Staat onze bevolking open voor een
pokken-epidemie
f NA VIJFTIEN JAREN.
berkel en rodenrijs.
DINSDAG 18 OGiokKH 1038
Besmettingsgevaar vooral bij I in andere landen- oa- 111 En-
modem verkeer niet
uitgesloten.
Door vrijwillige vaccinatie verhooge
men den weerstand van
ons volk.
HAAIEN OP DE KUST.
LOOP DER BEVOLKING.
Opgevoerd door The Funny Boys.
„JOB HEEFT GEDULD",
R. K.*MILITAIR TEHUIS TE
HOEK VAN HOLLAND.
121-JARIG priesterfeest
kapelaan b. dorbeck.
Gezelschap Jan Musch voor de
R.K. Volksuniversiteit.
VERREKIJKER ONTVREEMD.
VLIEGTUIGBOUW.
Een tocht langs de scholen van
de Rotterdamsche Vereen,
van Kath. Onderwijs.
HET NEDERUANDSCH OPERA-
ENSEMBLEu
SPREEKUUR WETHOUDER VAN
ONDERWIJS.
ST. josephsgezellenvereeniging
brievenbus statensingel.
enting tegen diphtherie.
BURGERLIJKE STAND.
l'a&fêsrs. E-h'Ty
Tengevolge van de opheffing
van den indirecten vaccinatie-
dwang ia het tegen de gevreesde
pokken-ziekte niet-meer-ingeënte deel
der bevolking zeer toegenomen. Het
ia te schatten op een vierde of vijfde
deel van ons volk. Om dit gevaar voor
de volksgezondheid af te wenden, is
door de samenwerkende doktoren
een propaganda-actie voor de vrij
willige vaccinatie op touw gezet.
Vooral in een havenstad als Rotter
dam men denke maar aan de
alastrim-epidemie van 1929 is het
van groot belang, dat de bevolking
door inenting zooveel mogelijk
immuun wordt gemaakt.
De pokken moeten gerekend worden tot
de meest ernstige besmettelijke ziekten. Ern
stig, omdat het aantal van nature vatbare
personen zeer hoog is, zoodat het aantal zie
ken zeer groot kan worden, indien geen doel
treffende maatregelen genomen worden.
Bovendien is het aantal der lijders, dat aan
de ziekte overlijdt, zeer groot en kan bij
ernstige epidemieën tot zelfs 30 pet. bedra
gen. Zij, die herstellen, hebben o.a. kans op
ernstige en blijvende beschadiging der oogen
en op het achterblijven van zeer ontsierende
litteekens, vooral in het gezicht (pokdalig
heid). De verbreiding van de ziekte geschiedt
van mensch op mensch door besmet slijm
uit de mond-, neus- en keelholte en door de
afscheidingsproducten der pokpuisten en
haar korsten; verder zouden ook waschgoed
en lompen in aanmerking komen en wordt
verplaatsing der smetstof door de lucht over
grooteren afstand niet uitgesloten geacht. De
hoofdzaak echter is verbreiding der smetstof
van mensch op mensch, waarbij ook niet aan
de ziekte lijdende personen een rol kunnen
spelen. De smetstof is zeer resistent tegen
allerlei schadelijke invloeden, zooals bijv.
uitdrogen. Daarbij komt, dat de z.g. incuba-
tie-periode der ziekte ongeveer 14 dagen be
draagt en dus vrij lang is, zoodat het vaak
niet gemakkelijk is om de besmettingsbron
te vinden van nieuwe gevallen, die 2 weken
voor het uitbreken der ziekte geïnfecteerd
worden.
Een en ander maakt, dat doeltreffende be
scherming tegen deze, de volksgezondheid
ernstig bedreigende, ziekte uitermate moei
lijk is.
In den loop der geschiedenis zijn de pok
ken niet alleen zeer bekend, doch ook ge
vreesd geweest. Het aantal pakdaligen in
meer tropische gewesten bewijst, hoevelen
daar aan pokken geleden hebben. In de 17de
eeuw had practisch ieder kind voor zijn 10de
levensjaar pokken gehad. Men geeft aan, dat
tegen het einde der 18de eeuw zich in Prui
sen jaarlijks 40.000 sterfgevallen aan pokken
voordeden, in het Duitsche Rijk 70.000, d.i.
1215 pet. van alle sterfgevallen. Ook als
oorlogsziekte zijn de pokken zeer bekend en
geducht.
De verbreldingswijze, waarbij, zooals reeds
opgemerkt werd, de overdracht der smetstof
van mensch op mensch de hoofdrol speelt,
maakt, dat in dicht bevolkte centra de ziek
te een groot aantal slachtoffers eischt.
De toename en versnelling; van het ver
keer, waardoor het contact met landstreken,
waar geregeld pokken voorkomen (bijvoor
beeld Brltsch-Indië), inniger wordt, zullen
Import vergemakkelijken. Hierbij valt te be
denken, dat vooral het luchtvaartverkeer de
landen als het ware dichter bijeenbrengt,
eoodat een besmet persoon hier geheel ge
zond kan aankomen om eerst dagen daarna
de eerste ziekteverschijnselen te gaan ver-
toonen. De epidemie van z-g. alastrim, welke
in 1929 te Rotterdam 323 ziektegevallen met
18 dooden veroorzaakte, bewijst, dat ook in
onzen tijd pokkengevaar te duchten is.
Algemeen bekend is het feit, dat het beste
middel om pokken werkelijk te voorkomen,
de z.g. koepokinenting of vaccinatie is.
