1
DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN
STADSNIEUWS
ADUERTEEBEKDE ZAKEN
57ste JAARGANG.
No. 16941
éi,
HET NIEUWE GRAAL-
SPEL.
BUREAU: KOEMARKT 4, SCHIEDAM
TELEFOON INTERCOMM. No. 68085
mr. kavelaars raadslid af
Laat Uw
I
LAMPEKAP
ORNAMENTEN
feestavond contactcommissie.
wielerwedstrijden weer
uitgesteld
fm
KETHEL
ROTTERDAM.
„Nu gaat de Heer Voorbij" door 400
Graalleden in de Doelezaal
uitgevoerd.
DUREN HET LANGST
EEN WIJDING VAN DE MODERNE
CHOREOGRAFIE.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
DRIE BLADEN
JUBILEUM ESDERS' KLEEDING-
MAGAZIJNEN.
NOTEERING MOUTWIJN EN
SPIRITUS.
De ABONNEMENTSPRIJS van de NIEUWE
SCHIEDAMSCHE COURANT bedraagt, franco
bij vooruitbetaling:
Per drie maanden f 3.25; per maand 1.10;
per week 25 cents.
Bij bezorging franco per post bedraagt de
abonnementsprijs per drie maanden f 3.75, bij
vooruitbetaling.
LOSSE EXEMPLAREN zijn steeds aan ons
bureau Koemarkt 4 verkrijgbaar a 5 cents
per stuk.
POSTCHEQUE- EN GIRODIENST No. 81440.
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
De ADVERTENTIEPRIJS bedraagt:
Voor 16 regels 1.55, elke regel meer 25 ets.
Bij contract aanzienlijke reductie.
Geen prijsverhooging voor den Zaterdagavond.
Reclames tusschen den tekst dubbel adv.tarief.
Liefdadigheidsadv. half tarief. Voor Liefdadig-
heidsadv. worden geen contracten afgesloten.
Kabouter-advertenties: 5 regels 0.50; 10
regels 1.—, 15 regels f 1.50, bij vooruit
betaling. Porto voor opzending van brieven
gelieve men bij te voegen.
Gratis-Ongevallenverzekerin0'ƒ500.bij overlijden door een ongeval; 500.bij verlies van beide handen, voeten of oogen; ƒ250.bij verlies van één hand, één voet of één oog; ƒ150.bij verlies van een duim; 75.bij verlies van
een wijsvinger; ƒ50bij verlies van twee voorste ledematen alle vingers van een hand; 25.bij verlies van eiken anderen vinger. De Verzekering loopt op de voorwaarden als eenmaal per maand in dit blad wordt afgedrukt.
Zwaar verlies voor Raad en Fractie.
De voorzitter der katholieke raadsfractie, mr.
M. J. c. M. Kavelaars, heeft aan den gemeen
teraad bericht gezonden, dat hij als lid van dit
college ontslag neemt.
Reeds sinds 1911 maakt mr. Kavelaars deel
van onze vroedschap uit. Hij werd toen den
6den Juli in district I gekozen, nadat de heer
M. L. Honnerlage Grete verklaard had geen
nieuw mandaat meer te zullen aanvaarden Te
gen de toelating van heeren Kavelaars en von
Briel Sasse die m district II gekozen was, tegen
welke toelating de Raad bij meerderheid van
stemmen had besloten - kwam verzet. Gedepu-
teer e a en beslisten, dat de laatstgenoemde
erec was oegelaten. Mr. Kavelaars kreeg een
tegenovergestelde beslissing te hooren, maar
**ai"e Majesteit in beroep, en dat
14 n '®su'taat, dat hij bij Kon. Besluit van
ecember in den Raad werd opgenomen,
anneer men deze laatste bijzonderheden in
e meenteverslag over 1911 leest, dan denkt
hien onwillekeurig aan de vele andere keeren
dat mr. Kavelaars zich niet bij een uitspraak
heeft neergelegd, want hij is een scherp en
gewetensvol jurist, die de voordrachten van
B. en W. steeds ernstig bestudeerde en zien
n!et door een z.g. handig antwoord van de
ZlJde van het College van de wijs liet bren-
§en. Doordat hij zich meestal op juridisch ter-
ein bewoog, werd er door den Raad niet altijd
andachtig naar hem geluisterd, te rnin-
CJ_ omdat mr. Kavelaars dat wat hij te zeggen
steeds zoo zakelijk mogelijk en zonder
eenig oratorisch effectbejag ter tafel brac i
Lat zakelijk-wetenschappelijk elemen m
Z1jn karakter maakte het voor hem dan oo c
eelemaal niet moeilijk, zich verre te ou en
^an slimachtig politiek 60
daarnaast waren het zijn groote rechtschapen-
beid en betrouwbaarheid, die hem steeds in
dG ^rste piaats op het waarachtig belang der
Mr. M. J. C. M. Kavelaars, voorzitter van
K. raadsfractie te Schiedam, die na
',C"r acht(!reen lid van den raad te zijn
'st' als zoodanig bedankt heeft.
