00D
ALGEMEEN OVERZICHT.
NOG MEER UITSTEL
TE GENEVE.
VAKORGANISATIE IN
SPANJE.
WIJ STEMMEN.
BEGINT HET NAJAAR GOED
TORGLER-v. d. LUBBE.
VRIJDAG 27 OCTOBER 1933
DE NAZI-PROPAGANDA IN
DE VER. STATEN.
LABOUR-OVERWINNING IN
ENGELAND.
DE HULP AAN DUITSCHE
VLUCHTELINGEN.
James J. Mac Donald hooge
commissaris van den volkenbond.
De uitslag der tusschentijdsche
verkiezing in Fulliam.
OCTOBER-CYCLOON.
een ontzettende waterhoos.
DE SITUATIE OP CUBA.
HET KABINET BIEDT ZIJN
ONTSLAG AAN.
HOOGWATER IN FRANKRIJK.
SPOORWEGONGELUK IN BR.-INDIE.
Het bureau der ontwapenings
conferentie verdaagd tot
9 November
DE HOOFDCOMMISSIE KOMT VER-
MOEDELIJK EERST IN JANUARI
WEER BIJEEN.
Radioinstallatie in 't V.B.
gebouw.
AMERIKA EN RUSLAND.
Voorbereiding van de hervatting der
betrekkingen.
ZWARE SNEEUWSTORM IN
MONTREAL.
REDE VAN SERRARENS TE MADRID.
DE VEERTIG URENWEEK.
Het standpunt van de Zwitsersche
industrie.
RUSLAND EN JAPAN.
Tokio en de Russische documenten
publicatie.
VERNIETIGENDE STORMRAMP
IN CANADA.
BOTSING TUSSCHEN VISSCHERS-
SCHEPEN.
DE TECHNIEK DER DUITSCHE
VERKIEZINGEN.
BRITSCH PROTEST TE BERLIJN.
De arrestatie van den Engelschen
journalist Noel Panter
DE DUITSCHE KOSTERS EN HET
ARBEIDSFRONT-
Mededeeling van het ordinariaat
van Bamberg.
KOOPT EEN
BRUTALE TREIN-0VERVAL IN
BENGALEN.
STORMEN AAN ENGELANDS
OOSTKUST.
KLEEDT GOED, PAST GOED, STAAT GOED
NOODWEER BOVEN ITALIË.
NOG EEN GETUIGE, „DIE HEN
SAMEN ZAG".
PRO-NAZI EN CONTRA VAN DER
LUBBE.
Ontboezeming van dr. Södermann.
LITAUSCH BISSCHOP UIT RUSSISCHE
GEVANGENSCHAP AANGEKOMEN.
Nog 100 Katholieke priesters
in sovjet-handen,
Het Geneefsche drama.
In het bekende, zorgvuldig overwogen en
nauwgezet geformuleerde interview, dat rijks
kanselier Hitier de vorige week, na Duitsch-
lands uittreden uit volkenbond en ontwape
ningsconferentie aan den correspondent van
de „Daily Mail", Ward Price, verleende, stelde
de Engelsche journalist de vraag, of Duitsch-
land onder bepaalde voorwaarden beieid zou
zijn naar Genève terug te keeren.
Het antwoord luidde:
Als de volkenbond, zooals dat den laat-
sten tijd het geval was, steeds meer uitgroeit
tot een belangengemeenschap van bepaalde
staten tegen de belangen van andere, dan ge
loof ik niet in zijn toekomst. Duitschland zal
in elk geval nooit meer tot een internationale
vereeniging toetreden en zich daarmede be
moeien, als het niet als volkomen gelijkbe
rechtigde factor beschouwd wordt.
Dat wij een oorlog verloren hebben, weten
wij. Wij weten echter ook, dat wij ons moedig
en dapper verdedigd hebben, zoolang het maar
eenigszins ging.
Wij zijn man genoeg om in te zien, dat men
na een oorlog, dien men verliest men mag
dan schuldig zijn of niet natuurlijk de ge
volgen te dragen heeft. Wij hebben ze gedra
gen!
Dat wij nu echter als volk van 65 millioen
menschen voortdurend en steeds weer opnieuw
onteerd en vernederd worden, is voor ons on
verdraaglijk. Deze eeuwige discrimineering
dulden wij niet, en zoo lang ik leef, zal ik nooit
mijn handteekening als staatsman onder een
verdrag zetten, dat ik als man van eer ook in
het particuliere leven nooit zou onderteekenen;
zelfs, als ik daaraan ten gronde zou gaan. Want
ik wil ook mijn naam niet onder een document
zetten, met de verholen bedoeling het toch niet
na te leven.
Wat ik onderteeken, houd ik. Wat ik niet
kan nakomen, zal ik nooit onderteekenen. Wat
wij onderteekend hebben, zullen wij volgens
ons beste vermogen vervullen."
Deze woorden, welke blijkens de keuze der
uitdrukkingen nu eens niet voor binnen-, maar
voor buitenlandsche gebruik bestemd zijn,
hebben een diepen indruk gemaakt. Gelijk alle
redevoeringen van Hitier overigens, door de
eenvormige strekking, welke er voortdurend
uitspreekt, de wereld in twijfel brengen, of de
buitenlandsche politiek van het nationaal-so-
cialisme ten slotte toch niet vredelievender is
dan uit de propagandistische uitlatingen uit de
periode vóór het eenige verantwoordelijkheid
droeg, afgeleid zou kunnen worden.
