ALGEMEEN OVERZICHT
auto in den
DUITS CH—POOLSCHE
ONTSPANNING.
AFGROND.
VRIJDAG 17 NOVEMBER 1933
Nieuw bewind in Roemenië.
CABAIXERO, LERROUX EN
GIL ROBLES.
Ernstig ongeluk in Spanje.
24 SOCIALISTEN GEDOOD.
OP DE SCHULDENKWESTIE NA.
Overeenstemming tusschen Litwinoff
en Roosevelt.
VLIEGTUIG IN BRANE
DE POSITIE DER DUITSCHE
KATHOLIEKEN.
De regeering onderhandelt met den
H. Stoel, niet met de bisschoppen.
VOLDOENING TE PARIJS.
EEN „NEEN"-S TEMMER
GESNAPT.
DE DRIE GROOTE TEGENSTANDERS
IN DEN VERKIEZINGSSTRIJD.
PLAN VLIEGDIENST VIRGINIA—
SPANJE.
HOE HET PAROOL „SLAAT DE
FASCISTEN NEER" WERD
OPGEVOLGD.
DE MOORD OP DEN GENTSCHEN
BANKLOOPER.
„Ik ben een volksverrader
DE OUDERS VAN DERTIL OP VRIJE
VOETEN
24 uursdienst op Europa
DOLLFUSS OVER DE VERHOU
DING TOT DUITSCHLAND.
„Geen provincie van Berlijn."
KOUDEGOLF IN AMERIKA.
FRANSCHE VLIEGERS OPGEGETEN
AAN DE GRENS VAN RUSLAND EN
MANDSJOERIJE.
ALARMOEFENINGEN TEGEN LUCHT-
AANVALLEN.
NIEUWE ONTVOERING IN DE V. ST.
VULLEMIN'S ESKADERVLUCHT.
GaoMoptiBamako.
PROCUREUR DER GRIEKSCHE
REPUBLIEK AANGEVALLEN.
EEN ENTENTE MET TURKIJE'S
BUREN
BOMMENWERPERS OP CUBA.
Hoezeer de Balkan ook de laatste jaren een
heel bijzondere belangstelling geniet, is de
kabinetswisseling in Roemenië, welke in vele
opzichten toch als een binnenlandsch-politieke
omwenteling kan beschouwd worden, bijna
onopgemerkt voorbij gegaan. De jongste ge
beurtenissen in Duitschland, de crisis te Ge-
nève, de hoogspanning in de internationale
betrekkingen eischen zoozeer de volle aan
dacht van West-Europa op, dat feiten, welke
Biet rechtstreeks ten minste rechtstreeks en
dadelijk zichtbaar in het kader van den
Europeeschen vrede vallen, op het tweede plan
komen. Niet wijl zij inderdaad van onderge
schikte beteekenis zijn, maar veeleer wijl hun
beteekenis op den achtergrond raakt tegenover
de grootste, de alles-overheerschende vraag, hoe
de dreigende gevaren, welke over Europa han
gen, zelfs den wereldvrede in het geding bren
gen, gekeerd kunnen worden.
Bovendien is de crisis in Roemenië tamelijk
voorbereid afgekomen. Sinds weken kon men
de wording van het nieuwe ministerie op den
voet volgen. Men voelde, dat de wil van den
koning doorwerkte met een onverbiddelijke
kracht; vóór het nationale-boerenkabinet-
Waida-Woiwode aftrad, was het liberale kabi-
net-Duca practisch reeds gevormd. Een derge
lijke gang van zaken leidt er steeds toe, dat
hoe sensationeel de gebeurtenissen op zich ook
Zijn, zij toch aan relief voor de openbare
meening verliezen.
En toch ligt er meer dan een uiterlijke sen
satie in het feit, dat de liberale partij, welke
in Nov. 1928 haar langdurige hegemonie moest
prijsgeven nu betrekkelijk plotseling door den
wil van den koning weer aan de macht komt
en de boerenpartij verdringt, welke vijf sterk
bewogen regeeringsjaren achter den rug heeft.
Bewogen jaren, want reeds in April 1931
heeft de nationale boerenpartij, zij het slechts
voor twee maanden, voor een koninklijk ka
binet Jorga-Argetoianoe plaats moeten maken.
Maar de professorale figuur van Jorga was te
zwak om het land door de geweldige finan-
cieele en economische moeilijkheden heen te
brengen, terwijl de nieuwe regeerders in Roe
menië, de politieke erfgenamen van de Bra-
tianoe-hierarchie, een traditie achter zich
hebben en in de veel grootscher eenheid van
hun politiek, en zeer waarschijnlijk ook door
hun kapitalistische macht, een blok vormen,
dat numeriek wel in de minderheid is, maar
over de meerderheid heerscht, met een onbe
streden politiek gezag.
In het nieuwe kabinet domineert de minis
ter-president Duca, de leider van de oude libe
rale partij. Na zijn rechtsstudies in Parijs
voltooid te hebben keerde hij in zijn land
terug, waar hij een zeer sterke francophiele
strooming leidde. Tezamen met J. Bratianoe
wist hij in 1915 door te zetten, dat Roemenië
Zich in den wereldoorlog aan de zijde der
geallieerden schaarde. Na den oorlog is hij in
alle liberale regeeringen minister van binnen-
of van buitenlandsche zaken geweest.
Het valt dan ook niet te verwonderen, dat
het nieuwe Roemeensche kabinet, hetwelk tot
voornaamste taak zal hebben de begrooting in
evenwicht te brengen en 's lands financiën te
saneeren, in Frankrijk met de grootste wel
willendheid, in Duitschland daarentegen met
een zeer merkbare bezorgdheid is begroet.