gemeente den
wat billijk epn 'etten of liever nog °P da*
dat mr. KaveiaGc btvaardig was- Begrijpelijk,
die zich tot het dikwijls de eenige was,
bleef verzetten, etJnde toe tegen een voorstel
het, dat als er nia^eer dan eens gebeurde
waren: de heeren Ka *wee tegenstemden, dii
communist. Dat dce(1 ars enCollé, de
aan, maar waarom zou eer^el een beetje raar
eens een keertje gelijk ku^°minunist ook niet
Mr. Kavelaars heeft in het b", hebben?
dam heel wat gepresteerd; tr® ang van Schie-
de- Raadsvergaderingen en Voo^,bezocht hij
kende het „baantje" heelemaal bem betee-
In de secties deed hij ernstig werk n sinecure.
raadsstukken zóó bestudeert, ais mr k' wie de
dat blijkbaar doet, moet wel geen a*elaai-s
den dag voor zich zelt hebben. ln de c van
sie voor de strafverordeningen was de
van het kantongerecht al bijzonder ops «w*
plaats en hoe ernstig hij zijn taak opvatte
lid-voorzitter der commissie bedoeld bij
120 van de bouwverordening commissie Van
beroep), bleek nog in de VlIJ ao 3- gehouden
Raadsvergadering, toen hij ™et een anderen be.
kwamen jurist, wethouder V. Velzen, den de
gen kruiste als verdediger van iemand, d,e
ondanks een rooilijnbesluit een pand in de
Lange Nieuwstraat bii de Oranjestraat wilde
laten verbouwen! E erin door B. en W. belet
werd. De Raad ging et met de commissie mee
en bekrachtigd! de afwijzende beschikking
van het College - 0,i. ten onrechte en daarom
benieuwt het ons erg, wat de Kroon even
tueel voor een uitspraak zal doen. In ieder g -
val gaf de heer Kavelaars er blijk van, d'ep
gaande studie van de kwestie gemaakt te e
ben en voerde hij degelijke argumenten aaia'
Verschillende redenen liggen aan het beet
ken als raadslid van mr. Kavelaars ten grorl
flag, maar tegenover hen, die hiernaar bij hem
■"iformeeren, verheelt hij niet, dat boven vei-
hielde beslissing van den Raad hem ten slotte
de aanleiding is geworden om zijn zetel be
schikbaar te stellen.
Mr. Kavelaars is thans 59 jaar oud 21 Maart
1875 is hij te Delfshaven geboren. Bijna drie-
en-twintig jaar is hij, aan één stuk, lid van on
zen gemeenteraad geweest, en hij was sinds
1927 de leider van de katholieke fractie. Zoo
wel voor deze fractie als voor den Raad, die den
laatsten tijd al meer goede krachten heeft
verloren, beteekent zijn heengaan een zwaar
verlies.
Toen mr. Kavelaars voor het eerst candidaat
voor den gemeenteraad werd gesteld, schreef
de toenmalige redactie van ons blad, dat de
R. K. Kiesvereeniging gelukkiger keuze nie'.
had kunnen doen. „Ook al hopen we, dat mr.
Jansen, geheel hersteld, nog lang zijn raads-
hiandaat zal vervullen, dan zal toch zeker het
opnemen in onzen Raad van eene rechtskun-
door ons overtrekken
en bij verhuizing uw
Mag, ,,'t LICHTPUNT", Hoogstraat 109, Tel. 68836
overhangen volgens
voorschrift G. E. B.
Keel. 132S1
dige specialiteit als mr. Kavelaars, die cum
1 a u d e (met lof) promoveerde, de gemeente,
voor zoovele rechtskundige vragen staande
alleszins ten goede komen. Bovendien zal ze
ker de heer Kavelaars m de verschillende
functiën, waartoe hij geroepen werd, tot alge-
heele tevredenheid der betrokkenen werkzaam -
ook in den Raad toonen de echte man op de
rechte piaats te zijn".
