I
I
m
OPLEVING IN ROTTERDAMS HAVEN.
Historische romans.
in het eerste halfjaar van 1937 kwamen duizend
zeeschepen méér den Waterweg binnen.
HILLEGERSBERG.
VLAARDINGEN.
SCHOONHOVEN.
BERKEL EN RODENRIJS.
HOEK VAN HOLLAND.
VAN EIGEN EN VREEMDE
LETTEREN.
ZATERDAG 21 AUGUSTUS 1937
Stijging van het Rotterdamsche
zeegoederenverkeer met
bijna 30 procent.
Een accres van ruim 10 millioen
voor de Rijksschatkist.
EEN INTERESSANTE DAG OP
WAALHAVEN-
STRANDDIEVEN BETRAPT.
UITBREIDINGSPLAN „JAFFA"
BURGERLIJKE STAND.
DE ZOMERPOSTZEGELS.
P»
KAPERS-
PALINGTEELT IN DEN PLAS
Naar aanleiding van een nieuw
boek door Maurits Dekker.
DE Statistiek van Handel, Nijver
heid en Verkeer te Rotterdam,
over het tweede kwartaal, uitgegeven
door de Rotterdamsche Kamer van
Koophandel, vertoont over het alge
meen een zeer optimistisch beeld over
den gang van zaken in Nederlands
eerste havenstad- Zoowel Zee- als
Rijnvaart vertoonen over het eerste
en tweede kwartaal van 1937 cijfers,
welke, indien er geen kentering komt,
die van de topjaren 19261930 zullen
gaan benaderen
Het aantal der zeeschepen, die den Nieu
wen Waterweg gedurende het eerste halfjaar
van 1937 zijn binnen geloodst, heeft bedragen
7.547 tegen 6.554 in het eerste halfjaar van
1936. Het aantal der Rotterdam bezoekende
zeeschepen bedroeg 7.025 (6.088), metende
11.776.452 (9.971.014) registertons netto.
In de havens langs den Nieuwen Water
weg benevens Dordrecht (vormende tezamen
de zeehavens in de Rijn-Maas-Delta) ziji^ in
het geheel binnen gekomen 7.869 (6.859) zee
schepen, metende 13.070.377 (11.391.243) re
gistertons netto en uitgegaan 7.778 (6.781)
zeeschepen, metende 13.072.422 (11.434.291)
registertons netto.
Het trekken van conclusies uit de maand
cijfers in vergelijking met die van 1936 wordt
bemoeilijkt als gevolg der havenstaking,
welke het vorige jaar van 321 Juni te Ant
werpen heeft geheerscht. Hierdoor is te ver
klaren, dat de maand Juni, in tegenstelling
met de overige maanden, geen accres, maar
een daling vertoont met verleden jaar.
Het aandeel van Rotterdam aan het scheep
vaartverkeer van het geheele Koninkrijk be
droeg 52.16% (49.62% het vorig jaar) van het
aantal der schepen en 63,98 (vorig jaar
60.64 van hun inhoud.
Alleen uit Europa kwamen binnen 5.659
(4.973) zeeschepen, metende 6.909.723
(5.9762334) registertons netto.
Het goederenverkeer ter zee van Rotter
dam heeft in het eerste halfjaar van 1937 om
vat 20.594.538 (15.879.612) tons van 1000 K.G.
Het totale goederenvervoer over alle havens
in de RijnMaasdeelta (van Dordrecht)
Zwijndreclrt tot zee) heeft bedragen 22.625.669
(17.751.094) tons.
Langs Lobith zijn 8.718 (7.597) Rijnschepen
sleepbooten uitgezonderd, naar Rotterdam
gevaren; van Rotterdam komend passeerden
11.043 (9.489) schepen.
Ten aanzien van het Kijngoederenverkeer
kunnen ditmaal geen cijfers, welke op het
geheele eerste halfjaar van 1937 betrekking
hebben, worden verstrekt. Op 1 Januari 1937
werd n.l. de bewerking overgedragen aan het
Centraal Bureau voor de Statistiek te 's-Gra-
venhage, bij welke gelegenheid verschillende
technische wijzigingen zijn aangebracht. Als
gevolg hiervan zijn de naar den nieuwen
maatstaf samengestelde statistieken niet ver
gelijkbaar met de vóór 1937 aan de grens
verzamelde gegevens. Bovendien zijn als ge
volg van overgangsverschijnselen voor het
afgaande Rijnvervoer in Januari 1937 geen
voor publicatie in aanmerking komende ge
gevens beschikbaar.
Het aantal der met lading vertrokken sche
pen heeft te R'dam bedragen 4.303. (3.634)
het aantal der met lading binnengekomen
schepen 4.347 (3.966).
Ook het personen- en toeristen-
verkeer nam toe-
Het personenverkeer over zee heeft in bei
de richtingen tezamen omvat 97.947 (88.057)
reizigers.. Het aantal in de hotels en loge
menten verblijvende vreemdelingen bedroeg
28.186 (24.772).
