ST. VINCENTIÜS-GËSTICHT TE
HARREVELD.
H'
QOQOQOQQOQ
maassluis.
DINSDAG 11 AUGUSTUS 1936
HET ZEEWATERAQUARIUM.
VLAARDINGEN.
HILLEGERSBERG.
DE JACHT OP DE NIEUWE
BELASTINGPLAATJES.
TON MET VETTE DOEKEN
IN BRAND.
STUURMANSDIPLOMA ONTVREEMD.
DIEFSTAL VAN EEN REGENJAS.
SCHOONHOVEN.
DAGELIJKSCHE ONGEVALLEN.
BERKEL EN RODENRIJS
Stationneeren verboden!
20 RIJWIELEN IN BESLAG GENOMEN
DIEFSTAL.
LOOP DER BEVOLKING.
APOSTOLISCH-VICARIAAT
TSINGTAO.
Mgr. Lemmens vraagt steun.
ONZE GLOEILAMPEN-UITVOER.
Maart
UITVOER RADIO-ARTIKELEN.
Tot
Vijf en twintig jaar practische
kinderbescherming.
ONTHULLING MONUMENT KAR
DINAAL VAN ROSSUM.
AUDIËNTIE.
Causerie van Jan G. van Roon.
Voor een groot aantal leden en genoodigden
van de Aquarium- en Terrariumvereeniging
„De Natuur" beeft de heer Jan. G. van Roon
uit den Haag in de zaal „Modem" aan de
Coolsingel een lezing gehouden over „Het
Zeewateraquarium" welke lezing toegelicht
werd met een 60-tal lichtbeelden. Het houden
van een zeewateraquarium, aldus spreker,
heeft tot voor korter^ tijd niet die belangstel
ling van de aquariumliefhebbers kunnen ver
werven, die het eigenlijk verdient. De hoofd
oorzaak daarvan was wel de groote moeilijk
heid om zeewater goed te houden. In de
meeste gevallen veranderde een aquarium
met zeewater in korten tijd in een stinkende
poel, waardoor de dieren stierven en men tel
kens opnieuw voor hooge kosten kwam te
staan om ander water en nieuwe dieren aan
te schaffen. Men zou denken, dat het aan
schaffen van zeewater nogal vrij eenvoudig
is, want de zee is hier dicht genoeg bij. Ech
ter is het zeewater, dat onze kust bespoelt
voor onze aquaria absoluut ongeschikt, daar
het in hevige mate verontreinigd is. Dit is
niet te verwonderen, wanneer men bedenkt,
dat alle afvalstoffen uit de riolen daarin ge
loosd worden. Den Haag b.v. heeft een spe
ciale afvoerbuis naar zee laten aanleggen
waarin dagelijks duizenden kilo's afval uit de
riolen geloosd worden. Wil men goed zeewa
ter hebben dan moet dit minstens 30 K.M. uit
de kust gehaald worden. Al is het nu mo
gelijk dit door visschers te laten halen of
wel het in den Helder te bestellen, het blijft
een kostbare geschiedenis, want de vracht
is niet gering. Tegenwoordig zijn wij gelukkig
zoover, dat wij kunstmatig zeewater kunnen
bereiden en een uitstekend recept daarvoor
kan men vinden in het nummer van 15 Dec.
1935 van het tijdschrift „Het Aquarium" het
orgaan van de Ned. Bond van Aquariumver-
eenigingen. Zeewater volgens dat recept be
reid kost aan chemicaliën slechts 2.25 per
100 liter.
Een ander bezwaar was, dat men het zee
water niet goed kon houden, omdat er geen
natuurlijk reinigingsproces plaats heeft. In
het zoetwateraquarium hebben we de planten,
die voor het biologisch evenwicht zorgen,
maar planten in zeewater zijn nog niet te hou
den. Weliswaar zijn er al proeven mee geno
men, doch een gustig resultaat is nog niet
verkregen. Wij probeeren dus met alle mo
gelijke filtersystemen ons water helder te
houden, maar steeds met negatief resultaat.
Tot nu voor ongeveer 1% jaar Dr. Kurt
Kramer, Directeur van het Vivarium te Mül-
heim de Hydraffinkool samenstelde, waardoor
ineens het geheele vraagstuk der filtratie op
gelost was. Wat men bereiken kan grenst aan
het wonderlijke. Spreker heeft een aquarium
met 300 liter zeewater, dat sinds de toepas
sing van filtratie met Hydraffin kristal hel
der blijft. De zeedieren zooals anemonen, zee
sterren, kokerwormen, slakken blijven kern
gezond en komen zelfs tot voortplanting. Het
is zelfs gelukt de bekende driebandkoraal-
vischjes, die anders slechts zeer korten tijd in
leven blijven, met deze methode tot nu 1
jaar in het leven te houden. De koraalvis-
schen leven in de natuur in symbiose met een
anemoon, en zelfs deze samenleving voltrekt
ach in het aquarium. Een prachtige photo
toonde het oogenblik waarop de Prenmas bia-
culeatus zich neerlegt op de Actinea aequina.