Het vertrouwen, dat uit deze woorden
spreekt, is niet beschaamd geworden!
Als opvolger vn mr. Kavelaars geeft de
candidatenlijst der afd. Schiedam der R. K.
Statspartij den heer P. A. v. d. Berg aan, tot
vóór kort secietaris van den Dekenalen
Jeugdi'aad' en thans nog penningmeester van
R. K. Bond van groote gezinnen en lid van de
plaatselijke commissie op de bioscopen.
De feestavond, dien de R. K. Jongensvak
centrale oftewel contactcommissie Zondag in
den olksbond voor ouders en jongens gaf,
r? n ernsüg deels een amusant ka-
ia ei. Ei werden eerst speeches gehouden
ooi den voorzitter der Contactcommissie, ka-
pelaan W. Berding en den heer J. W. v. d.
r J"'1 U1' Len Haag, voorzitter van den Ned.
Volksbond in het bisdom Haarlem,
lapelaan Berding sprak het openingswoord
en hierin uitte hij er zijn voldoening over, dat
net winterprogramma met zooveel succes was
afgewerkt. Niet veel plaatsen in ons land heb
ben, aldus spr., zoo'n contactcommissie als wij
bezitten. Toch kon de belangstelling nog veel
grooter wezen, al is het niet onaardig, dat er
een 150 jongens aan den cursus deelnamen.
Spr. wekte er de ouders toe op, hun jongens
steeds naar de avonden der contactcommissie
te sturen, want de jongelui moeten als zij in
de fabrieken en werkplaatsen komen, hun be
ginselen kunnen verdedigen en standvastig
zijn in het geloof. Vooral in dezen tijd, nu wc
aan 't begin staan van den opbouw eener nieu
we matschappij, wordt er zeer veel van onze
jeugd verwacht. Voor dien opbouw zijn men-
schen noodig, die echt katholiek zijn en een
vurig Geioof bezitten.
De voorzitter bedankte vervolgens de heeren
v. Wely en v. d. Akker, die in net afgeloopen
seizoen als sprekers waren opgetreden, verder
de besturen van den R. K. Volksbond en der
vakorganisaties voor hun financieelen steun en
tenslotte de heeren, die met kapelaan Berding
als commissielid in het belang van de jongens
ijveren.
Nadat uit voile borst het strijdlied van het
R. K. Werkliedenverbond was gezongen, was
ri 7°rti aan den heer v" d- Akker, die zijn
ie e begon met een korte karakteristiek van
en onlangs heiligverklaarden Don Bosco. Iede-
!f yd heeft zijn heilige, wij hebben Don
sco, die zoo veel voor de jeugd heeft gedaah.
nze jeugd staat thans aan vele groote ge-
aren bloot. Men probeert nan alle kanten
naar zich toe te trekken.
s aan aan een keerpunt in de geschiede-
e "erstelling der maatschappij op chris-
L- tv 1° 8r°ndslag, maar daartoe hebben we
a(l ea van de daad noodig. In de maat-
PPtJ moeten de menschen weer als broe-
nm Weer, in ..maatschap" gaan leven, docli
veihoudingen tusschen de menschen te
verbeteren ter6n' moeten we eerst ons zelf
d' Akker besprak in dit verband
j °va 7. n" moelUjkheden van het op
voeden van kinderen en hij stelde ten slotte de
TCi tntSh V°°r als een belangrijk
hulpm et vormen van goede sociale
karakters. 6
Gedurende de rest van den avond vermaak
ten de jongelui en de verdere belangstellen
den zich kostelijk met de grappen en trucs,
die de variete-artiesten mr. Carter en miss
Corina ten beste gaven. De heeren C. Vre-
debregt en B. Janse zorgden, resp. als pianist
en violist, voor muzikale afwisseling.
Een waardig besluit van het winterseizoen,
een zeer geslaagde avond!
De wielerwedstrijden, welke, nadat zij uit
gesteld waren op 28 April j.l. door de slechte
eersomstandigheden, Zaterdag gehouden zou-
worden op het D. E. S.-terrein aan den
q„!ei'ngboek, moesten opnieuw, tot nader or-
vee'r !.0rclen uitgesteld, omdat het veld onge-
en de k stond tengvoige van de slagregens
onvoldoende bemaling.
