KERKVERVOLGING IN 'T DERDE RIJK.
Vroeg Franco 60.000
Duitschers?
DE SCHANDELIJKE MOORD OP BARON
DE BORCHGRAVE.
Aarzelende houding van Spaak,
MAAVPAG 11 JANUARI 1937
Aartsbisschop Gröber wil zich
niet aan de censuur der
gestapo onderwerpen-
AUTOSTAKING OP EEN
CR1T1EK PUNT.
Er wordt gedreigd met een algemeene
staking in de V. S.
RECORD-POGING VAN
BROOCK MISLUKT.
Noodlanding te Bari, op zijn vlucht
EngelandKaapstad.
ONDER LAWINE BEDOLVEN.
Talrijke toeristen gedood.
HET KRUISBEELD WEER IN EERE
HEVTGE AARDBEVING
GEREGISTREERD.
Geruchten over een stormachtig
debat te Berchtesgaden.
,Geen oorlog, die met brood
kaarten
wordt"
begonnen
JOURNALISTIEKE GEVAREN IN
SPANJE.
FRANKRIJKS ZORGEN OM
MAROKKO.
EEN ZEER STELLIG DEMENTI
VAN D.N.B.
Zelfs in Spanje bevinden zich geen
Duitsche „troepen".
Scherp requisitoir van senator
de Dorlodot.
Het departement van buitenlandsche
zaken heeft acht dagen laten
voorbijgaan, alvorens op
waardige wijze in Madrid
te intervenieeren.
Overbrenging van liet lijk
naar België.
ERNSTIG ONGELUK BIJ WIELER
WEDSTRIJD.
Drie personen verdronken.
WENNER ZOU GEEN ZELFMOORD
HEBBEN GEPLEEGD.
Hij drukt zelf zijn kerkelijk
ambtsblad.
MGR. DR. GRÖBER, aartsbis
schop van Freiburg, een der
weinige leden van het Duitsche Epis
copaat, die destijds een aanneembare
oplossing in het conflict tusschen Kerk
en Staat in het Derde Rijk mogelijk
achtte, en die daarom langen tijd het
vertrouwen der Duitsche regeering
genoten heeft, heeft zich thans genood,
zaakt gezien^ om een nieuw herderlijk
schrijven uit te vaardigen, daar hij
zijn kerkelijk ambtsblad niet onder
preventieve censuur der geheime staats
politie wenschte te plaatsen.
De Aartsbisschop heeft zijn ambtsblad in
cyclostile naar de geestelijkheid gezonden, on
der toevoeging van- de volgende bemerking;
„Wanneer dit Herderlijk Schrijven ook al niet
gedrukt is, heeft het toch even goed recht
op de bescherming, zooals die in artikel 4
van het Concordaat tot uitdrukking is ge
bracht, daar het in druk geven van ons blad
ons onmogelijk werd gemaakt. Dit Herderlijk
Schrijven geldt evengoed als de nummers van
het ambtsblad en moet in het archief van
iedere parochie bewaard worden".
Nadat de Aartsbisschop van Freiburg in
zijn inleiding den nadruk heeft gelegd op het
vele goede dat in den nieuwen staat werd tot
stand gebracht, vervolgt hij: „Jammer genoeg,
ik herhaal het, jammer genoeg heeft het af-
geloopen jaar ons in eigen vaderland veel stor
men gebracht op godsdienstig en kerkelijk ge
bied.
„Iemand zou wel absoluut buiten de werke
lijkheid der dingen staan, ofwel totaal ver
blind en doof zijn, wanneer hij zou durven
beweren, dat er overal in Duitschland vrede
heerscht op kerkelijk gebied en dat het Chris
tendom en de Katholieke Kerk op alle plaat
sen in gelijke mate hoogachting, vrijheid zou
den genieten zooals haar tegenstanders.
Met groote smart en diepe bezorgdheid heb
ben wij vooral in de laatste maanden telkens
weer tastbaarder moeten constateeren, dat de
vijandige aanvallen tegen onze Kerk en het
Christendom belangrijk verscherpt zijn, zoo
wel wat den omvang als de hatelijkheid be
treft, waarmede zij tegen ons wordengericht.
De kalmeerende woorden en de enkele gebeur
tenissen die op eenige beterschap zouden wij
zen in de laatste weken, kunnen aan dit on
weerlegbare feit niets veranderen, daar wij
thans, het is God geklaagd, de totale doelbe
wuste oogmerken van den godsdienststrijd
duidelijk erkennen uit de houding onzer tegen
standers; de enkele dagen van rust kan men
slechts beschouwen als korte verpoozingen in
den strijd en als een wapenstilstand, maar .niet.
als een vermindering of een totaal beëindigen
van;; den strijd. Deze moderne Kulturkampf-
leiders geven met steeds grooter driestheid
(en niet minder domheid) zelf toe, dat zij
tenslotte niets anders verwachten dan hun
uiteindelijke zegepraal over het Christendom
en de Kerk.