.-.Wfpderlijk is deze samenleving. Als het
vischje gevaar bemerkt zwemt het naar de
anemoon, legt zich op de vangarmen, en de
anemoon sluit deze, om ze eerst te openen
als het gevaar geweken is. Daartegen ver
zorgt het vischje de anemoon weer. Als er
wormen gevoerd worden, vangt het vischje
die op en brengt ze bjj de anemoon, en eerst
als deze geheel verzadigd blijkt neemt het
zelf voedsel tot zich.
Zoo vertelde de heer van Roon tal van in
teressante en leerzame bijzonderheden, ter
wijl de prachtige photo's telkens uitroepen van
bewondering aan het gehoor ontlokte. De
heer van Roon had bovendien een aquarium
met zeewater ter vergadering ingericht met
levende zeedieren, zoodat men aan een aan
schouwelijke voorstelling kreeg van hetgeen
zeewateraquarium biedt. Deze demon-
BURGERLIJKE STAND.
GEBOREN: 7 Aug. Jozina, d. v. M. Moer
man en G. van 't Oor, Stationstraat 53; 9
Aug.: Neeltje, d. v. H. de Vries en L. Post,
Gr. v. Prinstererstraat 63; 10 Aug.: Johanna,
dochter van J. Borsboom en M. N. Quals,
Westhavenkade 34; Frank, z. v. P. Vermeulen
en T. C. de uijter Stejjnstraat 29; 9 Aug.:
Anna Maria, d. v. M. Hoozemans en L. M.
van Berkei, Rembrandtstraat 29.
OVERLEDEN: 6 Aug.: Rijke, Christina,
oud 81 jaar, wed. van Hofman, A. Hoogstraat
116; 9 Aug. van Rossen, Reijer oud 65 jaar,
echtgen. van M. Bergwerf, Waalstraat 74.
VOETBAL.
Voor het Neptunus-toumooi speelde de Hol-
landiaan tegen Neptunus, welke wedstrijd in
een gelijk spel, 0—0, eindigde. Door het ne
men van 18 strafschoppen wist Neptunus ten
slotte de overwinning te behalen.
Hedenavond speelt De Hollandiaan op haar
terrein aan de Galgkade tegen de Oud-Inter-
nationaals, in welk elftal verschillende eerste-
klasse-spelers meespelen. Aanvang 7 uur 15
De heer W. J. C. parkeerde Zondagmiddag
zjjn rijwiel op een particulier terrein, gelegen
aan den Straatweg. De heer C. bemerkte bij
zijn terugkomst, dat een onbekende niet al
leen het nieuwe belastingplaatje had ont
vreemd, maar het geheele stuur had meege
nomen, daar het hem blijkbaar te veel moeite
kostte het plaatje los te maken.
stratie trok van de talrijke belangstellenden
groote bewondering.
Proces-verbaal is opgemaakt tegen den
18-jarigen M. Th. B„ die eind April aan boord
van een motorschip van een alhier gevestigde
reederjj, ten nadeele van den stuurman een
stuurmansdiploma 1ste klasse heeft ont
vreemd.
Uit een café-restaurant aan den Coolsingel
is ten nadeele van den 38-jarigen bezoeker S.
C. wonende Oostervantstraat, een regenjas
gestolen.
RIJKSPOSTSPAARBANK.
Aan het Postkantoor alhier werd in de
maand Juli op spaarbankboekjes ingelegd
17.603.09, en terugbetaald 25.748.87. Der
halve minder ingelegd dan terugbetaald
8.145.78. Het aantal nieuw uitgegeven
spaarbankboekjes bedroeg 17.
GEVONDEN VOORWERPEN.
Te bevragen bij: Dumontier, Nieuwelaan
50, misboek; Fraterman, de Wetstraat 13,
glassnijder; van Halewijn, Jb. van Dijkstraat
7, zadeldekje; J. Zuidgeest, Kethelweg 50,
Vlaard. Ambacht, leereii jas; Goudriaan, de
Wetstraat 40, kindersokje; Van der Borden,
Markgraaf straat 37, kindersokje; de Blois, 2e
van Leyden Gaelstraat 126, rywielplaatje.
LOOP DER BEVOLKING.
Het aantal inwoners dezer gemeente be
droeg op 1 Januari van dit jaar 29791. Het
vermeerderde door geboorte met 330, door
vestiging met 653, totaal 983. Het vermin
derde door overlijden met 114, door vertrek
met 566, totaal 680. Totale vermeerdering
over de eerste 7 maanden van dit jaar 303
Aantal inwoners op 1 Augustus j.l. 30094
Vermeerdering in Juli 5. Aantal huwelijken
in Juli 22.
WERKLOOSHEID.
Het aantal werkzoekenden, Ingeschreven
bij de Arbeidsbeurs alhier, bedroeg Zaterdag
j.l. 2110. Het aantal werkzoekenden bedroeg
in dezelfde week van vorig jaar 2292.
LET OP UW RIJWIELPLAATJE.
Van eenige rijwielen alhier zijn thans reeds
de nieuwe belastingplaatjes ontvreemd. Let
op het uwe.
TEGEN DE HOOGE ELECTRICITEITS-
TARIEVEN.
Donderdagavond half negen zal in de zaal
„Excelsior" een openbare vergadering worden
gehouden in verband met de actie tegen de
hooge electriciteitstarieven. Deze vergadering
is belegd door de Algem. Vereen, ter behar
tiging van het Kleinzakenbedrijf te Schiedam
EXCURSIE.