Zond!' UWPATIëNT WEGGELOOPEN
de dr. de zenuwpatiënt van D. uit
agenten von<L uhting weggeloopen. Eenige
Volkspark. Den m. geruimen tijd later in het
het Gemeente-??!!" is onder hevig verzet naar
kenhuis vervoerd.
Zatetïgnri^!!'reeCdHeAUpFEEREN
door mevr. H. G. uit Rolt11 UXe"auto> bestuurd
zicht van haar man chauffüf3?1' die onder toe"
minabrug tegen een schutti!' bij de wilhel"
werd vernield., De auto mop! De radiateur
Sleept. 6St w°rden wegge-
Zaterdagmiddag reed een
bestuurd door mevr. E. N. van h?p!°nonamo,
hoek van de Tuinlaan en de Gerrit VeTbno!"
straat tegen een gaslantaarn. De kap Van
lantaarn is vermeld. an deze
ONEERBARE BEDOELINGEN?
De 12-jarige J. de H. uit Rotterdam is Zater
dagavond op den Rotterdamschedijk nabij het
pompstation lastig gevallen door een onbekend
gebleven presoon. Die man probeerde den jon-
gen met zich mee te lokken. J. v. d. O. van
hier bemoeide zich met het geval en nam den
jongen in bescherming. De onverlaat heeft
daarop de vlucht genomen. t
,5^
Het uit 1772 dateerende huis Van Brienen aan de Heerengracht te Amsterdam, waar
vroeger het R.K. Gesticht voor Liefdadigheid gevestigd ivas. Door de tegenwoor
dige eigenaresse, een levensverzekerings maatschappij, zal het naar alle waarschijn
lijkheid geheel ivorden gerestaureerd-
Bij of krachtens wetten of verordeningen
voorgeschreven en andere officiëele
af- en aankondigingen van het
Gemeentebestuur.
Burgemeester en Wethouders van Schiedam
doen te weten, dat de Raad in zijn openbare
vergadering van den 2en Februari 1934 heeft
vastgesteld een verordening tot heffing van
een schoolgeld voor de gemeentelijke bewaar
scholen te Schiedam, welke verordening bii
Koninklijk Besluit van 11 April 1934 no. 64
is goedgekeurd.
En is hiervan afkondiging geschied den
7en Mei 1934.
GEMEENTE-REINIGING SCHIEDAM
Ter algemeene kennis wordt gebracht, dat
het ophalen van het vuilnis, op plaatsen, waar
dit als regel op Donderdag geschiedt, wegens
Hemelvaartsdag, nu op Woensdag a.s. zal ge
schieden.
SCHIEDAM, 7 Mei 1934.
NIEUWE HAV BANK SCHIEDAM.
Netto winst 99.714. Dividend 13 pet.
(v. j. 10 pet,)
In de algemeene vergadering van aandeelhou
ders der nieuwe HAV Bank zijn de balans en
winstrekening goedgekeurd en het dividend be
paald op 13 pet.
De aan de beurt van aftreding zijnde commis
sarissen, de heeren mr. V. G. G. M. Dubois en
J. M. v. d. Schalk, werden herkozen, terwijl in
het college van commissarissen is opgenomen
de heer P. van Leeuwen Boomkamp, directeur
der Rubber Cultuur Mij. Amsterdam.
Aan het verslag over 1933 is het volgende ont
leend:
Afd. ongevallen, wettelijke aansprakelijk
heid-, auto-verzekering enz. Aan premiën werd
geboekt 304.090 waarvan aan reassurantie
werd betaald 38.155. De totale schadevergoe
ding bedroeg 114.280, waarin reassuradeuren
participeerden met 11.581.
Afd. brand- en inbraakverzekering. Aan pre
miën werd geboekt 101.034, waarvan naar
reassuradeuren ging 36.695. Aan schaden werd
betaald 33.709 waarvan door reassurantie ge
dekt 14.664.
Premie-reserve. Deze werd voor alle afdee-
lingen gesteld op 40 pet. der in het boekjaar
geboekte premiën.
Beleggingen. De waarde der effecten werd,
evenals vroeger, naar den laatsten beurskoers
1933 berekend.
Het koersverlies bedroeg 7.456. Dit bedrag
werd afgeboekt op dé beleggingsreserve.
De hypothecaire belegging bestaat uitsluitend
uit eerste hypotheken tot hoogstens 70 pet. der
taxatiewaarde. Alle rente werd op tijd verant
woord. Executies kwamen niet voor. Alle debi
teuren zonden saldobiljetten aan onzen accoun
tant.