De Bisschop bespreekt dan verschillende
brandende vraagstukken van onzen tijd wel
ker oplossing hem uiterst bezorgd maken en
die het Duitsche volk dreigen te verbitteren of
tot vertwijfeling te brengen.
Moet nu de Katholieke Kerk ondanks haar
groote bereidwilligheid om ook in trouw en
offervaardigheid den nieuwen staat te dienen,
en ondanks de vriendschappelijke betrekkingen
die volgens den tekst van het Concordaat tus
schen het Duitsche Rijk en den H. Stoel be
staan, telkens weer opnieuw, zü het dan ook
op bedekte wijze, gebrandmerkt en behandeld
Worden als staatsvijand no. 2 en als bondge
noot van het bolschewisme.
Zullen ook in de toekomst de vijanden van
het Christendom en de Kerk onbelemmerd hun
ophitsend propaganda-materiaal onder de mas
sa van het Duitsche volk kunnen verspreiden,
terwijl wij zelf ondanks de waarborgen van
het Concordaat, niet eens onze officieele mede-
deelingen aan de diocesanen ongehinderd kun
nen doen toekomen.
Moet onze Christelijke jeugd die thans door
een nieuwe diep-ingrijpende wet staatsjeugd
geworden is, ook in de toekomst bij voorkeur
het mikpunt worden en blijven van de syste
matische aanvallen, die geen ander doel heb
ben dan de band tusschen Christus en Zijn
Kerk, en veelal ook tusschen de eigen ouders,
doelbewust losser te maken en wat nog erger
is totaal te vernietigen? Moeten ook in het
thans begonnen jaar de Katholieke priesters
en Bisschoppen, en zelfs de eerbiedwaardige
persoon van onzen H. Vader in Rome, herhaal
delijk door heel het land, tot groote verbazing
zelfs van het buitenland, gesmaad en belas
terd mogen worden, zonder dat men ons men*
schelijkerwijze de mogelijkheid biedt, om in
dezelfden breeden kring hetzij in vergaderzaal
of pers met een tegenstander moedig den
degen te kruisen en onze eer, die juist zoo
veel waard is als de eer van anderen, te ver
dedigen, en te verzekeren?
Moet ook in de toekomst, zooals in het ver
leden, het Kruis het meest eerbiedwaardige
teeken onzer Verlossing, en het symbool van
ons geloof troostend op het openbare leven
prjjken, of zooals door sommige autoriteiten
is geschied, onopvallend in een hoek worden
weggeduwd, of ten prooi worden aan een bru
tale vernieling in nachtelijk duister door laffe
Christushaters Moet het onderwijs in ons
land ook in de toekomst het rijk van Christus-
Koning en ter verspreiding van Zijn waarheid
dienen, om uit de kracht van Zijn Goddelijke
leer levenskracht aan de jonge menschen te
schenken, of moet weer geheel in strijd met
de bepalingen van het Concordaat afstand ge
daan worden van ailes wat christelijk en Ka
tholiek is om dë school tè laten worden een
propaganda-inrichting voor het nieuw-heiden-
dom?
Zal de Duitsche onderwijzer en opvoedet
zooals tot nog toe de jonge menschen, en niet
minder zichzelf naar Christus' onvergelijkelijk
voorbeeld vormen, of gaan ze andere idealen
dienen, die uitsluitend in het wisselvallige
tijdsbestek liggen en de feiten van het eeuwig
leven en de Goddelijke Wereldrechter totaal
over het hoofd zien of zelfs ontkennen en be
strijden
Zoo gaat de Bisschop verder en stelt nog
tal van vragen, die tenslotte een pijnlijke weer
gave zijn van het lijden waaronder het Katho
lieke volk in Duitschland gebukt gaat en die
haar hoogtepunt bereiken in deze slotvraag;
„Moet heel het Duitsche volk wat God
moge verhoeden zich voorbereiden op een
van buiten opgedrongen oorlog met het God
loos wereldbolschewisme, doordat men juist
de godsdienstige levenshouding niet meer we
zenlijk en onverzoenlijk tegenover het Russisch
atheisme stelt, doch dat men veel meer be
nadert en zelfs de hand reikt door de veraf
goding van mensch en volk, en de ontkenning
van de onsterfelijkheid der menscheijjke ziel,
hetgeen noodzakelijk tot een toenadering tot
deze godlooze wereldbeschouwing moet leiden
Moet de beweging om het lidmaatschap van
het kerkgenootschap waartoe men behoort op
te zeggen (zooals wij in pijnlijke smart moe
ten vernemen) en die van bepaalde zijde niet
alleen niet ongaarne gezien, maar door voor
beeld en aanbeveling, en zelfs door half be
dekte voorschriften en dreigementen bevor
derd en uitdrukkelijk geëischt wordt, in fla
grante tegenstelling blijven met de toezegging
van onzen FUhrer dat hij de beide godsdien
sten niet in het minst zou aantassen.