De vorige week hebben we uitvoerig op dit
merkwaardige verschijnsel gewezen en de ver
klaring er voor in het nationaal-socialisme zelf
gezocht. Dit streeft wat de internationale poli
tiek betreft slechts één doel na, n.l. in de rij
der mogendheden als volkomen gerechtigden
factor opgenomen te worden. En uit deze ééne
gedachte moet dan zijn geheele buitenlandsche
actie verklaard worden. Zelfs Mac Donald, die
ten slotte in een geheel andere gedachtensfeer
als de huidige Duitsche leeft, heeft dit in zijn
jongste rede aangevoeld, al heeft de ouder
wets-schoolmeesterachtig aandoende manier,
waarop de Engelsche premier zijn Duitschen
collega raadgevingen meende te moeten geven,
vooral over het ontwapeningsprobleem, in
Duitschland weer veel kwaad bloed gezet, en
heel veel van de uitwerking belet van de on
getwijfeld goed bedoelde aansporingen van den
Engelschman, om zijn heil niet in een boudee-
rende teruggetrokkenheid, maar ii. een loyale
en openhartige samenwerking te zoeken.
Waarop Berlijn, zeker niet geheel ten on
rechte, kon antwoorden, dat, al heeft Duitsch
land ongetwijfeld voordeelen van zijn lidmaat
schap van den volkenbond getrokken, zich den
laatsten tijd, vooral sinds het nationaal-socia-
lisme aan het bewind is gekomen, te Genève
een duidelijk merkbare neiging heeft geopen
baard, om vóór elke bijeenkomst van welke,
belangrijke volkenbondsvergadering ook, een
eenheidsfront van de andere groote mogend
heden tegen Duitschland te vormen.
Heel sterk is dit wel in het ontwapenings-
vraagstuk gebleken. Maanden- en maanden
lang hebben Londen en Parijs, in min of meer
nauw samengaan met Washington en Rome,
onderhandeld om een gemeenschappelijke for
mule te vinden, welke de uiterste concessies
zou bevatten, die men aan Duitschland zou
willen toestaan. Daarbij werd niet uitgegaan
van de eischen, welke Berlijn zou kunnen en
willen stellen, maar van de bereidwilligheid,
welke de sterk bewapende landen in zich voel
den om iets van hun bewapening prijs te ge
ven. En vaak kon men zich niet aan den indruk
onttrekken, dat het eenige doel van al die
moeizame onderhandelingen was: de verant
woordelijkheid voor een eventueele misluk
king der conferentie op anderen, speciaal
Duitschland af te wentelen.
In dit opzicht moet het uittreden van
Duitschland uit de ontwapeningsconferentie als
een buitengewoon handig tactisch spel be
schouwd worden. Het aanvaardt de volle ver
antwoordelijkheid voor zijn daad, het eischt
die zelfs op. 'Het onttrekt zich niet aan de ver
wijten van overhaasting, van uitdaging, van
onbezonnenheid, welke het van vele zijden te
hooren krijgt. Het geeft als eenig, als een door
velen, ook in het kamp der tegenpartij, als af
doend beschouwd parool uit, dat, waar Duitsch
land volkomen aan zijn verplichtingen heeft
volstaan, nu de anderen hun taak moeten ver
vullen. En dat zij dit even goed bij afwezig
heid van Duitschland kunnen doen als in zijn
tegenwoordigheid. Als die taak vervuld is,
en deze impliceert inderdaad de rechtsgelijk
heid van Duitschland zal dit land het resul
taat registreeren en zich bereid toonen weer
tot internationale samenwerking te komen.
Er kan verschil van meening over de vraag
bestaan, of elk punt der Duitsche bewering
vooral wat zijn ontwapening betreft met de
werkelijkheid overeenstemt. Maar dan zal men
met bewijzen, welke overigens al zoo vaak be
loofd zijn, moeten komen, en niet alleen met
insinüaties, hoezeer deze ook waar kunnen
schijnen. En hier begint de groote moeilijkheid,
voor welke allen terugschrikken. En welke zich
nu ook weer te Genève, nu een beslissing over
het lot der ontwapeningsconferentie, moet val
len, sterk doet gelden. Duitschland heeft zijn
verantwoordelijkheid royaal genomen; de an
deren staan nu voor hun verantwoordelijkheid.
Maar allen beseffen ook, dat de ontwapenings
conferentie in ge^n geval opgeheven mag wor
den. Zij moet voortduren tot een resultaat be
reikt is, hoe dan ook; want de erkenning der
mislukking beteekent een razenden wedloop
in bewapening, met den oorlog als finale.
ER ZAL EEN ONDERZOEK
WORDEN INGESTELD.
WASHINGTON, 26 October (V.D.) De New-
Yorksche congres-afgevaardigde Dickstein deelt
mede, dat de door het huis van afgevaardigden
ingestelde sub-commissie voor de immigratie
op 14 November a.s. zal aanvangen met het
onderzoek naar de nationaal-socialistische pro
paganda in de Vereenigde Staten.
Dickstein verklaarde, dat hij reeds aan het
departement van arbeid had verzocht, een on
derzoek te willen instellen naar de actie van
Heinz Spankoebel, een bekend nazi-propagan
dist te New York.
