Rotterdamsche Tramweg Mij
Jaarverslagen over 1936 en 1937
thans verschenen
VERLIES 1936 ƒ129.995.
ALS WEER EEN JAAR
VERSTREKEN IS
ROTTERDAMSCHE
RECHTBANK.
liederavond emylon
DONDERDAG 19
JANUARI 1959
Zal de Mij. blijven voort
bestaan
De groote veranderingen op en
om den Coolsingel.
BURGERLIJKE STAND.
NED. MIJ. VOOR NIJVERHEID EN
HANDEL.
Dr. J. G. van Dillen over liet gilde-
wezen als bedrijfsorganisatie.
BRIDGEDRIVE „HUIZE PADUA".
R'AMSCH DAMGENOOTSCHAP.
KAMPIOENSCHAP VAN ROTTERDAM
BIEDENHARN.
JUBILÉ INSPECTEUR L. HERMANS,
Aan het verslag over 1936 der N. V. Rotter
damsche Tramweg Maatschappij ontleenen wij
het volgende:
In verband met den stand der kasmiddelen
was het niet mogelijk, de coupons der obliga
tie-leeningen, welke in het verslagjaar vervie
len, te voldoen.
In het vorig jaarverslag werd vermeld, dat
een nadere regeling met obligatiehouders in
voorbereiding was.
Alvorens hiervoor obligatiehouders opnieuw
in vergadering op te roepen was het noodig van
het, althans voorloopig, voortbestaan der ven
nootschap verzekerd te zijn. Hierbij was mede
werking van den Minister van Waterstaat noo
dig. Wel werd over de noodig geoordeelde ka
pitaalsreorganisatie van gedachten gewisseld,
doch het overleg om te komen tot reorganisatie
van het bedrijf, die tevens moest plaats hebben,
leverde moeilijkheden op. De besprekingen
hierover waren in Juni a.p. reeds vergevorderd,
konden evenwel met den toenmaligen Minister
van Waterstaat niet worden beëindigd, zoodat
de huidige bewindsman de beslissing hierom
trent moest nemen, hetgeen wederom eenigen
tijd vorderde.
Aangaande de in eerste instantie noodige wij
ziging in het bedrijf bestaat thans overeenstem
ming en werd door Z. Exc. de toezegging ge
daan te zullen bevorderen, dat over de jaren
1938, 1939 en 1940 financieelen steun zal wor
den verleend.
De besprekingen omtrent de kapitaalsreorga
nisatie zullen nu ook weldra beëindigd kunnen
worden, waarna deze aan aandeel- en obliga
tiehouders ter beoordeeling zullen worden voor
gelegd.
Subsidie ter compensatie der opgelegde per-
soneellasten werd over 1936 niet toegekend. Wel
werd van 2 gemeenten een subsidie en van het
■Rijk een voorbetaling op renteloos voorschot
ontvangen voor instandhouding en exploitatie
van de tramlijnen, ten bedrage van 31.239.
In verband met de gedane toezegging hebben
wij ons gewend tot den Minister van Water
staat met het verzoek alsnog een subsidie voor
-1935 te willen toekennen.
Daar de Winst- en Verliesrekening sluit met
een belangrijk verlies, kan vanzelfsprekend ook
voor het jaar 1936 geen restitutie op de rente-
looze voorschotten van het Rijk en van de Pro
vincie Zuidholland plaats hebben.
Hoewel de ontvangsten uit het vervoer ook
dit jaar weder aanzienlijk bij die van. het vorig
jaar ten achter bleven, waren er niettemin tee
kenen, die op een lichte verbetering in den
toestand wezen. Bij het reizigers ver voer met de
Stoomtramwegen en veerdiensten was o.a. het
percentage van den achteruitgang der ontvang
sten beduidend lager dan de laatste jaren het
geval was, terwijl voor het eerst sinds jaren de
ontvangsten uit het goederenvervoer een gerin
ge toeneming vertoonden, zulks ondanks de
voor zoover noodig ingevoerde verlaging der
vrachtprijzen.
Gedurende het verslagjaar bleven wederom
maatre /alen van Overheidswege tot ordening
van het verkeer achterwege, hetgeen vanzelf
sprekend door de steeds in aantal toenemende
wilde vervoersdiensten verdere verlaging van
vrachtprijzen noodig maakte.