De Bisschop wijst dan hoe ook in Rusland
het gezinsleven is uiteengevallen tengevolge
van tweespalt en ontkerstening'.
Tenslotte vermaant de Bisschop de geloo-
vigen óm ondanks alles vertrouwen te hebben
in de toekomst: „Moge het in het nieuwe jaar
ook al pikdonker worden, donderen en de blik
sem inslaan, moge het aanschijn der aarde in
den storm der politieke gebeurtenissen ook ai
gewijzigd worden, Christus is de onvergan
kelijke, de Godmensch, de Eeuwige, de Hei
land en van Zijn Kruis gelden de woorden,
die op de obelisk op het St. Pieterplein in het
Godgewijde Rome de eeuwen door getuigen;
„Het Kruis staat, terwijl de aarde wankelt".
NEW-YORK, 10 Jan. (Un. Press) Thans
zijn 135.000 arbeiders in de 'Amerikaansche
Automobielindustrie in staking.
Intusschen zijn door de leiders der arbeids
organisaties aan den eenen kant en de verte
genwoordigers der General Motors aan den
anderen kant, eischen gesteld, waarin de
voorwaarden geformuleerd zijn waarop men
tot onderhandelingen bereid is. Deze voor
waarden zijn overhandigd aan den heer Frank
Murphy, den gouverneur van den staat Michi
gan, die reeds onderhandeld heeft met beide
partijen en die tot voorzitter is benoemd van
de komende bijeenkomsten.
Met eenig optimisme zou men dus kunnen
zeggen, dat inderdaad eenig schot komt In
de' zaak. Het gaat er nu maar om, dat de-
fabrieken eerst zullen worden ontruimd, zoo
als de werkgevers eischen, dan kunnen de
heeren in conferentie treden.
De arbeidersorganisatie verklaart op zich
te nemen de fabrieken te doen ontruimen,
wanneer verzekering wordt gegeven, dat in
de fabrieken het werk niet hervat zal worden
voor een algemeene regeling der staking tot
stand is gebracht.
Wat de regeering in deze zaak gedaan heeft
blijft vooralsnog beperkt tot het zenden van
rjjksbemiddelaars, als men de vertegenwoor
digers van het ministerie van arbeid zoo mag,
noemen, die in Detroit zrjn gearriveerd. Steeds
meer en luider wordt er echter om persoon
lijke interventie van Roosevelt gesmeekt. Da
heer Roosevelt echter is op het standpunt
gaan staan, dat het arbeidsconflict tusschen
de arbeiders ln de auto-industrie en de Gene
ral Motors een particuliere zaak is en dat
wanneer hij zelf persoonlijk iets doet, hij zich
2°u willen beperken tot een beroep op de va
derlandsliefde van de combattanten.
Men is thans dus feitelijk nog geen stap
verder in de goede richting. Integendeel, de
centrale vakorganisatie te Flint heeft mede
gedeeld, dat zij de zaak der stakers steunen
gal en zoo noodig zelfs een algemeene staking
aal laten afkondigen: - - - -
LONDEN, 10 Januari (HAVAS). De vlie
ger Broock is vanmorgen te 6.10 uur opgeste
gen van Gravesend voor z(jn voorgenomen
vlucht naar Kaapstad. Hij wil het record van
Amy Mollison op dezen afstand verbeteren.
LONDEN, 10 Januari. (R.O.) De poging
van Broock, om het record EngelandKaap
stad te verbeteren, is mislukt. De vlieger
heeft hedenmidag wegens slecht weer te Bari
een noodlanding moeten maken. Hij heeft zijn
plan voorloopig opgegeven en keert naar En
geland terug, doch binnenkort hoopt hij een
nieuwe record-poging te wagen.
BERN, lo Januari (HAVAS). Op den Bri-
sen m het kanton Unterwalden is een lawine
van 0 meter hoogte omlaag gekomen.
Een negental skiërs werd bed0lv<m. Ben red-
dingkolonne heeft de ]Uker>
van zeven van hen
geborgen, de beide anderen overigen heeft
men levend teruggevonden.
BERN, 10 Januari (HAVAS). Behalve op
den Brisen heeft zich ook in het kanton St.
