven gehoord
hebben. Want heden waren de branddeskundi-
gen aan het woord en aan dat woord hebben zij
zes en een half uur met groote taaiheid vast
gehouden.
De rij werd geopend met een werkelijken
Geheimrat, die tevens professor in de brand
stichting of iets dergelijks is en dat was voor
allen natuurlijk een buitenkansje. De man be
handelde de zaak geheel en al, van de theore
tische zijde. Hij maakte den indruk, dat hij
het wezen van brand en vlammen bestudeerd
heeft met zijn rug naar de kachel, bij een lamp
die niet brandde, een sigaar, die uit was in
den mond en met een natten lucifer in de vin
gers.
Twee en een half uur heeft hij aan de hand
van de aldus verzamelde indrukken gesproken
en zoodoende wisten we allemaal nog net zoo
veel als aan het begin.
Gelukkig kwam Dimitroff toen de situatie
redden, door met een licht gebaar de rede van
twee en een half uur weg te wuiven en de
klare vraag te stellen, de vraag, die we allen
zoo graag opgelost zouden zien: heeft van der
Lubbe den brand alleen aangestoken, of niet?
Aan zulke pracfische dingen had de prof.
waarschijnlijk heelemaal nog niet gedacht.
Maar na eenig aarzelen kregen we toch ten
antwoord: Wanneer anderen van tevoren den
brand geprepareerd hebben, is er eenige mo
gelijkheid, dat van der Lubbe hem alleen aan
gestoken heeft.
De volgende deskundige was een even vol
bloed practicus als zijn voorganger een theo
reticus geweest was. Hij had eenvoudig eenige
door den brand gespaarde meubels in beslag
genomen en deze toen op alle denkbare wijzen
in brand gestoken. Of hij daartoe genoegzaam
onderlegd was, mag men tot op zekere hoogte
betwijfelen, want het gaat hier om den direc
teur van de Berlijnsche brandweer en dus om
een autoriteit, die zijn heele leven vuren heeft
uitgebluscht, in plaats van ze aan te steken.
Inmiddels kwam deze autoriteit, zij het dan
langs andere wegen, toch tot ongeveer dezelfde
slotsom, als de man van de theorie: van der
Lubbe heeft den rijksdag onmogelijk alleen
aan kunnen steken.
Er was over een laagje stof gesproken, dat
ergens op de glazen gelegen moet hebben, en
daarover moest de baas van het personeel nog
even als getuige gehoord worden. Mr. Sack
zag hier kans het bruinboek weer op de prop
pen te brengen en wel bijzonderlijk de passage,
waarin den getuige, die hier voor den rechter
staat, verweten wordt, een hinderlijke dienst
klopper te zijn, die in zijn overijver zijn neus
in allerlei dingen stak, die hem met aangingen,
zooals bijvoorbeeld in de kastjes van de sociaal
democratische afgevaardigden.
Maar toen kreeg dr. Hertz, die deze beschul-
diging opgesteld had, de volle laag terug. De
socialistische afgevaardigden hadden de ge-
woonte, in hun afdeelingskamers tennis met
hunne secretaressen te spelen, en wijl ze daar
bij veel vuil en kapot maakten, probeerde de
getuige hun tenminste de ballen te ontfutselen.
Hij had in de afgevaardigdenkastjes ook kleer
borstels gevonden, die gestolen waren en waar
uit voorzichtigheidshalve het monogram van
den rijksdag verwijderd was. Elders had hij
confetti weggenomen, waarmede de dames,
afgevaardigden zich in haar vrije uren bestrooi
den en copieerinkt, waarmede ze groote vlek
ken op de tapijten en loopers maakten. Zoo
hoorden wij ook, dat de socialisten hun schrijf
machines met de handdoeken lieten reinigen,
waardoor deze doeken hopeloos bedorven wer
den en ook, dat er enorm veel in den rijksdag
gestolen is.
Nadat de getuige zijn aangetaste eer aldus
schitterend hersteld had en zulks onder luid
applaus van heel de zaal, toen hij die socialis
tische afgevaardigden ter sprake bracht, die
met hun secretaressen bal speelden, kwamen
we weer tot de deskundigen terug.
Als derde verschijnt een scheikundige, die
dadelijk verzoekt om toehoorders en pers uit
de zaal te verwijderen. Want hij wil het over
een zeer bijzondere vloeistof hebben, waarvan
hij zelfs den naam niet in het openbaar noe
men wil, hebbende de praktijk uitgewezen, dat
in dergelijke gevallen dadelijk ettelijke be
langstellenden zulk een brandmiddel willen
koopen en er proeven mee nemen liefst bij de
buren. De president vindt een uitweg door den
deskundige voor te slaan, den naam dan maar
weg te laten en alleen over vloeistof tusschen
aanhalingsteekens te spreken. Daar iedereen,
tot zelfs Dimitroff toe, het met deze oplossing
eens is, vernemen we van een vloeistof, die
men maar over een vuurmaker hoeft te gieten
om brand te stichten. Hierbij is niet eens een
lucifer noodig. De vuurmaker gaat namelijk, na
eenigen tijd tot zelfontbranding °ver.
