HET
EERSTE FRANSCH - DEUTSCHE
ONDERHOUD.
I
ALS HET GETUIGENVERHOOR TE
LEIPZIG ZOO DOORGAAT
Hitier en Poncet liebben den horizon afgekeken.
LERROUX EN DE
KATHOLIEKEN.
DE KERKVERVOLGING
IN MEXICO.
DINSDAG 28 NOVEMBER 1933
CONTACT GEVONDEN.
„Met volle kennis van zaken en in
volkomen onafhankelijkheid moet
Frankrijk besluiten nemen".
TEGEN DRONKEN AUTO.
BESTUURDERS.
LITWINOFF'S REIS NAAR ITALIË.
JAPAN EN FOEKIEN.
Maatregelen ter bescherming van
Japansche onderdanen
DE LINDBERGHS OP KAAP
VERDISCHE EILANDEN.
ONRUSTIG CUBA.
WIL PRESIDENT SAN MARTIN
AFTREDEN?
LYNCHPARTIJ IN CALIFORNIë.
ONLUSTEN IN DE DOBROEDSJA.
HET GEVAARLIJKSTE GIFGAS.
Ondeugdelijke levensmiddelen
WACHT VAN SOLDATEN
DOODGEVROREN.
ZULLEN DE BISSCHOPPEN UIT HET
LAND WORDEN GEZET?
ONTSPANNING TUSSCHEN
BERLIJN EN WEENEN.
Redevoeringen van Dollfuss
en Winkler.
WELKE MISDAAD?
GEESTELIJKE TE ESSEN VOOR HET
GERECHT.
„ZULLEN ZELFS DE JEUGDIGSTEN ONDER DE AAN
WEZIGEN HET EINDE NIET BELEVEN",
MEENT MR. SACK.
HOE VERVELEND HET WAS.
....Als herfstblaaren in het najaar....
HELLER'S ONTHULLINGEN.
De opmarsch naar Berlijn stond op
't communistisch program.
zrnriNG van heden
DUITSCH-POOLSCHE TOE
NADERING.
Von Moltke door Pilsoedski
ontvangen.
Frankrijk heeft een nieuw kabinet; eigenlijk
een beetje nieuw kabinet, want de voornaam
ste figuren van het oude ministerie: Sarraut,
Daladier, Paul Boncour zijn in hun vroegere
functies naar het nieuwe overgegaan. Alleen
de gevel is veranderd, in zooverre er met
tamelijk sprekende letters een nieuwe naam
opgeschilderd is. Maar de firma is dezelfde
gebleven, de zaken worden op dezelfden voet
voortgezet.
Wat wel beteekenen zal, dat we binnenkort
een nieuwe crisis zullen mogen begroeten.
Valt deze na den 15den December, den datum,
waarop Frankrijk wederom weigeren zal den
dan vervallenden schuldentermijn aan de Ver-
eenigde Staten te voldoen, dan heeft men kans
op een ministerie-Herriot; zou de crisis reeds
eerder uitbreken, dan krijgen we nog een
overgangskabinet, weerom een nieuwen naam,
zonder dat de sluipende ontwrichting, welke
Hitier en Poncet.
het Fransche regiem zelf tot ontbinding drijft,
in haar ontwikkeling opgehouden wordt. En
het is de groote vraag, of zelfs Herriot, die
als krachtfiguur verre boven de oogenblikke-
lijke mannen uitsteekt nog in staat zal zijn
tegen te houden, wat ook Frankrijk met steeds
rasscher schreden nadert: de herziening de
omwenteling der liberale staatsopvattingen en
staatsvormen. x
De ministerieele crisis in Frankrijk heeft
dan ook in het buitenland betrekkelijk weinig
belangstelling getrokken. Men heeft het feit
geregistreerd, het van alle kanten in het licht
der moderne stroomingen en strevingen be
keken, en het voorts als van ondergeschikte,
niets vooruitbrengende beteekenis verder
practisch veronachtzaamd.
Dit geschiedde te gemakkelijker, wijl juist in
de interne crisisdagen de volle belangstelling
geconcentreerd was op een vraag, welke voor
de internationale politiek van veel meer en
hooger gewicht is: of Parijs en Berhjn contact
zouden krijgen in rechtstreeksche, bilaterale
besprekingen.
Nu de volkenbond voorloopig als forum van
internationale toenadering is uitgeschakeld
een feit, dat men ideologisch kan betreuren,
maar dat men ten slotte als gegeven der prac-
tische politiek heeft te aanvaarden moet
een andere politieke methode gevonden wor
den om het contact tusschen de staatslieden,
dat in die bijzondere Geneefsche atmosfeer
inderdaad zoo gemakkelijk gelegd werd, tot
stand te brengen. En men ziet geen andere
wijze, dan de besprekingen van staatsman tot
staatsman, al dan niet langs de diplomatieke
vertegenwoordigingen, maar in elk geval met
het einddoel voor oogen om de verantwoorde
lijke figuren der wereldpolitiek tegenover
elkaar te brengen, opdat dezen in het intiem
ste onderhoud de groote problemen, waarvoor
de wereld zich nu, op dit oogenblik gesteld
ziet, op te lossen. Vanzelf zullen dan plannen
opkomen, welke in veel wijdscher breede pers
pectieven voor de toekomstige ordening van
Europa openen.