Door een groep jonge mannen, leden der
excursieclub van de Bijzondere werkverschaf
fing, werd onder leiding van leiders en be
stuur een bezoek gebracht aan de Gasfabriek
en het Pompgemaal voor het drinkwater
alhier. De heer Varossieau heeft op leerzame
en uitgebreide wijze, de inrichting der fabrie
ken laten zien, zoodat zeker iedere deelne
mer eenige indrukken zal bewaren.
BINNENGEKOMEN.
In de Vulcaanhaven zijn binnengekomen de
stoomschepen „Mosel" met 2507 ton Chili-
salpetere en 131 ton stukgoed en „Algenib"
met 6023 ton erts.
WIELRENNEN.
De Trekvogels hielden Zondag een oefenrit,
resp. over 57 en 40 K.M. De uitslag is als
volgt: Gemengde klasse: 1. Bocage, 2. Plooy,
3. van Heiningen, 4. Huibers, 5. Smit. Junio
res: 1. Huibera Jr., 2. Gog Jr., 3. Koppenaal en
4 Plooy Jr.
A.s. Zondag hebben de Trekvogels een ont-
moetingsrit met de Pijn uit Schiedam.
De 9-jarige H. Tuk, wonende Chr. de Wet
straat is gisteren op de speelplaats van het
eiland Brienenoord gevallen. Met een hersen
schudding is het meisje in het ziekenhuis aan
den Coolsingel opgenomen.
Gisteren is de 76-jarige C. Mes uit de
Lange Warande in de Hugo de Grootstraat
van een wagen gevallen. Met een fractuur
aan de linkerknie is de man in het ziekenhuis
aan den Bergweg opgenomen.
De 61-jarige D. Wisman, wonende aan
den Nieuwe Binnenweg is gisteren aldaar
door een fiets aangereden. Met een wonde
aan het achterhoofd en een hersenschudding
is de man in het ziekenhuis aan den Coolsin
gel opgenomen.
BURGERLIJKE STAND.
ONDERTROUWD: Comelis Haeck, 29
jaar, te Alphen aan den Rijn en Maria Anna
Zoeter, 23 jaren, te Berkei en Rodenrijs; Pie-
ter van Rijn, 26 jaren te Bleiswijk en Maria
Wensveen, 21 jaren, te Berkei en Rodenrijs.
(Niet langer stil
staan dan noo-
dig voor on-
middellijk in- ImT
en uitstappen)
KAPELAAN L. VAN TEIJLINGEN.
Kapelaan L. van Tellingen, die ongeveer 4
jaar in deze parochie werkzaam is geweest,
is door den Bisschop van Haarlem be
noemd tot kapelaan van de St. Jeroen-pa-
rochie te 's Gravenhage. Hij heeft zich door
barden arbeid en vriendelijken omgang zeer
bemind gemaakt. Op het gebied van de jeugd
organisatie heeft kapelaan van Teylingen uit
stekend werk verricht. Het vroegere patro
naat heeft hij volgens de nieuwe voorschriften
geheel hervormd,
In verband met zijn benoeming zal kapelaan
v. Teijlingen de parochie Vrijdag a.s. verlaten.
In zijn plaats is thans te Schoonhoven be
noemd kapelaan P. IJ. M. Mathrjsen, neomist.
GESLAAGD.
De heer A. Schonenberg, agent van politie
alhier, behaalde te Utrecht het politiediploma
van den Bond van Chr. Politieambtenaren.
FIETSTOCHT.
De heer A, Nienhuis is op de fiets door
Duitschland en Zwitserland naar Italië ver
trokken. Vrijdag mocht hij het voorrecht sma
ken door Zijn Heiligheid den Paus in diens
buitenverblijf te Gastel Gondolfo in audiëntie
ontvangen te worden. De terugtocht naar
Schoonhoven zal denkelijk worden genomen
door Frankrjjk en België. De geheele afstand
zal dan ongeveer 5000 K.M. bedragen.
DE K. J. C. OP DE FIETS.
Maandagmorgen zjjn een 8-tal K. J. C.-ers,
onder geleide van de heeren J. Deerenberg en
Th. Klaassen, per fiets naar Brabant vertrok
ken, De eerste plaats waar zij zouden over
nachten, zou Eindhoven zijn. Dinsdag zou de
tocht door België naar Zuid-Limburg gaan.
In verband met de benoeming van den
directeur der K. J. C. tot kapelaan te 's Gra
venhage, zal de tocht eenigszins worden be
kort. Men wil Donderdagavond weer thuis zjjn
teneinde dan aanwezig te kunnen zijn bij het
afscheid van des kapelaan L. v. Teijlingen.
In den nacht van Zaterdag op Zondag om
streeks half zes, heeft een waker van den
nachtveiligheidsdienst een brandlucht waar
genomen op het terrein van de firma Van
Stolk en Reese, gelegen aan de Ceintuur
baan 65.
Hij waarschuwde den concierge en na een
onmiddellijk ingesteld onderzoek bleek, dat in
de garage een ton met vette doeken in brand
was geraakt. Door eendrachtig gezamenlijk
optreden is dit brandje spoedig in de kiem
gesmoord, waaraan het dan ook te danken is,
dat een grooter onheil werd voorkomen. In
dien men even later het brandje zou hebben
bemerkt, zou de schade niet te overzien zjjn
geweest ,daar in de onmiddellijke nabijheid
van het brandende vat een aantal bussen, ge
vuld met benzine, stond opgesteld.