De deskundige stelt voor een proef-te nemen,
maar de strafkamer slaat daarbij de schrik om
het hart, want waar moet zij heen, wanneer
de proef werkelijk slaagt en de rijksdag door
een tweeden binnenbrand aangetast wordt
Later moet alle geleerdheid, die we genoten
hebben, door den tolk in het Nederlandsch
worden vertaald. De Bulgaren worden stil
zwijgend reeds zoo weinig met den brand in
verbinding gebracht, dat een Bulgaarsche
vertaling achterwege wordt gelaten. Niemand
vraagt er ook om en dus bepalen we ons maar
tot het Hollandsch.
Van der Lubbe staat met zijn kop omlaag
als toonbeeld van imbeciliteit voor den rechter
en de tolk staat naast hem te oreeren. Maar
daar verwart deze laatste ineens koolmonoxyde
met kolenwaterstofgas of zooiets, een vergis
sing die de toeluisterende deskundige zoo aan
het gloeien brengt, dat hij ervan opspringt en
tusschenbeide komt. Een oogenblik ziet het
«r naar uit, alsof hij tegenover van der Lubbe
college wil gaan geven in het verschil tus
schen koolmonoxyde en andere chemische ver
schijnselen, maar dan begint de zaal toch
lachjes te lachen en brengt daarmee den ge
leerde met beide voeten op den bodem der
werkelijkheid terug.
Het heeft geen zin, van der Lubbe in de
geheimen van de scheikunde in te wijden en
aldus wordt de zitting vandaag gesloten en
zijn we allemaal gespannen om morgen weer
nieuwe deskundigen te hooren, die de heden
opgebouwde stellingen natuurlijk onderste
boven zullen werpen.
BERLIJN, 23 October (W. B.). Bij het voort
gezette verhoor van den branddirecteur, dr.
Wagner, verklaart deze, dat verder pogingen
zijn gedaan, om een tapijt, waarop een tafel en
stoel stonden, met behulp van brandbare vloei
stoffen aan te steken, doch eerst, toen resten
van een kleedingstuk erbij geworpen werden,
slaagde men erin, de houtdeelen in brand te
steken, zoodat zij zelf door bleven branden.
De deskundige verklaart, dat het houtmate
riaal in de plenumzaal weliswaar aanzienlijk
was, doch dat het tot de moeilijk ontbrand-
barê stoffen gerekend moet worden.
De deskundige dr. WANDER komt tot de
conclusie, dat de brand onmogelijk een om
vang heeft kunnen hebben, als door getuigen
is geschilderd, zonder dat te voren de inrich
ting van de plenaire zittingzaal „brandklaar"
gemaakt is. Daartoe echter was veel tijd noo
dig, of de hulp van een aantal medeplichtigen,
vermoedelijk zelfs beide.
Dat bij de brandstichting op groote schaal
gebruik is gemaakt van licht brandbare stof
fen, zooals celluloid of benzine, houdt getuige
niet voor waarschijnlijk. Dan toch had het
beeld van den brand anders moeten zijn.
Overigens zou het begieten van de zaal met
groote hoeveelheden benzine of benzol al heel
spoedig de ruimte met een explosief mengsel
hebben gevuld. Brandstichting in een derge
lijke ruimte zou voor den brandstichter zelf
levensgevaarlijk zijn geweest. Er moeten der
halve bij de misdaad andere ingrediënten heb
ben dienst gedaan; welke, weet spreker niet
te zeggen. Maar in ieder geval heeft de brand
in de plenaire zittingzaal zich anders ontwik
keld, dan elders in het rijksdaggebouw.
Ook dr. SCHAÏZ (Halle), gerechtschemicus,
is tot het resultaat gekomen, dat de brand in
de plenaire zittingzaal geen gewoon verloop
heeft gehad. Na eigen positieve waarnemingen,
aldus deze expert, ben ik tot de vaste overtui
ging gekomen, dat in de zittingzaal met een
zelfontbrandbare vloeistof is geopereerd, waar
van de aard intusschen nog niet achterhaald
kon worden, en dat voor de uitbreiding van
het vuur een vloeibare oplossing heeft dienst
gedaan.
De deskundige verzoekt daarop het gerecht,
in het belang der algemeene openbare veilig
heid, het publiek voor een korte spanne tijds
van de zittingen uit te sluiten, dan zal hij over
die brandbare vloeistof nadere mededeeling
doen.
De VOORZITTER meent, dat men voorloopig
zonder nadere aanduiding wel van vloeistof
kan spreken.
De deskundige gaat hiermede accoord.
De deskundige verklaart daarop, dat de
sterke nevelvorming van deze „vloeistof", die
bij den brand werd waargenomen, bepaald ka
rakteristiek is voor het gebruiken van deze
vloeistof. Vier vijf liter van deze vloeistof
zijn voldoende om die sterke brandwerking te
hebben. Hij is overtuigd, dat men bij den brand
in de plenaire zaal vuurmakers heeft gedrenkt
met die „vloeistof" en deze gelegd heeft op met
petroleum of benzine gedrenkte dingen, b. v.
afgescheurde gordijnen. Op die wijze zou bin
nen 20 minuten t iy2 uur zelfontbranding ont
staan, zonder dat iemand een hand uitsteekt.