Op 30 Juni 1937 behoorden in Rotterdam en
omgeving thuis 261 (257) zeeschepen, metende
534.945 (508.151) registertons netto.
Het aantal door de Scheepvaart-Vereeni-
ging Zuid geregistreerde taken bedroeg in
het eerste halfjaar van 1937 1.384.973
(1.139.280).
Eenige cijfers omtrent belang
rijke vervoeren-
De aanvoer van ertsen heeft te Rotterdam
bedragen 5.111.847 (4.104.512) tons, te Vlaar-
dingen 661.027 (716.840) tons.
Te Rotterdam zijn geleverd 1.002.505
(766.962) tons bunkerkolen; langs den ge-
heelen Nieuwen Waterweg bedroegen de le
veringen 1.158.676 (904.063) tons.
De drijvende graanelevators hebben ver
werkt 1.705.023 (1.285.875) tons graan.
De aanvoer van koffie heeft omvat 330.668
(276.218) balen.
De rechtstreeksche aanvoeren van sinaas
appelen uit Spanje, Palestina, Egypte, Ameri
ka en andere landen hebben omvat 807.975
(741.518) kisten. De aanvoeren van Ameri-
kaansche appelen bedroegen 341.073 (310.414)
kisten en 12.603 (2.390) vaten; die van Ame-
rikaansche peren 39.988 (45.335) kisten.
Voorts werden aangevoerd 33.436 (34.285)
kisten grapefruit.
De aanvoeren van katoen beliepen 125.322
(94.107) balen.
Aan de veemarkt werden in totaal aange
voerd 153.858 (154.120) stuks vee.
Bedrijvigheid in de scheepsbouw-
industrie-
In de scheepsbouwindustrie blijft bedrijvig
heid heerschen. Er zjjn in het eerste halfjaar
van 1937 op stapel gezet voor zoover be
treft koopvaardijschepen van 100 ton bruto
en grooter 26 (16) motorschepen, metende
tezamen 76.725 (50.690) ton bruto en 3
stoomschepen, metende 3.750 ton bruto.
Op 30 Juni 1937 waren in aanbouw 31 (13)
motorschepen, metende tezamen 59.925
(50.600) ton bruto en 4 (1) stoomschepen, me
tende tezamen 36.750 (33.000) ton bruto.
,j Bijna vijf millioen meer gespaard
Het aantal postrekeningen bedroeg in Ne
derland op 30 Juni 1937 299.765 (277.381),
waarvan te Rotterdam 23.270 (21.776).
Bij de Rijkspostspaarbank en de particuliere
spaarbank te Rotterdam werd in het eerste
halfjaar 1937 in totaal ingelegd 21.465.118
16.697.095), terwijl werd terugbetaald
17.634.742 17.157.991). Het aantal spaar
ders bedroeg op 30 Juni '37 343.546 (332.486).
Gewisseld werden transitoverkeer niet
medegerekend ongeveer 597.000 (510.000)
telegrammen, terwijl 53.444.000 (46.915.000)
telefonische verbindingen in het locale ver
keer en 2.653.000 (2.074.000) verbindingen in
het verkeer met Schiedam tot stand werden
gebracht. Er werden 1.318.000 (1.107.009) in-
terlocale telefoongesprekken uitgezonden en
257.000 (222.000) internatiog^le gesprekken
gevoerd.
Wat de opleving in de Rijks
schatkist bracht-
De opbrengst van verschillende belastingen,
voor zoover deze ten goede komen aan de
gewone rijksmiddelen, heeft te Rotterdam be
dragen over de eerste halfjaren van:
JL937 1936
inkomstenbelasting 3.476.830 3.898.522
Divid.- en tantièmebel. 2.456.790 1.040.214
Invoerrechten 17.954.386 11.642.854
Omzetbelasting (zegels) 5.012.958 3.922.882
Statistiekrecht 332.702 178.014
Accijns op geslacht 284.339 247.205
Accijns op gedistilleerd 1.472.665 1.467.279
Accijns op bier 954.119 818.355
Accijns op suiker 1.308.236 1.307.382
Loodsgelden 270.738 178.245
Registratierechten 1.081.892 465.316
Andere zegelrechten 1.199.925 492.141
35.805.580 25.656.409
Het Rijk leverde het dus een accres van
ruim tien millioen.
Het gemeentelijk havengeld voor zeesche
pen heeft in het eerste halfjaar van 1937 op
gebracht 1.472.722 1.671.088).
Het aantal bij de Arbeidsbeurs ingeschreven
werklooze werkzoekenden bedroeg op 30 Juni
1937 45.454 (52.002).
Dit laatste cijfer is nog altijd zeer hoog
en bewijst dat de opleving in de haven nog
niet in voldoende mate hare uitwerking heeft
gehad in het geheele Rotterdamsche bedrijfs
leven.
