CONSTITUTIONEELE CRISIS IN
ENGELAND.
HTLLEOERSBERC.
Conflict tusschen koning
Edward en Britsche
regeering.
DIEPE INDRUK IN
ENGELAND.
Groote schade voor nationale
en rijksbelangen gevreesd.
Een spoedige beslissing
verwacht.
DONDERDAG 3 DECEMBER 1936
TOONEELWEDSTRIJD „MUTUA
AMICITIA",
V.Z.O.D speelt „De dienstknecht
in het huis".
DE ARMENRAAD.
ARENA.
BARTLETT—ROBERTSON.
Verhooging van subsidie^
ROTTERDAMSCHE RECHTBANK
HULPSECRETARIE IN PERNIS.
DAGELIJKSCHE ONGEVALLEN.
INSTITUUT VOOR SCHEEPVAART
EN LUCHTVAART.
BURGERLIJKE STAND.
ADVERTEERENDE
m ZAKEN
DURE N HET
LANGST!!!
De internationale tooneelwedstrjjd, welke
de Kon. Erkende Declamatieclub „Mutua Ami-
citia" ter gelegenheid van haar veertigjarig
jubileum heeft uitgeschreven, is gisteren in
Gebouw Palace aan de Botersloot voortgezet.
Waren den vorigen keer de Antwerpenaren
te gast, thans kreeg een ensemble uit eigen
stad gelegenheid zjjn kunnen te toonen. De
Kon. Erkende vereeniging „V. Z. O. D." ver
scheen voor het voetlicht met „De dienst
knecht in het huis", zedenspel in vijf bedrijven
door Charles Rann Kennedy.
We hebben reeds meermalen onze verwon
dering en spijt uitgedrukt over het gemis aan
idealisme vooral bij vereenigingen, die toonaan
gevend willen zijn. Men teert voor zijn reper
toire hoofdzakelijk op ouden kost uit de ver
laten keuken van het officieele tooneel en
doet ook in zijn spel-opvattingen, alsof de tijd
twintig jaar lang heeft stilgestaan. Waarlijk,
er wordt te conservatief vastgehouden aan
wat wij zouden willen noemen litterair too
neel. Het schijnt voornaam te staan in zekere
kringen, maar vergeten wordt, dat het niet
meer van dezen tijd is van de acteurs louter
voordrachtspecialiteiten te willen maken, met
vervaging van de actie en een demonstratief
gebrek aan fantasie in spel en regie. De ba
kens zullen verzet moeten worden, anders
herhaalt zich de geschiedenis van onze vade
ren, die „Zwarte Griet" maar niet de eeuwige
rust gunden en „De Twee Weezen" nu nog
naar hun ouders laten zoeken.
Over het stuk van Charles Rann Kennedy
qua inhoud en strekking kent men onze mee-
ning. Daarover behoeven we dus niet verder
uit te weiden. De constructie doet langzamer
hand aan een vergroend jaquetje denken,
dat noodig door een smakelijk colbertje ver
vangen moet worden.
„V. Z. O. D." heeft met haar beste krach
ten het werk bezet, maar vermocht niet
er ziel in te blazen. Er was gemis aan stijl en
sfeer, een compositietalent van de leiding. We
zouden het praedicaat verdienstelijk kunnen
verleenen, doch of dit in 'n zwaar concours als
dat van „Mutua" voldoende kansen biedt is
een vraag, die wij gevoeglijk aan het oordeel
van de jury kunnen overlaten.
Het talrijk opgekomen publiek heeft de op-"
voering aandachtig gevolgd en na afloop de
spelers langdurig toegejuicht.
Woensdag 6 Januari gaat, eveneens in .Pa
lace", de vierde opvoering van dezen wedstrijd
Dan verschijnt de Schiedamsche Tooneelver-
eeniging „Utile Dulci" met „Mijlpalen", too-
neelspel üt drie bedrijven door Arnold Bennet
en Edward Knoblauch.
Het nieuwe program van Arena voor de
eerste helft van December, schittert door
enkele nummers uit. Vooral de equilibristische
sensaties van de Lambarts, en de humoris
tische maar tegens de knappe knotsen-jong
leurs dAgolis trekken sterk de aandacht in
het voor-pauze, de grappige zee-leeuwen van
Else Wallemda in het tweede deel van den
avond. Een levende gashouder houdt er wel
de spanning in, maar kan ons toch weinig
1 bekoren om de consequenties welke voor
Omikrons gezondheid wel aan dergelijke ex
perimenten verbonden moeten zijn.
Vroolijke clowns, dansers, een jodelaar,
mondharmonica-spelers vullen het program
ma aan. Jammer dat Sylvain Poons met zijn
platitude de sfeer zoozeer verstoort. Arena
staat toch eigenlijk te hoog in variété-kunst
in al haar variaties om dergelijke banaliteiten
voor het voetlicht te brengen. Wij voelen ons
dan ook genoopt wegens dit nummer zeer
strikt voorbehoud voor volwassenen te ma
ken. Wij hebben overigens goede reden te
verwachten, dat heel spoedig een betere
„sketch" ten tooneele zal verschijnen.
Een aardig moment is, als onmiddellijk
na de pauze het orkest inzet met „pour u:
mot d'espoir" een compositie van den di
recteur van Arena Arthur Spitz; een wel
verdiend en hartelijk applaus voor dit knappe
stukje werk, dat den geest van het milieu zoo
zuiver weergeeft.
Een concert van heit pianistenpaar Ethel
Bartlett en Rae Robertson behoort altijd tot
de beste en meest volmaakte kunstavonden
van het seizoen. Ze hebben in Rotterdam een
groote schare van bewonderaars, en juist
daarom viel het zoo op, dat de Nutzaal maar
matig was bezet.
