BLIJDE VERRASSING VOOR
ONS LAND.
HET VORSTENDOM LIPPE.
N'
oovrz^6-
t
DINSDAG 8 SEPTEMBER 1936
HET „WILHELMUS" WEER
KLINKT DOOR DEN
AETHER.
DE VLAGGEN GAAN UIT!
Enthousiasme in de Residentie.
IN DEN AETHER.
LAND VAN WONDERLIJKE
SCHOONHEID.
Detmoldde residentie der Lippischc
vorsten voor menig Ned.
toerist niet onbekend.
UIT DE LIPPISCHE GESCHIEDENIS
Vele betrekkingen met de
Nederlanden.
©ew-'JM
LIPPE.
TSJECHO
SLOWAKUe.
HET bericht van de verloving van
H. K. H. Prinses Juliana was
zelfs in de Residentie zoo stipt geheim
gehouden, dat behalve de zeer intieme
ingewijden tot hedenmorgen 10 uur
niemand van dit verheVgende nieuws
ook maar iets afwist, ook de officieele
persoonlijkheden niet.
De ministers bijvoorbeeld ontvingen
de eerste mededeeling hedenmorgen
in den ministerraad.
Tegen half elf drongen de geruchten lang
zamerhand in de stad door; men vertelde
elkaar het groote nieuws, eerst nog fluisterend
en met de reserve: zou het wel waar zijn?
Verlovingsgeruchten omtrent de Prinses had
den reeds vaker de ronde gedaan en steeds
waren ze onjuist gebleken.
Thans waren ze echter wel degelijk waar.
Nauwelijks had de regeeringspersdienst het
officieele bericht van de verloving uitgege
ven of het nieuws verspreidde zich als een
loopend vuurtje. Meteen werd hier en daar al
een vlag uitgestoken en allengs volgden er
meer. Nu verschenen ook de bulletins en spoe
dig was het groote nieuws door heel de stad
verspreid.
Met blijde verrassing namen de Hagenaars
er kennis van. Het is wel ons aller Kroon
prinses, die zich verloofd heeft, maar den
Haag leeft, als residentiestad, toch altijd wat
intemser mee met de gebeurtenissen van ons
Koninklijk Huis. Men kon het den Hagenaars
dan ook aanzien, dat zij verheugd waren.
Wapperden er eerst nog maar schuchter en
kele vlaggen van de gevels, spoedig kwamen
er meer en tegen 12 uur kon men vooral in
de binnenstad in geen straat komen, waar
niet druk gevlag werd. De Hagenaars tooi
den zich ook met Oranje, we zagen zelfs
Oranjestrikken dragen, grooter dan ooit op
Koninginnedag.
Het was vandaag ook speldjesdag voor het
Konrtngin Emmafonds. Enkele verkoopsters
hadden, na het bekend worden der verloving
yan de Prinses, vlug de witte metalen, speldjes
van een Oranjestrikje voorzien en in een pog-
- .yfenk waren ze den geheelen voorraad speldjes,
waar zh' den heelen morgen in den regen al
mee gevent hadden, kwijt. De echte Oranje
stemming was er, want onze Oranje-prinses
heeft zich verloofd.
De hoofdstad in feeststemming.
In een snel tempo heeft Zich vanmorgen de
heugelijke tijding van de verloving door de
hoofdstad verspreid. Het waren de groote
dagbladen en de banken, die het eerst van het
nieuws kennis namen, en onmiddellijk de na
tionale driekleur heschen, tot groote verwon
dering van de tallooze voorbijgangers, die Zich
afvroegen, waaraan dit feestvertoon te dan
ken was. Niet lang duurde het, of voor de
ramen der dagbladbureaux verschenen bulle
tins, die hét groote nieuws aan het publiek
mededeelden. Het was prettig om te zien, hoe
het belangrijke bericht, dat op het meest on
verwachte oogenblik ons Volk bereikte, op
schier elk gezicht een blijden glans te voor
schijn tooverde. Druk werd onmiddellijk ge
sproken over de verloving, terwijl men zich
afvroeg, wie wel prins Bemhard von Lippe-
Biesterfeld zijn mocht.