Daarom ook wordt algemeen zoo'n bijzon
dere waarde gehecht aan het feit, dat rijks
kanselier Hitier Zaterdag den Franschen gezant
te Berlijn Frangois Poncet in audiëntie heeft
ontvangen.
Enkele dagen geleden werd ook de Poolsche
gezant aldus ontvangen, met het gevolg, dat in
het daarna verspreide communiqué bekend
gemaakt kan worden, dat Duitschland een
niet-aanvalsverklaring tegenover Polen had
afgelegd, welke een geheel nieuwe situatie in
de Duitsch-Poolsche betrekkingen had gescha
pen. Het onderhoud HitierPoncet heeft een
dergelijke, werkelijk ver-strekkende beteeke
nis niet gehad. Kon het ook niet hebben, wijl
de Poolsche audiëntie in zekeren zin een eind
fase was, terwijl de Fransche ontvangst eer
een aanvang is. Maar het is van belang, dat
ten minste een begin van toenadering als
we onS zoo eufemistisch mogen uitlaten is
gemaakt, nadat de Fransch-Duitsche tegen
stellingen den laatsten tijd steeds scherper
toegespitst waren, zóó, dat het in het parle
ment noodzakelijk bleek de mogelijkheid van
een door Frankrijk te beginnen preventieven
oorlog plechtig en officieel te verwerpen.
De „Temps" geeft inhoud en karakter van
het onderhoud in een zeer teekenend zinnetje
weer: „men heeft den horizon van de vraag
stukken, welke op het oogenblik aan de orde
zijn, eens afgekeken". Het lijkt niet zoo heel
veel en niet zoo heel belangrijk, maar in wer
kelijkheid is het een stap vooruit, dat Hitier
en Poncet twee uur lang den horizon hebben
afgekeken, om te zien, waar ergens" het kruis
punt ligt, op hetwelk Berlijn en Parijs in
overeenstemming van inzicht en opvatting
elkaar kunnen vinden om het geheel verloren
gegane contact terug te vinden.
Nadat de „Temps" dan ook in een beschou-
wng van meer dan één kolom lang betoogd
heeft, dat het onderhoud slechts het karakter
heeft kunnen aannemen van een heel gewoon
pogen om een aanknoopingspunt te vinden, van
een voorbereiding tot verdere besprekingen,
van een inleiding tot werkelijke onderhande
lingen: „het zou een dwaling zijn er momen
teel iets meer en beters in te willen zien
komt het Parijsche orgaan toch tot de conclusie,
dat dit in de gegeven omstandigheden al
bijzonder veel is.
Het blad besluit zijn overigens zeer gereser
veerde uiteenzetting als volgt: „Maar, genomen
zooals het is, vormt dit onderhoud toch een
gebeurtenis van het hoogste belang, door het
feit alleen reeds, dat het contact tot stand is
gekomen; dat inlichtingen uit' den mond zelf
van den nationaal-socialistischen kanselier
over zijn bedoelingen zijn verkregen. Als het
waar is, dat Hitier ernstig naar een formule
van overeenstemming streeft; dat hij met een
werkelijken vredeswil is bezield, zooals hij in
zijn redevoeringen en verklaringen zegt, dan
zal men nu ten minste weten, hoe hij dezen
wil en deze strevingen in zijn regeeringsdaden
tot uiting wil brengen, om overeenstemming
mogelijk te maken. Het is evident, dat men
daar moet beginnen. Na geluisterd te hebben
zal de Fransche regeering nu heel nauwgezet
moeten overwegen, wat Duitschland haar te
zeggen had. En vervolgens zal zij met volle
kennis van zaken en in volkomen onafhanke
lijkheid haar besluiten moeten nemen".
Het is nog slechts enkele decennia geleden,
dat de Fransche openbare meening in dezelfde
uitermate voorzichtige bewoordingen de mo
gelijkheid van een toenadering tot dien ande
ren „erfvijand" Engeland overwoog, en even
sceptisch tegenover een samenwerking met
Londen stond. Men herinnert het zich nauwe
lijks meer, want in die geheel korte periode
is een wereldoorlog gevallen, waarin Engeland
Frankrijks trouwe bondgenoot was. Maar de
uiterlijke omstandigheden vantoen en nu
lijken wonderlijk veel op elkaar; nu echter is
de vraag: of Parijs en Berlijn elkaar zullen
vinden, gelijk Londen en Parijs elkaar toen
gevonden hebben.
Navolgenswaardig vonnis van een
Amerikaansch rechter.
Te Detroit in den Amerikaanschen staat Mi
chigan werd dezer dagen door de rechtbank
een vonnis geveld, dat wegens zijn groote pe
dagogische waarde niet alleen in de Vereenigde
Staten maar ook ver daarbuiten de aandacht
heeft getrokken van allen die de veiligheid van
het verkeer liefhebben.
v zekere mrs. De Brabant, die waarschijn
lijk bij een of ander partijtje een beetje te diep
jn het glaasje had gekeken, keerde 's avonds
in een auto, welke zij zelf bestuurde, naar huis
terug. Zooals dat wel meer met dergelijke
autobestuurders het geval is, zag mrs. De Bra
bant natuurlijk de straat waar het trottoir
was en het trottoir waar straat was, met het
gevolg, dat Z1J m volle vaar met haar auto
inreed op een achtjarig kind, dat op slag werd
gedood.