De congres-afgevaardigde zou over voldoende
materiaal beschikken, om de oogen van het
Amerikaansche publiek te openen voor het ge
vaar der nationaal-socialistische propaganda in
de Vereenigde Staten.
Dickstein zeide o.a. nog:
Als wij in Duitschland een twintigste deden
van wat zij hier doen, zouden wij reeds lang
eruit gezet zijn".
NEW-YORK, 26 October (V.D.) De voorzit
ter van de feestcommissie voor den „Duitschen
dag", een propagandistisch bedoelde herden
kingsdag voor de Duitsche kolonie te New-
York, de predikant Popeke, heeft gisterenavond
laat een brief ontvangen van den burgemeester
van New-York, O'Brien, waarin wordt mede
gedeeld, dat de Duitsche dag door den burge
meester is verboden.
Op die vergadering zou de Duitsche ambassa
deur te Washington het woord gevoerd hebben.
Zooals reeds eerder gemeld, was een invitatie
aan O'Brien, om ook de vergadering bij te
wonen, al onmiddellijk door dezen van de hand
gewezen.
GENèVE, 26 October (VAN ONZEN COR
RESPONDENT). De voorzitter van den vol
kenbondsraad, in overleg met de vertegenwoor
digers van Spanje, Portugal, Frankrijk, Enge
land, Italië, Tsjecho-Slowakije en Nederland,
heeft vandaag, overeenkomstig de resolutie van
den raad, besloten de heer James, J. Mac
Donald uit te noodigen, de benoeming van
hoogen commissaris voor de hulpverleening
aan de Duitsche vluchtelingen, te aanvaarden.
De heer Mac Donald is voorzitter van den
raad van beheer van de Amerikaansche Foreign
Policy Association.
Zooals bekend, heeft de raad op voorstel
van de volkenbondsvergadering besloten, dat
de volgenden landen uitgenoodigd zouden wor
den vertegenwoordigers aan te wijzen in den
raad van beheer, die den hoogen commissaris
zal bijstaan en een autonoom orgaan zal vormen.
De uitnoodiging is heden afgezonden aan;
Nederland, Frankrijk, Polen Tsjecho-Slowakije,
België, Zwitserland, Denemarken, Italië, Enge
land, Zweden, Spanje, de Vereenigde Staten,
Argentinië, Brazilië en Uruguay.
Het bureau van den hoogen commissaris zal,
naar men verwacht, in Genève gevestigd wor
den, doch de hooge commissaris zal hierover
zelf een beslissing nemen.
DRAADLOOZE WEERDIENST VOOR HET
KANAAL-VERKEER.
LONDEN, 26 October. (H. N.) Het luchtvaart-
ministerie deelt mede, dat binnenkort een
draadlooze dienst op korte golf geopend zal
Worden tusschen het vliegveld van Lympne en
•en Fransch station, waardoor het mogelijk
wordt voortdurend op de hoogte te worden ge
houden van de weersgesteldheid boven het
Kanaal.
LONDEN, 26 October. (R.O.) Bij de tusschen
tijdsche verkiezing voor East Fulham (Lon
den) kreeg Wilmot (Labour) 17790 stemmen en
Waldron (Conservatief) 12950.
Deze uitslag beteekent dus een winst voor
Labour.
Bij de laatste verkiezing was er een conser
vatieve meerderheid van 14521 stemmen ge
weest.
Er waren toen drie candidaten (nu twee):
de conservatief, Vaughan-Morgan, onlangs
overleden, die 23.438 stemmen kreeg, de labour
Maynard die 8.917 stemmen haalde en de libe
raal Greenwood, die het tot 1.788 stemmen
bracht.
LONDEN, 26 October. (V.D.) Sedert de laat
ste verkiezingen heeft de regeering bij 24 tus
schentijdsche verkiezingen 4 zetels verloren.
BELGRADO, 26 October. (R.O.) Het eiland
Hvar aan de kust van Dalmatië, is geteisterd
door een waterhoos, welke in drie dorpen op
het eiland enorme schade aanrichtte.
Terwijl een ontzettende storm woedde, stak
plotseling een groote kolom van duizenden
tonnen water uit zee op en stortte zich uit op
het eiland.
De steenen huizen schudden onder het bom
bardement van water en steenen en over een
lengte van 5 K.M. werden akkers en wijngaar
den totaal vernield en eeuwen-oude olijf-
boomen ontworteld. Sinds menschenheugenis
heeft men op Hvar zulk een storm niet be
leefd.
De wervelwind wierp rotsblokken de lucht
in en greep de bewoners met ontzetting aan.
Ernstige persoonlijke ongelukken hebben
zich echter niet voorgedaan.
HAVANA, 26 October (R.o.) Het kabinet
heeft zijn collectief ontslag aangeboden aan
president San Martin, die zich echter een be
slissing over het al of niet aanvaarden van
deze demissie voorbehoudt en intusschen den
toestand zal onderzoeken en een poging wagen
om de politieke partijen tot elkaar te brengen.
HAVANNA, 26 October (V.D.) De Amerikaan
sche regeering heeft een kruiser naar Antilla
op Cuba gezonden, waar de bedrijfsleider van
een suikerfabriek door stakers is gevangen ge
nomen. De bedrijfsleider is Amerikaansch on
derdaan
MOULINS, 26 October (H.N.) De Loire en
maar zijrivier zijn tengevolge van de aanhou
dende regens der laatste dagen sterk gestegen.