Hiermede bezorgdt men den betrokkene
feitelijk een lichte pokziekte, welke, evenals
de echte pokken, een krachtige onvatbaar
heid of immuniteit bij den behandelden per
soon opwekt, vaak van jarenlangen duur. Het
voordeel is, dat daardoor de verbreiding der
besmetting gestuit wordt, zoodat blijkens de
veelvuldig opgedane en steeds weer beves
tigde ervaring, het niet komt tot een epide
mische verbreiding of wel, dat een bestaande
epidemie gesmoord wordt, waneer maar een
voldoend percentage der bedreigde groep
van personen goed gevaccineerd is. Daar de
onvatbaarheid eenigen tijd behoeft om zich
volledig te ontwikkelen en in het algemeen
jaren (men rekent vaak ongeveer 7) daarna
nog voldoende beschutting geeft, is het aan
gewezen, te vaccineeren, ook al dreigt geen
onmiddellijk gevaar: deze bewerking bijv. bij
het jonge kind uit te voeren en vóór het ver
laten der lagere school door z.g. revaccina-
tie nog eens te herhalen. Het lichaam krijgt
dan als het ware de beschikking over een
leger van afweertroepen, die, voor herha
lingsoefening opgeroepen, nog weer eens ge
traind worden.
Op grond van de algemeen bevestigde zeer
gunstige prophylactische werking der vacci
natie had de wetgever in 1872 den z.g. indi
recten entingsdwang ingevoerd, door voor
toelating tot de school een z.g. pokkenbrief
je te eischen.
Het was bekend, dat aan de koepokinen
ting, behalve het bezwaar, dat men het on
geënte kind door de enting een eenige dagen
durende, veeal met wat koorts en het optre
den van pokpuisten op de behandelde plaats
gepaard gaande, ziekte bezorgde, ook andere,
meer ernstige bezwaren verbonden waren.
Deze nadeelen echter bleken bij voldoende
zorg en voorzichtigheid terug te brengen te
zijn tot zoo'n geringen omvang, dat zij geheel
in het niet zonken bij de gevaren, verbonden
aan het nalaten der vaccinatie. Toen echter
werd in Ï925 in ons land de aandacht ge
vestigd op een hersencomplicatie, de z.g. en
cephalitis, af en toe optredend na koepok
geland, bleek deze complicatie zich voor te
doen. Het gevolg is geweest, dat de indirecte
vaccinatiedwang in 1928 werd opgeschorst,
welke toestand thans nog bestaat.
T egemcoordige
Nederland.
toestand in
Natuurlijk is in de achter ons liggende
jaren het probleem der vaccinatie en haar
risico's van alle zijden breedvoerig en diep
gaand bestudeerd (medisch, hygiënisch,
ethisch, theologisch, juridisch, enz. enz.) In-
tusschen is de vaccinatietoestand van ons
volk belangrijk slechter geworden, waardoor
het pokkengevaar groeit en steeds meer de
aandacht gaat vragen.
In 1926 bijv. werden in ons land ruim
175.000 vaccinaties verricht, in 1935 ruim
17.000, dus 90 pet. minder. Naar schatting
zijn thans in Nederland l'/j a 2 millioen on
gevaccineerde kinderen, d.i. een vijfde tot
een vierde deel van ons volk, de overigen
zijn door de vroeger ondergane, maar niet
meer herhaalde, vaccinatie slechts in zeer
betrekkelijke mate tegen pokken beschermd.
En deze toestand wordt met den dag ongun
stiger.
Wat weet men nu van het encephalitis-ge-
vaar? Terwille van de beperking worden
slechts Nederlandsche ervaringen vermeld.
In de jaren 1924 tot en met 1935 werden op
ruim 251.000 vaccinaties van 01 jarigen
10 gevallen van encephalitis, zonder sterf
gevallen, waargenomen; op ruim 730.000 vac
cinaties bij kinderen van 2 tot en met 11 jaar
187 ziektegevallen met 59 stergevallen. Op
100.000 vaccinaties bij 01 jarigen dus 4
ziektegevallen en geen sterfgevallen, bij
ouderen tot en met den 11-jarigen leeftijd
25.6 ziektegevallen en 8.1 sterfgevallen.
Dit leidt tot de conclusie, dat voor kinde
ren beneden den leeftijd van 1 jaar de kans
op de gevreesde hersencomplicatie belang
rijk (ruim 6 maal) geringer is dan voor
oudere kinderen, terwijl de ziekte veel lich
ter verloopt Hierbij zij nog opgemerkt,
dat verschillende ervaringen in andere lan
den in dezelfde richting wijzen, doch uiter
aard moeilijk te beoordeelen zijn. Volledig
heidshalve zij verder nog vermeld ,dat de
kans op encephalitis bij revaccinatie onge
veer is 1.7 op 100.000 en 0.5 voor wat de sterf
gevallen daaraan betreft, dus belangrijk ge
ringer dan bij vaccinatie.
Enting van kinderen beneden
het jaar.