De rechter, Cherman Callender, veroordeelde
mrs. De Brabant tot zestig dagen tuchthuis
straf. Bovendien mag de veroordeelde twee
jaar lang geen alcohol meer drinken en geen
auto meer besturen Verder moet zij iedere
maand eenmaal een ziekenhuis bezoeken
■waarin kindren verpleegd worden, die het
slachtoffer zijn geworden van verkeersongeval
len. De rechter hoopt, dat de onvoorzichtige
dame door het zien van .al dit kinderleed wel
voor goed van haar onvoorzichtigheid zal zijn
genezen.
In ons land, waar gevallen als het boven
staande ook nog al eens voorkomen, zou
een vonnis als dat van Cherman Callender
aangewezen weg zijn om personen die zich in
beschonke.n toestand achter het stuur durven
zetten, eens en voor altijd te doen inzien, dat
zij niet alleen hun eigen leven maar tevens
dat van anderen in gevaar brengen.
Wat er o.a. zal besproken worden.
ROME, 27 November. (R.O.) Naar officieel
wordt medegedeeld, zal Litwinoff op 2 De
cember aan boord van de „Conté di Gavoia" in
Italië aankomen. Men acht het waarschijnlijk,
dat de toenemende spanning tusschen de sov
jets en Japan in het Verre Oosten de onge
rustheid van den duce heeft gewekt en dat dit
een van de hoofdonderwerpen van de bespre
kingen zal uitmaken.
Een tweede onderwerp zal zijn de verbete
ring der handelsbetrekkingen tusschen de sov
jets in Italië, waarbij Rusland meer Italiaansche
textielwaren zou afnemen in uitwisseling voor
Russische petroleum.
SHANGHAI, 26 November (V.D.). Op bevel
van maarschalk Tsjang Kai Shek hebben heden
Chineesche regeeringstroepen de grens van de
provincie Foekien overschreden. De opmarsch
naar Foetsjou is daarmede aangevangen. Twee
Chineesche oorlogsschepen zijn onderweg naar
Amoy, waar zij moeten trachten troepen aan
land te zetten. Generaal Tai Tsjing Kai, de
leider der opstandelingen, heeft troepen samen
getrokken om den regeeringstroepen tegenstand
te bieden. In Amoy zijn op bevel van Tai
Tsjing Kai versterkingen aangebracht.
TOKIO, 27 November (V.D.). Het dagblad
„Nitsji-Nitsji" bevat een speciaal telegram uit
Foetsjou, meldende, dat troepen van de nieuwe
Foekien-regeering hebben geschoten op een
Japansche marine-barkas, welke de Japansche
vlag voerde en eenige consulaire ambtenaren
en Japansche officieren aan boord had, toen
de barkas het hoofdkwartier van het 19de
Chineesche legercorps passeerde. Gelukkig werd
niemand aan boord van de barkas getroffen.
De Japansche consul-generaal protesteerde
onmiddellijk bij de Chineesche autoriteiten en
deed mededeeling van het gebeurde aan de re
geering te Tokio. Van de zijde van het Japan
sche ministerie van buitenlandsche zaken wordt
verklaard, dat, wanneer de ontvangen mede-
deelingen juist zijn, de mogelijkheid bestaat,
dat Japan gedwongen wordt, maatregelen te
treffen tot bescherming van leven en eigendom
der Japansche onderdanen in Foekien.
Japan wenscht niet te intervenieeren in de
separatistische beweging in Foekien, doch volgt
nauwkeurig alles wat er geschiedt.
VILLA CISNEROS, 27 November (R.O.) De
Lindberghs zijn vandaag naar Kaap Verdi ge
start.
DAKAR, 27 November (R.O.). De Lindberghs
zijn heden te Praia op de Kaap Verdische eilan
den aangekomen.
MIJNWERKERSSTAKING.
JOHANNESBURG, 26 November. (R.o.) Het
uitvoerend comité van den Zuid-Afrikaanschen
mijnwerkersbond heeft besloten, dat de onder-
grondsche arbeiders in het Newstate-district
Maandag in staking zullen gaan.
Het conflict is onstaan door het ontslag van
een mijnwerker en een weigering van de di
rectie om een deputatie inzake dit geval te
ontvangen.
De Kath. afgevaardigde Casanueva
over samenwerking met
de radicalen.
De opinie van 't Madrileensche blad El Sol, dat
de a.s. nieuwe regeering in Spanje zal worden
gevormd door den leider der radicalen, senor
Lerroux, wordt bevestigd door den Katholieken
afgevaardigde der agrarische partij, senor Can-
dido Casanueva.
Op de vraag van eenige Madrileensche jour
nalisten, welke de minimum-eischen zijn, waar
van de unie van rechtsche groepen haar samen
werking met een regeering-Lerroux afhanke
lijk zal maken, antwoordde senor Casanueva,
dat de Katholieken in geen geval hun steun
aan de redicalen zullen geven, als deze zich
niet bereid verklaren een concordaat met den
H Stoel „van het Fransche type" te sluiten.
De verdere minimum-eischen der réchtschen
zijn: verleening van een uitgebreide politieke
en sociale amnestie, afschaffing van alle be
palingen van de agrarische hervormings
wet welke een aanslag op den eigendom be
teekenen, verder opheffing van de wet betref
fende de confiscatie van de goederen van de
Spaansche grandes, die aan den monarchisti-
schen opstand van Augustus 1932 hebben deel
genomen, vervolgens afschaffing van de destruc
tieve wetgeving van de vorige ministeries van
arbeid, revalorisatie van de veldproducten en
tenslotte uitbreiding van het nationaal vermo
gen en bestrijding van de werkloosheid door
uitvoering van openbare werken.