Te kwart voor 11 vanmorgen deelden de
beide omroepvereenigingen over de Hilver-
sumsche zenders, na een plotselinge onder
breking vrijwel gelijktijdig het officieele be
richt mede ,dat gevolgd werd door het „Wil
helmus".
Niet lang, nadat aan ons bijkantoor het
nieuws gebulletineerd had, belden ons abonne's
op, die om bevestiging van het bericht vroe
gen. Van dat oogenblik af stond de telefoon
bijna niet meer stil, en het was prettig te hoo-
rert, met hoeveel vreugde men de bevestiging
van de verloving vernam. Al gauw woeien van
tal van gevels rood-wit-blauwe vlaggen met
oranje wimpel, zoodat de stad snel een feeste-
lijken aanblik opleverde.
De Kalverstraat en de Leidschestraat gin
gen bijna schuil onder de huis aan huis han
gende vlaggen, terwijl het slechts kort duur
de, of ook in de woonwijkén wapperden over
al vroolijk feestelijke dundoeken, klapperend
in den harden wind. De hoofdstad des lands,
die altyd blijk geeft gegeven van een groot
medeleven in vreugde en in smart van ons
koningshuis, geeft thans wel onverholen blijk
van haar groote vreugde bij dit blijde bericht,
waarop zoolang vergeefs gewacht werd. Reeds
werd op vele plaatsen gesproken over de
groote huwelijksfeesten, die de hoofdstad on
getwijfeld binnen zeer korten tijd zal mee
maken.
Om ongeveer één uur 's middags, toen de
heugljjke tijding wel tot in de uiterste uithoe
ken der stad was doorgedrongen, zagen we
zelfs al een Venkelen ondememenden orgel
draaier, die zijn orgel met vlaggen versierd
had, om zoo bij te dragen tot verhöoging der
feestelijke stemming, die toen vooral in de
binnenstad overal voelbaar was.
Rotterdam ontvangt het bericht
met vreugde.
Werd de feestvreugde van de eerste Rot-
terdamsahe V. V. V.-Week verstoord door
een droeve gebeurtenis in het Koniniklijk
Huis, deze derde week van optimisme ziet
plotseling te midden van de stedelijke en
nationale driekleur, waarmede de stad rijke
lijk is getooid, de oranjevlag in top gaan bij
de heugelijke tijding van de verloving
van H. K. H. Prinses Juliana.
Als 'n loopend vuurtje ging de verrassen
de mededeeling rond. Voor de bulletins,
welke al tegen twaalf uur overal in de stad
verspreid hingen, Verdrongen zich de be
langstellenden, druk besprekend deze voor
ons geliefd Vorstenhuis zoo belangrijke ge
beurtenis. De spaarzame gegevens, welke
deze bulletins nog maar gaven, prikkelden
de belangstelling, doch voorloopig moest men
ziöh daarmede tevreden stellen.
Op de officieele gebouwen, het Stadhuis
het eerst, ging de Oranje-vlag in top, een
voorbeeld, dat weldra door vele particulieren
werd nagevolgd, zoodat de stad spoedig
overal een feestelijk aanzien bood. Op het
carillon van het stadhuis begon de stadsbed-
aardier de heer F. Timmermans, een pro
gramma van nationale liederen te spelen. De
klanken van het oude Wilhelmus, welke
over de stad uitwaaiden als de wapperende
vlaggen, wekten plotseling bij ieder oprecht
vaderlander de gevoelens van hechte sym
pathie met ons Vorstenhuis. Men nam niet
eenvoudig kennis van de heuglijke tijding,
neen men leefde er oprecht in mee.
In verschillende etalages verscheen te
midden van een haastig aangebrachte ver
siering het portret van de Prinses. De extra
edities welke op straat werden verkocht,
werden den verkoopers uit de handen ge
rukt. Een ieder was vol belangstelling om
Het slot der Lippe's in Detmold.
nadere gegevens te vernemen omtrent den
toekomstigen prins-gemaal. Voorloopig was
dit nieuws echter nog zeer beperkt van aard.
Die belangstelling openbaarde zich ook op
de gemeentebibliotheek, waar plotseling al
lerlei aanvragen binnenkwamen omtrent de
genealogie en het geslacht van den a.s.
Prins-gemaal.
Ook in de buitengemeenten yan Rotterdam
was het verrassend bericht spoedig bekend,
overal werd zeer druk gevlagd.