Reeds eerder mochten wij melding maken,
dat op Zondag 22 Augustus a.s. op het vlieg
veld Waalhaven een behendigheidsrit zal
worden gehouden-
Voor het publiek zal deze dag wel heel
interessant worden, daar naast de tandemdag
een 4-tal interessante vliegtuigen zal zijn te
bezichtigen n.l.:
1. het autogiro-vliegtuig, dat eveneens zal
worden voorgevlogen door den heer A. J.
v. d. Velde;
2. het nieuwste Douglas DC 3 vliegtuig van
de K.L.M., dat genoemd is naar zijn beroem
de voorganger „De" Pelikaan";
3. het Koolhoven FK 26 vliegtuig, dat ge
bouwd is in 1919. Dit was het eerste ver
keersvliegtuig, dat door Koolhoven werd ge
bouwd en in een gesloten cabine plaats bood
aan 4 passagiers;
4. Het Koolhoven vliegtuig FK 55, het
nieuwste jachtvliegtuig, dat op de laatste
Parijsche luchtvaarttentoonstelling groot op
zien baarde.
Zooals reeds eerder gemeld, zullen de en
tree-prijzen niet verhoogd worden.
Vandaag is 'n 34-jarige werklooze man uit
Schiedam, ketelmaker van beroep, op het
strand te Hoek van Holland op heeterdaad
betrapt, bij het stelen van een portemonnaie
met geld uit de kleeren van een bader. De
diefstal werd n.l. opgemerkt door twee meis
jes van 14 en 17 jaar, die hiervan een heer,
die in een strandstoel zat, in kennis stelden.
Deze heer bleek een agent van politie in
burger te zijn uit Rotterdam, die voor zijn
genoegen in Hoek van Holland was. Deze
heeft den dief onmiddellijk aangehouden en
in bewaring doen stellen De man had de por-
te monnaie reeds onder het zand verborgen,
doch zij werd spoedig gevonden.
Voorts heeft de politie een 23-jarig meisje
uit Vlaardingen gearresteerd, dat uit een
taschje, dat zij op het strand had gevonden,
een bedrag van tien gulden had gestolen.
Dp Woensdag 8 September zal een open
bare inschrijving worden gehouden voor den
verkoop van zes aan de gemeente Rotterdam
toebehoorende perceelen bouwgrond in het uit
breidingsplan „Jaffa".
Aangiften van 20 Augustus 1937.
BEVALLEN: I. Valatde Koomen z. D. v.
PasselKoppenhol z. P- v. Prooijen—v. d.
Wal z. - a. S. v. Schaik—v. d. Jagt z. J.
LipsPhilipoom d. J. v. d. Torrede Vos d.
M. den TeulingSunderman z. C. H. Groen
wegSoeteman z. L. Snoodvjkv. Dessel d.
K Edelsehaapv. d. Windt z. J. v. d. Molen
v. Eijk d. M. EmansMulder z. C. C. v.
Driel—Hoogwoud z. M. H. Harrewjjn—Eijskoot
d. J- A. HoogenkampGrocnewegen z. G.
Btjmoltde Neef z. G. G. Wagenaar—Brandt
d. D. J. KarremanBöl lerman d. J. Ver
baasv. d. Heiden d. J. v. d. WeezenWil-
lems d. A. Klein—v. d. Zweth d. C. M. Ver
hei)v .Eldijk z. G. C. v. LeenenCol(jn d.
L v d. HoevenKern z. j m. Polderman—
Thoonsen d. A .Versnel—Muilwijk z. J.
MirerValken z. L. B. v. HarenBuitendijk z.
OVERLEDEN: C. H. Brouwer, wedr. v. W.
Roorda é'5 j. P- M. v. d. Broecke man v. C.
W. Roepers 51 j. - A. v. Stek ongeh. man 19 j.
W v Rossen, ongeh. man 28 D. Wiel, man
v. C. Vent 45 j. T. B. Hazendonk, wede, v. J.
A. Provilijk 75 j. J- Gerlach, vr. y. D. Mooi]
B2 J. N. G. Jongejan, wede v. W. Hartman
84 J. M. Elvers, wede v. A. de Wit 72 j.
Voorts als levenloos aangegeven G. -tl. Jrierio
Wiegend, zoon.
Te Rotterdam zijn verkocht 109,041 post
zegels van 3 cent, 86,528 van 8 cent, 142,57;')
van 10 cent en 98,827 van 6 cent. In totaal is
voor deze 436,975 postzegels ontvangen een
bedrag van 40,263.69. De nominale waarde
ervan was 26,870,13, de overwaarde, het be
drag dus, dat den socialen en cultureelen in
stellingen ten goede komt, is 13,393.56. Daar
van zijn door bemiddeling van het plaatselijk
comité voor de zomerpostzegels verkocht
339,452 zegels tot een bedrag van 31,254,58
met een overwaarde van 10,290,74.