Op de vraag, hoe senor Casanueva zich de
samenwerking van de rechtsche groepen met
een regeering-Lerroux "enkt antwoordde Ca
sanueva dat volgens zijn meening geen enkele
rechtsche partij i rhtstreeks haar medewer
king aan Lerroux zal verleenen, hoewel hij de
mogelijkheid niet uitgesloten acht, dat de niet-
monarchistische elementen onder de agrariërs
een of meer vertegenwoordigers in een kabinet-
Lerroux zullen benoemen.
Senor Casanueva verklaarde tenslotte nog,
dat de samenwerking der rechtschen met de
radicalen in ieder geval zal eindigen, wanneer
bovenvermeld minimum-program zal zijn ver
wezenlijkt. Dit zal echter nog wel een jaar of
anderhalf duren Senor Casanueva is van mee
ning,dat de nieuwe cortes binnen twee jaar
zullen worden ontbonden en nieuwe verkiezin
gen zullen worden uitgeschreven, welke een
nog verdere verschuiving naar rechts zullen
brengen. Erst dan zal de leider der „Accion
Popular", senor Gil Robles, het bewind zelf in
handen nemen.
MADRID, 27 November. (H.N.). Te Huesca is
een samenzwering ontdekt, die wijd vertakt
was en ten doel had, Maandag een revolutie
te ontketenen. Voorbereidingen waren getrof
fen voor het doorsnijden van electrische ka
bels, het in de lucht laten springen van een
brug en andere daden van terreur.
De politie heeft een grooten voorraad bom
men en wapenen in beslag genomen en tal
rijke personen gearresteerd Te Bilbao werd een
vrachtauto aanghouden, waarmede 300 revol
vers werden vervoerd. Ook hier hadden ver
scheidene arrestaties plaats.
NEW-YORK, 27 November (H.N.). Het de
partement van buitenlandsche zaken te Washing
ton deelt mede, dat volgens uit Havanna ont
vangen berichten president Grau San Martin
bereid schijnt af te treden, om plaats te maken
voor een coalitieregeering.
Wegens den moord op Hart.
SAN JOSé, (Califomië) 27 November. (R.O.)
Een woedende menigte heeft zich meester ge
maakt van de beide gevangenenen, die verdacht
werden, den jongen Hart, die op het strand van
de baai van San Francisco werd gevonden, te
hebben vermoord.
De beide gevangenen werden ernstig mishan
deld en vervolgens aan een boom in de na
bijheid van de gevangenis opgehangen, onder
de luide toejuichingen van de duizenden toe
schouwers.
De politie was niet bij machte dit te verhin
deren, in de pogingen hiertoe werd zelfs een
sheriff zoo ernstig gewond, dat hij in een
ziekenhuis moest worden opgenomen.
SAN JOSé, 27 November. (R.O.) Bij het ver
nemen, dat de moordenaars van den jongen
Hart gelyncht waren, verklaarde de gouverneur
van Californië: „Dit is de beste les welke Cali-
fornië ooit aan het land heeft gegeven".
NEW-YORK, 27 November (V.D.) Naar uit
San José (Califomië) wordt gemeld, heeft de
vader van den gelynchten Jack Holmes aan
een geacht zakenman verklaard, dat zijn zoon
niets heeft te maken met de ontvoeringsge
schiedenis en dat de jongeman het slachtoffer
is geworden van een verschrikkelijke persoons
verwisseling.
Holmes Jr. heeft zijn onschuld staande ge
houden, totdat hij door de opgewonden menig
te bewusteloos werd geslagen. Hierna werd hij
gelyncht. Het lichaam werd met benzine over
goten en verbrand.
De bevolking richt thans scherpe verwijten
aan het adres van den gouverneur Ralph, die
de verschrikkelijke daad min of meer heeft
vergoelijkt en de door de plaatselijke politie
geëischte versterkingen weigerde.
Acht dooden.
BOEKAREST, 27 November. (V.D.) Gedu
rende den afgeloopen Zondag is het in de
Dobroedsja tot ernstige onlusten gekomen
met leden van de ijzeren garde. Een bende van
36 ijzeren gardisten was met auto's uit Boe
karest naar Eski Daba gekomen om verkie
zingspropaganda te voeren. Toen de burge
meester dit verbood, kwam het tot een vecht
partij, waarbij de burgemeester, de voorzitter
van den gemeenteraad en 6 boeren door re
volverschoten werden gedood. De ijzeren gar
disten vluchtten.
Engeland en nog een mogendheid
hebben het.
LONDEN, 27 November. (V.D.) De Engelsche
brigade-generaal, Grozier, verklaarde in een
rede te Londen, dat de Engelsche regeering in
het bezit is van het gevaarlijkste gifgas, dat
bestaat.
Er is nog een tweede groote mogendheid,
welke in het bezit is van een zelfde gas.
Technici en wetenschappelijke onderzoekers
hebben tevergeefs gepoogd, een gasmasker
tegen dit nieuwe gas te construeeren.