Een boer, die met zijn wagen door een sterk
gewassen beek wilde rijden, is door den stroom
meegesleurd en verdronken.
BOMBAY, 26 October. (V.D.) De personen
trein van Calcutta naar Bombay is Donderdag
op 700 K.M. van Calcutta ontspoord. Twaalf
personen zijn gewond. Alle wagens zijn van
de glooiing gestort. Geneeskundigen zijn per
extra-trein naar de plaats der onheils ver
trokken.
GENèVE, 26 October. (VAN ONZEN COR-
respondent). De bijeenkomst vanmiddag van
de algemeene commissie der -Ontwapenings
conferentie, waarin Nederland vertegenwoordgd
was door prof. Moresco en prof. Francois, en
de daarop volgende nieuwe vergadering van het
bureau der conferentie hebben tengevolge ge
had, dat het voorbereidende werk voor de
twede lezing van het ontwerp-conventie van
MacDonald eerst op 9 November zal beginnen.
Verschillende gedelegeerden verklaarden
vooraf hun regeering te moeten raadplegen,
voordat zij zich over de wijzigingen, die zij in
het ontwerp-conventie van MacDonald zouden
willen aangebracht zien, kunnen uitspreken.
Van de benoeming van een speciale com
missie voor het redigeeren van den tekst
eener gewijzigde ontwerp-conventie, zooals
gisteren waarschijnlijk werd geacht, is van
middag in het bureau geenerlei sprake meer
geweest, zoodat men thans aanneemt, dat het
bureau in zijn geheel dit moeilijke werk, dat
niet slechts redactioneel doch ook van poli-
tieken aard zal zijn, zal ter hand nemen.
In verband met het begin van de werkzaam
heden van het bureau eerst op 9 November
wordt in volkenbondskringen getwijfeld of de
algemeene commissie inderdaad wel op 4 De
cember zal kunnen bijeenkomen, om de tweede
lezing te houden, zooals vandaag in beginsel
door de algemeene commissie is besloten. In
verschillende kringen acht men het dan ook
waarschijnlijk, dat de algemeene commissie dit'
werk eerst in Januari zal kunnen ter hand
nemen, zooals Engeland en Italië steeds had
den aangeraden.
Indien dit vermoeden door den loop der
gebeurtenissen zou worden bevestigd, zou men
het nieuwe uitstel niet al te zeer behoeven
te betreuren, want de groote mogendheden zou
den daardoor voldoende tijd krijgen, om nog
een laatste poging tot een accoord met Duitsch
land te beproeven Daardoor zouden de Duit-
schers dan wellicht hun plaats in de alge
meene commissie weder kunnen innemen,
wanneer deze aan de tweede lezing zal begin
nen, hetgeen naar het oordeel van velen nood
zakelijk is, wil dit werk met vrucht onderno
men worden.
Uit de korte redevoeringen, die de gedele
geerden van Zuid-Slavie, Turkije, Engeland en
Spanje vandaag nog in de algemeene commissie
gehouden hebben, voordat deze de gisteren ge
melde voorstellen van het bureau heeft aange
nomen, is het slotwoord van De Madariaga
vermeldenswaard De Spaansche gedelegeerde
herinnerde er aan, dat de Volkenbond het
algemeen welzijn der geheele wereld op
het oog heeft, zoodat de ontwapeningscon
ferentie bij haar redigeeren van den gewijzig-
den tekst van Mac Donald's ontwerp-conventie,
ook indien Duitschland dan nog afwezig zou
zijn, toch met de belangen van de afwezigen
zou moeten rekening houden en niets zou
mogen doen, wat de afwezigen zou kunnen
schaden of door hen zou kunnen beschouwd
worden als tegen hen gericht.
GENèVE, 26 October. (V.D.) De meeste per
sonen, die zich vandaag in de wandelgangen
van het volkenbonds-secretariaat en in de zaal
voor de pers bevonden, waren voorzien van
kleine radioontvangtoestellen, welke het mo
gelijk maken te luisteren, naar hetgeen in de
groote zittingzaal wordt gesproken.
REVAL, 25 October (V.D.) Naar uit Moskou
gemeld wordt, verluidt aldaar, dat voor den
tijd tot aan het arriveeren van den commis
saris van buitenlandsche zaken, Litwinoff, in
Washington, tusschen de Russische en Ameri
kaansche officieele instanties over de regeling
van verschillende problemen, die in verband
staan met de hervatting der diplomatieke be
trekkingen, gedachtenwisselingen zijn aange
vangen.
Volgens Russische voorstellen zouden, tot aan
de officieele erkenning, in officieele diploma
tieke commissies naar Washington en Moskou
gaan, om onmiddellijk het program van den
opbouw der wederzij dsche betrekkingen prac-
tisch ter hand te nemen.
De commissies zouden werken in de hoofd
steden der beide landen en het directe poli
tieke en economische verkeer vergemakke
lijken. Bovendien zou dezen vertegenwoordi
gingen het recht gegeven worden, consulaire
functies uit te oefenen.
Litwinoff wil 16 of 18 December naar Mos
kou terugkeeren, om de partijleiding rapport
uit te brengen over zijn onderhandelingen in
Amerika.
Of de commissaris van buitenlandsche zaken
op zijn terugreis Londen of Parijs zal aandoen,
is nog niet vastgesteld.