Ook nu weer hebben ze door him schitterend
spel en innig doorvoelde voordracht een avond
gegeven van hooge en voorname kunst. Het
concert werd geopend met twee bewerkingen
door Busoni van Mozart en „Fantasia für ein
Orgelwalze en „Duettlno Concertante", waar
van vooral het eerste door het sterk patheti
sche en zwaar op de handsche arrangement
niet In staat was veel indruk te maken en
zeker ver van den Mozartsttjl afbleef. In het
„Duettino" was het karakter beter bewaard.
Een ander nummer van het program „Alt
Wien" van Castelnuovo-Tedesco maakte even
min een sterken indruk. De schitterende ver
tolking, welke het kreeg, kon de leegheid
ervan niet wegwerken en evenmin aan het
uiterlijk effect, dat heel de compositie ken
merkt, wat diepte geven. Smakeloos is boven
dien het derde deel: Foxtrot Tragico, dat
het vervallen Weenen van na den oorlog
„schildert" aan te duiden als „Memento Mori".
Met de Fantasia in f-moll van Schubert
(vierhandig), „Pièce en si mineur" van Ro-
partz en „Scherzo" van Saint Saëns kwam het
program op hoog artistiek peil en hier gaven
beide kunstenaars weer het allerbeste in
technische afwerking en doorleefde voor
dracht. Dan blijkt weer de zeldzame hoogte,
welke zjj in het samenspel hebben bereikt,
een samenspel zoo volkomen op elkaar afge
stemd, als alleen twee menschen, die elkaar
in artistiek opzicht geheel begrijpen, na jaren
lang samenwerken kunnen bereiken. Het suc
ces was vanzelfsprekend groot en niet eerder
wist men van scheiden voor twee extra's
waren gegeven. Een ervan was de bewerking
van een aria van Bach: „Schafe können sicher
weiden", dat we meer van hem hebben ge
hoord en dat door de ontroerende innigheid en
door de meditatieve sfeer, waarin het door het
immateriëele spel werd geheven, het glans
punt van den avond werd.
G.
Gedurende de maand November werd 205
maal door de Brandweer uitgerukt op eigen
gelegenheid met 368 slangenwagens. Klein.
alarm met 37 slangenwagens, in totaal 282
maal uitgerukt met 544 slangenwagens.
De motorreservewagen is 4 maal uitgerukt
voor brand. Groot materiaal is gedurende No
vember niet gebruikt. Er is water gegeven
met 23 stralen en 40 gummislangen.
In de vergadering van 1 October 1.1. werd
ter voorbereiding van de credietaanwijzing
in onze handen gesteld het besluit van Ge
deputeerde Staten dezer provincie d.d. 16/26
September houdende vernietiging van het be-
luit van 6 Mei 1936 tot vaststelling van de
bijdrage aan den Armenraad voor het jaar
1936 op ƒ45.460, met bepaling van die bij
drage op ƒ62.985 schrijven B. en W. aan den
raad.
Deze aangelegenheid is in de Commissie
voor de financiën behandeld aan de hand van
een overzicht, waaraan we het volgende
ontleenen:
Ter zake van de opheffing hebben nog
eenige besprekingen op het Departement van
Binnenlandsche Zaken plaats gehad. Daarbij
heeft de secretaris-generaal verklaard dat,
indien de Armenraad zoodanig zou bezuini
gen, dat de resteerende kosten niet hooger
zouden zjjn dan die de gemeente zelve zou
moeten besteden, de beoogde maatregel wel
licht zou kunnen worden ontgaan Verzoent
werd met het oog daarop een voorstel van
den Armenraad te onderzoeken, volgens het
welk ƒ26.000 op de uitgaven zou worden
bezuinigd.
Naar aanleiding van deze bespreking is
den Minister bij schrijven d.d. 9 Juli 1935
bericht, dat nagegaan was, hoeveel de meer
dere kosten voor den Dienst voor Maatschap
pelijk Hulpbetoon zouden bedragen, indien
deze Dienst de werkzaamheden van den Ar
menraad zou overnemen. Aangezien het werk
van dezen Raad toch reeds voor gedeelte
mede door de gemeente wordt verricht, zou
kunnen worden volstaan met een betrekke
lijk geringe personeelsuitbreiding n.l. 4 con
troleurs, 1 klerk en 1 schrjjver. Met inbegrip
van 1000 bureaukosten, zou de meerdere
uitgaaf ƒ11.730 per jaar bedragen, afgezien
van de kosten, die wegens den overgang voor
de samenstelling van een kaartsysteem en
dossiers zouden moeten worden gemaakt.
Daar het subsidie aan den Armenraad is
te stellen op ruim ƒ60.000 per jaar, zou de
opheffing van dit instituut een reëele bezui
niging van 50.000 op de gemeentelijke uit
gaven beteekenen.
Bjj schrijven van 28 Juli 1936 heeft de Mi
nister van Binnenlandsche Zaken echter be
richt, dat „nauwgezette overweging met het
oog op de belangen van de armenverzorging
in Uwe (deze) gemeente" had geleid tot de
conclusie, dat opheffing van den Armenraad
te dezer stede niet kan worden bevorderd.
Aan den Armenraad werd hierbij nog de
voorwaarde gesteld, dat voor de gemeente
een volledige besparing van 26.000 per
jaar zou moeten worden verkregen.
Op de begrooting voor 1937 zal dus niet
eene bezuiniging van 50.000 worden verkre
gen, doch een uitgaafpost van ƒ36.985 pa-
raiseeren.