De groote moeilijkheid om te komen tot
een bevredigende wettelijke regeling van be
strijding van het pokkenrisico door middel
van de koepokinenting en daarbij het vacci
natierisico te aanvaarden, heeft de sociaal-
geneeskundige van Nederland er toe ge
bracht, voorloopig te trachten, iets te doen
door aan te sporen tot vrijwillige enting van
kinderen beneden het jaar, hoogstens tot den
leeftijd van 2 jaar toe. Er blijft dan een
breede laag onzer bevolking, voor wie het
gestelde vraagstuk voorloopig niet wordt op
gelost. Daarnaast zou het aanbeveling ver
dienen, dat ook aan tijdige revaccinatie zoo
veel mogelijk de hand werd gehouden, om te
trachten, het aantal voor pokken niet of
slechts weinig vatbare personen zoo hoog
mogelijk op te voeren, teneinde de bedrei
ging van hen, die door hun vatbaarheid voor
de ziekte wellicht eenmaal groote pokken-
of vaccinatie-risico's zullen loopen, zoo ge
ring mogelijk te doen zijn. Want het is ook
een algemeen erkend feit, dat enting van
groote bevolkingsgroepen, op een oogenblik,
dat onmiddelijk gevaar dreigt, zijn groote
bezwaren heeft, omdat men de omstandig
heden, waaronder dan geënt moét worden,
zal hebben te aanvaarden, zooals ze op dat
moment zijn, met alle ongunstige factoren
daaraan verbonden.
In dezen gedachtengang zijn, met steun
van het Staatstoezicht op de Volksgezond
heid, overal provinciale en plaatselijke co-
mité's opgericht om de bedoelde propaganda
te voeren. Dit is ook het geval te Rotterdam,
waar onder leiding van den Directeur van
den Gemeentelijken Geneeskundigen- en
Gezondheidsdienst een commissie van ge
neeskundigen is opgericht. Deze commissie
bestaat uit te Rotterdam welbekende ge
neeskundigen, o.w. alle kinderartsen en ver
tegenwoordigers van de Afdeeling Rotterdam
en Omstreken der Nederlandsche Maat
schappij tot Bevordering der Geneeskunst,
de Rotterdamsche Vereeniging tot Bescher
ming van Zuigelingen, de Consultatiebu-
reaux voor Zuigelingen van de Vereeniging
R. K. Kraamverzorging en het Genootschap
tot Bevordering der Koepokinenting.
Werkplan der Rotterdamsche
commissie.
Deze commissie heeft eenige malen verga
derd en is daarbij tot het volgende voorloo-
pige werkplan gekomen:
De propaganda zal zich beperken tot de
leeftijdsklasse van drie tot twaalf maanden.
Daartoe worden bij de geboorteaangifte
korte circulaires uitgereikt aan de ouders van
pasgeborenen. Mondeling zullen op de con-
sultatiebureaux voor zuigelingen, waar onge
veer 62% dezer kinderen komt, de moeders
nog eens aan de wenschelijkheid van tijdige
vaccinatie herinnerd worden. In de gemeen
tetrams en -bussen, in stempel- en wacht
lokalen en op andere plaatsen, waar veel
menschen plegen te komen, zullen bekend
makingen worden opgehangen, terwijl aan de
geneeskundigen met een circulaire een der
gelijke bekendmaking zal worden toegezon
den, met verzoek, deze in hun wachtkamer
te willen ophangen. Verder zullen de bios
copen voortdurend groepsgewijs, gedurende
2 weken, een lantaarnplaatje voor propagan
da in hun programma opnemen. De zooeven
bedoelde bekendmakingen en lantaarnplaat
jes zijn geheel gelijk.
Het Genootschap tot Bevordering der Koe
pokinenting heeft van 1 Juni j.l. af het aantal
zijner zittingen belangrijk uitgebreid en geeft
gelegenheid tot vaccinatie:
Eiken Dinsdagmorgen van 11 tot 12 uur.
Consultatiebureau voor Zuigelingen Goud-
scheslngel 49, ingang Oosterstraat.
Eiken Woensdagmiddag van 2.30 tot 3.30
uur. Koepokinrichting Lijnbaanstraat 26.
Eiken Donderdagmorgen van 11 tot 12 uur.
Hulppost Gem. Geneesk.- en Gezondheids
dienst Maashaven 2.
Eiken Vrijdagmorgen van 11 tot 12 uur.
Consultatiebureau voor Zuigelingen Gerrit
Jan Mulderstraat 102.
Het ligt in de bedoeling om, wanneer dit
systeem eenigen tijd doorgewerkt heeft en
een inzicht in de daarmede bereikte resul
taten verkregen zal zijn, deze resultaten in
genoemde commissie nader te bespreken om
zoo noodig wijzigingen in het werkplan aan
te brengen.
Dr. H. W. Julius te Utrecht spreekt
zelfs in een zeer recent artikel in het Ned.
Tijdschrift voor Geneeskunde (van 20
Augustus j.l.) als zijn overtuiging uit (op
grond van verschillende berekeningen), dat
de encephalitis bij zeer kleine kinderen (01
jaar) na inenting niet anders is dan een toe
vallig samentreffen van encephalitis, die bij
deze zeer jonge kinderen veelvuldig voor
komt, met de handeling der vaccinatie.
Gedurende de maand September is de be
volking tpegenomen met 700 personen en
gesegen tot 610.823 zielen.
October is de maand, waarin de tooneel-
clubs met haar eerste opvoeringen voor den
dag plegen te komen. Ook de Funny Boys
hebben het seizoen geopend en ze kozen
daarvoor het blijspel in vier bedrijven
„Haaien op de kust", een bewerking voor
heerentooneel van „De Avonturier".
The Funny Boys hebben over gebrek aan
belangstelling niet te klagen gehad. De
groote zaal van „Palace" was geheel gevuld
met een goedlachsch publiek, dat zich koste
lijk bleek te amuseeren. Wat geen wonder is
als men bedenkt, dat het stuk vele verras
sende wendingen en uitzonderlijke types be
vat, die in handen van dilettanten meestal
tot caricaturen verworden.