Ook de Rotterdamsche haven bood weldra
een feestelijk aanzien.
Te Arnhem.
Van de mededeeling der verloving van
H. K. H. Prinses Juliana heeft men ook in
Arnhem met groote vreugde kennis genomen.
De trams rijden bevlagd door de straten en
uit vele particuliere woningen wappert de
driekleur. Allerwegen wordt Oranje gedragen
en verschillende particuliere autobezitters
versierden hun wagens met de kleur van ons
Vorstenhuis- Enkele vereenigingen verzonden
reeds felicitatie-telegrammen naar den „Rui-
genhoek".
In verband met de verloving van H. K. H-
Prinses Juliana zal de K. R. O. het program
ma van hedenavond wijzigen.
In plaats van het opgegeven programma
wordt te 8.10 uur begonnen met het „Wil
helmus". Daarna zal een korte beschouwing
worden gewijd aan het heugelijke feit. Ver
volgens speelt het K.R.O.-orkest de jubel-
ouverture van C- M. von Weber.
Het speciale programma wordt besloten
met het „Wien Neerlandsdh bloed".
De A.V.R.O. heeft hedenmiddag te half
een het programma gewijzigd en door Pierre
Palla op het orgel gedurende een half uur
vaderlandsche liederen ten gehoore doen
brengen.
Detmold, de hoofdstad van Lippe in vogelvlucht.
de Nederlandse!!-
grens, tegen 't oude
"IET ver van
Duitsche
Westfalen aan, ligt het voormalige
vorstendom Lippe, voor een groot
deel bedekt door de bosschen van
het Teutoburgerwoud, dat zich van
het Noordwesten naar het Noord
oosten tusschen de oude bis
schopssteden Osnabrüqk en Pader-
born uitstrekt.
Prachtige bosschen. van loofboomen, hier
en daar onderbroken met naaldbosschen, be
dekken voor het grootste deel dezen bergke
ten. Het land is van een zeer bijzondere
schoonheid. De heide gaat over in beboschte
heuvels, die weer door weiden van elkaar zijn
geschieden. Hier en daar ziet men dorpjes en
steden liggen, waarvan de meeste als bad
plaats een groote bekendheid hebben gekre
gen. Het geheele gebied is bijzonder rijk aan
geneeskrachtige bronnen en nergens liggen
in het Noordelijk deel van het Duitsche rijk
de kurplaatsen zoo dicht bij elkaar als in het
Lippische land.
Ook voor den Nederlander, die zijn vacantie
buiten de grenzen doorbrengt, is Lippe en het
Teutoburgerwoud niet onbekend! Geen vain
hen, die in het Teutoburgerwoud vertoefd
hebben, zal verzuimd hebben den Grotenburg
met het geweldige Hermannsdenkmal, het
symbool der Germaansche overwinning op de
Romeinsche legerscharen, te bezoeken. Hier
heeft het woud ook zijn grootste breedte en
oefent op allen een bijzondere aantrekkings
kracht uit door zijn lieflijkheid en wonder
lijke schbonheid, waardoor een ieder, die een
maal de bekoring van dit dichtbegroeide
bergland heeft gekend, er steeds gaarne te
rugkeert.
Nauw met den Grotenburg en daardoor met
het geheele Teutoburgerwoud verbonden is
Detmold, de residentie van de Lippische vor
sten.
Weinig zullen de Nederlanders, die in Det
mold en in andere badplaatsen in Lippe bekend
zijn, vermoed hebben, dat de naam Lippe nog
eens in de geschiedenis zoo nauw met Ne
derland verbonden zal worden als nu door
de verloving en het a.s. huwelijk van H. K. H.
Prinses Juliana met prins Bernhard zu Lippe-
Biesterfeld staat te gebeuren.
De geschiedenis van Lippe, zijn volk en zijn
vorstengeslacht, gaat terug tot in de vroege
middeleeuwen.
Voor de 2de eeuw is geen enkel feit met
zekerheid en historische nauwkeurigheid vast
te stellen. In oude kronieken wordt beschre
ven, hoe de heeren van Lippe reeds in de
oudste tijden onder de Germaansche volken in
groot aanzien stonden en als zoogenaamde
„edele heeren" groote bezittingen erfelijk be
zaten. Historisch staat vast, dat de heeren
van Lippe reeds Karei den Groote met de
wapenen gediend hebben.