Want al zal de voornaamste actie van het
nieuwe kabinet op binnenlandseti terrein lig
gen, in de twee West-Europeesche hoofdsteden
weet men toch zeer goed, dat de waarde van
een vriend of vijand voornamelijk, zoo al niet
geheel naar zijn innerlijke sterkte moet af
gemeten worden. En men verwacht van Duca,
dat al beschikt hij in het huidige parlement
slechts over 28 van de 387 zetels, hij zich bij
de binnenkort plaats hebbende verkiezingen
wel zoo'n meerderheid zal weten te verschaf
fen, dat hij zijn plannen, welke krachtig ge
noeg zullen zijn, met sterke hand zal door
voeren. In Roemenie zijn trouwens de parle
mentaire instellingen slechts een fagade, waar
achter de minister-president, indien hij dit wil,
tamelijk dictatoriaalmet koninklijken steun,
zooals men in Boekarest zegt regeeren kan.
Op het gebied der binnenlandsche politiek
heeft het vorige kabinet weinig successen te
boeken gehad. De economische crisis heeft het
land in zijn vitale organen aangegrepen; de
begrooting was niet sluitend te maken; lee-
ningen waren bijna niet meer te verkrijgen,
niettegenstaande de geweldige natuurlijke
rijkdommen van het land. Daarenboven wer
den den laatsten tijd belangrijke deelen van
het land, vooral Zevenburgen en de Boeko-
wina, door anti-semitische nationaal-socialisti-
sche troebelen in voortdurende onrust ge
houden.
Vooral deze laatste aangelegenheid heeft in
Roemenië heel wat verbittering gewekt en
koning Carol heeft nog verleden week op een
banket van de ridders van Michael den Dap
pere tamelijk onomwonden zijn meening over
de nationaal-socialistische agitatie tegen de
joden uitgesproken, toen hij een toast uit
bracht op alle Roemenen, die in uod gelooven,
welken godsdienst zij ook belijden. En een
der eerste daden van het kabinet-Duca was
twee strijdorganisaties o.m. de ijzeren garde,
te ontbinden, wijl zij een staatsgevaarlijke
anti-semitische propaganda voeren.
Op buitenlandsch-politiek terrein zal Duca
de oude richtlijnen blijven volgen. Een waar
borg daarvoor is, dat Titulecoe, als persoonlijk
minister van buitenlandsche zaken van den
koning, zijn functie heeft behouden als sterk
ste demonstratie van de continuiteit, welke in
Roemenië's internationale politiek bestaat.
Daar lag ook de groote kracht van de tsara-
nistische, de boerenpartij. Titulescoe heeft zich
steeds vastgelegd op een goede verstandhou
ding in de kleine entente en met alle Balkan -
staten; zijn bijzondere sympathiën gingen ook
naar Frankrijk.
Zelfs wist hij enkele maanden geleden het
groote succes te bereiken in Juli j:l., dat hij
een non-agressieverdrag met Rusland kon
sluiten, hetwelk practisch een erkenning der
Roemeensche souvereiniteit over Bessarabië
inhoudt.
Maar Titulescoe heeft overigens ook steeds
een toenadering tot Duitschland en Italië na
gestreefd. Hij is op den Balkan zelfs eeniger-
mate de bemiddelende persoon in de conflicten,
welke elk oogenblik met Italië kunnen oprij
zen. Van hoeveel belang dit kan zijn, nu de
laatste dagen de verstandhouding tusschen
Rome en Belgrado geheel onverwacht weer
erg onaangenaam is geworden, blijkt wel uit
het feit, dat de Italiaansche pers er haar
vreugde over uitspreekt, dat Titulescoe in een
sterk Roemeensch kabinet zijn pacificeerenden
invloed naar buiten zal kunnen uitoefenen.
CORDOBA, 18 November. (R.O.) Een auto
bus, die een groot aantal personen vervoerde,
die van een socialistische verkiezingsvergade
ring huiswaarts keerden, stortte nabij Huescar,
in de provincie Granada, in een afgrond.
Vier en twintig inzittenden werden gedood.
Verscheiden anderen werden gewond, sommige
zeer ernstig.
Een H.N.-telegram uit Madrid geeft de vol
gende lezing van het ongeluk.
Een autobus, waarin 24 mannen en een
vrouw gezeten waren, die van een socialistische
vergadering terugkeerden nam een gevaar
lijke bocht, die langs een 80 meter diepen af-
srond liep, tekort, zoodat het voertuig naar
Anrtte Van de inzittenden werden er
d, vrouw gedood. Do 25„e om-
kwam als door een wonder aan den dood. Hij
sprong uit den wagen en bleef m zijn val aan
een boom hangen.
WASHINGTON, 16 November (V^D.) In poli
tieke kringen verluidt, dat presiden
en de Russische volkscommissaris va
landsche zaken, Litwinoff, in alle aala
geweest zijnde kwesties, met uitzonde:ri 6
het schuldenvraagstuk, een compromis
bereikt.
In officieele kringen hoopt men, dat ook a
kwestie der schulden binnen de volgende
uren zal worden geregeld, terwijl de onder
handelingen anders mogelijk zullen worden
voorgezet te Warmsprings in den staat Georgia,
waar Roosevelt van Vrijdag af veertien dagen
zal doorbrengen.
De erkenning „de jure" van sovjet-Rusland
door de Vereenigde Staten zal waarschijnlijk
plaats vinden, direct na de regeling van de
schuldenkwestie.
Op de lijn ParijsLonden.
PARIJS, 16 November (H.N.) Een vliegtuig
van de lijn ParijsLonden, dat vanmorgen met
vracht en post van Le Bourget vertrokken
was, is bij Beauvais in brand geraakt en neer
gestort op de fabriek van den voorzitter van
de Aero-Club.
Het toestel is een prooi der vlammen gewor
den. De bemanning redde zich door met een
valscherm uit het toestel te springen.