De exploitatierekening sluit ook dit jaar weder
met-een nadeelig saldo, n.l. -ƒ.49.708. -
Om redenen van concurrentie werd met be
vredigend resultaat bij den Stoombootdienst
ZierifezéeRotterdam het reizigerstarief ver
laagd onder gelijktijdige uitbreiding van 'den
dienst met één vaart in beide richtingen ge
durende de zomermaanden.
Ter beteugeling van het toenemend reizigers
verkeer met snordersdiensten werd bij den auto
busdienst Oud-BeijerlandRotterdam tot ver
laging van het tarief overgegaan en werden bij
de autobusdiensten RotterdamPoortugaal en
Rotterdam—Zwij ndrecht tienrittenkaarten tegen
verlaagd tarief verkrijgbaar gesteld.
De opening van de brug over het Hollandsch
Diep bij Moerdijk op 17 December leidde tot een
plotselinge en belangrijke inzinking van het
vervoer met den veerdienst NurrvmsdorpWil
lemstad.
Hoewel het reizigersvervoer bij de Stoom
tramwegen ook dit jaar weder over de geheele
linie, doch in het bijzonder in de groep Voome
en Putten, beduidend terugliep, viel in zooverre
eenige verbetering waar te nemen, dat de ach
teruitgang beduidend minder was dan vorige
jaren.
Het zomerseizoen verliep over het geheel on
bevredigend, tengevolge van het ongunstige we
der gedurende de zomermaanden; niettemin was
het verkeer met de badtreinen op het traject
RotterdamOostvoorne eenigszins gunstiger dan
het vorig jaar, waaraan de verlaging van de
prijzen der speciale dagretours niet vreemd
zal zijn geweest.
De verhouding tusschen het aantal le klasse
en 2e klasse reizigers blijft zich ten nadeele van
de le klasse wijzigen.
De versnelling van den treindienst vond ver
der voortgang: deze moet echter thans als geëin
digd worden beschouwd, zoolang de gemengde
treinen gehandhaafd moeten blijven.
In de bestaande autobusdiensten kwamen geen
wijzig/.gen.
in dit verslagjaar werden de plannen tot ge
deeltelijke vervanging van den treindienst door
een autobusdienst op het traject Spijkenisse
Oostvoorne voorbereid.
Verslag van Commissarissen.
Aan het verslag van Commissarissen is nog het
volgende ontleend:
Vorenstaand jaarverslag werd door den Di
recteur aan ons in druk uitgebracht in Januari
1938 en het lag toen in ons voornemen dit ver
slag binnen korten tijd te publiceeren en aan
deelhouders tot het houden van een vergadering
bijeen te roepen. Wij meenden toen tot een
en ander over te kunnen gaan, wijl de Minis
ter van Waterstaat ons in Januari had doen be
vestigen, dat gedurende de jaren 1938, 1939 en
1940 een subsidie zou worden uitgekeerd, zoo
als in het verslag van den directeur is vermeld.
Aan dit voornemen kon door nieuw gerezen
bezwaren geen gevolg worden gegeven, hetgeen
tot verder uitstel leidde. Voordat deze tot op
lossing waren gebracht, nam de Minister van
Waterstaat zijn gedane toezegging terug, aan
vankelijk zelfs voor het loopende jaar 1938. Dit
zou tot onmiddellijke liquidatie hebben moeten
leiden.
Aangezien terzelfder tijd een combinatie van
in het vervoersvraagstuk in het door de R.T.M.
bediende gebied belangstellenden zich tot ons
wendde met de mededeeling dat zij bereid was
zich voor de R. T. M. te interesseeren, meenden
wij kennisneming harer plannen te moeten af
wachten, temeer daar de bespreking met deze
combinatie met medeweten en instemming van
den Minister van Waterstaat geschiedde.
Wel drongen wij op spoedige beslissing bij de
bedoelde combinatie aan, doch daar deze nog op
zich laat wachten en inmiddels de Minister van
Waterstaat bereid is gebleken, teneinde vbor een
regeling eenigen tijd te laten, over het eerste
kwartaal van 1939 nog subsidie te verleenen,
meenen wij met het uitbrengen van het jaar
verslag over 1936 niet langer te moeten wachten.
Verlies 1937 ƒ220.438 (129.995).