In de Commissie voor de financiën is op
gemerkt, dat de Regeering, blijkens haar
schrijven van 24 Maart 1936, de opheffing
van den Armenraad, als onderdeel van hst
dekkingsplan 1933 heeft aanvaard en dat het
daarom bevreemding wekt, dat de Minister
van Binnenlandsche Zaken, zonder de door
Rotterdam verstrekte gegevens te weerleg
gen, een nadere beslissing heeft genomen,
waardoor een alleszins gemotiveerde maat
regel, welke tot reëele beperking van de ge
meentelijke uitgaven zou hebben geleid, moet
worden teruggenomen.
Wat betreft de credietaanwijzing hebben
wjj de eer U in overweging te geven, reke--
ning houdende met een mededeeling van den
Armenraad, dat voor 1936 in totaal 57.460
noodig zal zjjn, een bedrag van ƒ12.000 ten
laste van Volgn. 1020: „Kosten van den Ar
menraad" te brengen, met gelijke verminde
ring daartegenover van Volgn. 1199: „On
voorziene uitgaven".
Bij het Centraal-Rapport omtrent de ge
meente-begrooting voor 1937 is andermaal de
wenschelijkheid bepleit om voor de inwoners
van de aan onze gemeente toegevoegde ge
bieden van Pemis, Hoogvliet en deelen van
de gemeente Rfioon en Poortugaal de gelegen
heid te openen om tot het sluiten van huwe
lijken binnen dat gebied over te gaan. In
gevolge onze bij de Memorie van Beantwoor
ding op dat Rapport gedane toezegging, doen
wij U hieronder ons voorstel daartoe toe
komen, aldus schrijven B en W. nu aan den
Raad.
Bij herhaling toch is gebleken, dat bij de
inwoners van het betrokken gebied, mede
met het oog op de aan de overkomst naar
het Raadhuis alhier verbonden kosten, de
wenseh levendig blijft naar de mogelijkheid
van huwelijksvoltrekking binnen dat gebied.
Teneinde daartoe te kunnen geraken, zal
de vestiging van een hulpsecretarie binnen
het toegevoegde gebied naar onze meening
noodig zijn.
De hulpsecretarie zouden wij willen vesti
gen in het v.m. Raadhuis van Pernis, dat ten
aanzien van het toegevoegde gebied centraal
en derhalve voor het beoogde doel gunstig
gelegen is.
Wij zouden evenwel de werkzaamheid van
de hulpsecretarie als zoodanig willen beper
ken tot de verrichtingen betreffende den
Burgerlijken Stand. Bijzondere voorzieningen
zijn daartoe niet noodig, omdat in het be
trokken gebied bereids door Uwe Vergade
ring benoemde ambtenaren aanwezig zijn, die
mede tot huwelijksvoltrekking bevoegd zijn.
De vestiging van een hulpsecretarie staat
intusschen niet aan de gemeente, maar aan
Gedeputeerde Staten. In verband daarmede
hebben wij de eer U voor te stellen ons Col
lege machtiging te verstrekken om aan Ged.
St. in overweging te geven het aan onze ge
meente toegevoegde gebied aan te wijzen ais
deel der gemeente, waar een hulpsecretarie
zal zijn gevestigd.
Vanmorgen om kwart voor 11 is de 50-jarige
houtwerker K. Gardenier, wonende van Speijk-
straat, op de houtopslagplaats van K. j. Bos
Zn. aan de Houtlaan, terwijl hjj een balk
aan het versjouwen was, uitgegleden en ge
vallen. De balk kwam hem op de borst. Met
een ribfractuur is de man opgenomen in het
ziekenhuis aan den Coolaingel.
Om half 10 vanmorgen is in de Oranje
boomstraat de 31-jarige wielrijder P. F. Ber
nard, wonende aldaar, aangereden door een
vrachtauto, bestuurd door den 20-jarige chauf
feur W. v. Dalen, wonende Kipstraat.
Het slachtoffer is met inwendige kneuzin
gen vervoerd door den G.G.D. naar het zieken
huis aan den Coolsingel en aldaar ter verple
ging opgenomen.
Uitspraken.
De rechtbank heeft veroordeeld:
K. P. de G. 19 jaar bijrijder, wegens mein
eed, verdachte had als getuige a décharge ge
hoord in een strafzaak tegen den chauffeur
G. van 't L. die zich wegen3 een aanrijding
te verantwoorden had een valsche verklaring
afgelegd, tot 2 maanden gevangenisstraf, met
aftrek van de preventieve hechtenis.
H. B. 53 jaar landarbeider te Geervliet, we
gens diefstal van hout ten nadeele van den
polder Abbenbroek, tot 2 maanden gevange
nisstraf.
C. W. van 't H. 21 jaar plaatwerker, we
gens diefstal van electrische energie ten na
deele van de gemeente, tot 1 mpand gevange
nisstraf.
J. S. M. 29 jaar en A. J. H. J. 28 jaar elec-
tricien, wegens mishandeling van J. van Tol,
tot ieder 1 maand gevangenisstraf, voorwaar
delijk met een proeftijd van 3 jaren, bene
vens 10 boete subs. 4 dagen hechtenis.
Poging tot inbraak bij Gebrs. Gerzon.
De rechtbank heeft voortgezet de behan
deling van de zaak tegen den 30-jarigen schil
der H. V. gedetineerd, die zich in den nacht
van 15 op 16 October zou hebben schuldig "ge
maakt aan poging tot diefstal uit de modema
gazijnen van Gebrs. Gerzon aan de Leuve-
haven. Verdachte had gedurende het geheele
vooronderzoek hardnekkig ontkend, doch even
voor de eerste behandeling had hij aan den
president een brief geschreven, waarin hij be
kende. Toen de president op die eerste zit
ting aan verdachte vroeg, of hij bij die be
kentenis bleef, antwoordde verdachte bevesti
gend, maar het bleek alras, dat verdachte een
voorstelling van zaken gaf, waaruit zou moe
ten worden geconcludeerd, dat verdachte vrij
willig teruggetrokken was, zoodat hjj dus
niet strafbaar zou zjjn.