Voor deze wijze van ontsteken pleit het feit,
dat de brand van een hooger gelegen verdie
ping naar een lager gelegen verdieping is over
geslagen. De andere branden, b.v. in de gang
zijn van geheel anderen aard.
De voorbereiding van den brand in de ple
naire zittingszaal kon niet door een persoon
gedaan zijn in den door v. d. Lubbe aangege
ven tijd. Naar zijn overtuiging moest een per
soon in de zaal minstens 20 25 minuten werk
gehad hebben, vooropgesteld dat het brandma
teriaal gereed stond.
Op vragen van den voorzitter verklaart de
deskundige, dat de door hem bedoelde vloei
stof betrekkelijk gemakkelijk te krijgen is.
Op de vraag van het O. M., of de „vloeistof'
in zeer korten tijd in actentasschen b.v. in het
rijksdaggebouw binnengebracht kon worden,
antwoordt de deskundige, dat het voldoende
zou geweest zijn om de in den rijksdag voor
handen zijnde handdoeken met de „vloeistof"
te overgieten, of de verscheurde gordijnen. De
„vloeistof" heeft een carbolachtige lucht, welke
men niet gemakkelijk kwijt raakt.
De deskundige verklaart nog een®, dat hij
de verklaring van v. d. Lubbe over het in
brand steken beslist voor uitgesloten houdt. In
de gang had hij waarschijnlijk heelemaal niet
bedoeld brand te stichten, maar toevallig het
middel tot ontsteken verloren.
Van der Lubbe moet bij het inklimmen reeds
hebben geweten, dat in het gebouw zich al
andere dingen afspeelden en dat hij door zijn
eigenaardig gedrag slechts de schuld op zich
te Iaden had.
De OBERREICHSANWALT„Beklaagde
Torgler is ten minste tot 8 uur 20, waarschijn
lijk tot 8 uur 40 in het rijksdaggebouw ge
weest. Kan Torgler als dader in aanmerking
komen V
De deskundige antwoordt, dat wat den tijd
betreft, die mogelijkheid bestaat.
Daarna ontspint zich een lang debat of, wan-,
neer Torgler met die „brandstof" bezig ge
weest zou zijn, men het bij ingang 2 en 5
geroken zou hebben. Dit laat de deskundige in
het midden. Als hij van die „vloeistof" niets
aan zijn handen of kleeren heeft gekregen, be
hoeft de lucht niet op hem te zijn overgegaan.
Dr. SEUFFERT„Als v. d. Lubbe die lappen
vond, waarop hij de „vloeistof" moest gieten,
dan 'zou de lucht toch op hem moeten zijn
overgegaan
DEbKUNDIGE„Ja. Daarom ben ik van
meening, dat v. d. Lubbe daar niets te maken
had en in de zaal niets heeft uitgevoerd.
De deskundige deelt nog mee, dat arbeiders
in de chemische industrie, studenten in labo
ratoria, enz. de lucht van de „vloeistof" ken
nen. De „vloeistof" geeft een prikkelend ge
voel in den neus.
BERLIJN, 24 October (W.B.) Bij 'het begin
van de zitting van vandaag deelt de voorzitter
mede, dat advocaat dr. Sack wegens een hevige
catarrhe voorloopig niet aan de verhandeling
kan deelnemen. Hij zal door zijn socius, den
rijksdagafgevaardigde dr. Pelkmann, vertegen
woordigd worden. Dr. Sack zal echter trachten
zoo mogelijk reeds over eenige uren weer aan
wezig te zijn.
Opnieuw wordt een aantal deskundigen ge
hoord, nadat het verhoor van gisteren heeft
uitgewezen, dat de brandstichting in de ple-
num-zaal van den rijksdag door zelf-ontbran-
dende vloeistoffen moet zijn geschied,
Voorts zal een achttal getuigen worden ge
hoord, die opheldering moeten geven over het
oponthoud en de werkzaamheden van Torgler
op den dag van den brand.
Onder h»«j bevinden zich da communistische
fractiesecretaresse, Anna Rehmen en de com
munistische journalist Birkenhauer uit Essen,
de nationaal-socialistische rijksdagafgevaardig
den Karwahme uit Hannover en Frey uit Mün-
chen en verder de nationaal-socialistische be-
drijfscellenleider Kroyer uit Linz, die in den
middag van 27 Februari in den rijksdag een
opvallende ontmoeting zou hebben gehad met
Torgler, die in gezelschap van een onbekende
zou zijn geweest.
Na de opening van de zitting verklaart de
deskundige, ir. WERNER, dat hij aan de ver
klaringen van den deskundige Josse niets heeft
toe te voegen en dat hij diens rapport geheel
onderschrijft.
De deskundige dr. SCHATZ stelt den senaat
dan voor, dat hij de werking van de door hem
geconstateerde zelf ontbrandende brandstof zal
demonstreeren.
De „Oberreichsanwalt", dr WERNER, acht
het noodzakelijk, dat bij dit experiment ook
wordt onderzocht, of men bij personen, die er
zich mede hebben bezig gehouden de lucht
ervan kan bespeuren.