De gemiddeld gekweekte rente van alle be
leggingen bedroeg 4.50 pet.
De exploitatiewinst bedraagt netto 99.714
(inbegrepen het onverdeelde winstsaldo van
vorig jaar ad 4 794) tegenover 80.503 in
1932. Wij stellen voor hiervan 57.500 te be
stemmen ter verhooging der extra reserve en
f ƒ456 voor aanvulling der beleggingsreserve.
Vorig jaar werd voor loopende schaden te veel
gereserveerd 15,000 welk' bedrag thans aan
de extra reserve is toegevoegd. De extra re
serves bedragen thans tezamen 435.000.
Voorts kan aan aandeelhouders 13 pet. (v. j.
10 pet.) dividend worden uitgekeerd, terwijl
12.258 als onverdeeld winstsaldo op nieuwe
rekening overgaat.
JAARVERGADERING R. K- FABRIEKS
ARBEIDERS
De afdeeling Schiedam van den Ned. R. K
Fabrieksarbeiders(sters)bond „St. Willibror-
dus" hield Vrijdag j.l. haar jaarvergadering
Nadat de voorzitter de zeer matig bezochte
bijeenkomst had geopend, stortte men een
gebed voor de zieierust van het overleden
lid, den heer L. Fetters.
Verder werden de notulen goedgekeurd
waarna de correspondentie met oliefabriek
..Novi", de Vereenigde Glasfabrieken, de mar
gannemdustrie en inzake den a.s. katholieken
dag te 's-Hertogenbosch werd voorgelezen. Op
voorstel van het bestuur werd besloten om
aan dezer, dag deel te nemen.
Uit de jaarverslagen van den secretaris en
den penningmeester bleek, dat het ledental
aan het eind van het vorig jaar 295 bedroeg en
er 23 afschrijvingen hadden plaatsgevonden,
Wegens ouderdom, overlijden, het overgaan
naar een anderen bond, en wat drie gevallen
betreft, door royement wegens contributie
schuld. Er is door het bestuur zeer veel werk
verzet met betrekking tot de arbeidsvoor
waarden, en het verslag van den secretaris
eindigde met een opwekking om leden voor
de afdeeling aan te werven. De inkomsten
waren 10.696,38, terwijl de uitgaven, met in
begrip van de uitkeeringen uit de werkloozen-
kas en van Maatschappelijk Hulpbetoon
ƒ86.789,85 beliepen.
Vervolgens beantwoordde de geestelijk advi
seur op uitvoerige wijze de in de vorige ver
gadering gestelde vraag, of deze crisis van
God of van het menschdom komt.
De bestuursverkiezing bracht geen verande
ring in de samenstelling van het bestuur:
in de vacature zou op de vergadering worden
voorzien.
Na een geanimeerde rondvraag sloot de
voorzitter de jaarvergadering met eenige op
wekkende woorden.
JEUGDIGE VISSCHER TE WATER
Zaterdagmiddag is de 13-jarige J. C. wonende
aan de Bakkershaven bij het vischjes vangen
in de Buitenhaven gevallen. De smid C. bracht
hem met een dreg op het droge. De jongen was
reeds bewusteloos en is bijgebracht door toe
passing van kunstmatige ademhaling.
HET WERD MEEN ENS!
Een agent van politie heeft Zaterdagmiddag
assistentie moeten verleenen bij 'n vechtpartij
op een voetbalterrein aan den Parallelweg.
Daar werd een wedstrijd gespeeld tusschen
Damos en Nieuwenhoorn. De supporter L. R.
uit Nieuwenhoorn was door zijn opmerkingen
oorzaak van een gevecht, waaraan de politie
een einde maakte.
SCHEEPVAART
SCHIEDAM, 5 Mei. Vertrokken s.s. Veen-
dam, Holl. Am. Lijn, naar Rotterdam:
Zweedsch s.s. Etna, naar Camden; Duitsch
s.s. Gera met stukgoed naar Macassar via Ant
werpen; Yoego-Slavisch s.s. Tomislav, ledig
naar Corandul.
BURGERLIJKE STAND
GEBOREN 4 Mei: Hendricus M.. z. van J.
c Groot en A. M. Nieuwaard, Jan vac Aven-
nesstraat 49. Margaretha P. d. van W. Ver-
s Gcg en B. T. Bakker, Hagastraat 74.
ARM GEBROKEN.
Zaterdagmiddag kwam de 10-jarige P. L.
op het C. V. C. voetbalveld zoodanig te val
len, dat zijn arm op twee plaatsen brak. E.