Het ongeluk is te wijten aan het in brand
raken van een der motoren.
BERLIJN, 16 November. (W.B.) In de pers
zijn berichten gepubliceerd, waarin het heette,
dat tusschen de rijksregeering en de vertegen
woordigers der Duitsche bisschoppen overeen'
stemming 'zou zijn tot stand gekomen over de
interpretatie van de bepalingen van het con
cordaat, speciaal wat betreft de verhouding
tusschen den staat en de katholieke organisa
ties en vereenigingen.
Daartegenover moet worden vastgesteld, al
dus Wolff, dat overeenkomsten over kwesties
van interpretatie van het concordaat alléén met
den H. Stoel, als verdragsluitende partij bij het
rijksconcordaat, gesloten kunnen worden, en
niet met kerkelijke autoriteiten in het rijk.
Een overeenstemming, als boven bedoeld, is
dan ook tot dusver niet bereikt.
WARSCHAU, 16 November. (R.O.) De Pool-
sche minister van buitenlandsche zaken heeft
den Franschen ambassadeur te Warschau op de
hoogte gebracht van de Duitsch-Poolsche on
derhandelingen.
In gezaghebbende Fransche kringen toont
men zich zeer voldaan over deze onderhande
lingen en de Duitsch-Poolsche ontspanning,
welke er het gevolg van is.
Zij liggen ook geheel in de lijn der Fransche
politiek, eergisteren nog door Paul Boncour
uiteengezet, toen hij sprak van Frankrijks zor
gen en streven, om een atmosfeer te scheppen,
waarin de vredesorganisaties gedijen kunnen.
Frankrijk is van oordeel, dat die politiek van
bilaterale accoorden volkenbondspolitiek is en
zeer geëigend, om het statuut van Genève te
schragen.
Daarom ook heeft de Fransche regeering er
haar voldoening over uitgesproken, dat in het
Oosten non-agressiepacten tot stand kwamen
tusschen Rusland en zijn grensstaten, zoomede
tusschen Griekenland en Turkije.
En, zou het tot rechtsstreeksche onderhande
lingen komen tusschen Frankrijk en Duitsch
land, dan zou het feit, dat reeds tusschen Po
len en Duitschland een preliminair accoord is
getroffen, de taak der Fransche règeering aan
merkelijk verlichten. Frankrijk zou dan, zon
der de trouw aan zijn allianties te schenden,
zich geheel kunnen wijden aan de oplossing
der specifiek Fransch-Duitsche vraagstukken.
BERLIJN, 16 November. (W.B.) Naar van
gezaghebbende zijde met nadruk wordt be
toogd, beteekent het bezoek van den Poolscheu
gezant Lipski aan den rijkskanselier een voort
zetting van het contact, dat twee maanden ge
leden tot stand kwam bij het bezoek van den
vorigen gezant Wysocki. De bedoeling was
hierbij vooral, de Duitsch-Poolsche betrekkin
gen in een nieuw spoor te brengen en het stemt
tot vreugde, dat bij het bezoek van gisteren
reeds een zeker tastbaar resultaat verkregen
werd.
Onderhandeld zal worden over alle kwes
ties, die den laatsten tijd bij de Duitsch-Pool
sche betrekkingen een rol spelen.
In gezaghebbende kringen is men van oor
deel, dat Frankrijk wel eens een voorbeeld
kón nemen aan de besprekingen van gisteren,
die hebben aangetoond, hoe men tot directe
besprekingen tusschen twee staten kan komen
zonder deze bij voorbaat door voorbehouden te
bemoeilijken.
Intusschen is een „non-agressie-verklaring1
nog niet een pact of de voorbereiding van een
Oost-Europeesch Locarno. De thans met Po
len begonnen onderhandelingen liggen volko
men in de lijn van de door Duitschland steeds
gevoerde politiek.
PARIJS, 16 November (V. D.). In Frankrijk
heeft de Duitsch-Poolsche non-agressieverkla
ring groote verrassing gewekt. In sommige
kringen staat men vrij sceptisch tegenover de
verklaring en vraagt men zich af, wat de rijks
regeering Polen kan aanbieden, of zij Polen
de corridor kan garandeeren en plechtig ver
klaren, dat zij afziet van de in wezen Duitsche
stad Danzig.
Ook vraagt men zich af, of Duitschland Po
len het onaangevochten bezit van Opper-Silezië
garandeert. Men voegt hier aan toe, dat men
in Polen de Duitsche verklaringen waarschijn
lijk wel nauwkeurig zal onderzoeken en oppas
sen, dat het front, dat tusschen Frankrijk, Po
len en de kleine entente is gevormd, niet wordt
aangetast.
De Berlijnsche correspondent van de „Petit
Parisien" schrijft o.a., dat rijkskanselier Adolf
Hitler ongetwijfeld heeft geweten, dat een eisch
tot wederbewapening van Duitschland voorna
melijk van Poolsche zijde op krachtig verzet
zou stuiten. De Duitsch-Poolsche overeenkomst
is een poging, dit verzet te breken en de vrees
van Frankrijk voor een conflict in het Oosten
uit den weg te ruimen.
De schrijver acht het niet mogelijk, dat
Hitier deze politiek zal voortzetten en soortge
lijke overeenkomsten met andere aan Duitsch
land grenzende landen, o.a. met Tsjecho-Slo-
wakije zal trachten te sluiten.
Naar de Madrileensche correspondent van
„El Mati" meldt, zijn in Spanje in totaal 2.421
personen candidaat gesteld voor de a.s. cortes-
verkiezingen. Hiervan zullen er slechts 473 kun
nen gekozen worden. De Katholieken zullen
uitkomen met 270 candidaten, terwijl zij er bij
de algemeene verkiezingen in 1931 slechts 39
hadden.