De overheid zorgt er voor, dat de winkeliers slechts
deugdelijke eetwaren kunnen verkoopen, doch hoe
staat het ermee wanneer U ze gebruikt? Wanneer U
muizen hebt kan in één nacht Uw voedsel vies en
bedorven worden. Maakt nu direct een eind aan
deze bron van schade en ergernis door Rodent te
gebruiken op de voorgeschreven manier. De Heer
A. te K. ondervond in zijn schuur veel last van muizen,
die hij met allerlei middelen trachtte te verdelgen. Ten
slotte probeerde hij Rodent en na twee dagen schreef
hij ons met slechts één doosje 113 muizen gedood
te hebben. Koop nog heden een enkele doos a 50 ct.
of een dubbele doos a 90 ct. en morgen zult U van
muis en rat bevrijd zijn. Imp.: fa. B. Meindersma,
Den Haag. B 43
Reel. 666DGVS 17
CHARBIN, 27 November. (V.D.) Uit Tsingan
wordt gemeld, dat een uit 22 man bestaande
wacht van soldaten is doodgevroren. De lijken
werden in de sneeuw gevonden,
Naar eenige Italiaansche bladen melden, volgt
men ten Vaticane met de uiterste bezorgdheid
de ontwikkeling der katholieken-vervolging in
Mexico, welke, den laatsten tijd vooral weer
feller wordt.
Aanleiding tot de verbolgenheid der Mexi-
caansche heerschers schijnt te zijn geweest de
pelgrimstocht naar Rome van een groep Mexi-
caansche katholieken, bij gelegenheid van het
H. Jaar. Speciaal Calles, wien de „uitroeiing
der katholieken" veel te langzaam gaat, heeft
aan die daad van pieteit aanstoot genomen en
er bij de regeering op aangedrongen, dat stren
ger zal worden opgetreden tegen den clerus.
Naar de „Oss. Romano" meldt, is dan ook
het aantal priesters, dat in Mexico nog ver
gunning heeft, den katholieken eeredienst uit
te oefenen, tot een onmogelijk minimum ge
reduceerd.
In de stad Mexico zijn meer dan honderd
kerken en kapellen gesloten, en de enkele col
leges, welke nog onder leiding van den clerus
stonden, zijn thans door troepen bezet.
Bevestigd wordt verder, dat mgr. Martinez,
hulpbisschop van Morelia, welks bisschop, de
apostolische delegaat, mgr. Ruiz y Flores, reeds
geruimen tijd geleden uit Mexico verbannen
werd, thans ook onder militair geleide, over
de grens is gezet. De prelaat moet reeds op weg
naar Rome zijn, waar hij spoedig verwacht
wordt.
Men vreest, dat de Mexicaansche regeering
eerlang heel het episcopaat des lands zal ver
jagen.
Tal van priesters zijn de laatste dagen gear
resteerd, wijl zij in het geheim de H. Mis had
den gelezen.
WEENEN, 27 November. (V.D.) Gisteren
hebben de bondskanselier dr. Dollfuss te Am-
stetten en de oud-vice-kanselier Winkler te
Villach redevoeringen gehouden, die heden
morgen door tal van ochtendbladen worden
weergegeven, met de opmerking, dat hierdoor
op den duur ontspanning moet komen tus
schen Duitschland en Oostenrijk.
Bondskanselier dr Dollfuss zeide o.a.: „Men
kan mij gelooven, dat wij nimmer een onvrien
delijke verhouding met het Duitsche broeder
rijk bedoeld hebben. Men hoort thans verschil
lende geruchten over concrete onderhandelin
gen. Onbeteekenende en onverantwoordelijke
persoonlijkheden probeeren zich daardoor den
schijn te geven, alsof zij de geschikte en
geroepen bemiddelaars zouden zijn. Dergelijke
bemiddelaars heb ik altijd afgewezen en zal
ik ook in de toekomst afwijzen.
Wij hebben altijd en overal verklaard: Wij
willen en zullen Oostenrijk onafhankelijk hou
den. Niet alleen als eigen staat, doch ook in de
binnenlandsche politiek zullen wij geen in
menging dulden. Onder deze voorwaarden heb
ik altijd verklaard, dat wij bereid zijn, alle
misverstanden uit den weg te ruimen.
Europa is heden ten dage zoo vol spanningen,
dat elkeen het moet toejuichen, wanneer een
accute spanning overwonnen kan worden. Aan
ons zal het niet liggen om alles, waarvoor wij
gestreden hebben veilig te stellen"
Oud-vice-kanselier Winkler verklaarde, dat
de landbond spoedig weer in de regeering zou
treden. Hij nam stelling tegen het legitimisme
en zeide o.a.: „Wij zijn voor den vrede met onze
buren, met alle buren, waartoe in de eerste
plaats het groote Duitsche rijk behoort. Ik
geloof, dat wij van dezen vrede niet zoo ver
verwijderd zijn, als velen meenen. Wij zullen
ons zeker spoedig er van kunnen overtuigen,
dat zulk een vrede mogelijk is, en wel omdat
in Oostenrijk de grondslagen der binnenland
sche politiek een wijziging hebben ondergaan.
Het is mijn stellige overtuiging, dat wij met
het Duitsche rijk spoedig weer tot normale
betrekkingen zullen komen wat niet alleen wij
in Oostenrijk noodig hebben, doch ook het
Duitsche rijk."
Bondskansier Dollfuss heeft den landbond
uitgenoodigd, met hem te onderhandelen, om
dat hij prijs stelt op de medewerking van den
landbond. In de komende weken zullen be
langrijke politieke besprekingen worden ge
houden.
Een stervende Ledelaar wilde bekennen.