De eerste heerscher over Lippe, van wien
met zekerheid iets gezegd kan worden, is
Bernhard, heer van Lippe, die met zijn broer
Hermann in het leger van keizer Lotharius
diende, toen deze nog Saksisch hertog was.
Beiden namen een groot aandeel in het beleg
van Munster in 1121. De oudste oorkonde,
waarin over Bemhard van Lippe iets te vin
den is, dateert van 1123.
De stichter van Lippstadt.
De figuur van Bernhard den tweede, dia
waarschijnlijk omstreeks 1140 geboren werd,
verschijnt reeds in een duidelijk historisch
licht. Hij was een geboren krijgsman en wordt
ook beschouwd als de stichter van Lippstadt
en van Lemgo. Toen hij ouder werd besloot hij
in een klooster te gaan, doch zijn avontuur
lijke geest hield het daar niet lang uit.
In 1211 toen hij reeds een grijsaard was
trok hij met bisschop Albert van Riga me
de op een kruistocht tegen de Germaansche
heidenen. Hjj sloeg de stammen der Esten en
Russen terug en vlocht zich bij die gelegen
heid nieuwe lauweren wegens zijn groote
dapperheid.
De overmacht der heidenen was echter groot
en omdat men wel inzag, dat het onmogelijk
was zonder hulp van buiten op den duur tegen
hun invallen stand te houden, werd Bemhard
naar Denemarken gezonden om koning Wal-
demar hulp te vragen. Deze werd gaarne ver
leend. Daarna trok Bernhard naar Rome om
Paus Honorius den derde eveneens om hulp
te vragen en hem met* aandrang te verzoeken
de bedreigde Christenen in het verre Noorden
bij te staan.
De Paus benoemde den grijsaard als blijk
van waardeering voor zijn verdiensten tot bis
schop van Selburg. Als een merkwaardigheid
vooral omdat ons land hierbij betrokken
is kan nog vermeld worden, dat Bemhard
op de terugreis over Oldenzaal kwam en daar
de bisschopswijding ontving van zijn zoon
Otto, die toentertijd bisschop van Utrecht was.
De dynastie erfelijk gegrondvest.
De bezittingen van het geslacht zu Lippe
hadden zich in den loop der jaren door erfenis,
door verovering en door samenvoeging aan
zienlijk uitgebreid. In 1150 kwamen zij in het
bezit van Detmold, in 1322 van Schwalenberg,
Biesterfeld en Weissenfeld. In 1368 werd het
eerstgeboorterecht ingesteld en daarna eigen
lijk de dynastie erfelijk gegrondvest.
Nadat in 1405 de toenmaals zoo schoone en
rijke bezitting Stemberg tot de goederen der
Lippe's was toegevoegd, kreeg het geslacht in
1528 officieel den titel van graaf.
De eerste Lippische Heer als
vredestichter in ons land.
De eerste Lippische heer, die dien titel
voerde, was Bemhard de achtste. Hij verbleef
meestal in het slot van Detmold, evenals zijn
zoon graaf Simon de zesde zu Lippe, die van
15631614 regeerde en niet slechts onder de
Lippische heeren de eerste plaats inneemt,
doch ook een rol heeft gespeeld in de Duitsche
geschiedenis, De geschiedschrijvers, die zich
met deze figuur hebben bezig gehouden, schet
sen hem allen als een bijzondere persoonlijk
heid, die een der merkwaardigste verschijnin
gen van zijn tijd is geweest. Zijn aan afwisse
lingen en avonturen zoo rijke leven voerde
hem ook naar de Nederlanden, waar hij in
1591 en 1592 vertoefde. Hij maakte toen deel
uit van de in opdracht van keizer Rudolf den
tweede ondernomen bijzondere missie naar
Belgie en naar ons land, om te trachten den
vrede te stichten tusschen koning Philip den
tweede van Spanje en de in opstand geko
men Nederlanden. De eigenhandige aanfèeke-
ningen van den graaf over deze reis worden
in het vorstelijke huisarchief van Detmold
bewaard.