Aan het verslag der N.V. Rotterdamsche
Tramweg-Maatschappij over 1937, ontleenen wij
het volgende:
Het verslag was in vorige jaren zeer uitvoe
rig, doch meen ik mij voor het jaar 1937 te mo
gen en te moeten beperken tot het hierna vol
gende korte verslag, omdat:
le. het gewenscht is het verslag van 1937
met dat van 1936 uit te brengen ten einde u
in staat te stellen beide verslagen c.a. aan aan
deelhouders tegelijk ter beoordeeling voor te
leggen;
2e. technische moeilijkheden bestaan, het
verslag over 1937 binnen den door u gewensch-
ten tijd in druk gereed te maken;
3e. alsmede ter besparing van kosten.
De rente der obligatieleeningen kon met wor
den betaald; uitloting en hiermede gepaard
gaande ailossing der obligatieleeningen konden
evenmin geschieden, zoodat de in het verslag
van het vorige jaar opgenomen staat der uit
gegeven obligatieleeningen en de daarop plaats
gehad hebbende aflossingen ook thans nog geldt.
Hoewel de Minister van Waterstaat erkende,
dat de maatschappij over 1936 in aanmerking
kwam voor een renteloos voorschot van 57.045,
ontvingen wij slechts 30.000, zoodat van het
in 1937 ontvangen renteloos voorschot ad
45.000 feitelijk een bedrag van 27.045 ten
bate van 1936 en van 17.955 ten bate van 1937
zou moeten komen.
Overeenkomstig de redactie der missiven van
den Minister van Waterstaat werd echter voor
loopig het geheele bedrag van 45.000 in de
winst- en verliesrekening over 1937 opgenomen
als „voorloopig renteloos voorschot".
Als subsidie voor instandhouding en exploi
tatie van de tramlijnen werd van twee gemeen
ten en van het Rijk ontvangen 1227.
Restitutie op de rentelooze voorschotten van
het Rijk en van de provincie Zuid-Holland kon
ook over 1937 niet plaats hebben.
Aan de bezittingen der vennootschap werden
de noodige herstellingen verricht, zoodat de
toestand hiervan niet is verminderd. Afschrij
ving op het rollend materiaal en storting in het
vernieuwingsfonds voor den weg, hadden in
gevolge den wensch van den minister van Wa
terstaat niet plaats.
Hoewel op sommige lijnen de stoomtractie,
Aan het van Hogendorpsplein wordt ste
vig geheid. Een stelling, welke denken doet
aan een miniatuur-Eifeltoren, trekt de be
langstelling van honderden, die zich soms
uren lang rondom de afzetting van de Boy-
mans hol scharen. Schokbetonpalen worden
stukje bij beetje in den grond gerammeid.
Zoo glad als met de gewone heipalen gaat
het niet, maar dat is juist de bedoeling. Zag
men vroeger en ook nu nog wel bij den
bouw van gewone woningen, in stadsgedeel
ten, waar de veenlaag dik is bij den eer
sten klap ongeveer de halve paal in den
weeken bodem schuiven, nu biedt de ver-
breede betonvoet zooveel weerstand, dat
men overtuigd is eindelijk de goede paalfun-
deering voor geweldige bouwwerken gevon
den te hebben, zoodat Rotterdam niet lan
ger verstoken behoeft te blijven van sky
scrapers, zooals New York ze kent.
Hebben de Rotterdammers zich wel ge
realiseerd bij het begin van dit nieuwe jaar,
hoezeer het hart van Rotterdam, dat tegen
woordig ongetwijfeld rondom den Coolsin
gel klopt, bij het scheiden van 1939 veranderd
zal zijn?
Nu is men nog slechts aan het allereerste
begin bezig van den torenflat, die voor het
van Hogendorpsplein zal verrijzen Maar
over een jaar, zoo mag verwacht worden,
staat het gebouw daar reeds uiterlijk in
volle glorie. En van Hogendorp zal er blij
om wezen. Hij schaamt zich al jaren lang
voor zijn standbeeld, dat groen uitge
slagen als het is vanuit de verte iets heeft
van een skelet. Langen tijd moest hij bo
vendien nog een half vergane krans rondom
zijn hals gedogen en om de bespotting te
vervolmaken, hadden jongens kans gezien om
zijn rechterhand nog een tweeden krans te
werpen, n.leen oude fietsband. Sinds
weken liet men die bespotting ongemoeid,
totdat eindelijk op den dag van de herden
king nozer 125-jarige onafhankelijkheid
vaardige handen den grondlegger onzer vrij
heid van den fietsband hebben ontdaan en
later studenten kwamen, om het beeld met
de boender wat op te kalefateren. Het mocht
niet gelukken. Het eenige, dat bereikt werd,
was de vernieuwing van de halskraag, n.l.
een nieuwe krans, met oranjelinten. Deson
danks is zóó de beeltenis van den ontwerper
ozer grondwet het aankijken niet waard en
het is maar goed, dat ze voorloopig in een
enger behuizing komt te staan.