Gallen een ernstig ongeluk voorgedaan. Daa.r
werden vier skiërs door een lawine bedol
ven. Twee hunner vonden daarbij den dood.
De gemeenteraad van het dorp Mouiiieron
en Pareds, waar Clemenceau geboren werd.
heeft in haar' vergaderzaal een kruisbeeld
laten aanbrengen, dat op het feest van Drie
koningen op plechtige wijze is ingezegend.
STUTTGART, 10 Januari (HAVAS;De
seismograaf te Stuttgart heeft een hevige
aardbeving geregistreerd. Men meent, dat de
haard op 400 K.M. afstand moet liggen, het
zij in de Oostelijke, hetzij in de :Fransche al
pen;-
De Nederlandsche kolonie te Parijs heeft op opgeivekte wijze het huwelijk van
H.K.H. Prins--p Juliana medegevierd. De rij met autoriteiten, aanwezig op de
feestelijke bijeenkomst.
BERLIJN, 9 Januari. (Havas.)
Hitier zal Zondagavond uit Berch
tesgaden naar de rijkshoofdstad terug*
keeren.
De „diplomatieke wapenstilstand",
die, naar het zeggen van de officieele
verstrekkers van inlichtingen, moest
samenvallen met de afwezigheid van
Hitler, is niet gestreng in acht geno
men tengevolge van de ontwikkeling
der gebeurtenissen met de „Palos".
Gedurende dien diplomatieken wapen
stilstand, teruggetrokken ïn zijn bui
tenverblijf, bepaalde Hitier nauwkeu
riger zijn politiek in de Spaansche
kwestie.
Op 31 December j.l. werd admiraal Foer-
ster, de commandant van de Duitsche Balti-
sche vloot, officieel op pensioen gesteld. Hét
gerucht deed toen onmiddellijk de ronde in
Berlijn, dat Foerster geweigerd had, de Duit
sche vloot aan de Spaansche kusten te men
gen in 'n actie, die de ernstigste consequenties
kon hebben.
Admiraal Carls, die van den aanvang
van het zenden van Duitsche oorlogs
schepen naar Spanje af zich had doen op
merken door zijn energie, volgde Foerster op.
In Berchtesgaden arriveerde korten tijd na
Kerstmis generaal Faupel, de Duitsche ver
tegenwoordiger bjj Franco. Hij bracht Hitier
een verzoek van Franco over. Deze vroeg, om
aan het front te Madrid te kunnen winnen,
een Duitsch expeditieleger van 60.000 man.
Hitler, die er bij Faupel op had aange.
drongen, dat de nationalisten tot iederen prijs
zouden trachten te overwinnen, legde dezen
eisch voor aan zijn militaire raadgevers.
Generaal von Fritsch, de commandant van
het landleger, deed opmerken, dat noch het
Duitsche rijk, noch het Duitsche leger op dit
oogenblik een dusdanige actie op zich konden
nemen, daar een oorlog op korten termijn
daaruit kon voortvloeien. H{j ging zelfs zóó
ver te dreigen uit zijn functie te treden, wan
neer men niet naar zijn gezaghebbende mee
ning luisterde.
Tezelfdertijd verklaarde een hooggeplaatst
Duitsch militair openlijk in de Berlijnsche
society dat ,,een oorlog, die met broodkaarten
begonnen wordt, een verloren oorlog" is.
De minister van oorlog, von Blomberg,
steunde met zijn gehecle gezag en het ge-
heele vertrouwen, dat hij bij Hitier geniet, de
opvatting van generaal von Fritsch.
Het gerucht van deze besprekingen, die.
naar men zegt, stormachtig verliepen, drong
tot Berlijn door. In militaire kringen ver
wacht men zelfs het aftreden van von Fritsch
en zijn vervanging door generaal von Reiehe-
nau, garnizoenscommandant van Muenchen
en persona grata bij Hitler en de nat. soc.
partij.
Het gerucht, dat een tweede „dertigste
Juni" op handen was, verspreidde zich. De S.S.
zou door het geregelde leger worden ontwa
pend.
Niets van dit alles gebeurde. Hitier wilde
het niet op zich nemen, den raad van zijn
militaire raadslieden in den wind te slaan,
en tot dusver heeft Duitschland het door
Franco gevraagde expeditieleger niet gezon
den. Wèl heeft het te Muenchen en ln andere
deelen van het rijk S.S.-mannen aangeworven,
die naar Spanje gezonden zijn. Bovendien
werden de zendingen speciale wapenen en
technici voortgezet-
De uiteindelijke houding van Duitschland
ten aanzien van de niet-inmenging zal aan den
eenen kant afhankelijk zijn van de reactie der
mogedheden op het Duitsche antwoord van
Januari, aan den anderen kant van het min
of meer snelle succes der krijgsverrichtingen
voor Madrid, waar Berlijn tot iederen prijs
Franco een algeheel succes wil verzekeren.