Voorts zijn er 1505 kaarten verkocht, waar
voor 81,10 is ontvangen, en is er nog een
bedrag aan giften ingekomen.
In 1936 bedroeg het totale aantal verkochte
zegels 410,760 met een overwaarde van
Hedenmorgen vertrok een detachement van de burgerwacht, af deeling R'dam
van Huize Padua naar Nijmegen, om deel te nemen aan de oefeningen
welke daar worden gehouden.
R. K. SCHAAKVER. R'DAM-ZUID.
De partijen voor de 7e ronde van de Zo
merwedstrijd hadden het volgende verloop: In
een betere stelling gaf Mens een Toren weg,
die door de Ron dankbaar werd geaccep
teerd. Bezem had een benauwde stelling te
gen Verschuur. Er dreigde stukverlies. Hij
bedacht een manoeuvre om dit te voorkomen,
maar kwam van den regen in den drup, om
dat h(j nu zijn Dame kwijtraakte. Hilt wisit
Norbert te 3laan, doordat hij het eindspel be
ter behandelde. De overige uitslagen waren:
J. ElensT. v. Aaien 01, HygemanHeij-
rtens 10, MolendijkP. v. Aaien 10, Ste
vensDriel vis 01, KeyzerBeycla.n
Vt—ft.
BIOSCOOP-NIEUWS.
Deze week presenteert 't Colosseum, Beyer-
landschelaan Rotterdam-Zuid, haar gasten
wederom een knalprogramma.
Ingeleid door 't bekende Colcsseum-nieuws
en een nieuw Popeye-product draait als eer.
ste film: „Een liefdeslied per Radio", met de
komiek Ted. Lewis.
Deze film verhaalt de geschiedenis van 2
oudstrijders, die na hun diensttijd hun loop.
baan vervolgens als taxii-chauffeurs. Beide zijn
muziekliefhebbers en steken dit niet onder
stoelen of banken.
„Happy" sluit vriendschap met Ollie Watts
een jongen componist. Op een radio-uitzen
ding maakt Ollie een schitterend debuut en
wordt op slag verliefd op Margareth Wal.
lace, de dochter van kolonel Wallace.
In de drukte raakt hij haar echter weer
kwgt.
Na vele vrooljjke strubbelingen voert deze
film toöh tot een „happy end".
Als hoofdfilm draait „Balletmeisje" met
Anny Ondra.
Anny wil graag aan 't tooneel, maar Opa
is er op tegen, daar alle familieleden veel
last hadden van plankenkoorts. Eindelijk
ziet zij echter kans om de rol van haar vrien
din waar te nemen. Het publiek is zeer in
genomen met haar.
Door een voorval achter de coulissen met
„haar" Hans raakt zij de kluts kwijt en 't de
buut ligt in duigen. Ook deze rolprent heeft
haar happy end". b
BIOSCOOP HARMONIE.
Het programma van de bioscoop „Harmo
nie" van deze week brengt een uitgebreid we
reldnieuws, waarna Poppey in een teekenfilm
gesterkt door de spinazie zijn wondertalenten
laat zien. Daarna de bekende Nederlandsche
film „Het leven is heusch niet zoo kwaad
met Lou Bandy.
Na de pauze en tot slot de kleine ster Gin
ger Sybil Jason, waarin zij te zamen met
Guy Kibbee en Max Robcon een leuk Ameri-
kaa.nscfh verhaal op het doek brengt. Volwas
senen.
Eenige Rotterdamsche jongens, 10, 11 en
12 jaar oud, maakten er gisteren op het Ge
meentelijk terrein hun werk van om de in den
Plas gemeerde bootjes te doorzoeken en buit
te maken wat van hun gading was, peddels,
enz.
Het gelukte een 10-jarigen jongen aan te
houden, die daarna naar het politie-bureau is
overgebracht.
De visscher A. Oranje, die alleen het recht
heeft voor de palingvisscherij op de Plassen,
heeft gistermiddag een hoeveelheid van 500
pond paling in den Bergschen Plas uitgezet.
Een gelijke hoeveelheid was door denzelfden
visscher in den morgen uitgezet in den Kra-
lingschen Plas.
De lengte der paling varieerde van 25 tot
28 c.M.
De Ned. Hoide-Maatschappij reikte tot nu
toe ook vergunningen uit voor het peuren. Wij
vernemen echter dat zulk een vergunning in
het a.s. vischjaar niet meer zal worden uit
gereikt.