Met den afbraak van de huizen tusschen
Groote Paauwensteeg en Draaisteeg is men
eveneens gisteren begonnen. Dat zal aan het
eind van 1939 een heele verbetering zijn,
wanneer daar een breede oprit naar den
Blaak is gekomen.
Maar dat is lang niet het eenige, wat
over een jaar rondom den Coolsingel ver
anderd zal zijn. Want vinden alle goede
voornemens uitvoering, dan is op dat mo
ment ook het scheefgezakte monument ver
dwenen, waarop Coos Speenhoff zijn on
sterfelijk lied van den diender zong; het
Calandmonument, dat nog niet zoo enorm
lang geleden met heel veel glorie werd ont
huld en aan de burgerij van Rotterdam ten
geschenke aangeboden. Naar dat steenen ge
vaarte, een dorado voor de baldadige jeugd,
wordt dit gedeelte Coolsingel nog altijd ten
onrechte Calandplein genoemd.
Hier zijn intusschen de bloemkraampjes
uit hun asch herrezen, die lange jaren van
Hogendorp gezelschap hebben gehouden. Zij
zijn er minder op achteruitgegaan dan de
.concurrenten van het Hofplein, die met de
'bezadigde Groote Markt en het aftandsche
Beursplein genoegen moesten nemen.
Over een jaarhoe zal het nieuwe
beursgebouw dan opgeschoten zijn. En mis
schien ligt dan het bouwvallige sociëteitsge
bouw van de Doelen tegen den grond, om
plaats te gaan maken voor het nieuwe
Stadstimmerhuis. Wellicht zijn dan de oude
panden ernaast, tot voorbij Pschorr, onder
sloopershanden gevallen, heeft Pschorr zijn
serre moeten ruimen voor de nieuwe rooi
lijn, enz. Om vooral ook niet te vergeten
de aan het eind van 1939 gewijzigde situa
tie aan het Hofplein: een gedeelte reeds op
niveau gebracht en in gebruik, de Delftsche
Poort ontleed en in mootjes opgeborgen, de
Schiekolk en een gedeelte Schie gedempt
en het mos van de oude Beestenmarkt langs
de Galerij opgeruimd ten bate van een ge
makkelijker verkeersweg naar den Pompen-
burgslngel.
Aan de andere zijde van den Coolsingel
zijn de vooruitzichten op veranderingen min
der groot. Maar toch zijn ze er. Mogelijk
zijn aan het eind van dit jaar reeds de
twee oude pandjes gesloopt, rechts van
Heek gelegen, waarin nu nog een kleer
makerij en een sigarenwinkel zijn gevestigd.
Naar uit goede bron verluidt, komt daar een
nieuw hotel-restaurant, te exploiteeren door
Martinot.
Doch misschien zal de grootste verandering
op onzen stadsboulevard minder zichtbaar
zijn
D'it jaar brengt ons o.m. de gemeenteraads
verkiezingen.
voor het vervoer van personen, werd vervangen
door autotractie, nam dit vervoer, voor wat
de stoomtramwegen en veerdiensten betreft,
toch nog zoowel in aantal reizigers als in ont
vangsten eenigszins toe. Door genoemden maat
regel was het aantal reizigers per autobus ver
voerd, natuurlijk belangrijk hooger.
In totaal werden vervoerd 1.227.886 reizigers,
d.i. 75.106 meer dan in 1936 en was de opbrengst
van dit vervoer 503.689, d.i. 21.025 meer dan
in genoemd jaar.
De ontvangsten uit het vervoer van bagage,
automobielen, enz. bedragende 58.884, ver
minderden met 3634 als gevolg van de opening
van de brug over het Hollandsch Diep bij Moer
dijk, waarvan het veer Numansdorphaven-Wil
lemstad den terugslag ondervond.
Tengevolge van eenige uitbreiding van het
postvervoer met de tramdiensten, waren de
ontvangsten uit dit vervoer 883 hooger en ste
gen hierdoor tot 59.883.
Hoewel ook dit jaar maatregelen van over
heidswege tot ordening van het verkeer achter
wege bleven, hetgeen vooral op de vrachtprijzen
zéér nadeeligen invloed uitoefende, had ook dit
jaar het goederenvervoer een bevredigend ver
loop: pl.m. 5000 ton goederen werden méér ver
voerd dan het vorig jaar, terwijl de ontvangsten
6138 hooger waren.