Merkwaardig is, dat waar Miinster en Pa-
derborn oude bisschopssteden zijn met een
overwegend katholieke bevolking, in Lippe
het protestantisme, reeds van den eersten
tijd der reformatie af, grooten invloed heeft
gehad. Ook de graven van Lippe hadden het
protestansche geloof aanvaard.
Simon de zesde, over wien wij hierboven het
een en ander mededeelden, heeft reeds in zijn
jeugd den godsdiensstrijd meegemaakt. Na
den dood van zijn vader zond zijn moeder hem
met het oog op zijn ontwikkeling naar Parijs.
Hjj was daar juist in den tjjd van den Bartho-
lomeusnacht.
Slechts met moeite gelukte het den jon
gen graaf zich verborgen te houden en op
die manier aan de vervolging der protestanten
te ontkomen. Op lateren leeftijd was het aan
zijn bezonnenheid te danken, dat de opstand
van de Lemgro'ers, nadat de gereformeerde
leer officieel ingevoerd was, zonder bloedigen
strijd verliep.
De stamvader van het geslacht.
Zyn zoon, graaf Simon de zevende, wordt
beschouwd als de stamvader van het geslacht
Lippe-Detmold, dat bijna drie eeuwen de re-
geerende tak in Lippe is geweest.
In 1789 werden de leden van het regeerende
huis tot vorsten verheven met den titel Fuerst
zu Lippe. Daarnaast ontstonden twee gra
felijke zijtakken: Lippe-Biesterfeld en Lippe-
Weissenfeld. Als een bewijs van de vele be
trekkingen, welke van de vroegste tijden af
tusschen Lippe en Nederland bestaan hebben,
kunnen wij nog vermelden, dat een der Lip
pische graven, Simon Heinrich, gehuwd was
met burggravin Amalie zu Dohna, souvereine
vrouwe van Vianen en Ameiden, erfburggra-
vin van Utrecht, waardoor de heerlijkheid
Vianen in het bezit kwam van het Lippische
het middelpunt de Duitsche binnenlandsche
politiek gestaan, mede door het persoonlijk
ingrijpen van den Duitschen keizer. De kwes
tie trok zelfs de aandacht ver over de gren
zen van het kleine land en werd aan buiten-
landsche hoven en kanselarijen besproken.
De Lippische troonstrijd, die in 1895 uit
brak, is oorspronkelijk een familiestrijd tus
schen de in Detmold regeerende hoofdltnle
en de beide grafelijke zijtakken Lippe-Biester
feld en Lippe-Weissenfeld. Eerst toen er ze
kerheid bestond, dat' de hoofdlinie zonder'
mannelijke erfgenamen zou uitsterven, nam de
familiekwestie een staatkundig karakter aan.
De laatste regeerende vorst.
Als laatste regeerende vorst stierf in 1895
vorst Woldemar. Zijn eenige broeder, prins
Alexander, die sinds vele jaren in een inrich
ting voor geesteszieken verpleegd werd,
kwam voor de troonsopvolging niet in aan
merking. Er waren toen drie pretendenten
voor den Lippischen troon: het vorstelijk huis
Schaumburg-Lippe en de grafelijke takken
Biesterfeld en Weissenfeld. Het zou ons te ver
voeren de aanspraken, welke elk der preten
denten meende te kunnen doen gelden, hier
uiteen te zetten. In de Lippische archieven
kan men daarover eetn schat van literatuur
vinden. Het probleem Werd bjj een scheidsge
recht, onder voorzitterschap van den koning
van Saksen, aanhangig gemaakt en na een
langdurige procedure werd de linie Lippe-
Biesterfeld in het gelijk gesteld en besteeg
Ernst, graaf en heer zu Lippe-Biesterfeld,
graaf van Schwalenberg en van Stemberg
enz., den Lippischen troon. Hij heeft zich een
buitengewone populariteit weten te verwerven
en een standbeeld in het Detmolder slotpark
getuigt nog van de vereering, welke zjjn on
derdanen hem toedroegen.