Dr. SCHATZ zegt, dat dit afhankelijk is van
de reukzin van degenen, die aan het onder
zoek deelnemen, daar de reukzin bij verschil
lende personen zeer verschillend ontwikkeld.
Als met het getuigenverhoor begonnen wordt,
blijkt, dat de communistische journalist Erich
Birkenhauer ontbreekt.
De „OBERREICHANWALT" deelt mede, dat
de journalist Birkenhauer als adres heeft op
gegeven Rostockerstrasse in Berlijn. Daarheen
is toen een dagvaarding gezonden, welke thans
als onbestelbaar te teruggekomen. De heele zaak
heeft het aanzien van een misleiding der recht
bank.
Als eerste getuige wordt de huisvrouw
PRETZSCH uit Karlshorst gehoord, wier woning
is gelegen tegenover die van Torgler.
De getuige verklaart, dat zij op 27 Febrauri
des morgens tusschen elf en twaalf uur tezamen
met haar zoon den afgevaardigde Torgler heeft
ontmoet, die twee zware tasschen droeg Hij
had haar ietwat schuw aangekeken, toen hij
vlak langs haar passeerde.
Toen zij den volgenden morgen van den
rijksdagbrand vernamen, heeft haar zoon ge
zegd, dat hij nu wel begreep, waarom Torgler
die zware tasschen gedragen had.
Naar aanleiding van verschillende opmerkin
gen verklaart getuige verder, dat de tasschen
grooter dan normale actentasschen geweest
waren. Getuige was van meening, dat zelfs
groote hoeveelheden kranten niet zoo zwaar
konden zijn, als de vracht, welke Torger bij
de ontmoeting droeg.
Getuige wordt hierop de met kranten gevul
de actentasch van Torgler voorgelegd. Zij ver
klaart echter, dat zij de getoonde map bij de
ontmoeting niet heeft gezien.
Hierna wordt gepauzeerd, om het gerechtshof
met de onmiddellijk bij het proces betrokkenen
in de gelegenheid te stellen het door den des
kundige dr. Schatz in de uitgebrande zaal te
verrichten experiment met de zelf-ontbranden-
de stof bij te wonen.
Publiek en pers zijn hierbij niet aanwezig.
De proef van dr. Schatz vond plaats in de
zaal, waar vroeger de tribune van den rijks
raad stond.
Het bewijs werd geleverd dat de zelf ontbran
dende vloeistof, welker naam geheim gehou
den wordt, in 6 k 10 minuten in brand vliegt.
Het is echter mogelijk deze vloeistoffen in ver
schillende oplossingen samen te stellen en vol
gens deze samenstelling den duur van de zelf
ontbranding vooruit te bepalen.
(Ongecorrigeerd).
LONDEN, 23 October. (R.O.) Volgens het
laatste bericht uit Bangkok, dat aan de cen
suur ontsnapt is, hebben de koning en de ko
ningin, voordat zij vernamen, dat de opstand
te Petsjaboeri onderdrukt was, een waarschu
wing ontvangen, dat zij Huahin moesten ver
laten.
ESSEN, 23 October. (H.N.) Een voordracht,
welke de bekende Jesuiet prof. Muckermann
zou houden, is verboden.
PARIJS, 24 October. (R. O.) De regeering-
Daladder is met 329 tegen 241 stemmen in de
minderheid gebracht. De beslissing viel om
2 uur 50. De ministers verlieten onmiddellijk
de kamer, en begaven zich omstreeks half vier
naar het Elysée, om den president der repu
bliek, Lebrun, het ontslag van het kabinet aan
te bieden.
Een spannende nachtzitting was aan deze
stemming voorafgegaan. De strijd ging, men
weet het, voornamelijk om artikel 37, betref
fende de salarisverlaging der ambtenaren.
Een amendement van Louis Marin, strek
kende tot vervanging van de artikelen 37 en
volgenden door een administratieve reorgani
satie binnen drie maanden, werd verworpen
met 373 tegen 161 stemmen.
Daarna nam Daladier het woord, om te zeg
gen, dat men zich nu voor of tegen de artike
len moest uitspreken. „De geheele politiek der
regeering staat op het spel. Iedere inflatie,
iedere devaluatie van den franc wijst de regee
ring van de hand".
Spreker doet een laatste beroep op de ver
gadering, waarbij hij doet uitkomen, dat het
noodzakelijk is offers te brengen. „Als gij",
zoo zegt hij, „de regeering omverwerpt, „dan
zal een nieuwe zich voor dezelfde moeilijk
heden geplaatst zien. Gij zult haar opnieuw
breken, maar vreest gij niet, dat de openbare
meening tenslotte zichzelf niet meer meester
zal zijn?"
Daladier gaf toe, dat de door de regeering
voorgestelde maatregelen hard zijn, doch- zij
zijn noodzakelijk, vooral om den middenstand
te beschermen. In Italië en Duitschland is ge
bleken, dat, zoodra de middenstand niet meer
gezond is, een ander regiem aan het bewind
komt. Daarom verlangt de regeering deze
maatregelen als een blijk van nationale broe
derschap en solidariteit. Als deze maatregelen
niet worden goedgekeurd, zullen later zwaar
dere maatregelen noodig zijn. Voorts wees
Daladier er nog op, dat in Duitschland de
salarissen sedert 1930 met 18 pet. verminderd
zijn.