Gisteren is op den Straatweg, voor het
Raadhuis, de eerste controle gehouden op de
aanwezigheid van de nieuwe belastingplaat
jes. De controle geschiedde door commiezen
van de rijksbelasting in samenwerking met
de gemeente-politie.
Er zijn ongeveer 20 rjjwielen, die niet voor
zien waren van het vereischte merk, in be
slag genomen.
Ten nadeele van den heer J. B. is gister
avond een nieuw rfjwielbelastingplaatje ont
vreemd. Het rijwielplaatje was bevestigd aan
een rijwiel, dat voor zijn woning aan den
Straatweg was geplaatst.
Op 1 Juli j.l. stonden in deze gemeente
21.606 inwoners ingeschreven. In de maand
Juli vestigden zich hier 265 personen. Gebo
ren zijn 18 jongens en 17 meisjes. 179 personen
vertrokken naar elders, terwijl er 13 perso
nen overleden zijn.
Per saldo vermeerderde de bevolking in de
maand Juli met 108 personen.
Op 1 Augustus telde de gemeente dus 21.714
inwoners, n.l. 11.282 mannen en 10.432
vrouwen.
AANRIJDING OP DE NOORDDIJK.
De 71-jarige groetenkoopman v. d. B., die
bjj zijn wagen stond, werd door een vracht
auto, bestuurd door v. d. P. uit Vlaardingen
aangereden, v. d. B. werd ernstig gewond.
Dr. Janzen heeft het slachtoffer behandeld
dat daarna per auto huiswaarts werd ge
bracht. De bestuurder v. d. P. zal zich ter
zake van de veiligheid van het verkeer in
gevaar brengen, moeten verantwoorden.
In Juli grooter dan in Juni.
Volgens opgave van het Centraal Bureau
voor de Statistiek, bedroeg de Nederlandsche
uitvoer van metaaidraadgloeilampen voor
meer dan 16 volt in Juli 1936 958.500 stuks
ter waarde van 367.346 tegen 794.000 stuks
ter waarde van 251.857 in Juni 1936; en
de uitvoer van metaaldraad-gloeilampen voor
16 volt en lager in Juli 1936 606.500 stuks
ter waarde van 90.194, tegen 509.100 stuks
ter waarde van 75.148 in Juli 1936
Onderstaand volgt een overzicht van de
waarde van den totalen gloeilampen-uitvoer:
UITVOER VAN METAALDRAAD-
GLOEILAMPEN.
(In 1000).
1936
1935
1934
1933
1932
1931
1930
Jan.
437
443
670
804
612
1.408
1.733
Febr.
397
429
474
670
649
1.295
1.389
421
490
627
785
625
1.181
1.520
April
393
433
504
651
547
1.027
1.701
Mei
308
428
451
705
435
1.434
1.855
Juni
327
408
575
605
583
1.294
1.996
Juli
457
578
479
587
574
1.042
2.551
Aug.
407
470
695
515
736
2.865
Sept.
527
595
698
733
901
2.066
Oot
613
670
714
703
973
1.722
Nov.
596
553
779
741
1.062
1.514
Dec.
524
620
826
761
949
2.026
In Juli gestegen t.o.v. Juni.
De Nederlandsche uitvoer van radio-artike
len enz., heeft volgens opgave van het Cen-
492.173 kg. bruto bedragen ter waarde van
traal Bureau voor de Statistiek in Juli 1936
2.558.242 tegen 401.297 kg. ter waarde
van 2.182.041 in Juni 1936.
UITVOER VAN RADIO-ARTIKELEN.
Luidsprekers, toestellen en onderdeelen.
(in 1000).
1936
1935
1934
1933
1932
1931
Jan.
1.955
3.580
3.720
4.706
4.077
6.808
Febr.
1.893
2.803
2.358
3.299
3.519
4.567
Mrt.
1.670
2.944
2.975
2.615
2.089
4.947
Apr.
1.678
2.549
1.826
1.939
1.978
3.625
Mei
1.684
2.911
2.182
2.132
2.075
2.764
Juni
2.182
2.961
2.570
2.515
2.179
2.084
Juli
2.558
3.764
3.869
2.351
2.722
1.744
Aug.
3.795
4.201
2.427
2.926
2.605
Sept
v
3.790
4.201
3.329
3.485
3.906
Oct
4.238
6.103
4.687
3.727
4.479
Nov.
3.115
5.427
4.930
4.286
5.725
38.293
44.735
39.619
34.165 48.449
Z. H. Exc. mgr. G. Lemmens schrijft in
de Limburgsche bladen:
„Nu Wij zoover zijn, dat Wij U meer con
crete mededeelingen kunnen doen omtrent
een heerlijk en zeer gewichtig apostolaat,
richten Wij ons allereerst tot de herders der
parochies en tegelijkertijd tot de overige
geestelijkheid en de geloovigen.