Gisteren nu heeft de rechtbank een aantal
getuigen gehoord, doch de getuige, wiens ver
klaring in strjjd is met de opgave van ver
dachte, een nachtwaker, die in het vooronder
zoek heeft verklaard, dat, toen hij voor het
pand stond een 'krakend geluid zjjn aandacht
trok, waarop hij even later dezen verdachte
gezien had, was niet verschenen, zoodat we
derom uitstel moest volgen. Thans zal de
rechtbank de behandeling voortzetten op 4
December.
De verzameling van het Instituut voor
Scheepvaart en Luchtvaart aan het Haring
vliet 68, werd gedurende de maand Novem
ber bezocht door 2032 personen, terwijl het
aantal bibliotheekbezoekers 1379 bedroeg.
Uitgeleend werden 1394 boeken; 94 inlich
tingen werden verstrekt.
Ten behoeve van de verzameling werden
navolgende modellen en voorwerpen ontvan
gen: een model van de cockpit van het Jun
kers Ju. 52 vliegtuig, zes stuks kogellagers
S.K.F.; een Glenfield Patent stofvrije smeer-
dop.
Aangiften van 2 December J93G.
BEVALLEN: C. W. v. Houwelingen—Schols
,71 de Leeuw van Weenen—Been d. A.
Velthuizen—Houtman d. S. de Jong—Raske
z. J. C. K. VerbeakBerger z. J WM
Karstens—de Schepper d. P. M. M. klooé dé
,r d. M. Brugmans—Wildschut z. c. 1'.
v. d. Horst—v. Mantgem z. J. v. Wijngaar
den—v, Haasteren z. A. Riegman—Joosee d.
D. Dekker—v. d. Spek d. J. v. d. Velde- v
Rooyen d. J. EngelsBos z. W. v. d. Perk
Kraayo z. - G. M. Emond—v. d. Bosch z.
L. E. J. M. Mlihlheim—den Ouden d. M. den
Dikkenboer—Grootendorst z. E. C. Vt. Janson
—Emmerich z. M. C. ter Hoeve—Mellegc-rs '1.
F. C. DiekKoster z. M. W. Lengkeelc
Weltevrede z. S. J. de Klerk—de Jong d.
W. M. S. Korteland—Peters d. A. Cremcr—
v. Velthoven d. C. J. VisserPolet z. N.
VinkBrouwer d. G. K. Boutden Braber d
H. A. C. v. d. WijstDuiker z. M. G. .T.
Wiersmav. d. Ploeg d. E. M. Kerkhoff-
Hoekstra z. J. v. d. Putv. Bellen z. - V.
T. VeenstraMulder z. S. H. Surdi—v. Waard
huizen d.
GEHUWD: H. W. Holzhauer jm. 24 j. en C. E.
Jansen jd. 18 j. J. Kooymans jm. 26 j. en A.
Post jd. 23 j. C. Beijn jm. 28 j. en J. T. Witte-
veen jd. 24 j. A. Banning jm. 23 j. en W.
Adriaanse jd. 20 j. C. Binnendijk jm. 22 j. en
A. A. M. Peters jd. 21 J. M. Broere jm. 29 j.
en N. Boender jd. 23 J 'D. Brouwers jm. 32
j. en C. van Treuren jd. 30 j. J. Bruintjes
jm. 28 j. en A C. T. Pijl jd. 29 j. K. Frans-
sen jm. 22 j. en D. van den Broek jd. 24 j.
A. de Groot jm. 24 j. eh A. de Ruiter jd. 30 j.
P. T. M. Janssen Jm. 32 j. en H. Oomens
jd. 23 J. J. C. Kramer jm. 24 J. en J. C. Fok-
kens jd. 24 j. C. A. Kremers jm. 25 j. en
A. M. Nieuwland jd.. 25 j. J. de Kwant wedr.
40 j. en B. E. Haaze jd. 31 j. L. Molendijk
im. 26 j. en A. M. Laan jd. 22 j. D. Roodbol
jm. 27 j. en M. F. Plerot jd. 22 j. P. Scbriek
jm. 26 j. en M. Janson jd. 23 j. P. Trouwborst
jm. 26 j. en J. Peters jd. 29 j. J- H. van Uden
jm. 23 j. en C. A. van Vessem jd. 177 j. N.
Vos jm. 26 J. en M. C. Wuyts jd. 23 j. J.
van de Wal jm. 24 j. en C. Klomps jd. 19 j.
J. de Boer Jm. 28 j. en C. J. A. Visser jd. 23 j.
N. W. Ploegsma jm. 48 j. en G. W. Koster
Jd. 335 j. G. Romein jm. 22 j. en P. T. van
Hulst jd. 24 j. H. M. Schwedler jm. 22 J. en
H M. Overdyk jd. 23 j. J. J. Abom jm. 27 j.
en P. J. Klink jd 22 j. L. Boers jm. 22 j.
en M. I. Kninpel jd. 21 j. H. C. ten Bokkel
Huinink jm. 32 J. en A. G. C. Eijkman jd. 28 j.
M. Dormits jm. 28 j. en M. Pijneman ges.
35 j. h. C. Flooren jm. 20 j. en T. C. Elder-
broek id. 19 j. F- N. Groeneveld jm. 30 j. en
J. C. Seheulderman jd. 26 j. A. Janssen jm.
22 j. en J. P. Oliemans jd. 25 j. J. R. de
Jonge jm. 37 j. en G. J. Roderkerlcen ges. 25 j.