H. B. O.-ers legden het eerste verband, waar
na de knaap op advies van dr. Sauer naar de
Dr. Noletstichting in Schiedam is vervoerd.
BLOEMPJESDAG.
Hemelvaartsdag a.s. zal alhier, ten behoeve
van de stichting Haarlem—Heemstede, een in
richting voor patiënten van vallende ziekte,
een bloempjesdag worden gehouden.
R. K. VOETBAL.
De gisteren op het C. V. C.-terreinen ge
speelde competlitiematch C. V. C. 1Steeds
Voorwaarts 1 (Schipluiden) eindigde met een
4—1 overwinning voor de Schipluidenaren.
Na Amsterdam, Haarlem en na Den Haag is
thans ook Rotterdam gevolgd met een eigen
opvoering van het nieuwe Graalspel „Nu gaat
de Heer voorbij". In de Doelen hebben gisteren
avond voor een twaalfhonderd belangstellende
toeschouwers, ruim vierhonderd Graalmeisjes
uit Rotterdam, Schiedam en omgeving haar uit
beelding gegeven van dit moderne mysteriespel
dat gewijd is aan het grootste mysterie aller
tijden: de menschwording en zoendood van den
Tweeden Persoon der Drie-eenige Godheid.
Dit nieuwe spel heeft ons de Graalbeweging
weer doen kennen als een belangrijke factor
in de godsdienstige en cultureele verheffing
van ons katholieke volk.
Wat zijn wij gaan zien? Een spel van schoone
vormen, van bekoorlijke gracie, van sierlijke
beweging en kleurrijke betoovering? Meer dan
dat allereerst. Want als ie Graal naar buiten
treedt, dan doet zij dat altijd met een uiting,
waarin zij haar gansche ziel en haar eigen ka
rakter legt: de prediking van een heroiek le
vensideaal voor den volgeling van Christus.
Dan drukt zij niet alleen op het spel van haar
leden dit eigen stempel en keurmerk, maar
streeft zij er allereerst naar om ook den toe
schouwer te winnen voor deze visie op tijd en
eeuwigheid.
Dit was ook nu weer het alles-beheerschende
element in dezen avond van christelijke kunst:
een adelaarsvlucht omhoog naar God, de syn
these van alles wat wij schoonheid noemen,
waarheid en het hoogste van al: liefde. Deze
typisch Graal-eigen instelling van den geest
was ook weer de ondergrord, waaruit vorm en
inhoud zijn opgegroeid; de eenheid van ge
dachte, welke spel en spelers aan elkaar heeft
geklonken en aan dezen greep uit openbarings
waarheden, liturgische kerkzangen en een en
kele eigen volksche uiting van poëzie een gave
homogeniteit, hoewel geen dramatische span
ning heeft verleend.
Telkens wanneer wij zoo'n Graal-manifestatie
hebben bijgewoond, kwam het ons immer als
een soort van miskenning van haar wezenlijken
aard voor, te spreken van een Graal-spel en
hebben wij daarin steeds op de eerste plaats
aangevoeld het getuigenis naar buiten van een
levensideaal, dat dezen vorm slechts kiest om
hierdoor de wereld rondom voor dit ideaal te
winnen.
Niet als een of ander tooneel-, muziek- of
n'importe welke kunst-beoefenend instituut
hebben wij daarom de Graal bij deze opvoe
ringen te beoordeelen, al zal de buitenstaander,
die nog niet tot het inzicht is gekomen van de
op straffe van steriliteit noodwendige har
monie van leer en leven, den vorm willen en
ook allicht gaan obstraheeren van de alles-
beheerschende tendenz.
Na hetgeen bereids na de opvoeringen in Am
sterdam en Den Haag over dit nieuwste Graal
spel werd geschreven, mogen wij, althans moe
ten wij dit spel als bekend veronderstellen. Wa
ren de eerste Graaispelen voornamelijk samen
gesteld uit spreekkoren, zagen w;: daarna meer
en meer toegepast de bewegingskunst, de plas
tische uitbeelding van bepaalde gedachten en
ging daarbij de dans een voorname rol spelen
in dit nieuwste spel is dit laatste element over
wegend geworden en is het spreekkoor sterk
teruggedrongen.