De regeering had intusschen bekend gemaakt,
dat zij met het compromis-voorstel der neo-
socialisten, uitgebracht door Lasalle, accoord
ging-
Dit compromis behelsde een van 3 tot 9 pet.
stijgende crisisbelasting voor alle ambtenaars
salarissen >Jroven de 10.000 frs. met een belas-
tingvri*. ^irag voor de in deze categorie val-
Het groote Madrileensche blad „El Liberal"
publiceert onder den kop „Sensationeele ont
hullingen" een opzienbarend artikel van een
anonymus, die beweert geheime documenten
te hebben ingezien, waaruit zou blijken, dat
door de rechtsche partijen tegen 14 April 1934
'n herstel van de monarchie wordt voorbereid.
Reeds zou door de „samenzweerders" beslo
ten zijn, een leening te sluiten voor een bedrag
van vijftien millioen peseta's, ten einde een
grootsch opgezette propaganda voor de res
tauratie van het huis Bourbon te kunnen voe
ren. Genoemd bedrag zou voor een derde ge
garandeerd worden door den toekomstigen
koning (Alfonso of zijn zoon don Juan) en
voor de rest door de Grandes van Spanje, die
onmiddellijk na herstel van de monarchie de
hun door de republiek ontnomen landerijen
zullen terugontvangen.
Uit de betreffende documenten zou verder
blijken, dat de rechtsche groepen erop rekenen,
dat zij bij de algemeene verkiezingen van 19
November a.s. twee honderd en vijftig afge
vaardigden in de nieuwe cortes zullen krijgen,
een absolute meerderheid dus. Niettemin zou
de 14e•April, de datum waarop eenige jaren
geleden de republiek werd uitgeroepen, wor
den afgewacht, om den staatsgreep uit te voe
ren. Alsdan zou een voorloopige regeering ge
vormd worden onder leiding van Cierva, waar
in verder zitting zouden krijgen de Bask Goi-
coechea, generaal Sanjurjo, Barrera, Juan
Antonio Primo de Rivera, de zoon van den be
kenden dictator, prof. dr. Gil Robles, leider
van de confederatie van rechtsche partijen, en
Martinez de Velasco. Deze regeering zal dan
de cortes ontbinden en zeer strenge maatre
geleden nemen tegen de socialisten en syn
dicalisten. De socialistische „Union general de
trabaj adores" en de syndicalistische „Confede-
racion nacional del trabajo" zouden worden
ontbonden.
Rechtsche cortescandidaten.
Naar de Madrileensche correspondent van „El
Mati" meldt; staat het thans reeds vast, dat de
unie van rechtsche groepen te Madrid de vol
gende personen candidaat zal stellen voor de
a.s. cortesverkiezingen: prof. dr. Gil Robles,
Goichoechea, Calvo Sotelo, Royo Villanova,
Luca de Tena en graaf de Vallellano. Voor
andere steden worden als candidaten der recht-
schen genoemd generaal Sanjurjo, die, zooals
men weet, in de gevangenis zit in verband
met den opstand te Sevilla van het vorig jaar
Augustus, en de zoon van wijlen Primo de
Rivera, Antonio.
Inmiddels hebben de ministers van binnen-
landsche zaken en van justitie aan alle gemeen
telijke autoriteiten vpn het schiereiland een
uitvoerige circulaire gezonden, waarin zij den
autoriteiten mededeelen, welke maatregelen zul
len worden getroffen, om de vrijheid bij de
verkiezingen te waarborgen. De gerechtelijke
autoriteiten worden gemachtigd om tegen bur
gemeesters, die op den dag der verkiezingen
personen zouden arresteeren teneinde hen te
beletten, hun stem uit te brengen, onverwijld
op te treden. Notarissen en beambten van de
posterijen en telegraaf zullen gedurende de
electorale periode beschouwd worden als agen
ten van het hoogste staatsgezag.
LONDEN, 23 October. (V. D.) De leider der
Engelsche Labouroppositie, George Lansbury,
wekte in een te Londen gehouden rede de jon
geren op, geen dienst te nemen in het Engel
sche leger, bij de vloot of bij de luchtmacht.
Hij sprak als zijn vurige hoop uit, dat de
Engelsche vakbeweging, in geval ook Engeland
voortging zich te bewapenen, of ingeval van
dreigend oorlogsgevaar door een algemeene
staking den oorlog zal weten te voorkomen.
lende lage bezoldigingen, verder een uniforme
heffing van 6 pet. van alle andere vaste in
komens benevens een speciale aanvullende
heffing van 2 tot 5 pet. voor alle inkomens
boven de 125.000 frs. Men verwachtte van dit
compromis een totale opbrengst van 1.010 mil
lioen frs.
Na de rede van den premier werd de zitting
geschorst, om den socialisten, richting Blum,
gelegenheid te geven, over het door de regee
ring goedgekeurde compromisvoorstel te be
raadslagen.