PARIJS, 27 November. (V. D.) Dezer dagen
werd een bedelaar onder politiebewaking in
zeer ernstigen toestand in een hospitaal te Lis
sabon opgenomen. Hij had een serie misdaden
achter den rug. Toen hij zijn laatste uur voelde
naderen, kreeg hij plotseling berouw en ver
langde naar een geestelijke.
Daar deze op dat moment afwezig was, om
vatte de stervende een Crucifix, smeekte de
aanwezigen., om vergiffenis en stamelde met
bijna onhoorbare stem: „Ik ben de eenige
schuldige aan de vreeselijke daad, welke inder
tijd de heele wereld met ontzetting vervulde.
Een onschuldige boet nu reeds sinds jaren voor
mij in de gevangenis. Nu wil ik bekennen
Hier sneed de dood de bekentenis af. Nu
leeft heel Portugal onder den druk, dat in een
van zijn strafgevangenissen een onschuldige als
slachtoffer van een justitioneele vergissing zijn
leven in ketens slijt.
Publiek en pers dringen er bij de politie- en
justitie-autoriteiten op aan, alles in het werk te
stellen, den sluier van het geheim, dat de doo-
de misdadiger mede in de eeuwigheid nam, op
te heffen.
Tot zes maanden gevangenisstraf
veroordeeld.
ESSEN, 27 November (W.B) De in het Roer
district zeer bekende geestelijke dr. Karl Klink-
hammer stond heden terecht voor de straf
kamer van Essen.
Beklaagde werd ten laste gelegd, dat hij zich
op den kansel uitlatingen zou hebben veroor
loofd, welke den openbaren vrede in gevaar
konden brengen.
Hij werd deswege tot zes maanden gevange
nisstraf veroordeeld.
LEIPZIG, 27 November (VAN ONZEN COR
RESPONDENT). Vandaag is dan eindelijk dat
hoofdstuk van het proces opengeslagen, waar
op we ons allen zoo lang verheugd hebben,
n.l. het hoofdstuk, dat de politieke motieven
van de brandstichting behandelt.
Men zou zoo zeggen, dat de nadere onder
zoeking dezer motieven slechts dan zin kan
hebben, wanneer men eerst tenminste een be
scheiden zekerheid geschapen heeft, dat de vijf
aangeklaagden inderdaad aan de brandstich
ting schuldig staan. Maar we laten deze zake
lijke overwegingen liever nog wat rusten, om
allereerst met de ruiterlijke bekentenis voor
den dag te komen, dat we vandaag een beetje
gespijbeld hebben, voor de eerste maal in vijf-
en-veertig zittingsdagen en als verzachtende
omstandigheden voeren we daarbij aan. dat
het misdrijf in gezelschap gepleegd is. Want
deze dag, waarop we ons allen zoo verheugd
hebben, vanwege de spanningen, die hij scheen
te beloven, was zoo criant vervelend.
De zaal was met bezoekers voller gestopt
dan ooit tevoren het geval was, maar deze be
zoekers verdwenen als herfstblaren in het na
jaar. De buitenlandsche journalisten, de bin
nenlandsche, deurwaarders, schrijvers, de poli
tie, de aanwezigen met onzekere beroepen, zij
konden het geen van allen tot het einde uit
houden. Telkens en telkens stond er weer
iemand op, om buiten in de gang een pijp te
gaan rooken en zijn omgeving aldaar te vra
gen, of er dan werkelijk nooit een einde aan
den dag zou komen.
Nu was de zitting van vandaag al met een
veeg teeken begonnen en wel in zooverre, dat
er slechts één naam op het getuigenlijstje ge
schreven stond. Deze naam werd gedragen
door een Berlijnsch politie-beambte, die
zich in de communistische branche gespeciali
seerd heeft en als uiterlijk teeken van zijn vlijt
een bundel papieren meebracht van een halve
meter dikte.
Nadat deze ambtenaar zijn eed had afgelegd,
installeerde hij zich voor de rechters met be
hulp van tafels, stoelen, glaasjes water en met
een air, alsof het zijn voornemen was, ter
plaatse minstens te overwinteren.
Daarna opende hij zijn bundel en begon hij
met de voorlezing van het eerste nummer van
zijn paperassen. Dit nummer droeg het jaar
tal 1919 en we begrepen derhalve ter stonde,
dat we aan degelijkheid niet tekort zouden
komen.
Na vier uren lezen had de getuige zich door
ongeveer een halven millimeter dikte van zijn
paperassen heengewerkt en toen verloor mr.
Sack zijn geduld. f
Mr. Sack verklaarde, dat, wanneer het ge
tuigenverhoor in zulken voege verder zou gaan,
de aanwezigen, ook de jeugdigsten onder hen,
het einde van het proces niet zouden beleven.
De procureur-generaal vond, dat dat niet
erg hinderde, maar het hof zelf meende, na
gehouden beraad, dat het voorloopig wel met
de allerpakkendste nummers uit de verzame
ling des getuigen zou kunnen volstaan.
Hiermede raakten wij echter van den regen
in den drop, want nu moest de getuige naar die
allerpakkendste nummers zoeken en daarmee
ging aanzienlijk veel tijd verloren. Er ontstond
telkens een lang hiaat, dat gevuld was met
papiergeritsel en dat dan weer gevolgd werd
door een zeer monotone voordracht, waarvan
slechts de helft verstaanbaar was.