Door een merkwaardige leiding der God
delijke Voorzienigheid hebben Wij een heel
bijzondere zorg gekregen voor een noodlij
dend gedeelte van het Rijk van Christus op
aarde: het Apostolisch Vicariaat Tsingtao in
China- Onder de hooge goedkeuring van
Z. H. den Paus kv/am de Bisschop van dit
Vicariaat, Z. H. Exc. Mgr. G. Weig, ons vra
gen of wij allen, Bisschop, priesters en geloo
vigen van het door O. L. Heer zoo gezegende
Limburg, niet de taak op ons wilden nemen
om zijn jong maar veelbelovend Vicariaat,
dat door de tijdsomstandigheden in grooten
nood dreigde te komen, op heel bijzondere
wfjze te helpen.
Wijhoorden in die stem de roepstem van
den Gekruiste, Die ons leert, dat de gezonde
ledematen van het Lichaam van Christus de
zwakke moeten bijstaan. Er lag in den gang
van zaken iets providentieels en Wij konden
or.zen armen medebroeder in het Episcopaat
niet afwijzen.
Tsingtao is dus in zekeren zin „ons"
Missieland geworden. Nu verlaat O. L. Heer,
Die de medewerking der menschen wil bij
de verlossing der menschen, Zich op ons allen.
Een land, ongeveer zoo groot als Nederland,
waar millioenen zielen leven, waar de oogst
werkelijk groot is, doet een bijzonder beroep
op ons geloof in de broederschap der men
schen, op onze goedheid en offervaardigheid,
op ons gebed en ons offer.
Reeds nu blijkt, dat onze goede geloovigen
met groote sympathie denken en spreken over
dit Missie-plan. Dit kunnen zij ook des te
geruster, omdat Wij er voor hebben gezorgd,
dat de nieuwe last niet te zwaar mag zijn en
dat het werk van hen, die toch reeds zooveel
werk en zorgen hebben, niet te veel mag
worden.
Wij willen namelijk, dat dit nieuwe werk
gedaan zal worden op een wijze, die men
bijna niet zal voelen. Als de gezinnen de edel
moedigheid zouden willen hebben, om per
dag, 's avonds na het avondgebed een heel
kort gebedje voor het Bisdom en het Vica
riaat te bidden en tevens één cent door een
der kinderen of door iemand anders als
er geen kleine kinderen zijn te laten offe
ren, is ons grootsch plan geslaagd.
Wie zou niet willen meedoen! Wij zelf zul
le... in ons bisschoppelijk huis U gaarne voor
gaan in een dagelijksch offer. Wij zullen zor
gen, dat de opvoeders onzer jeugd in school
en jeugdbeweging de gedachte levend maken
in de geesten der kinderen en de harten er
voor winnen. Wij zullen de jongens en meis
jes van onze jeugdbeweging vragen trouw
het werk der inzameling te doen. Wij zelf
zullen bidden en anderen tot bidden aanspo-
renren, dat de goede God ons werk moge
zegenen.
Een zaak moet vaststaan: ons meedoen
aan de algemeene Pauselijke Missiewerken
(de Voortplanting des Geloofs, de H. Kinds
heid en het St. Petrus Liefdewerk) mag er
niet onder lijden. Om dit te bereiken en om
tevens nog veel nieuwe leden voor deze Mis
siewerken te winnen, hadden Wij graag, dat
die geloovigen, die niet lid zijn van deze Pau
selijke Missiewerken, den cent, dien zij dage
lijks gaan offeren, mede bepaalden voor de
Algemeene Liefdewerken, terwijl de rest dan
voor Tsingtao zal gelden.
Een groot voordeel van deze actie is ook
nog, dat Wij op deze wijze de gewoonte van
het geregelde avondgebed, waar Wij zoo innig
voor voelen, kunnen bevorderen.
„Stella Duce!" Ook op dezen weg moge de
Sterre U en Ons verlichten en leiden. Wie
weet tot welke heerlijke resultaten Zij ons
met dit werk wil voeren.
Wij bepalen dat dit schrijven op Zondag 9
Augustus in alle kerken en kapellen van Ons
Bisdom zal worden voorgelezen en Wij ver
trouwen dat de geestelijkheid dit schoone
werk hartelijk zal blijven aanbevelen."
'ET katholieke voogdijgesticht te
Harreveld bestaat 25 jaar. Een
kwart eeuw lang hebben de centrale
vereeniging voor kinderbescherming
in het Aartsbisdom Utrecht en het
bisdom Haarlem samen met de
Broeders en leeken-onderwijzers er
hun moeilijke werk verricht aan de
verwaarloosde jeugd. Hoe zij werken
en wat zij bereiken mochten wij
zien en hooren bij een bezoek, dat
we er onlangs brachten.
Sinds „Boefje" van Brusse verscheen, is het
publiek meer belangstelling gaan koesteren
voor het werk der opvoeding van voogdij- en
regeeringskinderen in onze katholieke voogdjj-
gestichten. De Broeders van Onze Lieve
Vrouw van Zeven Smarten en de gestichten
welke zjj besturen met hun moeilijk en zoo
weinig bekend werk, wonnen ruimere waar
deering en belangstelling, vooral toen het
boek, als tooneelstuk omgewerkt, overal in
Nederland zjj het dan ook even en ln vage
trekken op het moeilijke probleem van de
opvoeding van het moeilijkste deel onzer jeugd
de aandacht concentreerde.