GEVONDEN VOORWERPEN
Te bevragen bij: Kruger, van der Drift
straat 27, rijwielplaatje; van Os, Markgraaf
laan 173, rijwielplaatje; van Eek, P. K. Dros-
saartstraat 50, dameshorloge; de Willigen,
Hoogstraat 6S, moer van een as; Schruyer,
Sclaavenburch 39, huissleutel; van Oeveren,
Touwsteeg 7, rozenkrans; Nieuwstraten,
Schepenstraat 10, beursje met inhoud; Politie
bureau, sleutel van een melkbus, boodschap-
pentasch, fietssleutel, muts; van Rijn, Vale-
riusstraat 97, paar kinderschoentjes met
sokjes; Penning, 4e Maassteeg 9, huissleutel;
Roozenboom, Touwsteeg 11, fietsbel; Lens,
Kethelweg 45b, VI. Ambacht, damesmantel-
ceintuur; Raadhuis, VI. Ambacht, autodeur-
sleutel, hondenpenning, kinder jasje; Willems-
oordscheweg 2, rijwielplaatje, broche; Raad
huisplein 1, schort; Hyacintstraat 2, geldstuk;
Emous 51, zilver briefopener; Zuidbuurt B
107, Maasland, rijwielplaatje.
SPOORBRUG GESLOTEN
De spoorbrug zal gesloten zijn in de nach
ten van 25 óp 26, 26 op 27 en 27 op 28 Aug.
a.s., voor inspectie der bovenleiding.
POSTDUTVENVER. KEER WEER
Bovengenoemde vereeniging hield een wed
vlucht van Ciney (België), afstand 190 K.M.
Door het slechte weer werden de duiven aan
vankelijk niet gelost; doch te 1 uur 25 in.
werd per radio bekend gemaakt, dat de dui
ven gelost waren. De aankomst was als volgt:
1 17 23 48 52 65 Dr. Moerman, 2 36 D. de
Jong, 3 16 50 72 L. Verbeek, 4 37 43 67 M.
J. Heinsius, 5 34 J. Bekker, 6 26 27 45 57 61
F. Bachmann, 7 K. J. Hollenberg, 8 11 22
32 56 C. Letterie, 9 49 53 A. van, Brandwijk,
10 19 70 E. Zijdenbos, 12 30 54 64 H. Barg, 13
P. G. van Galen, 14 44 A. Poot, 15 46 F. de
Groot, 18 A. van Es, 20 40 47 53 59 66 Gebr.
Heinsius, 21 25 A. J. Stam, 24 J. de Goede,
28 A. Vergers, 29 41 55 H. J. Snoek, 31 51
71 F. van Oosten, 33 35 J- Mul, 38 39 L. van
Brandwijk, 42 63 Jo Priem, 60 62 69 A.
Schippers, 68 P. Keiler, 73 B. Simon.
WATERPOLO-HARINGSERIE
Voor de haring-serie werden Donderdag
avond in het Gele Bad twee wedstrijden ge
speeld. VZC 2 speelde tegen Merwede 1 uit
Dordrecht, welke wedstrijd in een gelijk spel
22, eindigde. Ruststand 02.
VZC 1 speelde fegen SVH 2 uit Hiilegers-
berg, waarvan de Vlaardingers met 08 ver
loren. Rust 03.
HARINGHANDELAARS OPGELICHT
Door twee haringhandelaars alhier werd bij
de politie aangifte gedaan van de vermoede
lijke oplichtng door zekeren M., vroeger wo
nende alhier.
Op 3 Augustus j.l. was deze M. bij hem ge
komen om haring te koopen, welke hij, naar
hg voorgaf, in Brabant uitventte. Bij den een
kocht hij 2 vaten haring, die onder rembours
moesten worden gezonden naar het station
Breda, waar hij ze zou afhalen en bij den an
der kocht hg 2 vaten haring en een half vat
soutevisch, die naar het station Tilburg moes
ten worden gezonden, eveneens onder rem
bours. Gelijktijdig nam hg van den een 100
stuks haring mee en van den ander 50 stuks,
welke hij echter niet betaalde.
De handelaren zonden de vaten naar het
opgegeven adres, maar na enkele dagen ont
vingen zij bericht, dat de vaten er nog steeds
stonden, zoodat zij ze terug moesten laten
halen.
GESLAAGD
Bij de te 's-Gravenhage gehouden Mode
vak-examens slaagden de dames M. van Eijs-
den, J. de Weerd, uit Vlaardingen; A. Rijsten-
bil, C. van Buren en J. Schouten, uit Vlaar-
dinger-Ambacht, allen voor coupeuse. Zij wa
ren leerlingen van mevr. KleissBlom, en na
diens vertrek naar Soerabaia (N.O.I.) leerlin
gen van mej. C. Korpel, gedipl. leerares cou
peuse, Modevakschool Ensaid, Rozenlaan 98,
Vlaardinger-Ambacht.
RIJWIELBOTSING
Donderdagavond half elf kwamen in het
Emaus te Vlaardinger-Ambaeht twee wiel
rijders met elkaar in botsing. Een van hen.
de 25-jarige W. Bakhuizen, wonende Jözêf
Israëlsstraat alhier, die door woest rijden de
aanrijding veroorzaakte, werd van zijn fiets
geslingerd en kwam daarbij zoo ongelukkig
terecht, dat hij bewusteloos bleef liggen. Na
dat dr. de Koning de eerste hulp had ver
leend, werd de ongelukkige naar zijn woning
gebracht. Het bleek, dat hij een ernstige her
senschudding had bekomen.