MONTREAL, 25 October. (V.D.) Boven Mon
treal heeft een sneeuwstorm gewoed, zóó hevig,
als de laatste twintig jaar zoo vroeg in het
jaar niet is voorgekomen.
Het geheele zakenleven werd door den storm
stilgelegd. Het verkeer, in de eerste plaats het
spoor- en tramverkeer werd ernstig gestremd,
zoodat de levering van landbouwproducten aan
de stad groote moeilijkheden ondervond. Zelfs
telefoon en telegraaflijnen werden vernield.
Uit de Canadeesche hoofdstad Ottawa komen
gelijkluidende berichten.
DE POLYGAMIE IN TURKIJE.
ISTAMBOEL, 26 October (R.O.) De politie
hier ter stede heeft ontdekt, dat verscheidene
gehuwde mannen het uitdrukkelijke verbod van
president Mustafa Kemal overtreden en met
een tweede vrouw in het huwelijk treden.
De regeering zal krachtige maatregelen tref
fen, om een einde aan de polygamie te maken.
Zooals men weet, was de afschaffing van de
polygamie een der eerste daden van Mustafa
Kemal Pasja, nadat hij president geworden
was.
Hij had echter aan mannen, die reeds meer
dan een vrouw hadden, toegestaan deze te be
houden.
ZIJ HAD HAAR ZOON TOT BRAND-
STICHTING VERLEID.
AUGSBURG, 26 October (V.D.) De rechtbank
te Kempten in de Allgau veroordeelde de
48-jarige huisvrouw Therese Fasser, uit Ober-
guenzberg, tot 7% jaar tuchthuisstraf, wegens
verleiding tot brandstichting. Zij had haar min
derjarigen zoon ertoe overgehaald, twee land-
bouwschuren in brand te steken, waarna haar
zoon echter in totaal acht gebouwen in brand
stak en daardoor een schade van ruim 150.000
mark veroorzaakte.
Naar „El Debate" meldt, heeft onze landgenoot
het Eerste-Kamerlid P. J. S. Serrarens, secre
taris van het internationaal christelijk vakver
bond, dezer dagen in een vergadering, welke
was georganiseerd door het „Instituto Social
Obrero" te Madrid, in een der zalen van „El
Debate" een uitvoerige rede gehouden over
de christelijke vakorganisatie.
Na een kort openingswoord van den vicaris-
generaal van het bisdom Madrid, don Severino
Aznar, ving de heer Serrarens zijn rede aan,
waarin hij de Spaansche arbeiders aanspoorde
om een krachtige christelijke vakorganisatie te
scheppen, welke hun land waardig zou zijn.
Het is niet voldoende, zeide Serrarens, de
woorden der Pausen toe te juichen, men moet
ook hun aanwijzingen volgen. Het systtem van
vakorganisatieverschilt in ieder land en wat
in Spanje geschapen wordt, mag geen copie
zijn van een der buitenlandsche systemen. Gij
moet in uw eigen stijl bouwen, in overeenstem
ming met uw geschiedenis.
Serrarens ging daarna over tot de bespre
king van de onafhankelijkheid der vakbewe
ging, waarbij hij vooral erop wees, dat zij van
niemand subsidies mag aannemen, zelfs niet
van de Kerk.
Met bijzonderen nadruk wees Serrarens op de
zoo noodzakelijke eenheid en centralisatie in
de christelijke vakbeweging. Ik richt tot mijn
Spaansche kameraden het dringend verzoek,
zoo zeide hij, tot dit doel offers te brengen.
Men zegge niet, dat zulks in Spanje niet mo
gelijk is. Laat, nu het socialisme in bijna alle
landen achteruitgaat, de kostbare gelegenheid,
welke u thans geboden wordt, niet voorbij
gaan. Wellicht speelt ge thans uw laatste kaart,
want als ge dit oogenblik niet benut, is het
waarschijnlijk, dat een vloed van communisme
over uw land losbreekt en dan kunt ge niets
meer bereiken.
Serrarens besloot zijn rede, welke met groote
welsprekendheid in het Spaansch werd voor
gedragen, met het uitspreken van den wensch,
dat de eeuwige leer van Christus ook op sociaal
gebied in praktijk zal worden gebracht.
Verschillende passages van de rede werden
door het publiek met luid applaus onderstreept.
Wat Mussolini van de
Spaansche politici denkt.
Het groote Madrileensche blad „La Voz" pu
bliceert een eigenaardig interview, dat de zoon
van wijlen Primo de Rivera, Juan Antonio, on
langs met Mussolini gehad heeft. Tijdens dit
interview zou de Duce gezegd hebben, dat
volgens hem de eenige gebieden in Spanje,
waar het fascisme een vruchtbaren bodem kan
vinden, Catalonië en het Baskenland zijn.
Toen de Rivera Mussolini vroeg, wat hij van
een Spaansch dictator dacht, antwoordde de
Duce, dat er in heel Spanje geen krachtige
figuur te vinden is, die daarvoor in aanmer
king zou kunnen komen. De eenige man met
dictatoriale gaven is Caballero, aldus de Duce,
maar die is socialist! Gil Robles is ook niet ge
schikt, want die gaat mettertijd met de
rechtsch-republikeinen mee, Lerroux is een
oer-democraat, Azana is veel te doctrinair en
Unamuno is weliswaar de knapste kop van
Spanje maar als dictator deugt hij evenmin.