H. A. Klein jm. 33 j. en C. van Gent jd.
29 j. G. Klip 1m. 31 j. en A. J. Brasnennin"
jd. 22 J. P. Kraaveveld Jm. 22 j. en K. H.
van Rosmalen jd. 17 j. E. L. V. Laukens jm.
25 j. en C. J. van der Stelt jd. 22 1. G. Luyke
jm. 24 j. en F. van Buren jd. 23 J. C. A.
Nijhuis jm. 30 j. en A. P. Addeson jd. 23 j
C. B. van Orlé jm. 29 i en J. Tielen jd. 25 .1.
J. J. Seheffer ges. 33 j. en J. van Loon id.
19 j. G. J. Sparenberg jm. 30 j. en J. E.
Wilderom jd. 25 j. G. J. Valkhof jm. 28 j. en
c. van Kemnen jd. 30 j. M. W. van de West«-
laken Jm. 28 J. en H. Braun id. 20 j. P. W.
van Dam jm. 31 j. en C. C Dobber jd. 22 j.
L B. Friton jm. 31 j en E. C. Knottenbelt jd.
2i' 1 A. Oosthoek jm. 31 1. en M. P. Briedé
ld. 22 j. H. P. van Pelt Jm. 25 j. en H. B.
Freriks jd. 24
OVERLEDEN: L. Groeneweg z. 14 j.^— Q. A.
Pijl man v. E. C. v. Mepurs 68 J. P. Koote
man v. K. R. Verdoes 67 j. - A. v. Berkel ongeh.
vrouw 84 j. - D. Paans wede. v W. Schram 73
j. J. C. Oosterwijk vrouw v. F. A. Nolier fl
1 A. Admiraal wede. v. M. v. Wezemaal 86
j T. J. v. Loo man v. H. I. Kimmel 69 1.
Voorts als levenloos aangegeven W. A. Ge-
leijnse—v. d. Eist, zoon M. C. Brouwer—
Verwoert, zoon.
DE SCHIETWEDSTRIJDEN.
De jaarlijksche schietwedstrijd van den Bjjz.
Vrij willigen Landstorm is geëindigd. Na een
spannenden strijd moest in enkele gevallen
het lot beslissen.
De uitslag luidt: Afd. Scherpschutters: 1.
A. Zeemeijer, 49 punten: 2. A. v. d. Akker Jr.,
49 p.; 3. A. A. C. van Asch, 49 p.: 4. P. A.
Wuijster, 49 p.; 5. J. Vis. 49 p.; 6. Benard,
49 p.; 7. Roozenbeek, 48 p.
Afd. Scherpschutters le klas: 1. G. Jansen,
45 p; 2. J. Paulsen. 45 p; 3. J. S. Robert, 43
p.; 4. P. C. Goedhart, 43 p.
Er zijn onderwerpen, uiterst kiesch en
teer, welke men als katholiek journalist
zeer ongaarne ter sprake brengt. Men doet
er het zwijgen toe, zoo lang mogelijk, tot
op een bepaald moment de zaak niet alleen
openbaar wordt, maar zelfs een gebeurte
nis met groote, nauwelijks ove unbare
politieke gevolgen. Een feit, dat zjjn stem
pel op een land of tijdperk gaat drukken.
Het was bekend, dat er, sinds geruimen
tijd, een zeer ernstig conflict tusschen koning
Edward van Engeland en zijn ministers be
stond. Dit conflict liep over de openbare
activiteit van den vorst, welke niet steeds
parallel met de politiek van zijn regeering
georienteerd was; maar bovenal over daden
uit het particuliere leven van den koning.
De regeering meende, dat de koning zjjn
taak niet steeds ernstig genoeg opvatte, en
dit is de groote grief dat zijn leven niet
overeenstemde met de moreele waardigheid,
welke van den heerscher van een toch chris
telijk imperium vereischt wordt.
De Engelsche pers bewaarde lang het stil
zwijgen tegenover de geruchten en berich
ten, welke vooral in Amerika verbreid wer
den. Tot eindelijk dit angstige zwijgen ver
broken werd door den Anglicaanschen bis
schop van Bradford, dr. A. W. F. Blunt, die,
zooals wij in ons ochtendblad meldden, het
sacramenteele karakter, dat aan een konings
kroning in Engeland verbonden wordt, ver
dedigde; en daarbij de zeer ernstige en in
drukwekkende woorden toevoegde: „Wij
hopen, dat de koning zich bewust is van
hetgeen hij behoeft. Sommigen onzer zou
den wenschen, dat h" meer positieve blijken
er van gaf, dat hij Ach daarvan bewust is"
Dezewoorden hebben in Engeland een
geweldigen indruk gemaakt. Zij zijn aan
leiding geworden, dat de crisis, welke in
de hoogste regeeringskringen reeds een
acuut karakter had aangenomen, naar bui
ten uitgebarsten is, en daardoor een betee-
kenis heeft gekregen, welke diep in de ge
heele Engelsche politiek doordringt. Er zijn
reeds bladen, welke duidelijk genoeg laten
doorschemeren, dat óf wel koning Edward
VIII afstand moet doen van den troon, óf
wel de regeering-Baldwin moet heengaan.
En het Fransche blad „Excelsior" meldde
zelfs, dat „volgens geruchten, welke gister
avond laat in betrouwbare Engelsche krin
gen de ronde deden, mevrouw Simpson Don
derdag (heden) Engeland zou verlaten om
naar Frankrijk te komen, en dat de koning
haar zou vergezellen".