Tengevolge van het in het verslagjaar heer-
schende mond- en klauwzeer, verminderde het
veevervoer aanmerkelijk, zoodat in totaal de
ontvangsten uit het goederen- en veevervoer
slechts 2878 hooger waren.
De ontvangsten „diversen" verminderden met
41.716 als gevolg van het niet meer ontvan
gen van subsidies voor de veerdiensten van
het Rijk en van de bij deze veerdiensten be
trokken provincies.
De balans per 31 Dec. 1937 toont in het
debet: onk. van opricht, en concessies 4.
(onv.), kassa en kassier 51.008 (62.381), effec
ten (ter beurze genot.) 3.616 (14.152), stoom-
tramw. op de Z.-Holl. en Zeeuwsche Eilanden
10.966.066 (10.965.023), stoomfr. Rockanje
Oostvoorne 3.851 (onv.), stoombootdiensten
186.091 (onv.), magazijnvoorraad 222.453
(229.541), debiteuren en agenten 112.141
(159.768), vaste en roer. eigend., werkt, en ge-
reedsch. 144..432 (137.395), deeln. in andere on
dernemingen 'en vord. op ondern. waarin is
deelgen. 12.088 (9.489), tegoed ink., verv. in
volg. jaren 2.125 (37.217), kosten, naar volgend
boekj. overgebr. 9.317 (10.457), verlies 1937
220.438 (129.995);
en in het credit: kapitaal 1.000.000 (onv.),
obligatieleeningen: eerste 3% pet. 1897 820.000
(onv.), tweede 3% pet. 1900 1.070.000 (onv.),
4% pet. 1914 299.000 (onv.), 5 pet. 1915 ƒ323.000
(onv.), 4% 1916 368.000 (onv.); rentelooze
voorschotten: a. van het Rijk 2.465.129 (onv.),
b. van de provincie Z.-Holland 1.806.535 (onv.),
gerestitueerde rentel. voorsch. 228.291 (onv.),
vern.-fonds stoomtr. Z.-Holl. en Zeeuwsche Eil.
141.507 (onv.), achterstall. coup. per 1/11 '34
tlm 1/12 '36 280.787 (168.472); obligatie-rente
1937 112.315 (onv.), te betalen kosten, verv.
in volg. jaren 59.393 (63.585), saldo inbreng
R.E.T.M. .verkoop paardetram Leiden, Dordr.,
Hoorn-Enkhuizen en likw. paardenbedrijven
1.731.469 (onv.), remboursementen 4.404
(6.422), waarborgsommen 814 (740), crediteu
ren 109.515 (97.331), reserve afschr. 179.889
(179.373), buitengew. res. 933.587 (1.064.195).
Aan de toelichting op de balans ontleenen
wij het volgende:
Op deelnemingen in andere ondernemingen
en de vorderingen op ondernemingen, waarin
is deelgenomen, zijn in verband met de resul
taten van deze ondernemingen belangrijke af
schrijvingen toegepast.
De tramweg c.a., het rollend materieel en de
inventaris, zijnopgenomen voor de aanschaf
fingswaarde verminderd met de tot ultimo 1935
door den Minister van Waterstaat goedgekeurde
afschrijvingen. Op het rollend materieel hebben
in 1936 en 1937 geen afschrijvingen plaats gehad.
Het vernieuwingsfonds is onveranderd geble
ven, de vernieuwingen zijn ten laste van de
exploitatie-rekening gebracht.
De schepen, welke bij naasting door den Staat
worden overgenomen, zijn gewaardeerd tegen
bedragen, volgens de door den Minister van
Waterstaat goedgekeurde „Vereenigde Inventa
risrekening", na aftrek van de daarbij goedge
keurde afschrijvingen tot ultimo 1935.
Op een tweetal dezer schepen waarop nog
most worden afgeschreven, had in 1937 geen
afschrijving plaats.
Op de overige schepen, vaste en onroerende
eigendommen, werktuigen en gereedschappen,
werden in vorige jaren afschrijvingen toegd-
past;, deze activa zijn voorzichtig gewaardeerd.
Op sommige vorderingen werd in verband
met het daaraan verbonden risico een behoor
lijke afschrijving toegepast.
De magazijnvoorraden werden gewaardeerd
tegen kostprijs.