Het werd echter door de socialisten met 55
tegen 45 stemmen en 8 blanco verworpen.
Als de zitting hervat wordt, verklaart Dala
dier nogmaals het amendement-Lasalle te aan
vaarden en stelt hij de kwestie van vertrou
wen.
Daarna vind de beslissende stemming plaats,
waarbij artikel 37 met 329 tegen 241 stemmen
wordt verworpen.
Van de socialisten stemden 29 vóór het amen
dement, 88 tegen en 9 blanco.
De scheuring in de socialistische partij wordt
hiermede als voltrokken beschouwd. Evenzoo
wordt aangenomen, dat het kartel van links
na deze stemming in de kamer en den val van
'het kabinet Daladier definitief voor langen
tijd van de baan is.
Het kabinet Daladier heeft van 31 Januari
tot 24 October geregeerd, in totaal dus 9 maan
den, een tijdsduur, welke volgens Daladier
voor de Fransche verhoudingen reeds vrij
lang is.
Een volgende regeering zal waarschijnlijk
geen langere levensduur beschoren zijn, indien
zij niet de medewerking der socialisten weet
te krijgen, of het zonder dien steun weet te
stellen door een uitbreiding naar rechts te
zoeken.
Lebrun zal de gebruikelijke besprekingen
voeren met de verschillende politieke leiders.
Men vermoedt, dat hij op groote moeilijkheden
zal stuiten, omdat het niet gemakkelijk is, een
concentratie te vormen bij de tegenwoordige
partijverhoudingen. Een uitbreiding van de
regeeringsmeerderheid naar rechts zal te
moeilijker zijn, omdat bij de komende kabinets
formatie ditmaal ook rekening moet worden
gehouden met de sociaaldemocratische groep
onder leiding van Renaudel, die vóór de r'egee-
ring stemde.
Als eventueele opvolger van Daladier wor
den genoemd de tegenwoordige minister van
koloniën, Sarraut en de minister van binnen-
lhndsche zaken Ohautemps. Daladier zal een
goede kans maken voor de portefeuille van
buitenlandsche zaken, aangezien men niet
wenscht, dat Paul Boncour als zoodanig in een
volgend kabinet aanwezig zal zijn.
(Ongecorrigeerd)
WEENEN, 22 October (V.D.) De bondsleider
der Oostenrijksche Heimwehren, vorst Star
hemberg, heeft in een in Hof Gastein gehouden
rede zijn standpunt bepaald ten opzichte van
een artikel in de ,,Prager Presse", naar aanlei
ding van het bezoek van Benes aan Weenen,
in welk artikel werd gezegd, dat vriend
schappelijke verhoudingen en betere handelsbe
trekkingen tusschen Tsjecho Slowakije en Oos
tenrijk slechts mogelijk waren, wanneer Oosten
rijk zich hield aan de regelen der democratie
en de extreme groepen in bedwang hield.
„Wij leggen er bij iedere gelegenheid den
nadruk op", aldus Starhemberg, ,,dat wij geen
kolonie willen worden van Pruisisch Berlijn,
maar nog veel minder dulden wij eenigerlei
voogdij van den kant van Praag.
Een Tsjechisch regeeringsorgaan zal en kan
door ons nooit worden erkend als instantie, die
het recht heeft, raadgevingen uit te deelen voor
de toekomst van Oostenrijk.
Een Oostenrijk, waarin men zou willen pogen,
den ouden rommel der corruptie-democratie
weder tot leven te roepen, zou geen stand kun
nen houden tegen het aanstormen van het na
tionaal socialisme. Dit moge derhalve tot ieder
gezegd worden: Er blijft slechts de keus tus
schen een volgens de principieele gedachte van
den bondskanselier Dolfuss en den Heimat-
schutz opgebouwd Oostenrijk, en het nationaal-
socialisme".
Vervolgens keerde Starhemberg zich tegen die
„sterk roserood en liberaal-democratische bla
den", die afgeven op Duitschland wegens zijn
houding ten opzichte van den volkenbond.
Spr. wilde absoluut niet de houding der Duit-
sche rijksregeering verdedigen, ma„r de Hei-
matschutz is van meening, dat ondanks alle
gebeurtenissen, die Oostenrijk en Duitschland
scheidden, nooit geduld mag worden, dat in het
Duitsch geschreven bladen op deze wijze stel
ling nemen ten aanzien van de vitale problemen
van het Duitsche volk.
GENèVE, 23 October. (VAN ONZEN COR
RESPONDENT.) In volkenbondskringen acht
men het meer en meer waarschijnlijk, dat de
algemeene commissie a.s. Donderdag wel be
sluiten zal, zich voor onbepaalden tijd te ver
dagen in de hoop dat een overleg tusschen de
regeeringen nog een oplossing van de moeilijk
heden met Duitschland brengen zal, die een
hervatting van het werk der ontwapeningscon
ferentie zal mogelijk maken.