BINNENGEKOMEN
In de Vulcaanhaven is binnengekomen het
stoomschip Flensburg met 10.000 ton erts.
KONINGINNEVERJ AARDAG
!Door de Oranjevereeniging De Vettenoord
zijn op 30 en 31 Augustus a.s. verschillende
feestelijkheden georganiseerd. Maandag 30
Augustus kinderspelen. Leeftijd 6 tot 9 en
9 tot 14 jaar. De spelen bestaan uit eierloopen
koekhappen, ringsteken, autopedwedstrijden,
boegsprietloopen enz. Verder optocht met mu
ziek en filmvertooninig. Op 31 Aug. groote
behendigheidswedstrijden met motoren, lichte
en zware machines, voorafgegaan door ge-
costumeerd motorfestijn. Behoudens goedkeu
ring van den minister van Waterstaat, zal na
den motorbehendigheidswedstrijd de autogiro
met den bekenden piloot van der Velden de
monstraties geven en een landing doen op een
terrein te dezer stede, dat nader bekend zal
worden gemaakt.
„KENNIS IS MACHT"
De inschrijving van nieuwe leerlingen voor
de Middelbare Handelsavondschool Kennis is
Macht, alhier, heeft plaats op Donderdag 2
September a.s., nam. van 8 tot 9 uur in het
gebouw der school Prins Hendrikstraat 97.
ORANJEFEEST.
Namens de Oranjevereeniging zal op 31
Augustus wederom op (het weiland van den
heer P. Ripping een oranje-feest worden ge
geven
Om 8 uur v.m. zal op de tribune bij het ge
meentehuis door de Chr. Harmonie ver. een
concert worden gegeven; om half negen toe
spraak door den Burgemeester, waarna zang
door alle kinderen van de scholen; te 10 uur
kinderspelen op het feestterrein en om 2 uur
volksspelen o.m ringrijden met paard en til
bury; hardloopen met hindemissen; ringrij
den met fietsen; ringrijden met tandem enz.
Om zes uur groote demonstratie door de
landelijke Rijvereeniging „De Gouwe ruiters"
te Waddinxveen
CONCERT.
Donderdagavond gaf de R. K. Muziekver-
eeniging „Godsdienst en Kunstzin" ®®n (?oec'
geslaagd concert op het terrein van den heer
A. v. Leeuwen aan de Rodenrjjsche weg.
Vele belangstellenden zgn komen luisteren
naar de uitstekend ten gehoore ge raakte
muzieknummers. Er was te meer belangstel
ling, omdat in dit gedeelte van de gemeente
het niet dikwijls voorkomt, dat er een con
cert wordt igegeven-
INENTING.
Op Zaterdag 28 Augustus a.s. zal er we
derom gelegenheid bestaan tot kostelooze in
enting en herinenting.
Men moet zich hiervoor ter gemeente-secre
tarie opgeven vóór of op 25 Augustus as.
GESLAAGD
Mej. J. E. Rosendaal alhier is te Utrecht
geslaagd voor het examen acte Fransch L. O.
GOUDEN BRUILOFT.
Donderdag is onder zeer groote belangstel
ling van de zijde van familie, kennissen en
buurtbewoners het 50-jarig huwelijksfeest ge
vierd van het echtpaar v. d. Leedenv. d.
LeedenVlok Het is voor de oudjes een zeer
gezellige dag geworden, te meer, daar zij bei
de een goede gezondheid genieten.
AANBESTEDING.
Bij de door B. en W. gehouden aanbe
steding tot het maken van een nieuw pri
vaatstelsel met bijbehoorende werken aan de
school voor Ghr. Volksonderwijs is ingeschre
ven als volgt: C. P. Woudenberg ƒ1714, G.
Plomp 1790, J. L. Stomps 1839, G. H. Kuij-
lenburg ƒ1869; J. Klip ƒ1896; Gebrs. v. d.
Pauw ƒ1956, G. H. Zuur ƒ1963, P. Bouter
1990.
UITSLAG VERKOOPING.
Door Notaris B. J. Teijinck is Woensdag
avond alhier verkocht:
Perceel I: woon- en winkelhuis met tuin aan
de Lopikerstraat no. 23 aan den heer C. M.
van Vliet te Lopik voor 2475.
Perceel II: woon- en winkelhuis met bak
kerij, Oude Haven 22, ingezet op 2675, is
opgehouden.
Perceel IIIhet woonhuis Langerakkerwog
no. 4 aan den heer J. A. Straver voor 2900.
Perceel TV: bouwland aan de Oostzijde van
den Opweg, aan den heer D. J. v. d. Hek
voor 620.
VAN WIE IS DIT?