Ernst had twee zoons: de oudste, Leopold
en de jongere, prins Bernhard. Leopold volgde
hem in 1905 als vorst van Lippe op en regeer
de tot 1918. De revolutie-golf, welke by het
©«AHbURQ
hüsmoveh.
ft K r
De ligging van het voormalig vorstendom LippeBiesterfeld.
huis. Hun zoon, Friedrich Adolf, werd, naar
uit bescheiden in de Lippische Landesbiblio-
theek bleek, naar Leiden gezonden om daar
met „dem Prinzen von Oranien und anderen
Leute von Kondition bekannt gemacht zu
werden". Graaf Friedrich Adolf werd echter
In Leiden ziek en zijn moeder haalde hem na
verblijf van een jaar in ons land weer naar
Detmold terug.
Ook later zou Friedrich Adolf nog met de
Nederlanden in contact komen zij het dan
ook op een andere wijze.
De prins van Oranje deed, toen de Fram-
schen het Rijnland waren binnengevallen, een
beroep op den keurvorst van Brandenburg.
Deze had een verbond met verschillende Duit
sche vorsten gesloten en zond den prins hulp
troepen. Graaf Simon Heinrich van Lippe, de
vader van Friedrich Adolf, besloot een regi
ment ruiters te zenden om de vereenigde Ne
derlanden te hulp te komen.
Zijn zoon werd tot overste aangesteld en
nam aan tal van veldslagen tegen de Fran-
schen deel. Zoo wordt zijn naam genoemd en
die van het Lippische regiment bij den slag
van Fleuris en bij dien van Neerwinden.
Naast de vorstelijke linie en de beide gra
felijke linies is et nog een vierde tak, welke
met Lippe verbonden is. Het is de linie Lippe-
Alferdissen, welke in de 18de eeuw door hu
welijk het graafschap Schaumburg verkreeg
en sinds dien tijd Schaumburg-Lippe genoemd
wordt. Sinds 1807 is ook deze tak vorstelijk.
Kwestie over de troonsopvolging.
In 1895 is groot opzien gewekt in Duitsch-
land door den strijd over de troonsopvolging
in Lippe. Deze kwestie heeft een tijdlang in
einde van den wereldoorlog over Duitschland
ging en het keizerrijk en alle koninkrijken en
vorstendommen wegvaagde, maakte aan. zijn
bestuur een einde. Thans woont hij terugge
trokken en eenvoudig op het oude slot in
Detmold.
Zijn broeder Bernhard is de vader van den
verloofde van onze prinses.
LippeBiesterfeld in den laat
sten tijd.
Graaf Ernst, die in 1905 <jp den Lippischen
troon kwam, woonde in het slot Obercaesel
met het daarbij behoorende oude klooster
Heisterbach. In het park van Heisterbach be
vindt zich ook het mausoleum van de heeren
zu Lippe-Biesterfeld.
De latere vorst Leopold en zijn broeder,
prins Bernhard, werden beiden in Obercassel
geboren.
Hun jeugd brachten de beidé prinsen voor
een groot gedeelte door op het kasteel Neu-
dorf bij Bentschen in het tegenwoordige Po
len, een bezitting der familie.
Leopold en Bernhard gingen soo&ls ge-
Wioonte was hij de zoons van vorstelijken
huize in militairen dienst. Leopold werd
oficier hij de garde-uhlanen in Potsdam en
Bemhard bij de huzaren.
De militaire loopbaan van Leopold nam vrij
spoedig een einde, omdat hij in verband met
de troonsopvolging in Lippe zü» °ntslag nam.
Prins Bernhard was en bleef officier. Na
de troonsbestijging van zijn vader werd hij
overgeplaatst naar het huzarenregiment „Kei-
zet Nikolaas van Busland" in Paderbom,
waardoor hij in de nabijheid van het ouder
lijk huis en van het Lippische volk bleef.
VAN PRINSESJE TOT PRINSES. V.l.n.r. de doopplechtigheid van het Prinsesje; de Prinses met Haar Moeder op een kinderfeest in den Koekamp te Den Haag; de Prinses met Prins Hendrik
voor de Julianakerk te Den Haag, waar zij op 16-jarig en leeftijd de geloofsbelijdenis aflegde; de Prinses op weg naar de aula der Leidsche Universiteit op dén dag harer promotie; de Prinses tljdent
een radiotoespraak, waarmede de actie van het Crisis Comité werd ingezet en de Prinses met haar grootmoeder, wijlen koningin Emma.