De gedachte om een redactiecommissie te be
noemen, om Mac Donald's ontwerpconventie te
wijzigen in den zin van het door Sir John
Simon op 14 October in het bureau ontwik
kelde plan, schijnt bezwaarlijk te kunnen wor
den verwezenlijkt, op grond van den tegenstand
van Polen en sovjet-Rusland. Ofschoon dit
plan van Simon, dat in overleg met Amerika,
Frankrijk en Italië is opgesteld, voor de Duit-
schers juist een reden werd om de ontwape
ningsconferentie te verlaten, omdat het niet
genoeg aan de Duitsche eischen van rechtsge
lijkheid v/as tegemoetgekomen, zijn daaren
tegen Polen en sovjet-Rusland van meening,
dat het plan Simon den Duitschers reeds veel
te veel concessies heeft gedaan, doordat het
hun de gelegenheid tot herbewapening biedt.
Zij zijn er dus tegen, dat het plan Simon als
grondslag van een wijziging van het ontwerp
conventie Mac Donald zou worden aangeno
men.
Met het oog op de ongewenschtheid van
nieuwe openbare beraadslagingen, waarbij op
nieuw van ernstige meeningsverschillen onder
de overgebleven deelnemers der ontwapenings
conferentie en misschien ook wel tusschen de
gedelegeerden van Amerika, Engeland en
Frankrijk en Italië zelf zou blijken, schijnt men
thans aan een verdediging van de algemeene
commissie voor onbepaalden tijd de voorkeur
te geven.
Onze Brusselsche correspondent meldt ons:
Zaterdagavond heeft een groep socialisten
tevergeefs getracht, te Brussel het „Groene
Huis" der dinasos te bestormen.
Het kwam daarbij tot nogal hevige botsingen
met de politie; enkele arrestaties hadden plaats.
Nabij de beurs werden verschillende burgers
door de socialisten gemolesteerd, o.a. een oor
logsinvalide, die vrij ernstige verwondingen
opliep.
Volgens een nog niet bevestigd bericht,
zou het roode kamerlid Brunfaut zich bij deze
aanranding het ergst hebben aangesteld en zijn
aanhangers hebben aangespoord, dezen „bour
geois" dood te slaan! Een onderzoek wordt in
gesteld.
GENEVE, 22 October. (R.O.) De leider der
Britsch-Indische congrespartij en vroegere pre
sident van het Indische parlement, Vithalbai,
Javerbhai Patel, is na een langdurige ziekte
in den ouderdom van 59 jaar overleden. Patel
was naar Europa gekomen, om genezing te
zoeken voor de hartkwaal, waaraan hij leed.
LONDEN, 22 October (VD.) Het eiland Hawai
is gisteren door een aardbeving geteisterd, die
volgens de tot nog toe ontvangen weinige be
richten de hevigste is, die het eiland sedert
Nadere bijzonderheden omtrent de aangerich
te schade ontbreken.
TOKIO TELT 5 Vi MILLIOEN INWONERS-
TOKIO, 22 October (V.D.) De bevolking van
Tokio heeft volgens het bureau van statistiek
der gemeente Tokio op 1 October 5.486.210 in
woners geteld, van wie 2.894.330 mannen en
2.591.880 vrouwen.
Sedert verleden jaar 1 October is de bevol
king met 174.780 zielen toegenomen.
DERBY, 23 October. (R.O.) De aviateur Char
les Ulm en zijn twee gezellen, die juist in min
der dan een week van Engeland naar Australië
zijn gevlogen, kunnen nog steeds niet van hier
vertrekken wegens een verloren cylinder-kop
van hun motor.
Verwacht wordt, dat hun gedwongen verblijf
nog wel eenige dagen zal duren.
De overheid zorgt er voor, dat de winkeliers slecht»
deugdelijke eetwaren kunnen verkoopen, doch hoe
staat het ermee wanneer U ze gebruikt? Wanneer U
muizen hebt kan in één nacht Uw voedsel vies en
bedorven worden. Maakt nu direct een eind aan
deze bron van schade en ergernis door Rodent te
gebruiken op de voorgeschreven manier. De Heer
A. te K. ondervond in zijn schuur veel laet van muizen,
die hij met allerlei middelen trachtte te verdelgen. Ten
slotte probeerde hij Rodent en na twee dagen schreef
hij ons met slechts één doosje 113 muizen gedood
te hebben. Koop nog heden een enkele doos a 50 cL
of een dubbele doos 90 ct. en morgen zultU van
muis en rat bevrijd zijn. Imp.: Fa. B. Meindersma,
Den Haag. B 43
Reel. 666DGVS 17
GENèVE, 23 October. (VAN ONZEN COR
RESPONDENT). De vier en zestigste zitting
van den raad van beheer van het internationale
arbeidsbureau is vandaag begonnen.
Overeenkomstig de verwachting waren de
Duitsche raadsleden afwezig. Vermoedelijk
zouden zij toch zijn weggebleven, ook indien
Duitschland niet uit den volkenbond was ge
treden, want men zal zich herinneren, dat de
Duitsche delegatie in Juni protesteerend de
internationale arbeidsconferentie heeft ver
laten na de bekende incidenten met den Duit-
schen arbeidsvertegenwoordiger dr. Ley. Thans
was het dus wel vanzelfsprekend, dat de Duit
sche regeeringsgedelegeerde en ook die der
werkgevers afwezig bleven.