Volgens de tot dusver beschikbare gegevens
tellen de volgende kiesdistricten de meeste
candidaten:
Barcelona (stad) 139; Cadix 122; Granada 62;
Madrid (stad en provincie) 416; Murcia (pro
vincie 74; Oviedo 73; San Sebastian 155 en
Sevilla (provincie) 50.
Voor het eerst zullen, zooals men weet,
zeven millioen vrouwen aan de verkiezingen
deelnemen, van wie men verwacht, dat de
meesten rechts zullen stemmen.
Tijdens hun bewind hebben de socialisten
echter een kiesrecht ingesteld, dat bij moge
lijke splitsing der partijen hun groote diensten
zal bewijzen. In één kieskring valt 80 procent
der mandaten automatisch aan de sterkste
alleenstaande partij, de overige 20 procent aan
op een na de sterkste en het restje, dat is dus
nul, aan de overige partijen. Zoo is het heel
goed mogelijk, dat in een kieskring, waar de
burgerpartijen door het sluiten van een coa
litie tweemaal zoo sterk zijn als de socialisti
sche partij, deze toch als zijnde de sterkste
alleenstaande partij de meeste zetels zal bezet
ten.
De strijd zal dus voornamelijk gevoerd
worden tusschen de drie grootste partijen: de
socialisten (Largo Caballero), de radicalen
(Lerroux) en de Katholieken (Agrariërs, Bas
ken en Acciöns Popular onder leiding van
Gil Robles).
In de ontbonden cortes waren de zetels als
volgt verdeeld: Socialisten: 117; radicaal-socia
listen: 59; Acciön Republicana: 27; Esquerra
Catalans: 32; Galicische republikeinen: 16; „Al
Servicio de la Republica": 14; radicalen: 93;
progressisten: 17; federalen: 17; agrariërs: 26;
Basken: 14; onafhankelijken: 10; overige groe
pen: 22.
De Katholieken beschikten in de oude cortes
slechts over een dertigtal zetels, in de nieuwe
hopen zij er minstens 200 te verkrijgen.
A.s. Zondag wordt er niet
gevoetbald.
Naar „El Debate" meldt, heeft de minister
van binnenlandsche zaken, Sanchez Albornoz
in verband met de cortes-verkiezingen een
verordening uitgevaardigd, volgens welke alle
voetbalwedstrijden en andere massaspelen in
de open lucht, welke Zondag in Spanje zouden
plaats hebben, moeten worden afgelast.
Popoff, alias Jimmy, zou het brand
materiaal in ontvangst hebben
genomen.
Onze Brusselsche correspondent meldt ons:
De recidivist Inghels, die te Gent een bank-
looper in een hinderlaag heeft gelokt en ver
moord, werd enkele uren na zijn misdrijf ge
arresteerd in een café in het nabij Gent ge
legen stadje Wetteren, waar hij rustig biljart
aan het spelen was.
«jn moord moet hem hoogstens maar 300
francs hebben opgebracht, daar de banklooper
zijn dagtaak pas begonnen was, toen hij bij
Jnghels kwam.
De moordenaar heeft een volledige beken-
tenis afgelegd.
FRANKFORT, 16 November (HN.) De
heimer Anzeiger" meldt, dat bekend is g. .r-
den, dat een zekere Wilhelm Schreiner bij de
volksstemming met „neen" had gestemd. De
man heeft dit ook tegenover S.A.-mannen be
kend. Daarop werd hij bij de autoriteiten ont
boden. Hem werd een bord omgehangen, waar-
pp geschreven stond: „Ik heb „neen" gestemd,
ik ben een volksverrader".
Met dit bord om werd hij twee uur lang door
de stad rondgeleid, waarna hij nog twee uur
op de markt moest staan.
LUXEMBURG, 16 November ,H.N.) Naar
thans is bekend geworden, is het te Esch in
Luxemburg, aan den vooravond van de
verkiezingen in Duitschland, tot een schiet
partij gekomen.
De leider van de plaatselijke afdeeling der
nationaal-socialisten te Esch had n.l. met 12
personen een bespreking in een particulier huis.
Tijdens deze bespreking schoolden voor het
huis verscheidene communisten samen, die zeer
rumoerig waren en ten slotte het huis met
steenen begonnen te bombardeeren, zoodat geen
ruit heel bleef
Plotseling vielen er zes revolverschoten, waar
door enkele communisten gewond werden.
Het onderzoek van de politie heeft intusschen
aan het licht gebracht, dat deze schoten uit een
naburig huis gelost zijn door een Luxembur
ger, die van het lawaai geschrokken was. Deze
is gearresteerd en heeft een bekentenis afge
legd.
De politie was spoedig ter plaatse en trof
alle maatregelen, om de Duitschers te bescher
men, daar de opwinding in de stad, waar veel
communisten wonen, zeer groot was.
SPION OPGEHANGEN.
BELGRADO, 16 November V.D.) De wegens
spionnage ter dood veroordeelde voormalige
eerste luitenant Lujo Mitschitsch is heden te
recht gesteld door ophanging.
Mitschitsch stond aan het hoofd van een
spionnage-organisatie, waarvan de andere leden
tot langdurige tuchthuisstraffen werden ver
oordeeld.
WEENEN, 15 November. (VD.) De stiefva
der en de moeder van Dertil, die den aanslag
pleegde op Dollfuss, zijn heden uit de preven
tieve hechtenis ontslagen. De behandeling van
de aanklacht tegen hen en tegen de andere
personen, die van medeplichtigheid worden
beschuldigd, is van het hoofdproces geschei
den.
Groot opzien te Warschau
WARSCHAU, 16 November (V. L.). Het of
ficieele communiqué over de ontvangst van
den Poolschen gezant te Berlijn, Lipski, bij
rijkskanselier Adolf Hitler, heeft te Warschau
groot opzien gebaard.