Zonder te kort te doen in onze waardee
ring voor wat het goedwillende clubje pres
teerde, zouden wij het niettemin in overwe
ging willen geven voortaan niet in hoofdzaak
den oppervlakkigen, komischen kant van een
tooneelwerk te zoeken, doch op de eerste
plaats de diepere menschelijke zijde van de
personen en van de situaties te belichten.
Daar boet de komische kracht van een stuk
niet bij in en het publiek krijgt tenminste
menschen-van-vleesch-en-bloed te zien.
Waarmee we maar zeggen willen, dat een
oogenschijnlijk alleen grappig lijkende tekst
vaak een dieperen ondergrond heeft, die niet
mag worden weggedoezeld.
Niettemin had de opvoering zeer veel suc
ces. Van de vele in het stuk voorkomende
personen gaven nog het best de bedoeling
van den schrijver weer Th. Kempers Jr. als
Durand, Jan Smulders als Camille Rabot en
Wim de Veld als een Heer. Voorts mogen
nog genoemd worden de Gebroeders Vau-
tour (M. J. Peters en A. van Erp) en Jean
Ravet (Leo Heymans Jr.)
Hoewel het met den tekst nogal eens op
een accoordje werd gegooid, verliep de voor
stelling vrij vlot, op zichzelf al een verdien
ste.
Na afloop hebben The Rhythm Kings, die
zich al den geheelen avond op pittige wijze
hadden doen hooren, ervoor zorg gedragen,
dat ook het gezellig samenzijn een succes
werd.
Naar wij vernemen, bestaan er plannen
om te Hoek van Holland een R. K. Militair
tehuis in te richten. Ten behoeve van dit
tehuis zal een der leegstaande winkelhuizen
worden klaar gemaakt.
Zondag heeft kapelaan B. Dorbeck van de
St. Elisabethparochie zijn koperen priester
feest gevierd. Na ingehaald te zijn door een
stoet van bruidjes en pages, onder leiding
van de Eerw. Zusters, door verkenners en
door leden van Graal en Kruisvaart, droeg de
jubilaris een solemneele Hoogmis op, daar
bij geassisteerd door Rector B. van Hussen
als diaken, kapelaan H. Westerkamp als sub
diaken, pastoor G. H. J. Kerkvliet als pres
byter assistens en kapelaan L. Schinkel als
ceremoniarius.
Het altaar was feestelijk versierd. In de
kerk hadden enkele familieleden plaats ge
nomen, onder wie de moeder van den feest
vierenden priester. Het Zangkoor voerde op
te waardeeren wijze uit de Missa Brevis van
Apdreas Gabrieli.
Middags had er een druk bezochte re
ceptie plaats, voorafgegaan door een meer
intieme bijeenkomst, waarbij namens ver
schillende corporaties woorden van hulde en
dank gesproken werden, onder aanbieding
van geschenken. Namens het Kerkbestuur
bood pastoor Kerkvliet een cadeau onder
couvert aan.
's Avonds celebreerde kapelaan Dorbeck
een plechtig danklof. Hierbij werd hij geas
sisteerd door twee oud-collega's uit Leiden,
nJ. pastoor R. Nieveen van Dijkum als diaken
en kapelaan W. Hessing als subdiaken. Op
het priesterkoor merkten we o.a. op deken
Homulle van Leiden.
Het zangkoor voerde o.m. uit het Te Deum
van Perosi en de Priestercantate van mgr.
van Schaik.
H-K. "^^universiteit hier ter stede
heeft haar leden gisteravond in den Tivoli-
Schouwburg een tooneel-avond aangeboden
en zich daartoe de medewerking weten te ver
zekeren van het gezelschap Jan Musch, dat
het bekende Engelsche blijspel „Job heeft
geduld" ten tooneele bracht.
De talrijke aanwezigen werden begroet
door kapelaan W. C. C. M. van Alphen, lid
van het directorium der R.K. Volksuniversi
teit, die in een kort welkomst- en propa
ganda-speech je, waarin hij er o.a. op wees,
dat dit een van de vier groote tooneelavonden
was, welke de R.K.V.U. haar leden dit seizoen
biedt, mededeelde, dat de deelneming aan
den hoofdcursus dit jaar de verwachting over
troffen heeft ruim 200 deelnemers doch
dat er niettemin nog enkele plaatsen voor
dezen cursus, die voor de katholieken, voor
al in dezen tijd, van het grootste belang is,
beschikbaar zijn. Tevens sprak kapelaan Van
Alphen een woord van aanbeveling voor den
cursus: „De groote heiligen in de Kerk van
Christus", welke Maandag a.s. een aanvang
neemt, terwijl hij de aanwezigen, die, zooals
het Evangelie van Zondag j.l. zegt: „geen
bruiloftskleed aan hadden", aanspoorde als
nog lid van de R.K.V.U. te worden.
Wat de opvoering van „Job heeft geduld",
door het Gezelschap Jan Musch, betreft, kun
nen we kort zijn: goede wijn behoeft immers
geen krans en bovendien is deze „wijn" be
legen, daar genoemd spel reeds meermalen
door Jan Musch is vertolkt.
Reeds meermalen is er op gewezen, dat het
steeds een artistiek geno.t is, Jan Musch te
zien spelen en ook ditmaal heeft hij zich
deze reputatie waardig betoond. Al is het
blijspel „Job heeft geduld" niet buitengewoon
sterk van constructie, Jan Musch als oom Job
weet er iets bijzonders van te maken, hierbij
uitmuntend geassisteerd door Lize van der
PollHamakers, als de verzuurde en zure
tante Julia en Theo Vink als Tom Benson,
den broer van de drie gezusters Benson, die
het zijn zusters, ondanks de financiëele zor
gen, waarin zij verkeerden, nog eens extra
lastig maakt door 500 dollars met pokeren te
verliezen, welke speelschuld hij afdoet met
geld, dat hem niet toebehoort.