LONDEN, 9 Januari. (UN. PRESS) Er
worden hier thans een aantal merkwaardige
bijzonderheden bekend omtrent de ontzaglijke
moeilijkheden, waarmede de bultenlandache
oorlogscorrespondenten tn Spanje bi) de uit
oefening van hun taak te kampen nebben,
en over de vrecselijke gevaren, waaraan zy
zijn blootgesteld.
Reporters, die den oorlog in Abessynië
hebben meegemaakt, geven algemeen toe, dat
zij nog nooit zooveel ontberingen en bedrei
gingen hebben ondervonden als ditmaal het
geval is. Een bekend persfotograaf, die tijdens
de operaties in Abessynië met groot succes
foto's maakte, verklaarde, toen hij Spanje
wanhopig verliet: „In Ethiopië was het een
makkelijk leventje, in Spanje is het een hel".
De meeste journalisten verklaren, dat het
gevaar in de steden nog veel grooter is dan
in het open veld, wijl zij voortdurend gevaar
loopen door vallend gesteente te worden
getroffen.
Vele correspondenten hebben Madrid
overigens moeten verlaten wegens het slechte
voedsel, de gebrekkige hygiëne en een
absoluut gebrek aan kolen.
In het begin van den burgeroorlog, toen
de kabëlverbindingen nog normaal function-
neerden, konden zij deze in combinatie met
de telefoon gebruiken, om hun berichten naar
het buitenland door te zenden. Toen echter
de telegraaflijnen van Madrid en Bilbao
werden afgesneden, moesten alle persberich
ten per radio worden verzonden, waardoor
een groote vertraging ontstond, aangezien
officieele diplomatieke en ook particuliere
berichten de voorkeur krijgen boven pers
berichten niettegenstaande de bepalingen van
de internationale telegraaf code betreffende
gelijke behandeling.
Een correspondent van de Unlpress moest
dikwijls vijf k zes uur wachten, alvorens hij
met Londen of Parijs kon telefoneeren. Toch
kan men in Spanje een bericht nog vlugger
telefoneeren dan per radio verzenden. In het
laatste geval ondervindt de verzending soms
wel twaalf uur vertraging.
LONDEN, 10 Januari (HAVAS)
"Reeds vandaag heeft de Brit-
sehe regeering haar vertegenwoordi
gers te Parijs, Ronle en Berlijn
Lissabon en Moskou instructies ge-
géven tot het overhandigen van een
nieuwe nota aan de regeeringen,
waarbij zij vertegenwoordigd zijn,
inzake de naleving van het non-
interventie-accoord, speciaal het stop
zetten van de vrijwilligerstransporten
en de verscherping van de controle
op die naleving van de niet-in-
mehgings-óvereenkomst,
LONDEN, 9 Januari (HAVAS) Ten aanzien
van de infiltratie van. Dui-schers in Spaansch-
Marokko schrijft de „Times", dat Duitsch
land in deze zone een handelsmonopolie heeft
gevestigd en dat de haven van Ceuta in een
moderne versterking is getransformeerd, ge
wapend met zwaar Duitsch geschut. Duitsche
ingenieurs, hebben daarvóór de aanwijzingen
gegeven.
Zelfs indien het Duitsche rijk daarmede zijn
actie eindigde, betoogt het blad, zou dat reeds
het begin zijn van een ernstige bedreiging
voor den status van de zóne,.. maar volgens
geruchten uit geloofwaardige bron wordt Zon
dag te Ceuta een belangrijke Duitsche strijd-'
macht verwacht.
Men kan niet vaak genoeg herhalen, dat de
integriteit van Spaansch-Marokko door
Frankrijk wordt beschouwd als een vitaal be
lang, dat de huidige regeering niet uit het
oog zal verliezen.
De „Manchester Guardian" acht het zeer
wel mogeltjk „dat het „Marokkaansche pro
bleem", dat Europa voor den grooten oorlog
zoo zeer heeft bezig gehouden, thans onder
een anderen vorm opnieuw de gemoederen in
onrust zal houden.
Te Londen weet men, evengoed als te Pa
rijs, dat Duitschland in Marokko intrigeert,
zooals het dat eertijds heeft gedaan. Voor het
oogenblik heeft het probleem echter nog geen
buitengewonen ernst, zijn evolutie zal afhan
gen van het resultaat van den burgeroorlog
en van de houding van Duitschland".