De „Gazeta Polska" wijst er op, dat de pu
blieke opinie der geheele wereld in de ver
houding tusschen Duitschland en Polen altijd
een gevoelig punt zag, dat ongewenschte ver
wikkelingen zou kunnen veroorzaken. De non
agressie-verklaring is een plechtige verzekering
van beide staten, dat zij in geen geval dergelijke
ontwikkelingen zullen veroorzaken. Het afzien
van aanvallen op na-buurstaten is altijd een
punt van groote beteekenis.
Men kan constateeren, dat gisteren één der
voornaamste hiaten van Locarno verdwenen
is. De beteekenis van de verklaring van 15
November voor den wereldvrede wordt door
niemand betwijfeld en zal te grooter zijn, naar
mate de stemming van de massa meer in over
eenstemming zal komen met den vredesgeest,
die uit de verklaring spreekt.
WASHINGTON, 16 November. (V.D.) De
Amerikaansche staatssecretaris van handel,
Roper, heeft gisteren mededeeling gedaan van
een groot opgezet plan om te komen^ tot een
regelmatigen trans-Atlantischen vliegdienst
van de kust van Virginia naar Spanje.
Om dit te kunnen bereiken, zullen op afstan
den van 500 zeemijlen van elkaar drijvende
vliegstations met landingsplatformen in den
Oceaan worden verankerd.
De onderneming zou geëxploiteerd worden
door de Amerikaansche regeering en het de
partement voor openbare werken heeft reeds
een bedrag van dertig millioen dollar beschik-
kciciT gesteld.
Zoodra het plan door president Roosevelt en
het staatsdepartement definitief zal zijn goed
gekeurd, zullen onderhandelingen geopend
worden met de belanghebbende mogendheden.
Voor experimenteele doeleinden zal voorloo-
pig een kwart van een landingsplatform wor
den gebouwd. De kosten van een geheel com
pleet platform worden geraamd op zes mil
lioen dollar.
Men hoopt met behulp van de platformen
een 24 uursdienst op Europa te kunnen onder
houden Bij uitvoering van dit plan zullen on
geveer tienduizend menschen te werk gesteld
kunnen worden.
WEENEN, 15 November. (V.D.) Bondskan
selier Dollfuss heeft heden in eenige Neder-
Oostenrijksche plaatsen redevoeringen uitge
sproken, waarin hij, vooral te Retz, ook het
standpuilt van de regeering in het Duitsch-
Oostenrijksche conflict uiteenzette.
Voor ons aldus Dollfuss is het begrip
„goed Duitsch" en „goed Oostenrijksch" iden
tiek. Ook ik ben er van overtuigd, dat wij in
dit Duitsche kolonisatie gebied den plicht heb
ben in werkelijk Duitsche vormen ook 't maat
schappelijk en economisch leven nieuw op te
bouwen en het geheele Duitsche volk een
voorbeeld te geven.
Ik ben overtuigd, dat wij de taak hebben
ook een voorbeeld te geven voor een Christe-
lijken staat.
Dat dit gebied echter, waarover eeuwenlang
de Duitsche keizerskroon geregeerd heeft, een
provincie van Berlijn moet worden, dat ons
met den grond verbonden volk uitgeschakeld
en onder vreemd commando moet worden ge
steld, daartegen hebben wij ons verweerd,
daartegen moesten wij ons te weer stellen.
Men zou veel scherper hebben kunnen op
treden. Wij zouden op die redevoeringen van
Habicht met vergeldingsmaatregelen hebben
kunnen antwoorden. Wij hebben nooit gebruik
gemaakt van de gelegenheid den broedertwist
voor den Volkenbond te slechten, ofschoon wij
het hadden kunnen doen.
Wij hebben er steeds weer den nadruk op
gelegd, dat het om een conflict tusschen twee
Duitsche staten gaat, zooals dat misschien va
ker in families voorkomt, waar de eene broe
der een groot bezit, de andere een kleine hof
stee heeft, maar waar die met le kleine hof
stee liever zelfstandig blijft dan als knecht
bij den grooteren broer te gaan dienen.
NEW YORK, 15 November. (R.O.) Tenge
volge van een koudegolf in het Oosten en in
het centrum van de Vereenigde Staten zijn een
twintigtal personen om het leven gekomen.
PARIJS, 16 November. (V.D.) Uit Dakar
wordt gemeld, dat twee Fransche militaire
vliegers, die in het einde van Juli tijdens een
tornado boven Dakar afdreven en een noodlan
ding moesten maken, boven Portugeesch Guinea
in handen vielen van in dit gebied levende kan
nibalen, die hen klaarblijkelijk vermoordden
en opaten.
Uit een onderzoek, dat werd ingesteld in de
omgeving van Susanna zou met stelligheid zijn
gebleken, dat de beide vliegers nog leefden,
toen zij hun noodlanding hadden uitgevoerd.
De inboorlingen, die verhoord werden, weiger
den echter mededeeling te doen over het ver
blijf van de beide vliegers, zoodat men kan
aannemen dat zij in handen zijn gevallen van
kannibalen.
CHARBIN, 16 November. (V.D.) Volgens me
dedeeling van de sovjet-Russische militaire
missie te Charbin hebben de Russen weer een
groot aantal luchtstrijdkrachten uit Wit-Rus-
land en de Oekraine naar Siberië overgebracht.
Te Chabarowsk en te Blagowesjtsjensk wor
den ongeveer 65 bombardementsvliegtuigen
verwacht, die den veiligheidsdienst aan de
Mandsjoerijsche grens zullen waarnemen.
Bovendien zullen de Mongoolsche troepen in
Buiten-Mongolië met een nieuwe Siberische
divisie worden versterkt.