De rol van Amarilla Benson werd ditmaal
vertolkt door Mary MuschSmithuysen, die
zich, evenals Jeanne van Rijn indertijd, zeer
goed kweet van haar taak als vredestichtster
tusschen oom Job, tante Julia en de overige
lastige leden van haar familie.
Een uitstekend geslaagde R.K.V.U.-avond.
Door de Rivierpolitie is aangehouden en
opgesloten de 33-jarige zwervende Belgische
schippersknecht J. v- d. H-, die aan boord
van het aan de Maaskade liggende vracht-
motorschip „Luctor" ten nadeele van den
kapitein een verrekijker heeft ontvreemd-
De schippersknecht is met den verrekijker
op den Linker Maasoever gaan leuren en
wist den kijker in een café van de hand te
doen tegen betaling van f 2.50 door een ha
venarbeider.
Op aangifte van den kapitein heeft de
politie den schippersknecht aangehouden. De
verrelcljfker w-eard Ln toeslag genomen.
Vandaag is de schippersknecht ter be
schikking gesteld van den officier van Jus
titie.
Bij de examens voor vliegtuigbouwkundig
constructeur (ing.) a. d. T. M. S. Techni-
cum te Rotterdam bestond de examencom
missie uit: ir. Th. J. W. van Lammeren w.i.
en ing. J. M. Roos, ingenieurs bij de K. L. M.
en ir. J. van Buuren w.i. en ing. G. H. Stok-
fleth, ingenieurs bij Koolhoven.
Geslaagd zijn B. J. J. M. Arts te Vlissingen
en Ch. Toutenburg te Voorburg.
Vijftien jaar geleden hadden wij het
voorrecht ter gelegenheid van het vijftig
jarig bestaan van de „Rotterdamsche Ver
eeniging voor Katholiek Onderwijs" een
uitvoerig gedenkschrift samen te stellen
over de vijftig jaren Katholiek Onderwijs,
die toen achter ons lagen.
Dezen zomer het feit is in alle stilte
voorbijgegaan herdacht deze Rotterdam
sche vereeniging haar 65-jarig bestaan.
't Leek ons niet onverdienstelijk dezen
keer nog een summiere balans op te maken
van hetgeen door deze vereeniging deze
laatste vijftien jaren op gebied van Katho
liek onderwijs binnen onze stad is gedaan.
De goede gelegenheid daartoe werd ons
dezer dagen welwillend geschonken door
een vriendelijke invitatie namens het be
stuur der Vereeniging om een scholentocht
mede te maken door onze stad onder de
uitmuntend deskundige leiding van Rector
J. Nolet, die nu al over de drieentwintig
jaren, nog altijd even voortvarend, het
voorzitterschap der Rotterdamsche vereeni
ging waarneemt.
En dan is 't wel de moeite waard om hier
te beginnen met de vermelding, dat in deze
laatste vijftien jaren het aantal scholen,
welke onder het bestuur der Rotterdamsche
Vereeniging voor Katholiek Onderwijs
staan, is verdubbeld.
Mochten wij in ons gouden Gedenkschrift
van 1923 vermelden dat de eorgen van de
Rotterdamsche Vereeniging zich toen uit
strekten over veertien mooie en ruime
scholen in de stad, thans op dezen tocht
mochten wij niet minder dan 28 scholen der
Vereeniging bezoeken.
De acht en twintig scholen, die thans on
der leiding staan van de Rotterdamsche
Vereeniging, vormen niet alleen de insti
tuten van katholiek onderwijs in onze stad,
daarnaast nog bestaan tal van katholieke
scholen, die vallen onder de kerkbesturen
der verschillende parochies, onder het pa
rochiaal armbestuur, en de vele particu
liere scholen van Eerwaarde Zusters van
onderscheidene congregaties.
Om niet te vergeten ons prachtig Lyceum
voor meisjes, en de ook reeds haar derde
lustrum vierende Katholieke H.B.S. en
Gymnasium. Maar van deze laatste mag
toch met eere worden gezegd, dat zij zoo
goed als de geestelijke dochters zijn van de
Rotterdamsche Vereeniging, omdat zij toch
het initiatief heeft genomen tot deze op
richting en haar bovendien nog een 10.000
gulden zoo niet als bruidschat dan toch als
wiegegeld heeft medegegeven.
De gedenkwaardige Scholentocht van
dezer dagen zette dan allereerst koers naar
Rotterdam-Zuid, niet alleen omdat in dit
gedeelte van de stad de laatste vijftien ja
ren de vereeniging een groote activiteit
heeft ontplooid, maar ook als een daad van
piëteit voorzeker jegens twee eerbiedwaar
dige pioniers van het Katholiek onderwijs,
die hier hebben geleefd én gewerkt, en wel
wijlen Pastoor Gompertz en Pastoor Krul,
en wier traditie zoo waardig door Pastoor
Mulder van de Kruisvinding en Pastoor
Vijverberg van het Afrikaanderplein hier
wordt voortgezet.
't Was toch Pastoor Gompertz, die meer
dan een halve eeuw geleden zelf de eerste
Katholieke kerk in Rotterdam Zuid moest
bouwen, en zoo onbaatzuchtig was dat hij
van zijn eigen fortuin een katholieke school
in de oude stad stichtte, terwijl Pastoor
Krul zich ook een der groote ijveraars voor
het Katholiek onderwijs toonde% en zelfs
een stuk van zijn eigen tuin afstond voor
den bouw van een school en zusterhuis.