Wij willen de sensatie laten, voor wat ze
is. Maar in dit bericht ligt toch de kern
van de ontstellende moeilijkheden, waar
voor het Engelsche hof en de Engelsche re
geering zich momenteel geplaatst zien. En
hoe eerbiedig en waardig de Engelsche pers
het pijnlijke geval ook behandelt, men voelt
toch duidelijk de bezorgdheid, zelfs de be
nauwenis, welke ook de Engelsche openbare
meening heeft aangegrepen.
De .News-Chronicle" vat de zaak als
volgt samen: „Het probleem, dat reeds eeni-
gen tijd aanleiding tot allerlei praatjes geeft,
is: een van de intieme vriendinnen van den
koning is mevrouw Ern. Simpson, reeds
tweemaal gehuwd, en ook tweemaal ge
scheiden, Amerikaansche van geboorte. Men
gelooft, dat het de wensch van den koning
is met haar te huwen. Wanneer hij dat wil,
is het de vraag, of zij over de kwaliteiten
beschikt, welke voor een koningin van En
geland vereischt worden. En of de koning
dan wel het kabinet als woordvoerder van
de openbare meening hierover moet beslis
sen. De koning, zoo goed als ieder man, kan
beslissen met wie hij een verbintenis, voor
het leven wil aangaan. Hij had overeenkom
stig zijn verlangen in het huwelijk kunnen
treden, zoo langihij nog prins van Wales was;
zijn gemalin zou dan geen koningin, doch
prinses-gemalin geweest zijn. De koning zou
zonder twijfel bereid zijn toe te stemmen,
indien het parlement een wet aannam, waar
bij aan de kinderen, welke uit deze verbin
tenis zouden voortspruiten, het recht van
opvolging wordt ontzegd".
Uit het dubbele aspect van het probleem,
het moreele en het juridische, waaraan
nog een kerkelijk probleem is toegevoegd
is aldus een constitutioneele crisis van den
eersten rang, zooals de „Daily Mail" zich
uitdrukt, ontstaan; en het blad voegt er aan
toe, dat de abdicatie van den koning mil-
lioenen van zjjn onderdanen met de grootste
droefheid zou vervullen. Andere bladen
eischen een officieele ontkenning van de
geruchten en praatjes, opdat de eer van
koning en land ongedeerd uit deze onver
kwikkelijk affaire te voorschijn zullen
komen.
De eer van koning en land.
Want de droeve liefdesgeschiedenis van
den koning is een imperiale kwestie gewor
den, waarbij niet alleen de godsdienstige en
moreele gevoelens van het geheele Britsche
rijk betrokken zijn, maar ook het diepe be
sef, dat de monarchale gedachte, welke het
imperium samenhoudt, ongerept en onge
schonden moet blijven. En als dan ook de
laatste weken zoovele gewichtige bijeen
komsten door het Engelsche kabinet gehou
den zijn, dan hielden deze, naar nu erkend
wordt, niet zoozeer verband met den ge
spannen internationalen toestand, maar met
de binnenlandsch-Engelsche constitutioneele
crisis. Met de geweldige vraag, of de koning
zou moeten abdiceeren dan wel of hij zijn
huwelijksplannen zal opgeven.
Men krijgt den indruk, dat deze crisis voor
zijn eindpunt staat. De koning heeft gisteren
voortdurend besprekingen met Baldwin en
zijn intieme raadgevers gevoerd, en heden
morgen zijn deze hervat. Maar intusschen
heeft een nieuwe factor ingegrepen: de
openbaarheid. Wat deze beteekent, valt
nauwelijks te overschatten. Zeker echtei
verhaast zij de eindbeslissing. Want het is
ondenkbaar, dat een dergelijke pijnlijke aan
gelegenheid voor koning en monarchie nog
langer onopgelost kan blijven, nu de open
bare meening er in gemengd is.
(Van onzen correspondent).
Londen, 3 December.
De „Manchester Guardin" maakte gisteren
de eerste openbare toespeling op een den
koning betreffend persoonlijk vraagstuk,
waarbij een hoogst belangrijk constitutioneel
probleem betrokken is.
Het was in verband hiermede, en niet in
verband met den Europeeschen toestand, dat
Vrijdag plotseling een zitting van het kabi
net gehouden werd. Het persoonlijk vraag
stuk bestaat hieruit, dat de koning een hu
welijk wil aangaan, dat de goedkeuring zijner
ministers niet wegdraagt. Het constitutioneel
probleem betreft de verhciiding tusschen den
koning en zjjn ministers.
Terwijl er geen constitutioneele wet be
staat, welke den koning beperkt in de keuze
eener toekomstige gemalin en hij zelf de huis-
wet, die trouwens het ebenbürtigkeitsbeginsel
niet erkent, zou kunnen wijzigen, eischen de
conventies der constitutie, dat de koning zich
in alle zaken, welker belang het rijk of het
land kan treffen, zich zal laten leiden door
den raad, door den eersten minister hem ver-,
strekt. Tot deze zaken behoort zonder twijfel
ook een eventueel huwen van den koning,
waaruit de erfgenaam der troon geboren zal
worden. De koning heeft den eersten minister
van het kabinet er va.n in kennis gesteld, dat
hij een huwelijk wenscht te sluiten.
De eerste minister heeft geadviseerd aan
zjjn voornemen geen gevolg te geven.
In politieke en journalistieke kringen wist
men sinds lang reeds, dat er sprake was van
betrekkingen tusschen den koning en een
dame, zonder dat men evenwel wist of hij
voornemens was deze betrekkingen een ander
karakter te geven dan zjj volgens de in om
loop zjjnde geruchten hadden. Amerikaansche
bladen had^n hierover zonder veel voorbe
houd geschreven, maar de Engelsche pers had
dit geschrjjf bijna volmaakt genegeerd, hier
bij gedreven door een gevoel van loyauteit en
betamelijkheid.