BERLIJN, 9 Januari. (D.N.B.) De in de
buitenlandsche pers verspreide berichten over
een z.g. Duitsche infiltratie in Spaansch-Ma-
-okko dienen, volgens de opvatting van poli
tieke kringen alhier, slechts, om de Europee-
sche openbare meering opnieuw te verontrus
ten en de Spaansche aangelegenheid, welke de
Duitsche en Italiaansche regeeringen blijkens
haar antwoordnota's probeeren op te helde
ren. verder te vertroebelen.
In welingelichte kringen legt men er nog
maals den nadruk op, dat zich noch in Span
je noch in Spaansch Marokko Duitsche troe
pen bevinden.
In dit verband wijst men ook op de ter ge
legenheid van het bezoek van graaf Ciano
aan Duitschland. op 25 October, gepubliceer
de verklaring, waarin uitdrukkelijk de gemeen
schappelijke wensch van Duitschland en Italië
ten aanzien van de handhaving der absolute
zoowel nationale ais koloniale integriteit van
Spanje, werd geuit.
„Het zou", aldus D.N.B., „interessant zijn
te-achterhalen, wie van de verspreiding dezer
berichten .de opdrachtgevers waren, dag,r zjj
(Van onzen correspondent).
De Belgische openbare opinie is ten zeer
ste verbolgen over den moord door roode
Spaansche troepen gepleegd op baron de
Borchgrave, die, zooals men weet, in dienst
was van de Belgische legatie te Madrid.
Wat bovendien de Belgische bevolking heeft
geprikkeld en ook een groot deel van de pers,
is het feit, dat de socialistische minister van
buitenlandsche zaken, Spaak, niet onmiddellijk
bij de roode Spaansche regering tegen dezen
moord op een Belgisch diplomatiek vertegen
woordiger heeft geprotesteerd. Er zijn zelfs
bladen geweest, die beweerden, dat Spaak deze
zaak in den doofpot wilde stoppen, en zjj
plaatsten daartegenover zijn bliksemsnelle op
treden bij de Italiaansche regeering naar aan
leiding van de redevoeringen welke de Rex-lei-
der Degrelle via Italiaansche zenders over de
Rex-beweging in België heeft uitgesproken.
Deze verontwaardiging is ook tot uiting ge
komen in de senaatscommissie van buiten
landsche zaken, waar door den katholieken se
nator baron de Dorlodot in een serie vragen
aan den minister van buitenlandsche zaken
een scherp requisitoir tegen Spaak's late en
weinig krachtige interventies inzake den
moord op de Borchgrave werd gehouden.
Om te beginnen was de Borlodot er niet
over te spreken, dat de regelmatig bij de roode
regeering geaccrediteerde Belgische diploma
tieke vertegenwoordigers niet op hun post wa
ren, toen het drama zich heeft afgespeeld. Als
4e Belgische diplomatieke vertegenwoordi
gers, aldus de Dorlodot, Madrid hebben moeten
verlaten omdat de regeering niet meer in staat
was, de veiligheid der gezanten te waarbor
gen. dan was het in de eerste plaats plicht der
Belgische regeering, al het personeel der le
gatie terug te roepen. Thans heeft de regee
ring verantwoordelijkheid op zich genomen,
ondergeschikte ambtenaren van het Belgische
gezantschap hun leven bloot te doen stellen,
terwijl hun chef, de gezant, zichzelf in veilig
heid had gesteld. Is dan. in de oogen van de
Belgische regeering, het leven van een Bel
gische legatie-raad of van een attaché niet
evenveel waard als dat van een gezant? En
sedert wanneer mag het hoofd van een legatie
zjjn post verlaten, zoolang deze niet absoluut
onhoudbaar is geworden? Nog verschillende
andere ^pertinente' vragen in dezen geest Wer
den door de Dórlodot gesteld;
Spaak heëft hierop in een van te voren ge
redigeerde nota een antwoord gegeven, waar
van wij de voornaamste gegevens hieronder
laten volgen.
De minister begon met er op te wijzen dat,
toen de gezanten der verschillende mogend
heden Madrid niet bestemming naar St. Se
bastian hadden verlaten, ook de Belgische am
bassadeur zich onder hen bevond. Later heeft
hij zich, zooals velschillende andere gezanten,
te St. --de-Luz gevestigd. Het bestuur dei
gezantschappen werd tijdens hun afwezigheid
door jonge zaakgelastigden waargenomen.
Hetzelfde was het geval met de Belgisclte
ambassade, waarvan het beheer in Augustus
1936 werd toevertrouwd aan burggraaf Ber-
ryer. Deze bleef daar tot 25 October, op wel
ken datum hij met verlof naar België ging.