Ons eerste bezoek gold dan een prachtig
complex scholen aan de Rhoonstraat en
daarbij aangrenzende straten tegenover de
kloosterkerk van de Paters Capueijnen, een
complex scholen in 1924 gebouwd door de
architecten van Beers en v. Teefelen.
Omvattend de St. Bonaventura-school voor
jongens, de St. Claraschool voor meisjes, en
de St. Eosa-bewaarschool, de eenige bewaar
school met Montessori-onderwijs, die de Ver
eeniging onder haar leiding heeft.
Volgde een bezoek aan de voortreffelijke
St. Carolus-Borromaeus-school aan den Stre-
velsweg bij de Sint Theresia-kerk, een zeer
gelukkig bouwwerk van Jos Margry datee
rend uit de jaren 1924.
De katholieke school in de Millinastraat,
die niet meer aan de eischen voldoet, wordt
dezer dagen overgebracht naar een nieuwe
openbare school in dit stadsgedeelte, waar
de benoodigde localen door de Vereeniging
worden overgenomen.
De tocht ging nu verder naar het werke
lijk verrassende complex katholieke scholen
in de parochie van de Paters Kruisheeren.
Weet katholiek Rotterdam van de oude
stad eigenlijk wel wat hier de laatste jaren
tot stand is gekomen, 't Is werkelijk de
moeite van een bezoek waard.
Eerst de Sint Odilia en de St. Helena-
school voor meisjes door Herman de Vries
in 1928 gebouwd. Een monument 76 meter
buitenmuur lang. Een model van een school
prachtig van licht en voortreffelijk ingericht.
Daarbij aansluitend de H. Hart-school en de
Theodorus de Celles-school, beide voor jon
gens, in 1924 door Jos Margry gebouwd.
Een nieuwe bewondering vroeg het prach
tige scholen-complex St. Louis aan de Put
schelaan, in 1928 gebouwd door de Gebr.
Kraayvanger en bestuurd door de Broeders
van Oudenbosch. Annex een model St. Ma-
ria-bewaarschool door de Vereeniging aan de
Zusters van Lucia verhuurd.
Langzaam aan keerden wij nu naar de
meer oudere stadsgedeelten van Rotterdam-
Zuid; de Paul Krugerstraat met een model
Montessori-school door Jos Margry nog in
1930 gebouwd, en de Sint Franciscusschool,
eveneens door Jos Margry in deze straat ge
bouwd, de eerste school die de Vereeniging
in 1923 na de wet op de gelijkstelling onder
nam.
Daarna arriveerden wij in de Oranjeboom
straat, de Leonardus v. Veghel-school, voor
jongens, een der oudste scholen in het bezit
der Vereeniging in 1899 door Pastoor Krul
gesticht. Een type nog van ouderwetsche
schoollnrichting, alle klassen met glazen
schotten van elkaar gescheiden.
De Agnes-school voor meisjes in dezelfde
Oranjeboomstraat, maakt weer een beter fi
guur. Ze is een gewezen openbare school
sinds 1934 door de Vereeniging overgenomen.
Na het geheel gerestaureerde Zusterhuis
aan de Rosestraat in oogenschouw te hebben
genomen verlieten wij Rotterdam-Zuid om
de richting "te nemen naar Rotterdam-Kra
lingen, de Sint Lambertusscholen aan de
Waterloostraat en Hoflaan. Een ontzaggelijk
complex, nog dateerend uit den tijd van de
firma Snickens en Margry, rond 1909. Een
en twintig localen groot, fleurig gebouwd en
schitterend onderhouden.
Vandaar ging de tocht de oude stad in,
de Sint Paulus- en Sint Laurentiusscholen
aan de Gedempte Slaak, in 1914 blij gelukkig,
en met zooveel verwachting op de toekomst
gebouwd. Helaas, het lot dat de oude paro
chies in de binnenstad ten deel valt, schijnen
hier ook de scholen te moeten deelen. Heb
ben de eerste bijna geen parochianen meer,
de tweede zien geen kinderen meer. Van de
17 localen zijn er in deze scholen neg maar
vier in gebruik.
Een zelfde aspect vertoonen ook de scholen
in de eens aan de Vereeniging zoo vertrouw
de buurten rond de Isaac Hubertstraat. Eerst
de St. Bernardusschool voor meisjes aan de
Spiegalnisserstraat, een school zes jaren ge
leden door de Vereeniging van de gemeente
overgenomen. Zij heeft er nog twee localen
bijgebouwd, maar deze blijken den laatsten
tijd niet meer noodig te zijn.
Dan de Isaac Hubertstraat zelve, waar voor
de Vereeniging zooveel dierbare herinnerin
gen liggen. De oude St. Nicolaas-school, door
Pastoor Gompertz gesticht, is een bewaar
school geworden, keurig verbouwd en voor
Montessori ingericht door de Vereeniging aan
de Zusters van J. M. J. in huur gegeven.
De St. Aloysiusschool eveneens hier door
Pastoor Gompertz gesticht, school voor jon
gens vertoont eveneens veel leege localen.
Weer een verheugender aspect bood de
Sint Jansschool in de Pastoor Hammerstraat,
een jongenschool, den ijveraar van katholiek
onderwijs, Pastoor Hammer waardig. Een
school overbezet, die nog ruimte zou kunnen
velen.
Vandaar ging de tocht aldoor in verhoog
den stemming weer naar het nieuwe Westen.
Een groot en imponeerend complex-scho
len voor jongens en meisjes, door P. Bus-
kens in 1924 gebouwd, dé Sint Paschalis
Baylon-sehool, de St. Alphonsus-school, de
pius X-school.