BERN, 26 October. (V.D.) Het internationaal
arbeidsbureau heeft eenigen tijd geleden den
regeeringen een aantal vragen ter beantwoor
ding voorgelegd, welke betrekking hebben op
een verkorting van den arbeidstijd, n.l. de in
ternationale invoering van de 40-urige arbeids
week.
De Zwitsersche regeering heeft zich alvorens
haar standpunt te bepalen tot de economische
organisaties in het land gewend.
De vertegenwoordigers der industrie hebben
thans in een te Zürich gehouden vergadering
de vragen van het internationaal arbeidsbureau
besproken. Hierbij werd gewezen op de groote
moeilijkheden, welke een internationale over
eenkomst inzake verkorting van den arbeids
tijd in den weg staan. Betoogd werd, dat voor
Zwitserland als klein land met een belangrijke
op den uitvoer aangewezen industrie aanvaar
ding van een dergelijke overeenkomst slechts
dan kan geschieden, wanneer ook de landen,
die met de Zwitsersche industrie op de bui
tenlandsche markten concurreeren, dezelfde
maatregelen nemen.
Van de zijde der werkgevers werd er met
nadruk op gewezen, dat verkorting van den ar
beidstijd een duurdere productie beteekent.
hetgeen voor de Zwitsersche industrie op het
oogenblik niet mogelijk is. Van andere zijde
werd er op gewezen, dat het vraagstuk der
werkloosheid zoo belangrijk en zoo dringend is,
dat ook het middel van de verkorting van den
arbeidstijd op zijn minst ernstig onderzocht
moet worden.
TOKIO, 25 October (V.D.) Volgens een be
richt in de „Niago" heeft de Japansche minis
ter van buitenlandsche zaken besloten,
zijn politiek ten aanzien van de publi
catie der bekende documenten door het Rus
sische telegraaf agentschap Tass te wijzigen en
het geheele geval in het vergeetboek te doen
geraken.
Zooals men weet, bestonden er eerst voor
nemens tot een energiek protest bij de Rus
sische regeering en werd er geëischt, dat de
Russische regeering de documenten zou desa-
voueeren.
Correspondenten van buitenlandsche bladen
hebben in verband met bovenstaand bericht
in de „Niago" inlichtingen gevraagd aan den
minister van buitenlandsche zaken, doch deze
weigerde eenigen commentaar te leveren.
HALIFAX, 26 October. (V.D.) Vernietigende
stormen hebben in de afgeloopen 20 uren ont
zaglijke schade aangericht in de Atlantische
provincies van Canada. Zeven houtvlotters, die
op een klein eilandje in de Laurens-rivier een
toevlucht hadden gezocht, zijn door de water
massa's meegesleurd en verdronken.
In Nieuw-Schotland zijn vele bruggen weg
gespoeld, straten onder water gezet en spoor
dijken vernield. Het verkeer is ten deele stil
gelegd en in het westelijke gedeelte der pro
vincie zijn vele dorpen van de buitenwereld
afgesneden. Het scheepvaartverkeer in de ha
vens is geheel gestagneerd.
CUXHAFEN, 26 October. (V.D.) Donderdag
ochtend zijn twee visschersschepen bij het
vuurschip „Elbe 2" met elkander in botsing
gekomen. Het eene schip is direct gezonken,
terwijl het andere door het bergingsschip „Her
mes" bij Nieuwkerk op 't strand werd gezet. De
bemanning van het gezonken schip kon worden
gered.
BERLIJN, 26 October. (V.D.) In een veror
dening inzake de komende rijksdagverkiezin
gen en de volksstemming heeft de rijksminister
van binnenlandsche Zaken teneinde elke ver
denking, dat de stemming en de vaststelling
van de uitslagen op onjuiste wijze zouden ge
schieden, te voorkomen, bepaald, dat overeen
komstig de rijkskieswet en de wet op de volks
stemming de verkiezingen en de vaststelling
van de uitslagen in volledige openbaarheid zul
len geschieden.
Teneinde misverstanden te voorkomen, wordt
hieraan toegevoegd, dat het stemmen zelf na
tuurlijk geschiedt in stemhokjes en vanzelf
sprekend geheim is. De desbetreffende wette
lijke bepalingen blijven volledig van kracht.
Onder het kiezen zelf dient te worden ver
staan het invullen van het stembiljet en de
overhandiging ervan, nadat het in een enve
loppe is gesloten aan het stembureau, welks
voorzitter de enveloppe in het bijzijn van den
kiezer1 in de stembus stopt.
De rijkskieswet bepaalt, dat iedereen tot het
stemlokaal toegang heeft, die de rust en orde
niet verstoort en het stemmen niet belem
mert.
LONDEN, 25 October. (V.D.) Sir Eric
Phipps, de Britsche ambassadeur te Berlijn,
heeft een nota aan de Duitsche regeering over
handigd, waarin inlichtingen worden gevraagd
met betrekking tot de arrestatie van den cor
respondent te Munchen van de Daily Tel.
Deze nota is, zooals men weet, noodzakelijk
geworden in verband met de houding, die door
de Duitsche autoriteiten aangenomen is tegen
over den Britschen consul-generaal te Mun
chen.
De correspondent, Noel Panter, is Dinsdag
gearresteerd, „verdacht van spionnage", het
geen naar verluidt betrekking zou hebben op
een door hem gegeven beschrijving van een
parade van stormtroepen op Zondag j.l. te Kel-
heim gehouden.