„Nu gaat de Heer voorbij" is bijna geheel
choreografisch opgevat d.w.z. het is voorname
lijk een dansspel geworden. Bij dit woord
„dans" denken we helaas nog al te veel aan een
bepaalden vorm van vermaak. Daarom kon
men het vroeger ook heel moeilijk begrijpen
hoe Koning David voor de Ark des Verbonds
kon dansen of hoe in Spanje in kerken voor
het altaar door knapen werd gedanst.
Evenals de menschelijke stem, kan echter ook
het menschelijk lichaam expressie geven aan
de menschelijke gedachten, ook aan de meest
verheven gedachten. En deze kunst kan ook in
dienst worden gesteld van de religie, welke in
haar liturgie bereids een belangrijk zintuiglijk
element haar wijding heeft gegeven.
Welke schoonheid deze gewijde choreografie
kan bieden, was wel de openbaring van dit
nieuwe Graalspel. Hier werd een greep gedaan
naar een heel moeilijk te bereiken iets; een
waagstuk ondernomen, dat als resultaat geen
halfheid verdraagt, maar óf de ideale wijding
óf de banale ontwijding, beter gezegd de pro
fanatie brengt. En met dit waagstuk is de Graal
geslaagd. Dit zegt ons inziens voldoende.
De jubeldans op het „Laudate Dominum", de
onvergelijkelijk schoone boetedans op het „Mi
serere", de zoo fijn gedachte aanbiddingsdans
op het „Verbum Supernum", de teedere smeek-
dans op het „Attende Domine" en de het spel
afsluitende etherische vreugdedans op 't „Re-
gina Coeli" om slechts de voornaamste te noe
men, waren even zoovele juweeltjes van fijn
doordachte choreografische kunst, waarbij men
onwillekeurig in stille bewondering raakt voor
deze nieuwe openbaring, van de schoonheid
welke in den schat onzer liturgische gezangen
ligt besloten.
Er zijn natuurlijk nog tal van andere mooie
en ook wel minder geslaagde gedeelten uit dit
Spel te releveeren, men moet niet denken alsof
wij geheel critiekloos tegenover deze nieuwste
Graal-uiting staan, maar deze hierboven ge
noemde in óansplastiek getransponeerde litur
gie, deze maakte op zien al deze uitvoering
er een van bijzondere waaide.
Met dezen avond heeft de Graal de moderne
choreografie gewijd.
Nu verder zouden wij willen vragen, naar de
samenstelling en uitvoering van een nieuw
Graal-spel waarin deze gewijde dans niet maar
een illustreërend onderdeel is, maar tot een
geheel gaaf oeuvre is uitgegroeid.
Dze Rotterdamsche uitvoering stond in de
streng-moderne concertzaal van de Doelen in
een buitengewoon passende encadreering, ter
wijl de declamatrice Ellen Russe voor haar
verhaal evenals de zang en het orgelspel het
puikje van accoustiek vonden.
Tal van bekende persoonlijkheden woonden
dezen avond bij. Onder ce autoriteiten zagen
wij bijv. de burgemeester van Schiedam den
heer H. Stulemeijer, benevens den kath. wet
houder mr. M. van Velzen, den kath. wethouder
Verwacht wordt:
Meest matige Westelijke tot Zuid-Westelijken
wind, tijdelijk opklarend, weinig of geen regen,
aanvankelijk kouder, later zachter.
D a g e 1 ij k s: Tivoli Schouwburg, 't Kind
van de Buurvrouw (Ensemble Bouber) 8 uur,
's Zondags ook 2 uur (voor volwassenen).
Bioscopen: Goedgekeurde programma's
tot en met Donderdag 10 Mei in: Grand Théatre,
Miss Fane's baby is stolen (voor volwassenen);
Studio '32, De Dictator (voor volwassenen);
Thalia, De Tunnel (voor volwassenen); Olympia
de Tunnel (voor volwassenen); Royal. De Jan
tjes (voor volwassenen); Luxor. Een meisje met
Temperament (voor volwassenen); Lumiêre,
Een millioen en een mannequin (voor volwasse
nen); Capitol, Vergane Glorie (voor volwasse
nen); City, Vleermuizen (voo r volwassenen);
Colosseum, Fra Diavolo (voor volwassenen);
Roxy, De drie Musketiers (voor volwassenen).
van Hillegersberg, den heer W. L. M. Daniels,
den voorzitter van het Com. Kath. Rotterdam
dr. Kleipool en zeer vele geestelijken. Het be
stuur van de Graal was vertegenwoordigd in
zijn directeur prof. Vollaerts en de presidente
van de Hollandsche Graai mej. Ifis Seybel.