BERLIJN, 17 November. (W. B.) Bij de voort
zetting van het rijksdagbrandproces wordt
heden als eerste getuige de metselaar OTTO
GRATHE uit Pepernick bij Bernau verhoord.
Grathe is 42 jaar oud.
DE VOORZITTER wijst hem erop, dat hij
moet zeggen, of ten tijde van de brandstichting
een opstand werd voorbereid.
GRATHE verklaart, dat hij groepsleider in
den Roodfrontstrijdersbond is geweest. Hij wil
echter eerst de redenen aangeven, waarom hij
er toe gekomen is zijn openhartige verklaring
af te leggen. Hij is functionaris in de commu
nistische partij geweest, waartoe hij sinds 10
October 1921 behoorde, en heeft het proletariaat
met al zijn krachten gediend. De jaren hadden
echter bewezen, dat de partij zich op onbe
schaamde wijze aan zwendelarij schuldig maak
te. Daarom had hij zich van de partij afgewend.
De tweede reden, waarom hij thans als ge
tuige optrad, was, dat in den volksmond steeds
gezegd werd, dat Hitier en de nationalisten den
brand hadden gesticht. Als Duitsch arbeider had
hij niet willen dulden, dat dergelijke aanvallen
tegen dezen staatsman gericht werden, want
thans na verloop van negen maanden was be
wezen, dat de mannen, die thans de macht in
handen hebben, werkelijk staatslieden zijn.
Daarom had hij aan commissaris Heisig een
en ander vertrouwelijk medegedeeld.
VOORZITTER„Midden Juni heeft u bij uw
verhoor gezegd, dat u de menschen, over wie
het hier gaat, niet kende".
GETUIGEBij mijn eerste verhoor heb ik
ook niet gezegd, welke functies ik in de com
munistische partij'bekleed heb, wijl ik vreesde,
dat mij zulks nadeel zou kunnen berokkenen,
Ik was functionaris in het district Gesundbrun-
nen van den Rood frontstrijdersbond.
Na de ontbinding van den bond, toen deze
op illegale wijze bleef voortbestaan, had het
district Gesundbrunnen zes „Kameradschaften",
terwijl het er in den legalen tijd slechts vijf
had. Wij moesten ook voor de noordelijke
plaatsen Pankau, Hennigsdorf enz. zorgen.
Iedere „Kameradschaft" had een leider. In den
legalen tijd bestond zulk een groep uit 140 man
later na de ontbinding van den bond bestonden
de groepen slechts uit 18 a 30 man.
De „Kameradschaft" was verdeeld in een
actieve sectie en een opleidingssectie. Tot de
actieve sectie behoorden de mannen, die zelf
wapenen hadden en wisten, hoe ze deze moesten
gebruiken. Tot de oefenafdeelingen Behoorden
degenen, die nog niet „tegen weer en wind
bestand" waren. De groepsleider was belast met
de vorming.
Wapens, munitie en bijbehoorend materiaal
werden in hoofdzaak gekocht van de saldo's,
welke de collectes bij cellen en „Kameradschaf
ten" opleverden. Deze wapens werden natuur
lijk ondershands verkocht. De tweede manier
om .zich wapens aan te schaffen was deze, dat
wij ook met de arbeiders in de wapenfabrieken
in relatie traden en hun vroegen, ons wapens
te leveren. Het is immers bekend, dat in die
fabrieken herhaaldelijk wapendiefstallen zijn
voorgekomen.
Als hier getuigen optreden, die beweren, dat
de uitdrukking „Slaat de fascisten neer, waar
je ze aantreft" in overdrachtelijken zin bedoeld
was, dan kan ik op grond van practische erva
ringen verklaren, dat deze woorden ook ii
letterlijken zin bedoeld waren. Den eersten Ja
nuari 1931 werd in de Ackerstrasse een zekere
vrouw Kuenstler door z.g. nationaal-socialistisch
gezinde lieden neergeschoten. Sindsdien namen
deze overvallen in aantal toe. Tenminste, dat
werd ons verteld. Op grond hiervan was reeds
in Januari bij ons de alarmtoestand afgekondigd.
De toestand werd nog verscherpt, toen Hitier
rijkskanselier werd. Wij trokken ons toen ge
leidelijk uit de openbare lokalen in particuliere
woningen terug, wijl het in de lokalen gevaar
lijk was, in een actentasch revolvers mee te
brengen. Daarom zagen wij ons genoodzaakt, de
terreurgroepen in particuliere woningen onder
te brengen.
Den 22sten Februari werd ons, leidenden
functionarissen, in vertrouwen medegedeeld, dat
den 23sten officieel wapens verdeeld zouden
worden, wat ook ten deele geschied is.
VOORZITTER „Waardoor werd een derge
lijke alarmtoestand gekenmerkt
GETUIGE„Practisch kan men dezen toe
stand aldus kenschetsen, dat men te voren niet
zooveel dienst gedaan had maar van Januari af
tot ons het dringend verzoek werd gericht, om
steeds in functie te blijven, daar thans aan
het spelletje een einde was gekomen en een
tijd van ernst was aangebroken".
VOORZITTER„Hebt u verondersteld, dat
op een goeden dag het bevel zou komen, om
er op los te slaan
GETUIGE„Jawel, in de laatste dagen, den
24sten of 25sten Februari, werd groot alarm
gemaakt".
Getuige verklaart verder nog, dat het parool
„Slaat de fascisten neer" in dien zin werd op
gevolgd, dat op verschillende plaatsen geheime
afdeelingen werden opgesteld, om de nationaal-
socialisten te beloeren en tegen hen een aanval
te ondernemen.
DOOR BEKLEMMENDE BENAUWDHEID
LEKEN 40 TREDEN 40 K-M.