Onder deze bedrijven door liep de zaal, gelijk
gezegd, langzaam en geleidelijk leeg. Slechts
de aangeklaagden oordeelden het beter, om te
blijven en dan zat er op de voorste rij nog een
oud vrouwtje, dat met geen stok te verdrijven
ware geweest: Dimitroff's moeder. Ze was in
den loop der zitting stil binnengekomen, maar
de Bulgaar had het dadelijk gemerkt en over
zijn vlammen spattende roofvogeloogen streek
voor een oogenblik een kinderglans heen.
Wanneer men kan afgaan op datgene, wat
de getuige in een verhoor van zes uur lang
mededeelde en er is geen reden om aan
zijn woorden te twijfelen blijkt er vroeger
werkelijk een communistische partij in Duitsch
land bestaan te hebben. Niemand twijfelde er
weliswaar aan, maar het schijnt toch goed, dat
men het zeker weet en dat het daarna nog eens
bewezen wordt.
Deze communistische partij was niet op haar
mondje gevallen. Zij was een specialiteit in het
zingen van klewang-wettende krijgszangen.
Als journalisten in Duitschland zijn wij vroe
ger beroepshalve allemaal een tijdlang op com
munistische bladen geabonneerd geweest en
we hebben allemaal dat abonnement weer op
gezegd, omdat we die klewang-wettende krijgs
zangen op den duur niet meer konden dige-
reeren. We zijn in den rijksdag vroeger allemaal
aan het spijbelen geslagen, wanneer een commu
nistische zwetser de tribune besteeg, om daar
brandredevoeringen uit te schreeuwen. Want
deze heeren vertelden zelden iets nieuws en zij
verschilden in dit opzicht dus maar weinig van
den huidigen getuige, die op dit punt heelemaal
niets presteerde. Alles, wat hij mededeelde over
de jaren 1919, 1920, 1921, enz. enz. enz., wisten
we reeds.
We wisten en we weten allemaal, dat er bij
elke communistische partij, in elk land van de
aarde, een latente neiging tot opstanden en
revolutie aanwezig is. En we weten allemaal,
dat deze latente neiging in het leven moet wor
den gehouden door ze met vlammende artikelen,
met zeer resolute resoluties, met wat zinspe
lingen op moord plundering enz., en met op-
zweer-'- a redevoeringen te voeden. Dat had de
gehuige van vandaag ons waarachtig niet zes
uur lang behoeven te vertellen. Er is geen ster
veling op de wereld, die daaraan twijfelt, maar
we hebben wel lust om te vertwijfelen, wan
neer we gadeslaan, dat de man zich pas door
zes millimeter van zijn halve meter dikken
paperassenbundel heengewerkt heeft en daarbij
behoort men te weten, dat er na hem nog 36
politieke getuigen voor het voetlicht zullen
verschijnen.
Men had gemeend, dat het politieke deel van
het proces een heksenketel zou worden, maar,
gemeten naar den maatstaf van heden, is er
meer reden voorhanden om over de saaiheid
van een kerkhof te spreken.
BERLIJN, 27 November. (W. B.) Na de pauze
las „Kriminalrat" Heller uit het'materiaal van
de geheime staatspolitie een groot aantal mede-
deelingen voor, ter belichting van den toestand,
welke ten t'ijde van den rijksdagbrand bestond.
Deze gegevens schilderen n.l. de ontwikkeling
van de door de communistische partij getroffen
voorbereidingen en toonen aan, dat in den tijd
van begin Januari tot midden Maart 1933 het
uitbreken van een proletarische revolutie onder
leiding van de communisten elk oogenblik te
verwachten was.
Den eersten Februari werd een circulaire
gezonden aan Berlynsche onderafdeelingea van
de partij. „Het verbod van de partij, aldus
heette het daarin, beteekent dat allen worden
gealarmeerd. Onmiddellijk moet dan de alar
meering van de bedrijven, de voorbereiding
van de algemeene politieke staking en van be
toogingen worden doorgevoerd. Ook moeten
onmiddellijk alle arbeiders in de bedrijven in
vergaderingen bijeenkomen. Het gaat dan niet
meer om protesteeren, doch om handelen.
Een circulaire van het districtsbestuur Ber
lijnBrandenburg d.d. 9 Februari houdt in, dat
„als het verbod komt, dat dan wil zeggen:
„Proletarische massastrijd". Een ieder moet
weten, dat wij dan in de fase van den burger
oorlog komen. Op den 5en Maart moet de op
marsch naar Berlijn georganiseerd worden,
om zoo noodig, het nieuwe parlement uiteen
te jagen".
Het Berlijnsohe hoofdbureau van politie
heeft van 21 Februari af brieven van particu
lieren in zijn bezit, die er van buiten als zaken
brieven uitzien, in werkelijkheid echter ver
kapte partij voorschriften zijn.
Van begin Maart dateert een document van
het illegale roode front, waarin 't heet: „Thans
is het genoeg! Wij organiseeren den gewapen-
den anti-fascistischen massa-strijd,ontwapent
de hulppolitie en de fascisten."
Er kwamen toen, aldus Heller verder, bij het
hoofdbureau van politie te Berlijn verscheiden
berichten binnen over voorgenomen aanslagen
op electriciteitsbedrijven, sterkstroom-leidin
gen, transformatoren en andere vitale bedrij
ven.