In een warenhuis te Utrecht is gevonden
een portemoruiaie met inhoud, bestaande ui
geld en papieren. Een onderzoek van een en
ander heeft uitgewezen dat de eigenaar te
Schoonhoven woonachtig moet zijn en waar
schijnlijk bewoner is van de Haven.
RECTIFICATIE PROCES-VERBAAL
Het bericht betreffende proces-verbaal we
gens het verkoopen van ongekeurd vleesch
door den slager M., berust op een abuis.
Door slager M. werd nooit ongekeurd
vleesch verkocht,
„Oranje en A1 v a's t y-
ranniek bewind", histori
sche roman door Maurits Dekker.
Em. Querido, Amsterdam
1936 B-boek.
De historische roman van de negentiende
eeuw is een product van de romantiek.
Ongenoegen met de omringende wereld en
de verschijningsvormen van de samenleving
dier dagen, dreef den eenen romanticus tot
de vlucht in het verleden, den anderen tot
die in het rijk der verbeelding, den derden
naar den vreemde of in de eenzaamheid. Te
midden der menschenmenigte voelt de ro
manticus zich eenzaam, bezeten als hij is
door heimwee naar het eeuwige en oneindige,
waarvoor zijn nuchtere omgeving geen zin
tuig bezit. Hij leeft krachtens die „Sehnsucht"
naar het buiten aardsche; hij speurt naar de
demonstraties van het eeuwige en oneindige
in de voor hem lagere werkelijkheid. Hij
zoekt de vertolking der eeuwigheid in den
tijd, en hij zoekt die om ons nu verder tot
den historischen roman te beperken in pe
rioden uit de geschiedenis, toen het leven
naar zijn vermoeden vollediger en harts
tochtelijker beleefd werd dan in zijn eigen
dagen.
Uiteraard gold deze beweegreden tot het
schrijven van historische romans niet voor
alle auteurs daarvan. Onze gezellige praat
vaar Jacob van Lennep heeft zich in zijn ge
noeglijke en ten deele nog altijd leesbare
verhalen om de demonstratie van het eeuwi
ge en oneindige in het tijdelijke de be
kommernis der zeer grooten: Novalis, Holder -
lin e.a. maar matig bekommerd, om het
eens lichtelijk euphemistisch uit te drukken.
Verwikkeling van avonturen was hem alpha
en omega. Wat voor de grooten voortvloeide
uit wereldbeschouwing, was voor de epigo
nen technische methode: zoek uw stof in het
verleden. Vraagt ge dezen laatsten naar hun
moriaf, in veel gevallen zal slechts een mode-
ar;. nent klinken.
Tusschen het geslacht der epigonen, dat
de oorspronkelijkste, diepste motieven niet
kent, en de zeer grooten, bij wie hun voor
keur uitspraak is van een allerdiepste gees
telijke overtuiging, arbeiden in de negen
tiende eeuw de velen, op wie weliswaar de
geest des tijds zijn stempel drukte, maar die
toch ook welbewust edeler motieven kenden
dan de schare der loutere navolgers. Zij zoe
ken in het verleden de begeestering, de
schoonheid, de vurigheid van leven,
„w.uuüucva vic vu.. .«uu de
hartstocht, de kleurigheid die de eigen tijd
hun niet schenkt. Wel geen uitspraak van net
eeuwige en oneindige in den tijd, is ne v
leden hun toch een bron van mspira ie
bezieling, waaraan zij zelf drinken o .-
zadiging toe, maar die zij ook weer voor de
breede massa lezers willen laten stroomen,
opdat deze lezers verfrischt worden en beter
geschikt tot hun ideale taak: den eigen tijd
om te bouwen naar het beeld der voorbije
dagen van grootheid.
Geleidelijk aan gaat zooals, na Walzel,
Prinsen al heeft opgemerkt in zijn voortref
felijke studie over dit onderwerp geleide
lijk aan gaat voor den negentiende eeuw-
schen schrijver van historische romans steeds
sterker overheerschen de behoefte aan his-
torisch-verantwoorde waarheid.
De scheppende kunstenaar wil het beeld
van een vergane periode uit de geschiedenis
zoo nauwkeurig mogelijk reconstrueeren; hij
neemt niet langer genoegen met een opvat
ting van het door hem te behandelen tijd
perk, die slechts bérust op vage, bij vluchtige
lezing verworven indrukken. Hij gaat zich
documenteeren. Hij reist naar het land zijner
voorkeur om de ruïnes en brokstukken te
onderzoeken van de stad die hij beschrijven
gaat, de zon te voelen branden op zijn huid,
de schemering en dageraad uit eigen aan
schouwing te kennen. Hij verslindt biblio
theken om er zich van te vergewissen, hoe
de „werkelijkheid" geweest zal zijn.
Maar en hier ligt de beslissende schei
ding tusschen den kunstenaar en den geleer
de terwijl voor den man der wetenschap
de zoo juist mogelijke reconstructie van da
historische werkelijkheid doel is, blijft zij
voor den kunstenaar middel. „Je donnerais
la demi-rame de notes que j 'ai écrites depuis
cinq mois, et les quatre-vingt-dix-huit volu
mes que j'ai lus, pour être, pendant trois se
condes seulement, réellement émotionné par
la passion des mes héros", verklaarde de
schrijver van „Salammbó."