Daar er zich toen nog zeven Belgische fami
lies te Madrid bevonden, werd de Belgische
consul te Madrid, de heer Chabot, met de lei
ding van de ambassade belast. Onder die fa
milies bevond zich baron de Borchgrave. Hij
bood zijn diensten aan de ambassade aan en
deze werden ln de eerste dagen van Augustus
aanvaard. Zijn hoédanigheid van attaché -ver
leende hem de diplomatieke onschendbaarheid
Hij Ontving een geldelijke vergoeding.
Uit deze verklaringen van Spaak trok baron
de Dorlodot de conclusie, dat tusschen 25 Oc
tober erf 22 December 1936, dus gedurende een
buitengewone gevaarlijke periode op alle ge
bied, de ambassade van België maar door .een
gewoon'consul werd bestuurd.
Na deze onderbreking zette Spaak zijn ex
posé voort. Op 22 December ontving hij een
telegram, waarin de verdwijning van de
Borchgrave werd aangekondigd. Denzelfden
dag seinde hij aan Chabot, dat hij onmiddellijk
een onderzoek moest eischen, dat hijzelf moest
volgen.
Van 22 tot 28 December bleef men zonder
nieuws. Chabot, die Inmiddels het geval bij
de Spaansche autoriteiten had aangegeven,
vernam den 28sten. at het stoffelijk overschot
van de Borchgrave te Fuencarral was terug
gevonden. Spaak werd i hiervan 's anderen
daags op de hoogte gebracht. Eerst op dien
dag heeft de Belgische regeering zich recht
streeks met de Spaansche volksfrontregeering
in verbinding gesteld. De zaakgelastigde Ber-
ryer, was inmiddels te Madrid teruggekeerd.
Tot 4 Januari j.l. werd niets meer vernomen.
Hier deed zich tusschen Spaak en de Dorlo
dot een nieuw incident voor. Waarom, zoo
riep de katholieke senator uit, zou de Spaan
sche regeering zich ook haasten, aangezien u
toch geen datum in uw nota hebt aangege
ven/op welken u een antwoord wilde hebben?
U was van het overlijden van de Borchgrave
op de hoogte dén 29sten December en eerst
twee dagen latèr, heeft u een vaag com
muniqué aan de pers daarover verstrekt.
Spaak antwoordde hierop: „Wij hebben de
familie vóór de pers op de hoogte willen
brengen"
De Dorlodot liet zich echter door dit arm
zalig argument niet van de wijs brengen,
want hij bewees, dat reeds op 29 December,
de familie van den vermoorde telegrammen
van rouwbeklag had ontvangen. Op dien dag.
zoo ging hij voort, wist u, dat de Borchgrave
vermoord was en was het uw plicht, de open
bare opinie hiervan op de hoogte te brengen
en de gegevens te verstrekken, welke over
dezen moord in uw bezit waren.
Spaak trachtte nogmaals zjjn onbegrijpelijk
stilzwijgen goed te praten met te zeggen, dat
hij het verdriet van de familie de Borchgrave
niet had willen vergrooten! Waarop de Dor
lodot repliceerde: „Het is niet alleen de fa
milie de Borchgrave maar geheel België, dat
door dezen moord getroffen wordt".
De minister van buitenlandgche zaken Zette
na dit pieuwe incident, zijn rapport voort;
In de Wetstraat had men vernomen, dat
de Borchgrave te Fuencarral was begraven in
een grooten kuil, met twintig andere slacht
offers, en dat zyn lijk er de negende plaats
innam.
Hij werd vermoord op het oogenblik, dat bij
aan het front twee gewonde Belgische roode
soldaten bezocht.
Op 4 Januari ontving het departement van
buitenlandsche zaken te Brussel een telegram
van de regeering van Madrid, met het rouw
beklag van deze regeering en de mededeeling,
dat de Borchgrave zich zonder toestemming
en zonder voorafgaande verwittiging naar het
front had begeven.
Op 6 Januari werd in een brief van de
Spaansche ambassade te Brussel gezegd, dat
een onderchef van den Spaanschen veilig
heidsdienst. opdracht had gekregen, het lijk
van de Borehgrave te doen ontgraven en het
aan de Belgische ambassade te Madrid te doen
bezorgen.
Na het exposé van den minister van buiten
landsche zaken verklaarde baron de Dorlodot
alle voorbehoud te maken op diens verklarin
gen en trok de conclusie, dat de Belgische re
geering achtdagen heeft laten voorbijgaan
alvorens op waardige wijze tegen de moorde
naars van de Borchgrave op te treden.
Een ander katholiek senator, de heer Gillon,
zeide getroffen te zijn door een detail ln het
telegram der Spaansche regeering, waarin
deze zegt, dat de Borchgrave gedood werd,
„toen hij zich naar het front begaf". Ik ken
Madrid en deszelfs omgeving zeer goed, aldus
deze senator en kan u zeggen, dat de plaats
waarop het lijk werd begraven, zich op vjjf
kilometer ten noorden van Madrid en op ze
ventien kilometer van het front bevindt!