In de rij van voogdijgestichten neemt Harre
veld nu al vijf en twintig jaren een eervolle
plaats in. Het werd gesticht door de Centrale
Vereeniging voor kinderbescherming in het
Aartsbisdom Utrecht en het bisdom Haarlem.
De geschiedenis der oprichting,
De N. V. Stoomvaart Mij. „Nederland"
meldt, dat de speciale trein met passagiers
en post in aansluiting op het m.s. „Johan de
Witt", Donderdagmorgen 13 Aug. om 10.20
van Genua zal vertrekken. Aankomst Vrij
dagmorgen 14 Aug. om 7.18 te Zevenaar, 8.14
te Arnhem, 9-00 te Utrecht (C. S.), 10.00 te
Den Haag (S. S.), 9.44 te Amsterdam (W.
P.), 10.02 te Amsterdam (C. S.) en om 10.33
te Rotterdam (Maas).
Zondagmorgen celebreerde Z. H. Exc. Mgr.
dr. G. Lemmens, bisschop van Roermond, in
de Sint Servaaskerk te Maastricht de Ponti
ficale Hoogmis.
Daarbij werd assistentie verleend door Eerw.
Daarbij werd assistentie verleend door Eerv.
paters Minderbroeders. Het kerkelijk zangkoor
zong onder leiding van den heer B. Franssen
de mis van Refice. Na de plechtige H. Mis, die
in het weidsche kader van de Sint Servaas een
ongekenden luister kreeg, nam de pastoor
deken, mgr. J. Wouters het woord om in en
kele korte trekken het gewicht van dit oogen
blik te schetsen, nu in zijne kerk zou onthuld
worden een blijvende gedachtenis aan den
grooten Nederlandschen kardinaal, die door
een beschikking van Gods voorzienigheid te
Maastricht was gestorven.
Nadat zich mgr. Lemmens en de beide aan
wezige missiebisschoppen mgr. dr. Buckx en
mgr. Oomen, begeleid door de geestelijkheid
naar de plaats begeven hadden, waar de ge
denksteen in den kerkwand is aangebracht,
sprak mgr. Lemmens een woord van herinne
ring aan den kardinaal. Na een korte, doch
diep bewogen toespraak onthulde mgr. daar
op den steen.
De oud-secretaris van den kardinaal, pater
dr. Lijdsman sprak een woord van hartelijken
dank namens zijne medebroeders, de paters
Redemptoristen, voor deze hulde aan hun Or
debroeder gebracht. In treffende bewoordin
gen verhaalde hij van de laatste daden van
den kardinaal. Hij schetste den dood van den
kardinaal in het Maastrichtsche hospitaal, den
dood van een heilige.
Dr. A. Kessen, voorzitter van het hoofdco
mité der Missieweek droeg dan den gedenk
steen over aan den pastoor-deken en het
kerkbestuur van Sint Servaas. De plechtig
heid, die niet naliet diepen indruk te wekken,
werd o.a. bijgewoond door het kerkbestuur,
door burgemeester en wethouders van Maas
tricht en vele andere autoriteiten, waaronder
de hoofden der stedelijke kloosters.
Genoemde Vereeniging werd opgericht in
het begin van 1908 en gevestigd te 's-Graven-
hage. Aanstonds toog zij aan den arbeid, ter
reinen voor de oprichting van een gesticht
werden gekocht in Denekamp en reeds waren
de bouwplannen in vergevorderden staat, toen
bekend werd, dat de Paters Franciscanen het
klooster in Harreveld bjj Lichtenvoorde gin
gen verlaten. De plaats van het klooster was
de oude heerlijkheid Harreveld of Herveld.
Deze plaats had haar geschiedenis: A. J. van
der Aa vertelt er van: „Deze havezathe be
staande in een heerenhuis, daaraan behooren-
de bouw-, wei-, bosch- en veldgrond, wind-
korenmolen en 13 boereplaatsen, te zamen
eene oppervlakte beslaande van 226 bunder,
wordt thans bezeten en in eigendom bewoond
door den heer Jan Joseph Silvester van Raes-
veldt, Medicinae Doctor. Een der vroegere be
woonsters van deze havezathe, de Freule Jo
hanna Magdalena Catharina van Dordt, werd
den 21 November 1799, als beschuldigd van
verstandhouding met den vijand, bjj vonnis
van de revolutionnaire regtbank van Winters
wijk doodgeschoten".
De waarheid echter was dat Freule van
Dordt "een vurige Oranjeklant was, en zij
heeft in de woelige dagen van den inval der
Franschen hare patriottische gevoelens niet
onder stoelen of banken gestoken.
Nadat het kasteel in verschillende handen
was geweest, kwam het in 1875 in zeer ver
waarloosden toestand in het bezit der Paters
Franciscanen, die door den Kulturkampf uit
Duitschland verdreven, in Nederland een veilig
onderkomen zochten. Zij brachten hun gym
nasium en opleidingshuis hierheen en bouw
den voor het grootste deel het nu nog be
staande gesticht.
Op 4 Jan. 1911 werd de bezitting uitgebreid
met 13 H.A. grond door de vereeniging
aangekocht, want al spoedig na de inwerking
treding der Kinderwetten bleek, dat er groot
gebrek bestond aan gestichtsruimte en vooral
aan een goed vakgesticht voor Katholieken
jongens.