De meesten onzer negentiende eeuwsche
auteurs van historische romans hellen in-
tusschen meer over naar de zijde van de
man der wetenschap dan de hedendaagsche
schrijvers doen, die meer de eischen der
scheppende verbeelding op den voorgrond
plaatsen. Den hedendaagschen schrijver van
een z.g. historische roman is het er niet, als
zijn collega uit de vorige eeuw, om te doen:
een tijdsbeeld uit het verleden op te roepen,
en dit den lezer te toonen met de toelichting:
„zó was toen de historische werkelijkheid"',
de moderne auteur wil de uitbeelding van de
„passion de ses héros"; hij wil menschen
scheppen in hun val en opstanding, hun
grootheid en ondergang, hun bezetenheid
door hartstochten en hun sublieme verwer
kelijking van de hoogste menschelijke en
goddelijke vermogens; hij wil de uitbeelding
van het menschelijke leven in al zijn dimen
sies, het leven in de kraters der ziel waaruit
het demonische opslaat als een verzengend
vuur, het leven op de lichte toppen waar de
aanraking met God verwerkelijkt wordt, het
leven met al zijn smarten en vreugden in de
regionen daartusschen.
En om dit alles te kunnen beschrijven ont
leent hij zijn stof soms aan het verleden, dat
de illusie van de grootsche proporties lichter
toelaat dan het heden. Velen beschouwen
Coolen's romanhelden met den glimlach,
waartoe het ongeloof inspireert, een glim
lach die niet opgewekt zou worden, als zijn
verhalen in de twaalfde eeuw speelden, die
wij niet kunnen controleeren als onzen eigen
tijd.
Maar het is er den Van Schendel zijner
zwervers verhalen en den Adriaan van Oordt
van „Irmenlo" en „Warhold" niet om begon
nen het tijdsbeeld van een voorbije periode
te doen herleven; tijds- en plaatsaanduidingen
zijn dezen auteurs bijzaak ten overstaan van
de uitbeelding van het eeuwigmenschelijke.
Zeker, zij kennen dat verleden, zij kBnrW»
het even grondig als, ja grondiger dan bun
vorige eeuwsche voorgangers, maar het te
beschrijven is hem een toevallig middelp$ft
bereiking van het doel, dat zij zich stelden:
menscHen te scheppen in schoonheid.
Het is na eenige bladzijden den lezer dui
delijk, dat noch de behoefte een kunstwerk
tot stand te brengen, noch de drang tot uit
beelding van het eeuwig-menschelijke den
schrijver bewoog. Dekker heeft gebruik
makend van het historisch materaal, dat over
dezen tijd verzameld en geordend werd
een historisch beeld willen ontwerpen van
een bepaalde geschiedkundige periode. De
klemtoon valt bij hem op het „historische",
meer dan op „roman"; het is eerder een werk
van wetenschap dan van kunst. Nochtans zal
de historicus weigeren het te aanvaarden als
volwaardige bijdrage tot zijn vak; hij zal on
middellijk wijzen op de passages, waarin al
dan niet gefingeerde personen sprekend en
handelend ten tooneele worden gevoerd, dit
ter afwisseling van de verhalende gedeeltes,
die soms den stijl van het essay zeer dicht
benaderen, althans eer in een geschiedver
haal dan in een roman thuishooren.
Menschenschepper is Dekker niet; hij weet
ons niet vlak voor een levend mensch te
plaatsen, zó, dat wij zijn stemmingen, zijn
onrust, zijn geluk, zijn verlatenheid, zijn
verlangens of zijn begeerten al lezend mee-
ervaren. Klaarblijkelijk is Dekker's besef
van menschelijkheid (althans zijn vermogen
dit uit te beelden) te gering om er mee te
treffen. Het leven in dit boek blijft binnen
de burgerlijke perken; de adem van het
grootsche waait nergens door deze levens.
En om die te ervaren dook toch de echte
historische roman-schrijver in het verleden,
juist om te ontkomen aan de verstikkende
benauwing van de burgerlijke sfeer! Met
Dekker raken wij van den wal in de sloot:
het fanatiek avontuur van den opstand lééft
niet als fanatiek avontuur in zijn werk: het
is een over bijna vierhonderd bladzijden uit
gerekt „historisch relaas". Een verrijking
van de letterkunde is dit boek niet.
GERARD KNUVELDER.
<-> Yv V.i'
IJZER-HERDENKING. Nadat door den heer Waterneaux (met papier in
de hand) een krans is gelegd aan den voet van het standbeeld van Willem
van Oranje voor het paleis Noordeinde in den Haag, vertrekt een der loopers
van den estafette-loop Noord-NederlandVlaanderen.