Ook de katholieke senator graaf d'Aspre-
mont-Lynden, moest constateeren, dat het
socialistische departement van buitenlandsche
zaken te Brussel, het geval de Borchgrave
zeer geheimzinnig heef t-behandeld
De koning heeft den moed en de zelfopof
fering van baron de Borchgrave, zooals men
weet, willen beloonen, met hem posthuum te
benoemen tot ridder in de Leopolds-Orde.
De openbare opinie zal dit koninklijk gebaar
zeer zeker met instemming hebben vernomen,
doch de malaisen de geprikkeldheid over de
wijze waarop de socialistische minister van
buitenlandsche zaken deze zaak heeft behan
deld, zal er niet door uitgewischt worden.
BRUSSEL, 11 Januari. (VAN ONZEN
CORRESPONDENT). Het ministerie van
Buitenlandsche Zaken deelt mede, dat het
lichaam van baron de Borchgrave hedenoch
tend zes uur Madrid heeft verlaten met be
stemming naar Alicante, waar het in den
loop van den namiddag zal aankomen. Burg-
graag Berreger, zaakgelastigde van België te
Madrid, zal het vergezellen.
Nog dezelfden dag zal het aan boord wor
den gebracht van den Fransche torpedoboot
„Maille-Brèze", die het naar Toulon zal bren
gen. Hoe het vandaar naar Belgie zal worden
getransporteerd, is nog niet vastgesteld.
blijkbaar kosten noch moeite sparen, om den
vrede in Europa te veratoren".
PARIJS, 9 Januari (UN. PRESS) Op den
Quai d'Orsay verwacht men met spanning
de antwoorden uit Tetoean en Burgos op de
Fransche protestnota's naar aanleiding van
de berichten, dat Duitsche troepen, in strijd
met de FranschSpaansche con ven hes van
1904 en 1912, in Spaansch Marokko zijn ge
land.
Ondanks alle stellige dementi's van hooge
officieele Duitsche zijde, gelooft Frankrijk
zijn agenten in Noord Afrika, die aan Parijs
bericht hebben, dat zich minstens 300 Duitsche
vrijwilligers tn Tetoean bevinden en dat een
ander Duitsch contingent in Ceuta is onder
gebracht.
Naar verluidt zou Frankrijk, dat de. Burgos-
regeering niet erkent, zijn protest niet aan
Burgos, doch aan Tetoean hebben gericht en
zouden de autoritei :en van laatstgenoemde
plaats zich onmiddellijk met Burgos in ver
binding hebben gesteld en Franco hebben ver
zocht, het antwoord, dat aan Parijs moet ge
zonden worden, op te stellen.
Fransche agenten in Noord Afrika melden
verder, dat :ten hooge Duitsche officieren,
die kort geleden te Ceuta landden zich naar
Teoean hebben begeven, waar zij door den
Spaanschen hoogen commissaris zijn ontvan
gen. Duitsche ingenieurs, die door Duitsche
torpedobooten in Melilla aan land zijn gezet,
hebben zich naar het binnenland der Spaan
sche kolonie begeven.
Ook in de kleine Spaansche zóne .Ifni zou
een aanmerkelijke Duitsche activiteit gijn
[waargenomen, v
PARIJS, 11 Januari (A.N.P.) Op het
strand te Biarritz zijn Zondag wielerwedstrij
den gehouden. Daar een verkeerde baan was
uitgezet, moesten de renners een zeer gevaar
lijk punt langs het strand passeeren. Zeven
wielrenners werden door de golven gegrepen.
Vier konden zie hnog redden, doch de overige
dri ezijn jammerlijk verdronken.
BRUSSEL. 11 Januari. (VAN ONZEN
CORRESPONDENT.) De resultaiten van het
onderzoek van het parket, schijnen er op te
wijzen, dat de Engelsche millionair Wenner,
die op het traject Keulen-Brussel uit een
vliegtuig is gevallen, geen zelfmoord zou heb
ben gepleegd en dat men met een ongeval
zou te doen hebben.
Een Duitsche jongedame heeft aan het par
ket verklaard, dat zij met Wenner was ver
loofd en dat het hun bedoeling was, over en
kele weken in het huwelijk te treden.
Volgens een Biusselsch blad, zou het niet
uitgesloten zijn dat Wenner. die tijdens den
oorlog. Engelsch militair vlieger was en di#
nogal r. zonderling - optrad, zich in Puitschlanfl
I met spionnSge heüeig hield. ---