Met het oog op de nieuwe bestemming
moest het huis inwendig een algeheele ver
bouwing ondergaan, welke dadelijk met kracht
werd aangevat en welke mogelijk was gewor
den door de inmiddels door de regeering in
uitzicht gestelde bouwsubsidie voor particu
liere opvoedingsgestichten.
Reeds op 16 Juni 1911 konden de eerste j°n"
gens hun intrede in Harreveld doen en het
gesticht werd op 14 September van hetzelfde
jaar geopend in tegenwoordigheid van den
Aartsbisschop van Utrecht, mgr. van de Wete
ring en den toenmaligen Minister van Justi
tie mr. R. Regout.
Voor de achterlijken is een speciale klas in
gericht met handenarbeid. In de klassen
heerscht een volkomen orde: het verschilt zoo
te zien niet van een gewone kostschool, alleen
moet de tucht er strenger worden gehand
haafd, omdat de meeste leerlingen die nooit
hebben gekend, en het toezicht moet er zeer
scherp zijn om den verkeerden aanleg van
sommigen niet de minste kans te geven.
Een wereld op zichzelf.
Na de voltooiing van het lager onderwijs
komen de jongens in de vakopleiding. In den
noordelijke vleugel van het gesticht ligt de
wijk van de nijverheid. Langs den gevel han
gen overal de uithangborden met den naam
en de emblemen van het vak, dat in de ver
schillende afdeelingen wordt uitgeoefend. Naar
eigen wenschen worden de leerlingen daar op
geleid tot electricien-monteur, smid, schoen
maker, kleermaker, schilder, timmerman. Uit
de smederij klinkt het daveren van den hamer
op het aambeeld, in de timmersmanswerk-
plaats zingt de cirkelzaag en in de schoen
makerij gaat de klop van den hamer op het
leer. In dezen staat heerscht een intense be
drijvigheid, het is een van de levensaders van
het gesticht, want al wat er noodig is in het
gesticht wordt hier eigenhandig gemaakt. De
inwoners verbouwen zelf, maken zelf de be-
noodigde betimmeringen, maken de benoodig-
de meubels, schilderen zelf, maken de schoe
nen en kleeren het is een kleine op zich
zelf staande zelfgenoegzame staat, waar de
een in de behoeft» van den ander voorziet.
Dan is er de eigen nieuwe drukkerij, waar de
jongens worden opgeleid tot typograaf. Het
gaat alles zooals in een kleine stad, op het
gegeven uur vangt de arbeid aan, de motoren
beginnen te loopen en de arbeid in de ver
schillende afdeelingen gaat gestaag zijn gang.
Een eind verder ligt de boerderij, waar de
jongens de opleiding in tuinbouw, landbouw
en veeteelt krijgen, de bezitting groeide in
de vijf en twintig jaren van 13 tot 40 H.A.
en de leerlingen in het boerenbedrijf hebben
gelegenheid te over om zich in het vak te be
kwamen.
De bevolking is verdeeld over 8 afdeelingen,
afwisselend met 20 tot 30 jongens met eigen
verblijfzaal en speelplaats. Zij dekken zelf de
tafels zorgen voor de bediening en wasschen
af. Een groot huishouden, waar ieder zijn
plichten heeft en zijn taak. Op de speelplaat
sen zoeken zijn hun vertier en ontspanning.
Boven op de lange gangen zjjn de kleine een
voudige slaapkamertjes, voor elk een afzon
derlijk kamertje waar tusschen de slaapver
trekken der Broeders.
In deze. omgeving gaat het leven van de
jongens, dat eerst ongeregeld was, langzamer
hand in goede banen. Niet steeds echter gaat
het van een leien dakje, want de oude ge
woonte en de sterke drang naar vrijheid kun
nen niet ineens worden uitgebannen. Vroeger
was er het lokkende leven van de straat en
het gaan en staan zonder iemand rekenschap
te geven. Nu is er de contróle en de tucht,
en een enkelen keer wordt het den een of
ander te machtig en tracht deze zich zelf da
vrijheid te herwinnen.
De resultaten.
De gewone audiëntie van den Minister van
Justitie zal Vrijdag 14 Augustus a.s. niet
plaats hebben.
Na vijf en twintig jaar.
Harreveld, bij Lichtenvoorde in den Achter
hoek, een wolk van geboomte in het vlakke
zomersche land. Vanaf Arnhem met een boe-
meltrein, die stopt en weer gaat, gaat en weer
stopt. Langs de diepe groenigheid der bos-
schen, de kleine plaatsen en torens, die weg-
zwerven ln het groen van boomen en hagen.
Varsseveld: en dan de landweg zwervend door
het groen.
Het gesticht Harreveld ligt in een ring van
boomen en tuinen. Rondom loopt nog de oude
gracht van het kasteel en voor den gevel staan
zware donkere boomen. Er heerscht een lan
delijke rust.
r,HlCP leven 200 regeeringsjongens en voog
dijjongens. Jongens uit de grootstad vooral,
verwaarloosd door de ouders en het leven. Ze
zijn Weggehaald uit achterbuurten, uit de
straten van de grootstad. Ze zijn in aanraking
geweest met den rechter. Hun leven was al
aan het verschrompelen eer het begon.