„Als ik begon te hoesten duurde het wel een
kwartier voor ik tot bedaren kwam. Ik was zoo
vermoeid en afgemat, dat ik niet heen of weer
kon. Toen ik echter met Abdijsiroop begon, ging
ik met den dag vooruit en na het gebruik van
een flesch ben ik weer geheel de oude gewor
den in vier dagen tijd. Ik klim bij ons de trap
op van 40 treden zonder hoest of benauwdheid.
Voor mijn zoontje, waarvoor ik verschillende
middelen heb gebruikt zonder succes, heb ik
altijd een flesch Abdijsiroop in huis, welke hem
direct helpt". Zoo schrijft ons de heer D. D.
v. E. te A„ wiens origineele brief voor iedereen
ter inzage ligt..
Akker's Abdijsiroop bevrijdt de ademhalings
organen van slijm ®n andere ziekteverwek
kende stoffen. Abdijsiroop verruimt de adem
haling, verdrijft benauwdheden, heelt de aan
gedane en ontstoken plekken. Onovertroffen bij
Hoest, Bronchitis, Influenza, Asthma. Alom ver
krijgbaar. Thans per flesch 1.-, 1.50 en 2.75.
Vraagt voor gebruik buitenshuis Abdijsiroop-
Bonbons („gestolde" Abdijsiroop) even genees
krachtig! 35 en 60 ct. per doos. (Adv.)
Kameradschaft" als frontstrijder geweest Later
was Kempner in relatie getreden met de com
munistische centrale en had toen buitenlandsche
aangelegenheden behandeld. Over den rijksdag
brand had Kempner tot hem, getuige, gezegd
Als ik geweten had, dat de brandzaak een
fiasco zou worden, dan had ik nooit mijn hand
daarvoor gegeven".
Ik vroeg Kempner toen, aldus getuige, of hij
zelf erbij was, en Kempner antwoordde daarop
„Ja, ik was degene, die het brandmateriaal
naar den rijksdag gebracht heb".
„De groote zwarte",
In antwoord op eenige vragen verklaart ge
tuige verder, dat het brandmateriaal volgens
Kempner in de Veteranenstrasse klaargemaakt
was en dat hij het in een reistasch aan het
rijksdagportaal aan afgevaardigde Torgler heeft
afgegeven.
VOORZITTER „U heeft vroeger een anderen
persoon genoemd. Heeft Kempner wel gezegd,
dat hij het materiaal aan Torgler heeft afge
geven
GETUIGE verklaart hierop, dat het hier een
persoonsverwisseling betreft en dat hij zich
thans alles goed herinnert. Kempner zeide, dat
hij de reistasch aan „de groote zwarte" had
afgegeven, dien hij indertijd bij de Roode Hulp
ontmoet had. Daarmede had hij den Bulgaar-
Popoff bedoeld, dien hij bij de Roode Hulp
herhaaldelijk gesproken had.
De zaak met Torgler was eerst bij het tweede
gesprek te berde gekomen, toen Kempner gezegd
had, dat Torgler en Koenen de brandstichters
hadden binnengelaten.
VOORZITTER „Waarop grondt u uw bewe
ring, dat „de groote zwarte" Popoff geweest
moet zijn
GETUIGE„Wijl ik Kempner en Popoff bij
de Roode Hulp samen gezien heb, namelijk in
December en eenmaal in Januari. Kempner
sprak met Popoff. Ik kon het echter niet ver
staan, daar Kempner Esperanto geleerd had.
Kempner vertelde mij toen, dat „de groote
zwarte" de man was, met wien hij op het bureau
van de Roode Hulp reeds gesproken had.
In antwoord op een verdere vraag verklaart
getuige, dat Popoff op het bureau van de Roode
Hulp den naam van Jimmy had.
Bij verwijzing naar zijn vroeger verhoor ver
klaart getuige, dat Kempner hem verteld had,
dat op een bijeenkomst op den 23sten Februari
met de brandstichters gesproken was en hun
gezegd was, hoe zij de zaak moesten aanpakken.
VOORZITTER „Heeft Kempner gezegd, dat
de leiding van de brandstichting bij Torgler
berustte
GETUIGE: „Jawel".
VOORZITTER „Op welk uur moest de brand
worden gesticht
GETUIGE„Hij heeft woordelijk gezegd, dat
om half acht 's avonds de brand in zijn vollen
omvang moest zijn gesticht. Ik weet heel precies,
dat hij dat uur heeft aangegeven".
Een groote opsnijder.
De daders vermoorden hun slachtoffer.
SAN JOSE (Califomië), 16 November (R.O.)
Vandaag is bekend geworden, dat Brooke-
hart, Jr., de zoon van een rijken handelaar
te San Jose, die onlangs werd ontvoerd, door
zijn ontvoerders is vermoord.
Het bericht werd verspreid door mr. Oneal,
een vooraanstaand plaatselijk advocaat, die
namens den heer Brookehart. Sr., was opge
treden als bemiddelaar tusschen hem en de
bandieten.
Twee verdachte personen zijn gearresteerd
en, naar Oneal verklaart, heeft een hunner be
kend, dat Brookehart Jr., kort na de ontvoering
is gedood, waarna zijn lijk in de baai van San
Francisco is geworpen.
ALGIERS, 16 November. (R.O.) Het eskader
van Vuillemin heeft om 6 uur hedenmorgen
Gao verlaten met bestemming naar Mopti.
DAKAR, 16 November V.D.) Het eskader van
Vuillemin is om half tien vanochtend te Mopti
aangekomen.
BAMOKO, 16 November (R.O.) Het eskader
van Generaal Vuillemin is om 17 uur uit Mopti
hier aangekomen en geland.