Volgens de Amerikaansche bladen, die in
ieder geval zeer overdreven voorstellingen
verspreid schjjnen te hebben, zou koningin
Mary haar toestemming hebben gegeven tot
een huwelijk, dat niet vereenigbaar zou zjjn
geweest met de belangen van de kroon. Toe
stemming van de moeder des konings is echter
niet noodig, maar hoe het ook zjj, deze geruch
ten hebben veel kwaad gedaan zoowel aan het
prestige des konings in Amerika en Canada
als ook aan het prestige van Groot-Brittannië
en de Britsche monarchie.
De rede, door dr. Blunt, den bisschop van
Bradford;'1 Dinsdag gehoiid'en voor'de dioce
sane conferentie schijnt slechts toevalliger
wijze verband te houden met deze crisis. Vol
gens verklaringen van den bisschop zelf was
deze rede reeds zes weken geleden opgesteld
en in Zuid-Engeland heeft men er betrekke
lijk weinig aandacht aan geschonken.
Daarentegen blijkt de rede in het Noorden
een zeer diepen indruk gemaakt te hebben
en een der grootste Noordelijke provinciebla
den, de „Yorkshire Post", schreef, dat de
woorden van dr. Blunt gerechtvaardigd wer
den door „zekere mededeelingen die versche
nen zjjn in de Amerikaansche bladen van naam
en zelfs in eenige bladen der dominions en wel
ke niet met onverschilligheid bejegend kun
nen worden".
Sommige Londensche bladen pogen daar
entegen hedenmorgen de zaak nog zooveel
mogelijk en bagatelle te behandelen. De
„News-CJhronlcle" schrijft er zeer weinig over
en de „Morningpost" wjjdt er wel een kort
hoofdartikeltje aan, doch doet het in haar
nieuwskolommen voorkomen, alsof de beraad
slagingen van de ministers en de audiëntie
van mr. Baldwin bij den koning voornamelijk
verband hielden met dr. Blunt's rede.
Het kan niet ontkend worden, dat in re-
geertngskringen bezorgdheid heerscht. Gis
teravond is mr. Baldwin, die den indruk
maakte zeer neerslachtig te zjjn, door den
koning ontvangen. Dit onderhoud duurde
veertig minuten. Daarvoor had het kabinet
een zitting gehouden van twee en een half
uur, pogend een uitweg te vinden uit de
moeiljjkheden. Mr. Baldwin verliet gisteren
het lagerhuis plotseling in het midden van
het debat en reed naar het paleis, waar bjj
om tien minuten voor zes aankwam en on
middellijk door den koning ontvangen werd.
Om half zeven verliet mr. Baldwin het pa
leis weer. Dit was de tweede audiëntie die
hij deze week bjj den koning had. Twintig
minuten later reed de koning alleen uit in
een auto.
Omtrent het onderhoud van mr. Baldwin
met den koning wordt bjj wijze van gerucht
medegedeeld, dat hij den koning heeft aan
geraden in het openbaar aan te kondigen, dat
hjj niet voornemens is te huwen. Mr. Bald
win zou m het bjjzonder den nadruk
gelegd hebben op den ernst van den toestand,
waarin de kroon zou geraken. Ook zou hjj
erop gewezen hebben, hoezeer de nationale
en de rijksbelangen hierdoor op een kritiek
oogenblik in de itnernationale verhoudingen
zouden geschaad worden.
Namens het kabinet, dat geheel eenstem
mig is, zou hjj zjjn diep leedwezen er over
hebben uitgesproken, dat het kabinet tot de
conclusie zou zijn gekomen, dat tenzjj over
eenstemming kan worden bereikt een toe
stand zou ontstaan, waardoor een positieve
formeele crisis zou kunnen worden verhaast.
Een van de voorstellen die gedaan zouden
zijn, zou hierin bestaan, dat de koning zou
huwen met wien hjj wil, maar dat het par
lement zou hebben te beslissen, wie koningin
zou zijn en wie tot de troon zou worden ge
roepen als opvolger!
Op deze wijze zou de koning dus kunnen
huwen met de vrouw zjjner keuze, terwjjl de
kinderen uit het huwelijk zouden worden
uitgesloten van de troonsopvolging.
Een dergeljjk voorstel beschouwt men nog
steeds als een van de oplossingen van de
moeiljjkheid.
Na zjjn terugkeer van het paleis in Dow-
ningstreet had mr. Baldwin gisteravond een
onderhoud met sir John Simon, dat meer
dan anderhalf uur duurde, yervolgens be
raadslaagde hjj met verschillende leden van
het kabinet en mr. Attlee den leider van de
oppositie. Waarschijnlijk zal vandaag een
speciale zitting van het kabinet gehouden
worden.
De hertog van York, die de vermoedelijke
troonopvolger is en met de hertogin een be
zoek aan Edinburg bracht, is gisteravond
naar Londen teruggekeerd en hier heden
morgen aangekomen.
Hoewel er nog geen eigenljjke crisis
heerscht, vat de regeering het probleem,
waartegenover zij gesteld is, zeer ernstig
op. Er is vrees, dat indien het probleem niet
wordt opgelost, een hoogst ernstige consti
tutioneele crisis zou ontstaan, waarbjj het
rijk in zjjn geheel betrokken zal worden.
Men moet in aanmerking nemen, dat de
kroon de voornaamste en volgens veler op
vatting de eenige constitutioneele band is
tusschen de zelfbesturende deelen en aet
rjjk. Volgens berichten uit de dominions is
ook daar een diepe indruk gemaakt door de
moeiljjkheden.