Ook de Belgische Kajotsters, die van dit
nieuwe spel nog een opvoering zullen beleven,
waren dezen avond met een deputatie aanwe
zig.
H—n.
Veertig jaar geleden, toen Middensteiger en
Boerensteiger nog water, waren, was er op den
hoek van de Hoofdsteeg en den Houttuin een
horlogewinkel gevestigd, zooals oude Rotter
dammers zich wellicht nog herinneren. Op die
plaats zette de firma E. Esders in 1894, dus veer
tig jaar geleden, een nieuw kieedingmagazijn
in Franschen stijl, zooals destijds mode was, en
op 8 Mei van dat jaar werd het nieuwe gebouw
geopend.
De firma Esders bestaat dus veertig jaar, een
periode, die is samengevallen met een geweldi
gen groei van Rotterdam, hetgeen zich ook
heeft wierspiegeld in de zaken van de jubilee-
rende firma. Want in 1894 strekte het gebouw
zich slechts tien meter uit in de Hoofdsteeg en
tien meter in den Houttuin. In 1898 kwam reeds
de eerste uitbreiding tot stand door bij het be
staande complex .een kapperswinkel in de
Hoofdsteeg te betrekken waardoor de gevel in de
Hoofdsteeg een breedte kreeg van vijftien meter.
Gelijktijdig werd de verkoop van heeren- en
jongenskleeding uitgebreid met heerenmode
artikelen. In snel tempo bleef Rotterdam zich
ontwikkelen en in evenredigheid daarmee on
derging in 1902 het kieedingmagazijn op den
hoek van de Hoofdsteeg en Houttuin de tweede
uitbreiding door de verbouwing en toevoeging
van een kaaspakhuis in den Houttuin, dat werd
ingericht voor dameskleeding. Steeds weer
bleek in groeiend Rotterdam de ruimte in het
kieedingmagazijn te klein en in 1908 werd ook
het sousterrain productief gemaakt, waarna in
1913 het pand op den hoek van den Middenstei
ger en den Houttuin werd gekocht, waarin het
café „Het verguld Spinnewiel" was gevestigd. De
oorlog hield deze uitbreidingsplannen echter te
gen en pas in 1923 werd de brug gebouwd, die
thans de panden in de Hoofdsteeg en aan den
overkant van den Houttuin verbindt. Maar nog
bleek de zaak in het zich gestaag uitbreidend
Rotterdam en zijn snel wassende randgemeenten
te moeten worden vergroot, zoodat in 1928
weer plannen werden gemaakt voor een nieuw
gebouw op den hoek van den Middensteiger en
de Hoofdsteeg, welk nieuw pand in Maart 1931
in gebruik kon worden genomen, gelijktijdig
met de eerste tunnel in Rotterdam, n.l. onder
de Hoofdsteeg door, om de nieuwe zaak, speciaal
voor dameskleeding, te verbinden met de oude
zaak, die alleen het domein voor de heeren
werd.
In 1894 telde de zaak 16 menschen binnen zijn
wanden en 25 kleermakers buiten. Thans, na
veertig jaar, zijn er 350 menschen binnen en 150
buiten.
Veertig jaren zijn verstreken en in dien tijd
is er heel wat in de mode veranderd. Men zou
denken, dat vroeger de mode sierlijker en kleu
riger was tegenover den strakken eenvoud van
dezen tijd, doch de directeur, de heer J. Laufers-
weiler, die veertig jaren de zaak onder zijn
stuwkracht heeft zien groeien en veranderen,
oordeelt integendeel, dat de mode vroeger stij
ver was en juist heden, als afgedwongen eisch
van den eenvoud, eleganter en sjieker.
De firma Esders bestaat dan nu veertig jaar
en de gevels van de drie gebouwen zijn ter ge
leeenheid daarvan met bloemen versierd en
van kleurige decoraties voorzien.
Gelijktijdig met het jubileum van de firma
vieren de volgende heeren hun veertigjarig ju
bileum in dienst van de firma Esders: E. A.
Schoonheyt, hoofd-administrateur; E. H. A.
Brokmeier, afdeelingchef-heeren: H. van
Strien, afdeelingschef-dames; F. Erwich, cou
peur, D. Roestenburg, kleermaker.
SCHIEDAM, 7 Mei. Officieele noteering
van de commissie uit de Kamer van Koop
handel.
Moutwijn
Moutwijn per H. L. ad 46 pet ƒ10.
Spoeling
Spoeling ƒ0.80 a 0.90.