De geheime staatspolitie heeft ook bij het
doorzoeken van het bagage-depot aan het Gör-
litzer station een koffer gevonden met illegaal
materiaal van den communistischen berichten
dienst. Daaruit bleek, dat de communisten vol
komen op de hoogte waren van de organisatie
der politieke politie en nauwkeurige aanteeke-
ningen hadden over alle beambten, ja zelfs over
de politieke opvattingen van 'de portiers in de
woningen der beambten.
Getuige somt verder een reeks berichten op
uit Pommeren, Oost-Pruisen, Silezië en andere
landsdeelen, waaruit blijkt, dat aanslagen op
belangrijke bedrijven en verkeersmiddelen wer-
overwogen. Steeds weer worden in de instruc
ties de plaatselijke leiders aangemaand voor
wapens en ontplofbare stoffen te zorgen ea
terreurgroepen te vormen.
Ook waren er lijsten van leidende nationaal-
socialisten, die onschadelijk moesten worden
gemaakt. Er was opdracht gegeven, rechters,
predikanten en andere notabelen bij het uit
breken van den opstand als gijzelaars gevangen
te nemen. Politie-agenten moesten, als zij zich
tegen den opstand verzetten, zonder genade
worden doodgeschoten.
Morgen zal Heller zijn exposé nog voortzet
ten.
DIMITROFF, wiens tachtigjarige moeder
wederom op de publieke tribune zat, heeft met
buitengewoon veel belangstelling naar de ge
tuigenverklaring van „kriminalrat" Heller ge
luisterd en voortdurend aanteekeningen ge
maakt.
LEIPZIG, 28 November. (W.B.) In de zit
ting van heden van het rijksdagbrandproces
wordt het verhoor van „KRIMINALRAT"
HELLER voortgezet.
Getuige Heller citeert allereerst eenige pas
sages uit artikelen in de „Rote Fahne" van
Januari en Februari 1933. Getuige gaat dan
over tot de bespreking van de talrijke vlug
schriften, welke door de K.P.D. in den tijd
voor de verkiezingen van 5 Maart verspreid
zijn. Ook daarin wordt het volk opgeroepen
tot vorming vaji een eenheidsfront en tot
massademonstraties. In een dezer vlugschrif
ten wordt gezegd: „Organiseert een perma
nenten alarmdienst, houdt de S.A. lokalen
goed in het oog, overnacht bij elkaar en geeft
uw leven voor de vrijheid".
Getuige haalt daarna als bewijs van da
communstische ophitsing tot bloedige terreur
een werk aan, dat in 1925 door Johannes Bec
ker werd uitgegeven onder den titel „Het lijk
op den troon".
Wanneer de K.P.D., aldus Heller, ondank»
al haar propaganda toch niet er in geslaagd
is, haar voornemen uit te voeren, dan is dat
vooral aan twee omstandigheden toe te schrij
ven, vooreerst het niet totstandkomen van het
eenheidsfront met de sociaal-democratische en
partijlooze arbeiders en ten tweede het nemen
van maatregelen door de politie.
Daar het eenheidsfront niet tot stand kwam,
bleef ook het centrale teeken uit Berlijn uit,
waarop men op het platte land gewacht had.
Getuige Heller wijst dan op uitlatingen van
afgevaardigde Torgler in de zitting van den
Pruisischen staatsraad van 25 Februari van
dit jaar. Torgler besprak toen terloops mede-
deelingen en geruchten over een aanslag op
Adolf Hitler. Torgler had o.a. gezegd, dat deze
geruchten een aanwijzing waren voor wat voor
de volgende dagen tot o Maart nog te wachten
stond.
Al heeft Torgler, aldus getuige, dit ook
slechts terloops willen aanduiden, deze uitla
tingen dragen niettemin een sterk verdacht
karakter en men kan daaruit tot andere dingen
concludeeren.
Bij een eenigszins goede regie moest het ge
makkelijk zijn, den rijksdagbrand den natio-
naal-socialisten in de schoenen te schuiven en
zoo een onoverbrugbare klove te scheppen
tusschen dezen en de aanhangers der sociaal
democratische partij en de leden van de vak
bonden en van de Rijksbanier. Alleen in dezen
zin moet de rijksdagbrand worden verstaan.
De brand moest niet zoozeer het teeken zijn
voor het ontketenen van agitaties, zooals men
ten deele op het platte land van meening was,
als wel het voornaamste middel, om de nog
wijfelende massa's, welke tegen de N.S.D.A.P,
waren, naar het communisme toe te trekken.
Van communistische zijde, aldus Heller, zou
er toen absoluut zeker op losgeslagen zijn,
als er ook maar eenig uitzicht op succes had
bestaan. Getuige citeert dan een passage uit
een illegale brochure, waarin gezegd wordt,
dat de proletarische revolutie in Duitschland
onvermijdelijk is en dat de communistische
partij alles moet doen, om de meerderheid
van de arbeiders voor zich te winnen en de
revolutie te organiseeren.
(Ongecorrigeerd)
WARSCHAU, 27 November (W.B.). De Duit
sche gezant te Warschau, von Moltke, is heden
middag door maarschalk Pilsoedski in tegen
woordigheid van den Poolschen minister van
buitenlandsche zaken, Beek, ontvangen.
In den loop van het gesprek werden de kwes
ties, welke tijdens het onderhoud van den Duit-
schen rijkskanselier met den Poolschen gezant
zijn behandeld, besproken, waarbij opnieuw
overeenstemming werd geconstateerd inzake
wederzij dscke opvattingen,