Aan mr. Mackenzie King was een vraag
.gesteld in verband met deze gebeurtenis. Hjj
•had de tegenvraag gesteld: „Heeft mr. Bald
win reeds een verklaring afgelegd?" Toen
hem geantwoord werd, dat dit niet het geval
was. zei de mr. Mackenzie King: „Ik heb
mets te zeggen. Ik heb tal van geruchten
gehoord, toen ik mjj in Engeland bevond en
ook daarna. Maar ik wil er mij niet over
uitlaten".
Het kabinet van het Australische gameene-
best is voor heden te Canberra bijeengeroe
pen. Zoowel de regeering als de oppositie in
Australië zjjn het eens over de constitutio
neele vraagstukken, welke verbahd houden
met de aanvaarding Van den koning van. het
advies van zijn ministers.
In het Australische huis van afgevaardig
den zou de kwestie heden ter sprake ge
bracht worden door den leider van de ia-
bourpartij.
Men verwacht, dat de Britsche regeering
binnenkort, wellicht reeds heden, een open
bare mededeeling zal doen. Dit is des te nood
zakelijker, omdat op het oogenblik heel En
geland over deze zaak spreekt, en het publiek
diep geschokt schijnt te zjjn. Reeds krijgt men
den indruk, dat van welken aard de oplossing
ook moge zjjn, groote schade is toegebracht
aan het oogenblikkelijk prestige der kroon,
dat toen George V stierf hooger dan ooit
stond.
De bladen bespreken den toestand in hun
artikelen op eerbiedigen toon, toch zeer ernstig
Zjj alle geven uiting aan de verwachting, dat
de koning een juiste keuze zal doen in over-
eenstemmlhg met zjjn persoonlijke waardig
heid en met de eer der kroon.
Dat onder het publiek velerlei geruchten de
ronde doen is begrjjpeljjk. Zoo hoort men spre
ken van de mogelijkheid dat de koning ten
einde dit huwelijk te kunnen sluiten afstand
zal doen van de kroon en de hertog van Itork
hem zal opvolgen.
In dit verband moeten ook de fluctuaties
beschouwd worden, welke zich voordeden in
de verzekeringspremies bjj LJoyds, betreffen
de wijziging in den datum van de kroning.
Ook' de beurs weerspiegelde de spanning
gisteren zeer duidelijk. Het scherp terugloo-
pen van regeeringsfondsen was evenwel ge
deeltelijk toe te schrjjven aan de vrees, dat
Duitschland moeiljjkheden in Spanje tracht uit
te lokken, maar vond toch waarschijnlijk op
de eerste plaats haar oorzaak in geruchten
betreffende den koning en in verband hier
mede ook veranderingen in het kabinet.
De juiste opvatting van de moeilijkheid is
deze, dat ze van constitutioneelen aard is. De
huwelijksplannen des konings hebben een ern
stig meeningsverschll tusschen hem «n zijn
ministers tengevolge en laatstgenoemden zou
den niet,' zonder geheel liet democratisch par
lementaire stelsel in gevaar te brengen, kun
nen dulden dat de koning tegen hun advies in
een stap deed, waarbjj de toekomst van het
land en van het rijk nauw betrokken is.
Dc vraag, of de koning onverschillig is op
godsdienstig gebied heeft hiermede niets uit
te staan Tal van Engelsche koningen zrjn on
verschillig en erger dan dat geweest en het
zjjn evenmin de godsdienstige gevoelens van
de vrouw zjjner keuze, welke in dit opzicht
den doorslag geven. Een al te nauw verband
tusschen de moeilijkheid en de rede van bis
schop Blunt mag dan ook niet gezocht wor
den.
De voornaamste zin uit diens rede was:
„Sommigen onzer zouden wenschen, dat de
koning meer positief bljjk gaf van het besef
van zjjn afhankelijkheid van de Goddelijke
genade." Dit heeft natuurlijk niets uit te staan
met den rang of den stand van de vrouw, die
hjj zou willen huwen. De bisschop schijnt vol
komen onbekend te zjjn geweest met 's konings
plannen Heel zijn crltiek ging over het ver
meende gebrek aan godsdienstzin van den
koning.
De bisschop, nader terugkomend op zijn
woorden, zeide gisteren: In de laatste paar
maanden hebben minstens een half dozjjn per
sonen in verschillende plaatsen mjj gezegd:
de kroningsplechtigheid zal een comedie zijn
daar de koning niets om godsdienst geeft.
Het leek mjj zeer ongelukkig dat de menschen
aldus spraken en dit is de reden waarom ik
mij aldus uitgelaten heb.
LONDEN, 3 December. (R.O.) De hertog
van York heeft vanochtend een bezoek ge
bracht aan koningin Mary.
LONDEN, 3 December (HAVAS). Men Is
van meening, dat de raadslieden, die vanoch
tend in het Belvedère paleis, den koning op
zochten, belangrijke documenten met zich
droegen, betreffende de troonopvolging.
Indien de koning niet op zijn beslissing
inzake zijn voorgenomen huwelijk terugkomt,
zal hjj, dat is tenminste in parlementaire
kringen de meening, waarschjjnljjk een of
ander wetsontwerp ter onderteekening ont
vangen, waarbjj hjj afstand doet van den troon.
Xn de omgeving van den premier Baldwin
ia men intusschen minder pessimistisch en
hoopt men nog, dat oen compromis zal kunnen
gevonden worden.
Algemeen is men echter van meening, dat
de koning, welke beslissing hjj ook nemen zal,
die beslissing onverwijld zal hebben te treffen
en dat de constitutioneele crisis binnen enkele
dagen moet zjjn opgelost.
De kabinetszitting, die vanochtend zou plaats
hebben, is uitgesteld, maar den geheelen dag
door hebben particuliere besprekingen tus
schen de ministers plaats gevonden.