Dan de voortreffelijke Sint Josefschool aan
de Aleydisstraat door de Vereeniging van de
gemeente overgenomen. En dan last not least
de Sint Petrus-school van den heer Freitel
in de Oostervantstraat, ook een oorspronke
lijk gemeenteschool door de Vereeniging
overgenomen. Van de Mauritstraat in 1930
naar de Oostervantstraat overgebracht is
deze Sint Petrusschool van meester Treitel
de grootste ulo-school van Nederland gewor
den. Twaalf localen groot telt deze school het
verrassend cijfer van 380 leerlingen. In een
van de schoollocalen telden wij 'n twintigtal
schrijfmachines, waar de leerlingen op het
rhythme en tempo van een musiceerende
gramofoonplaat leeren typen, waardoor re
gelmaat van aanslag en snelheid wordt ver
kregen, die kan worden opgevoerd tot 300
tikken per minuut.
Het besluit van dezen scholentocht, na een
laatste bezoek aan de St. Thomasschool,
Boomgaarddwarsstraat in 1913 gebouwd en
aan de St. Willibrordusschool aan de M<au-
ritsstraat, dateerend uit 1908, mocht wel tot
een verhoogd optimisme leiden.
De St. Thomasschool toch heeft haar vijf
tien localen zeer goed bezet, en de St. Willi
brordusschool telt over de twaalf klassen 320
leerlingen, die hier naast het gewone onder
wijs ook nog een heel specialen cursus vol
gen in handenarbeid.
Toen was de interessante uiteraard vluch
tige inspectietocht langs de linie van geeste
lijke weerbaarheid binnen katholiek Rotter
dam ten einde.
De Generalissimus, in waren zin ook nu
een Ftihrer, rector J. Nolet nam afscheid
van zijn staf van trouwe medewerkers, en
trok zich terug in zijn hoofdkwartier, Hene
gouwerplein 60 a, vanwaar hij heel deze
wijdvertakte organisatie bestiert.
P. HYACINTH HERMANS.
Te Rotterdam wordt op Maandag 7 Nov.
een tweede voorstelling gegeven van „Lo
hengrin" in dezelfde bezetting als van de
première behalve de partij van Koning Hen
drik waarover nog geen beslissing is geno
men.
De wethouder van Onderwijs en Volks
ontwikkeling en voor de Algemeene Perso
neelszaken zal Woensdag, 19 October a.s.
geen spreekuur houden.
Van 2228 October incl. zal in de
SchQuwburgzaal Stationsplein 10 iederen
avond een groot Oud-Hollandsch Feest ge
geven worden ten bate van de St. Joseph's
Gezellen Vereeniging aan het Stationsplein.
Men lette op de advertentie.
De directeur van het Postkantoor alhier
brengt ter kennis, dat een brievenbus is ge
plaatst aan den Statensingel hoek van Aer-
senlaan.
De directeur van den Gem. Geneeskundi
gen- en Gezondheidsdienst vestigt er de aan
dacht op, dat de kosteiooze enting tegen
diphtherie van gemeentewege zal plaats vin
den op Woensdag 19 October a.s., des na
middags tusschen half drie en half vier, in
de openbare school voor voorbereidend on
derwijs aan de C. P. Tielestraat 12.
Daar de enting drie weken later herhaald
moet worden om in voldoende mate onvat
baarheid te kunnen geven, zal de tweede
zitting plaats hebben op Woensdag 9 No
vember a.s., terzelfder plaats en op hetzelfde
uur.
De noodige circulaires zullen worden uit
gereikt aan de leerlingen der verschillende
scholen voor voorbereidend en lager onder
wijs, gelegen In het stadsgedeelte begrensd
door Heemraadssingel, Maas, Voorhaven.
Delfshavensche Schie en Spoorlijn. Echter
zijn ook andere kinderen, dan zij, die in
bedoelde stadswijk wonen of schoolgaan,
welkom.
Voor de enting komen in aanmerking alle
gezonde kinderen, op den leeftijd van één
tot ongeveer tien jaar, tenzij zij reeds diph
therie gehad hebben, of daartegen volledig
werden geënt.
Inlichtingen zijn verder te krijgen aan het
Bureau van den Gem. Geneeskundigen- en
Gezondheidsdienst, Achterklooster 26, (tele
foon 25000).
Aangiften van 15 October 1938.
BEVALLENH. T. Schouten geb. Vermeer z.
J. v. Hoek gob. Hameetman d. F. A.
Groen geb. v. Beurden z. C. J. Keiler geb.
Geensen z. M. J. Cornelius geb. Lund z.
A. H. E. V. d. Wijst geb. Soova Righini dottew
Graaf d. S. P. Post geb. Goudsbloem z.
J. J. Kornaat geb. Stoffels d. E. de Rade geSJa
v. d. Hoek d. M. Glansdorp geb. v. d. Ploeg
d. S. A. v. Langeveld geb. ter Haar z.
D. Eijkenbroek geb. Stedelaar z. W. Nederiof
geb, Hoornweg d. H. W. J. v. d. Wijk geb.
Winters d. M. Tempelman geb. Verhoef tl.
P. J. Mos geb. v. d. Bosch z. J. J. Specht
geb. Ruitenberg z. R. Huisman geb. Greve-
link z.
OVERLEDENW. Hartman, man van M. M.
J. Gollenbeek 61 j. j. a. Borst, man van
M. v. d. Berg 56 j. j. a. Flory, man van J.
M. Vermei 50 j. j, jj. Abkoude, ongeh.
vrouw 60 j. N. Heesboom wedr. van J. M. v.