De Duitsche regeering heeft het internatio
naal arbeidsbureau nog niet officieel medege
deeld, dat zij bij haar vertrek uit den volken
bond ook de internationale arbeidsorganisatie,
die een onderdeel van den volkenbond is, ver
laten zou. De Duitsche regeering acht deze
mededeeling overbodig.
Ook het Duitsche lid van de arbeidersgroep.
Leuschner, is afwezig. Deze is in Juni onmid
dellijk na zijn terugkeer van de arbeidsconfe
rentie in Duitschland van zijn vrijheid beroofd,
omdat hij te Genève niet volgzaam genoeg aan
dr. Ley was geweest en hij schijnt nog steeds
zijn vrijheid niet te hebben teruggekregen.
Jouhaux zal morgen een interpellatie houden,
wat de directeur van het internationale ar-
bedsbureau gedaan heeft in verband met deze
vrijheidsberooving van een lid van den raad
van beheer.
De raad heeft vandaag de agenda voor de
internationale arbeidsconferentie van 1934 vast
gesteld. De volgende nieuwe onderwerpen zul
len dan in eerste lezing worden behandeld.
De werkloosheid onder de jeugd; de betaal
de vacanties; de aanwerving van inboorlingen
in koloniën en andere gebieden met soortgelijke
arbeidstoestanden. De raad heeft bovendien
vanmiddag besloten de herziening van de con
ventie van 1919 over den nachtarbeid van vrou
wen op de agenda van de internationale ar
beidsconferentie van 1934 te plaatsen.
Op voorstel van de Britsche regeering werd
met 20 tegen 2 stemmen besloten, een zoodanige
herziening in overweging te nemen, dat vrou
wen, die een belangrijke plaats in de admini
stratie van ondernemingen innemen, niet onder
de conventie zullen vallen.
Op voorstel van de Belgische regeering werd
met 14 tegen 8 stemmen besloten, dat de inter
nationale arbeidsconferentie van 1934 ook over
wegen zal een herziening van de conventie in
dezen zin, dat in bijzondere omstandigheden
als in perioden, gedurende welke vrouwen in
geen geval nachtarbeid mogen verrichten, zal
kunnen aangewezen worden de tijd van elf
uur 's avonds tot zes uur 's morgens in plaats
van die van tien uur 's avonds tot vijf uur
's morgens, die thans in de conventie als ver
plichte rusttijd is voorgeschreven.
ROME, 22 October (V.D.) Op de Piazza Vene-
zia, waar 32000 fascisten uit Florence stonden
aangetreden, heeft Mussolini een redevoering
uitgesproken, waarin hij o.m. mededeelde, dat
de revolutietentoonstelling niet zou worden ge
sloten maar een permanente instelling zou blij
ven, waarheen de toekomstige generaties een
pelgrimstocht konden maken.
Vervolgens zette Mussolini de historische
superioriteit der fascistische beweging en da
originaliteit van de fascistische leer uiteen. Nog
steeds zijn wij, aldus Mussolini, een beweging
en geen partij. De revolutie is niet ten einde,
aangezien zij een voortdurende verheffing van
onzen geest en strijdlust vormt.
De eerste 11 jaar van het regiem waren de
tijd van den psychischen en volkschen opbouw.
Zal het ook de tijd van den vrede zijn geweest
Dat hangt niet alleen van ons af. Wij hebben
op de krachtigste, duidelijkste, oprechtste wijze
gezegd, dat wij den vrede willen, maar een
vrede van eer en rechtvaardigheid voor allen.
De vrede met eer en rechtvaardigheid is de
Romeinsche vrede, die de eeuwen van het impe
rium heeft beheerscht en waarvan de geweldige
sporen om ons heen staan. Een vrede in over
eenstemming met het karakter en het tempe
rament van onze latijnsche en mediterraneesche
psyche.
ST. JOSEPH (New-Brunswick), 23 October.
(R. O.) De St. Joseph-universiteit is door een
geweldigen brand, waarvan de oorzaak nog niet
is vastgesteld, verwoest. De schade wordt op
een millioen dollar geschat.
Toen de brand uitbrak, waren alle studenten
en verscheidene hoogleeraren in de kapel van
de universiteit, waar zij een godsdienstoefening
bijwoonden. Persoonlijke ongelukken vielen niet
voor.
PARUS, 23 October. (H.N.) Uit Perpignan
wordt gemeld, dat een hevige storm aan de
kust van het departement der Oostelijke Py
reneeën woedt. De storm gaat van hevige re
genbuien vergezeld.
De visschers waren gedwongen een veilige
toevlucht te zoeken. De golven'beuken de kust
en men vreest, dat overstroomingen zullen ont
staan.
LONDEN, 23 October. (R. O.) De Lindberghs
zijn vandaag uit Southampton vertrokken. Het
doel van hun reis is onbekend.
LONDEN, 23 October. (V.D.) Kolonel Lind
bergh en diens vrouw zijn Maandagmid#J met
hun watervliegtuig uit Woolstown bj/ South
ampton naar de Iersche vlieghaven Galwaj
vertrokken. Aangaande <^e verdere planne#
van de Idadfecrghi u niets bekend»