Panter's persoonlijke correspondentie en zijn
geld werden door de politieke politie uit zijn
woning gehaald, terwijl hem geweigerd werd,
een advocaat te mogen raadplegen of eenig
ander bezoek te ontvangen.
De Beiersche autoriteiten weigerden ook,
zooals gemeld, den Engelschen consul-generaal
toegang, zonder dat hiertoe eenig motief werd
opgegeven.
Men vermoedt, dat de nat.-soc. bijzonder
vertoornd zijn over het feit, dat Panter mede-
deeling aan zijn blad heeft gedaan over de
buitengewone voorzorgsmaatregelen, die ge
nomen waren, om verslagen over het milita
ristisch vertoon bij deze parade, alsook het
nemen van photo's onmogelijk te maken.
Daar de meeste Katholieke kerkbedienden in
den laatsten tijd door de Duitsche autoriteiten
opmerkzaam worden gemaakt op het Duitsche
arbeidsfront en op hun vakgroep „Kirchen-
beambte" en het kerkpersoneel in de parochies
met 700 en meer zielen tot toetreding verplicht
wordt, maakt het aartsbisschoppelijk ordina
riaat van Bamberg, aldus Kipa, bekend, dat
de Beiersche ordinariaten „een dergelijke ver
plichting niet kunnen erkennen". In de meeste
diocesen zijn onder toezicht van de geestelijk
heid vereenigingen van Katholieke kerkbedien
den opgericht en aan deze vereenigingen is op
grond van het rijksconcordaat volledige bewe
gingsvrijheid en bescherming van den staat
toegezegd. De verplichting, om zich bij het
Duitsche arbeidsfront aan te sluiten, zou in
strijd zijn met den wensch, dat de Kerk zich
verre moet houden van de politiek en tot con
flicten leiden. Het ordinariaat verzoekt daarom
den kosters toe te treden tot den diocesanen
bond.
CALCUTTA, 26 October. In Noord-Bengalen
heeft gisterenavond een brutale trein-overval
plaats gehad door gewapende Bengaalsche jon
gelieden, die, naar men meent, leden zijn eener
terroristische organisatie.
De overal geschiedde toen de trein in volle
snelheid reed. De passagiers werden met re
volvers en dolken in bedwang gehouden.
In de worsteling werden verscheidene per
sonen gewond. Twee bandieten werden gevan
gen genomen bij de poging om te ontsnappen.
Een van hen bleek een student te zijn. Van
één der passagiers had hij een bedrag van 50
pond afgenomen.
LONDEN, 26 October. (V.D.) De Engelsche
Oostkust werd Woensdag en Donderdag door
hevige stormen geteisterd, welke gepaard gin
gen van regen- en hagelbuien. In de haven
van Scarborough zijn verscheidene visschers-
en zeilbooten gezonken. Eenige stoomschepen
zijn van hun ankers weggeslagen. Het dak
van het paviljoen op de pier werd wegge
rukt.
Te Lowestoft heeft de storm een aardver
schuiving veroorzaakt. Tal van huizen, welke
langs de rotskusten staan, verkeeren in ge
vaar.
De temperatuur is in geheel Engeland in de
laatste dagen aanzienlijk gedaald.
ONTVOERDE ZENDELING IN VRIJHEID
GESTELD.
TOKIO, 26 October (V.D.) Het Japansche
departement van buitenlandsche zaken heeft
bericht ontvangen, dat de Amerikaansche zen
deling, dr. Nielsen, die door Chineesche ban
dieten was ontvoerd en naar de bergen was
gebracht, gisteren in vrijheid Js gesteld.
De bandieten hadden een losgeld van een
half millioen yen geëischt, doch de Mandsjoe-
rijsche regeering had betaling van losgeld ge
weigerd en een straf-expeditie gezonden, die
er na groote moeite in slaagde, de bandieten
op te sporen en dr. Nielsen te bevrijden.
Een groot gedeelte der bandieten wist aan
de vervolgers te ontkomen.
Reel. 7840-5 18
ROME, 26 October (V.D.) In de laatste 24
uren heeft het boven midden- en Zuid-Italië
hevig geregend. Te Napels heeft het noodweer
verschillende aardverschuivingen veroorzaakt.
Er zijn geen persoonlijke ongelukken gebeurd.
In de omstreken der stad zijn een boer en
diens twee zoontjes door den bliksem getrof
fen. Een der kinderen is om het leven geko
men.
BERLIJN, 27 October (W.B.) Na een dag
pauze is heden het rijksdagproces wederom
voortgezet. Als eerste getuige wordt de „Lan-
desbetriebsstellenleiter" Kroyer uit Linz in
Oostenrijk verhoord.
KROYER verklaart, dat hij tezamen met Kar-
wahne op 27 Februari des middags in het rijks
daggebouw is geweest. Hij beschrijft uitvoerig
de ontmoeting met Torgler.
De VOORZITTER vraagt hem, wie de eerste
metgezel van Torgler is geweest.
GETUIGE„Van der Lubbe".
VOORZITTER„Dat houdt u ook thans nog
voor juist
GETUIGE: „Jawel".
Over den tweeden metgezel van Torgler kan
getuige niets bepaalds zeggen. Hij verklaart
echter, dat noch dr. Neubauer, noch de journa
list Oehme in aanmerking komen.
De VOORZITTER laat daarop Van der Lubbe
voor de tafel der rechtbank brengen en spoort
hem herhaaldelijk dringend aan het hoofd op
te heffen.