VOORZITTER„Welke waarnemingen heeft
u na den brand gedaan 7"
GETUIGE „Uit mijn cel ken ik Singer, hij
was ook in den Rood frontstrijdersbond en be
kleedde verschillende functies. Ik heb hem bij
mijn werk leeren kennen, bijv. bij de B. V. G.
staking. Ik moet echter zeggen, dat Singer een
groote opsnijder en een zwendelaar eerste klas
is. In onze partijkringen werd dikwijls gezegd,
dat Singer niet zuiver op de graad was en
dat hij veel in zijn eigen zak heeft gestoken,
Hoewel ik, zoo ging getuige Grathe voort,
sinds Maart aan de actie der partij niet meer
had meegedaan, moest ik toch nog de gelden,
welke ik onder mijn beheer had, afdragen. In
verband daarmede heeft den 7den April een
bijeenkomst plaats gehad in de woning van
Barz. De eigenaar van de woning woonde de
bijeenkomst niet bij.
Mijn vroegere verklaring over deelneming aan
de zitting moet ik in zooverre herroepen, dat
ik later heb vastgesteld, dat Kempner en Bier-
brauer er niet bij geweest zijn. Op deze bijeen
komst spraken wij over den rijksdagbrand en
over de bewering, dat de nationaal-socialisten
den brand hadden gesticht. Singer zeide daarop
dat men deze beweringen niet zoo gemakkelijk
kon lanceeren. Er werd toen gevraagd, hoe hij
er bij kwam, om te betwijfelen, dat de natio
naal-socialisten den rijksdag hadden in brand
gestoken. Daarop zeide hij „Ik wil verder niets
zeggen, want ik was op dien dag de koerier van
de partijcentrale naar den rijksdag".
Wat verder gezegd werd kon ik niet hooren
daar ik door andere dingen in beslag genomen
werd eri vroeger ben weggegaan.
DE VOORZITTER houdt getuige dan het
protocol van zijn vroeger verhoor voor, volgens
hetwelk Singer gezegd zou hebben, dat hij als
koerier van de centrale nauwkeurig ervan op
de hoogte was, dat de rijksdagbrand het signaal
tot den opstand zijn moest.
GETUIGE„Ja dat kan wel uitkomen, dat is
ook bewezen, daar wij den 22sten Februari
bericht ontvangen hebben, dgt den 23sten wa
pens verdeeld zouden worden.
Getuige legt dan eenige verklaringen af om
trent zijn relatie met Kempner, dien hij in het
dakloozenasyl heeft leeren kennen en daarna
een jaar of vijf in zijn woning geherbergd heeft
Hij zelf had hem in de communistische partij
opgenomen en eenigen tijd was hij ook in zyn
Warschau in het duister.
WARSCHAU, 15 November. (VD.) Tenein
de de bevolking onderricht te geven in het ne
men van voorzorgsmaatregelen in geval van
luchtaanvallen gepaard met bombardementen
en gasaanvallen, zijn heden twee maal alarm
signalen gegeven. De eerste werd gegeven
hedenmorgen, 't tweede hedenavond tusschen
en 10 uur. De geheele stad werd toen in het
donker gehuld, onschadelijke gassen werden op
de pleinen verspreid, gas- en electriciteitsvoor-
ziening werd stop gezet.
De alarmoefeningen zijn zonder incidenten
afgeloopen.
ATHENE, 16 November. (R.O.) De pro
cureur der republiek Riganakos, die belast is
met de behandeling van den moordaanslag,
welke den 6en Juni op Venizelos is gepleegd,
werd op straat aangevallen en in het gezicht
geslagen door een familielid van een der drie
politieofficieren, die beschuldigd wordt van
medeplichtigheid aan den aanslag.
MARSEILLE, 15 November. (V.D.) Kamme-
rer, de Fransche ambassadeur in Turkije, is
heden alhier aangekomen. Tegenover een cor
respondent van Havas verklaarde, dat hij ge
troffen was geworden door de in Turkije onder
Kemal Pasja gemaakten vooruitgang.
Verder verklaarde hij o.a.: „Ik heb ook kun
nen constateeren, dat de vriendschappelijke
betrekkingen tusschen Turkije en de nabuur
landen Griekenland, Roemenië en Joego-Slavie
zich zoodanig ontwikkelen, dat het niet over
dreven is een volledige entente tusschen deze
landen te voorspellen. Een beweging van toe
nadering met Bulgarije wordt zichtbaar.
Wat de verhouding tot Rusland betreft^het
bezoek der Russische regeeringsdelegatie heeft
alle diplomaten bijzonder getroffen. Het
Turksch-Russische accoord in een zin van sta
bilisatie zonder bedreiging van iemand anders
is op den goeden weg. Op het oogenblik werkt
alles in het Nabije Oosten in de richting van
vrede en volledige stabilisatie van den Balkan,
NEW YORK, 16 November. (H.N.) Uit Ha
vanna wordt gemeld, dat de toestand in ver
schillende provincies aanleiding tot bezorgd
heid geeft. Op verschillende plaatsen zijn bom
men geworpen en ook zijn suikervoorraden in
band gestoken.
Bij een huiszoeking, verricht in het bureau
van een revolutionnaire organisatie, is een hoe
veelheid dynamiet gevonden. Verscheidene
personen zijn gearresteerd.
DE LATE CAFE-BEZOEKERS
TE BELGRADO.
BELGRADO, 15 November (R.O.). De ge
meenteraad van Belgrado behandelt op het
oogenblik een verordening, krachtens welke een
speciale belasting geheven wordt van groote
verteringen.
De raad gaat daarbij van de stelling uit, dat
zij, die geld genoeg hebben, om er vroolijk van
te leven, ook extra kunnen bijdragen voor den
werkloozensteun.
De belasting zou speciaal geheven worden op
personen, die tot des avonds laat in café'i
zitten. -a