Dan komen ze in Harreveld.
Het is geen gemakkelijke taak, die de Broe
ders en leekenonderwijzers daar hebben. Twee
honderd jongens, ieder met zijn eigen moei
lijk karakter, verwaarloosde opvoeding en
eigen, scherp uitkomende gebreken. Tucht
moet worden bijgebracht en het toezicht moet
zeer scherp zijn, er moeten menschen van ge
maakt worden die bruikbaar zijn in de maat
schappij.
Harreveld is geheel gebouwd in den Duit-
schen trant, roode steen en kleine ramen met
veel kleine ruiten. De gebouwen zjjn ruim met
lange gangen, die van den eenen vleugel naar
den anderen leiden. Het is een kleine staat,
die zichzelf opbouwt en uitbreidt met eigen
kracht. Aan 60 tot 70 jongens wordt door
vier leekenonderwjjzers het lager-, inhalings-
en herhalingsonderwijs gegeven. Het is geen
lichte taak, den schoolontwenden jongens de
noodzakelijke wetenschap bjj te brengen. Er
zjjn harde koppen bjj; de meesten hebben ge
mis aan concentratie; het peil der ontwikke
ling bleek de laatste jaren achteruit te zjjn
gegaa.n
En tenslotte komt de vraag, wat voor de
jongens, die daar hun opvoeding krijgen de
resultaten zjjn van al die moeite en arbeid.
In een der jaarverslagen werd een onderzoek
ingesteld naar 26 oud-pupillen van Harrevel^
Van vijf en twintig jongens konden de gege-
vens worden opgespoord. Over 18 'ton worden
gerapporteerd dat hun gedrag maatschappe-
lijk goed was, twee gedroegen zich tameljjk
en een minder goed. over drie konden geen
betrouwbare gegevens worden verkregen en
twee waren intusschen overleden.
Over het algemeen mag worden gezegd, dat
het meerendeel der jongena) die verpleegd
worden in Harreve d, zich later op behoorijjke
wjjze door het even weet te slaan en trouw
zjjn godsdienstplichten vervult. De godsdien
stige kwes ia bq de opvoeding bljjft immer een
van de moeilijkste problemen. Overvoeding in
deze seiaadt, te meer daar de grondslag bij
de meesten, die in het gesticht komen, meestal
zeer zwak is. Zeer voorzichtig slechts kunnen
de godsdienstige gevoelens worden aange-
weekt, die eerst een fundament vinden bjj
de staling van den goeden wil en de voor-
deelige ontwikkeling van het karakter.
Het is niet alleen werken op Harreveld. Er
heerscht geen sombere of gedeprimeerde stem
ming, zooals misschien de een of ander mocht
denken, ook voor de ontspanning is in ruime
mate gezorgd: gymnastiek- en tooneelzaal,
speelplaatsen en ontspanningslokalen nemen
ook hun plaats in het groote gebouwencom
plex in. De eentonigheid van het dageljjksche
leven wordt getemperd en afgewisseld door
spel en sport en in den zomer door gezamen
lijke uitstapjes per autobus of trein.
Tenzjj de gesteldheid van het ouderlijk ge-
zin er zich tegen verzet, wordt soms en voor
al bij bijzondere familleomstandhrheden voor
enkele dagen verlof naar huls gegeven.
Het werk van het bestuur, de dageljjksche
levensarbeid van de Broeders, vindt in de
stilte van het leven der eenmalige bewoners
van Harreveld zjjn belooning. Er gijn leerlin
gen die zich t.jjdens de jaren van hun verbljjf
in het gesticht, daaraan hechten voor hun ge
heele leven, zij schrijven en komen later nog
eens kijken. Sommigen zjjn er, die het schrij
ven heel lang volhouden.
Getracht wordt steeds het verbljjf in het
gesticht zoo kort mogelijk te doen zjjn. Heb
ben zij v0 r oende karakter en wilsvorming om
in e even sterk te staan en een degelijke
t? JC,|1P"'S 0211 2n staat te zjjn hun eigen kost
e vet c tenen, dan worden de regeeringsjongens
voorwaardelijk ontslagen, meestal op 18- of
19-jarigen leeftjjd.
Broeder kleermaker gaat naar zjjn voor
raadkamer en komt aanloopen met een vol-
Iedigen uitzet en Broeder schoenmaker zorgt
voor een paar nieuwe schoenen. Netjes uitge
dost gaan zjj de wereld in, den weg naar
huis op.
En dan is er een nieuw leven begonnen, veel
van wat verleden is, is vergeten, veel van de
jongens vinden hun werkkring, verdienen hun
eigen kost tegenwoordig met de heerschen-
de werkloosheid is het met zoo gemakkelijk
de jongens geplaatst te krijgen, want zjj staan
onder blijvend toezicht en ze trouwen later
en worden degelijke huisvaders dan ligt
er ver in de herinnering nog zooiets van vroe
ger, waaraan ze haast nooit meer denken, van
den tijd, dat ze nog met in Harreveld warea
geweest, en dan eerst leeren ze waardeeren,
wat Harreveld was een huis waar een
leven, dat scheef liep, weer werd gericht én
ln goede banen geleid.