VAN DER LUBBE reageert echter op geen
dezer aansporingen.
De getuigen moet zich voorover buigen, om
den beklaagde in het gezicht te kunnen zien.
Getuige KROYER„Dat is de man".
De VOORZITTER vraagt, of er geen vergis
sing mogelijk is.
GETUIGE: „Neen".
De Beklaagde DIMITROFF roept den getuige
Kroyer zeer opgewonden toe„Ik geloof niet,
dat u in den brandnacht in den rijksdag ver
klaringen heeft algelegd, doch dat u dat eerst
later heeft gedaan op instigatie van anderen".
De VOORZITTER verzoekt den beklaagde
zich te matigen.
Dr. SACK wijst erop, dat in het protocol staat,
dat de metgezel van Torgler zich op opvallende
wijze achter Torgler trachtte te verbergen.
Daarover heeft getuige heden niets gezegd.
Getuige KROYER antwoordt, dat hij vandaag
verklaard heeft, dat de begeleider van Torgler
achter dezen verborgen ging.
Op verdere vragen van den advocaat dr. Sack
verklaart Kroyer nog, dat hij bij de ontmoeting
met Torgler in het geheel nog geen argwaan
had. Toen echter Karwahne na het bekend
worden van den brand tot hem zede: „Daar
moet Torgler achter zitten", meende hij: „Ja,
je kan gelijk hebben".
Beklaagde TORGLER„Na het verhoor van
de drie getuigen Karwahne, Frey en Kroyer
wensch ik het volgende te verklaren en ik be
tuig met nadruk, dat deze verklaring de zui
vere waarheid is: Nooit, ook niet op 27 Februari
1933, ben ik met een man, Van der Lubbe ge
naamd, door deze gang gegaan. Ik heb ook
Van der Lubbe nooit gezien noch gesproken
voor Dinsdag, 28 Februari, des morgens om
elf uur.
Evenmin heeft een man, Popoff genaamd, met
mij samen ooit in de anti-chambre gezeten. Ik
heb Popoff eorrt in den loop van het voor
onderzoek leeien kennen. Deze, mijn verkla
ring. is de zuivere, volledige waarheid".
VOORZITTER \tot getuige Kroyer) „U heeft
de besliste verklaring van den beklaagde ge
hoord
Getuige KROYER: „Ik handhaaf mijn ver
klaring".
(Ongecorrigeerd)
STOCKHOLM, 26 October (H.N.) De Zweed-
sche privaat-docent dr. Södermann die aan het
hoofd van het criminologische instituut te
Stockholm staat en vier weken lang het van
der Lubbe-proces gevolgd heeft, publiceert in
„Dagensnyheter" zijn indrukken over het pro
ces.
Södermann heeft, zooals bekend, v, d. Lubbe
in zijn cel opgezocht en hem op verzoek van
het rijksgerechtshof onderzocht. In het artikel
schildert hij de teleurstelling, die hij onder
vond, toen hij in plaats van een willoos werk
tuig der nationaal-socialisten, zooals bet bruin-
boek v. d. Lubbe schildert, een asocialen, wil
den en gesloten geest vond, een type, waarover
Lombroso zich in stilte verheugd zou hebben.
Het cynische, stille lachen van v. d. Lubbe
logenstraft den schijn, dien hij zich tracht te
geven, dat hij n.l. geheel apathisch het proces
volgt Zijn houding vloeit ongetwijfeld uit
niets anders voort dan uit zijn verachting voor
zijn rechters.
De nationaal-socialisten hebben niets te vree
zen, als v. d. Lubbe zou spreken en zij wen-
schen niets vuriger dan dat hij dit eindelijk
doet.
Södermann spreekt als zijn overtuiging uit,
dat het zwijgen van v. d. Lubbe niet tegen
de nationaal-socialisten uitgelegd kan worden.
De deelneming van de overige beklaagden
aan de misdaad kan niet als bewezen worden
beschouwd, doch het staat vast, dat de natio
naal-socialisten in geen geval de hand in het
spel hebben gehad bij deze geheimzinnige mis
daad.
De berichten dat v. d. Lubbe dagelijks afge
ranseld zou worden, of dat zijn apathische toe
stand te verklaren is door het toedienen van
vergiften of door hypnose, zijn onzin.
RIGA, 26 October. (H. N.) De Litausche bis
schop, die in Sovjet Rusland gevangen werd
gehouden doch tegen communisten, die in Li-
tauen gevangen werden gehouden, uitgeleverd
is, is op Litausch grondgebied aangekomen.
Hij deelde mede, dat nog ongeveer 100 katho
lieke priesters, waaronder 70 Litauers, zich in
gevangenschap bevinden. Zij zijn voor het
grootste gedeelte naar Siberië gestuurd, waar
zij onder groote ontberingen moeten leven.
De aartsbisschop van Litauen stelt pogingen
in het werk om dezen priesters door bemidde
ling van het Roode Kruis levensmiddelen te
doen toekomen.
De Litausche regeering zal onderhandelingen
beginnen om ook deze priesters in vrijheid ge
steld te krijgen.
NEW YORK, 26 October. (V.D.) Uit Akron
wordt gemeld, dat het luchtschip „Graf Zeppe
lin" hedenmorgen om 4.35 (G.M.T.) aldaar la
opgestegen om zijn vlucht voort te zetten naar
Chicago.