Escn 69 .i. J. Schenk ongeh. man 76 j. J.
Breekweg, man van A. v. Slingerland 66 j.
A. Wildeboer, vrouw van K. v. d. Stouwe 76
j. W. Peperkamp, wede. van J. A. C. Sena
79 J. P. Liedorp, vrouw van C. Zwanenburg
45 j. J- S. Boonstra, ongeh. man 38 j. P.
Kleingeld, man van D. W. te Straks 61 j.
Voorts als levenloos .aangegeven M, E. Baljon
geb. Wuister d.
Aangiften van 17 October 1938.
BEVALLENJ. v. Luik geb. Pdeune d. M.
H. J. Greve geb. v. Einatten z. J. v. Iwaar-
len geb. Stongie d. C. Kalis geb. v. Tilburg
z. A. Louwera geb. Overgouw d. W. Das
geb. Schoenmaker z. D. Brutsch geb. v. Bel
len d. T. C. den Boer geb. Doesburg z. c.
J. v. TJnnik geb. v. d. Linden z. A. Broek
huizen geb. v. d. Velden d. N. Schoonheim
geb. Bok z. E. J. Kroone geb. Hurling d.
N. Bos geb. v. Dijk z. C. v. Nieuwenburg
geb. Kers z. C. Maas geb. Arnold z. M.
L. M. Koorn geb. Nieuwland z. K. in 't Hout
geb. Schuier d. M. v. d. Linde geb. Vriethoff
z. P. Zwikstra geb. Wendrich d. A. M.
V. Drimmelen geb. v. Galen z. G. Kulpera
geb. de Jonge z. B. M. Leemans geb. v. Hulle
z. J. J. Piasmans geb. v. d. Bos z. L.
Kleijnjan geb. Vermoen z. J. M. Smit geb.
Kamp z. K. H. Vonk geb. v. Gelderen d.
F. J. Donker geb. Lots z. E. P. v. Pelt geb.
Steigenberger z. A. D. v. Duil geb. Fopeins
d. N. A. Dullens geb. v. Kleeff z. D. C.
v. d. Stroom geb. v. Hattem d. C. C. L. Groen-
horst geb. Becht z. J. J- M, Davids geb. de
Kort z. D. M. v. Harnond geb. Sonneveldt
d. T. Bul geb. v. Rooien d. M. J. Voet
geb. Brinkmann d. P. Honcoop geb. v. d.
Velde z. A. M. Thoen geb. v. Berkei z.
A. La Grand geb. Jutte z.
J. A. v.
Hei
den geb. Philipsen z. A. M. G- v- Berg
geb. v. Veen d. J. W. Smit geb. v. Es d.
E. M. de Vos geb. Mahieu d. S. F. Hvertse
geb. v. Dalen z. J. G. A. Gerrisse geb. Win
ter z. A. M. Saathof!' geb Korenhof d. M.
V. Tongeren geb. Rutgers d. M, Eenhoorn,
geb. Stolk z. A. L. Linders geb. v. d, Valk
d. A. Lubeclt geb- Boom z. M. C. Bogera
geb. v. Wees z. J- v- Es geb. Kraaieveld d.
A. de Gris Seb- v- Yperen d. M. W. V,
d. Roest geb. Daale d. M. E. Kruter geb.
Swaen z. Bakkers geb. Boon z. J. H.
v. Schie geb. Kingma z. M. H. Vonk geb.
v' (jelderen d. F. j, Donker geb. Lots z.
M. Schippers geb. v. Oeveren d. E. Braven-
boer geb. Stiefel z. M. H. v. Ankum geb. v.
Ankum z. R. jt Lagerwaard geb. Lagrand
z. J- Schaeffer geb. Brommer z.
OVERLEDEN: A. L. C. v. d. Kasteelen, man
v. S. Behrens 62 j. E. M. Burgman, man van
A. v. Dongen 76 j. J. V. d. Wal, man, van A.
v. d. Wal 71 j. L. v. d. Meer, dochter 7 d.
L. V. d. Vorm, vrouw van W. v. d. Meer 36 j.
O. Ar J. v. Batenburg, zoon 13 j. M.'C.
Verhoeven, wede. van L. Vrinten 88 J. I.
Montagne, wedr. van C. J. Rosma" =l F.
v. Stein, ongeh. man 73 j. L. Franken, wedr.
van H. Heeck 92 j. M. A. v. Vliet, gesch. vr.
van J. Schuierman 91 j. M. v. Buren, vrouw
van J. v. Steenis 71 j. J- Croonenborgh
ongeh. vrouw 50 j. -Vertpaase, man
van M. E. v. Bommel 48 j. D. v. Eijlc, wedr.
van A. Verboom 75 j. L- Vingerling, man van
L. v. d. Weyden 72 J. J. Wessel, vrouw
van J. W. Bosman 34 j. J. Grootveld zoon
23 j p. r. switters, man van C. P. Meins-
ma 50 j N. de Jong, vrouw van IJ. Snoei
75 j. B. de Jong, zoon 2 mnd. J. V. d.
Sluis, vrouw van A. Tieleman 56 j.
BURGERLIJKE STAND
GEBOREN: Johannes I., zoon van J. M.
A. Rolleboom en M. A. v. d. Bulk.
ONDERTROUWD: Frederik van Gelder,
24 jaar en Florentlna van Zeele 22 jaar.
OVERLiEDEN: Hillegonda J. Kneppers, 39
jaar, echtgenoöte van Dionisius F. van der
Burg.