De winst- en verliesrekening over 1937 toont
als verlies: obligatie-rente 112.315 (onv.),
afschrijv. (onv.), expl.-saldo 153.385 (49.708);
en als wins t: voorl. renteloos voorschot
45.000 (30.000), saldo interest-rek. 261 (2.027),
saldo 220.438 (129.995).
Aangiften van 18 Januari 1939.
BEVALLENW. v, -Lier geb. de Klepper d,
M. J. V. d. Sar geb. v. d. Bos z. W. Diemei
geb. Maljers d. M. C. v. Loon geb. ,Riket
d. C. M. Janssen geb. Huisman z. H. H
Reiken geb. v. Wanum d. N. Schaper geb.
Groen z. H. A. de Jong geb. Becks z. M. O.
Tinkhof geb. Goudriaan d. G. H. Fritz geb.
Bruins d. P. C. J. M. Lussenburg geb. v. d.
Berg d. M. C. Pelk geb. de Boeck z. M.
J. Andressen geb. Bouman z. K. Taapken geb.
Westerwaal z. A. C. J. Oudeman3 geb. v. Lede
z. M. Stolte geb. v. d. Jagt z. J. C. v. d.
Pole geb. Raadsen z. J. v. Dalsum geb. de
Graaf z. J. F. Langermans geb. Neuteboom
d. J. v. d. Zee geb. Beers d.
GEHUWD: W. Beider jm. 24 j. en A. J. D.
Koster jd. 25 j. H. Bouwhuis 24 j. en A. H.
Jansen jd. 21 j. R. Brants 33 J. en S. Mug
29 j. J. H. de Bruijn 32 J. en J. E. Simons
22 j. J. Duermevjer ges. 41 j. en S. de Kruis
wed. 32 j. A. A. Ebeli 24 j. en M. Brouwer
23 j. D. N. van Es 27 j. en A. M. Rooseboom
18 J. C. Euser 24 j. en P. Giele 19 j. M.
J. van Gammeren 24 j. en P. Kerkdijk 21 j.
C. Griep 50 j. en F. B. Knaap ges. 30 j. M.
A. van Haaften 32 j. en M. A. van Sluijs 30 J.
A. H. M. Heek 31 j. en J. M. F. Kooijmans 22
j. E. Horstman 22 j. en E. van den Bergh
18 J. J. F. van Kalsbeek 20 j. en G. E. van
Persie 20 j. A, H. Keuken 28 j. en J. de Jong
26 j. W. B. Knoops 22 j. en G. M. van Ooste-
rom 23 j. J. van der Korput 26 j. en P. M.
van den Bergh 25 j. W. L. H. Molkenboer
22 j. en A. R. Hannema 23 j. J. A. C. van der
Pluym 24 j. en C. Knotter 23 j. F. J. Sanders
19 j. en H. Pronk 21 j. F. Schmidt 25 j. en
N. M. Visser 24 j. L. J. W. A. Wassen 27
j. en W. van Gooi 20 J. E. M. van der Wielen
26 j. en B. G. van Wilgen 25 j. B. Wigmans
25 J. en A. M. de Voogt 24 j. C. H. Brugmans
30 j. en M. G. Sutherland 24 j. M. A. Elder-
son 24 j. en E. Edenburg 25 j. A. de Graaff
26 j. en P. Klootwijk 28 j. P. Levering 22 j.
en J. Baars 21 j. B. M. Tordoir 29 J. en P. A.
J. M. Rademaker 28 j. M. J. W. A. de Vos
27 j. en J. de Vos 23 j. K. IJzerman 30 j.
en M. de Vliet 28 j. J. K. Nuszbaumer 26 j.
en E. Bleecke 22 j. P. Both 29 j. en P. H.
Vroomman 30 j. L. G. Bovens 24 j. en G. J.
van Woensel 24 j. J. M. van den Broek 29
j. en M. Tromp ges. 22 j. B. Damsteeg 27 j.
en M. M. Booij 26 j. P. L. van Dongen 24 j.
en J. P. Warnaar 21 j. J. van Doom 22 j. en
H. Foppen 21 j. C. Euser 32 j. en P. Blok
land 22 j. A. van Gijzelen 20 j. en A. G. de
Jong 20 j. P. J. Klein Wolt 36 j. en E. Schraa
25 j. H. A. Niël 30 j. en A. C- Bronscheer
29 j. J. M. Soldaat 23 j. en C. E. J. Hoegee
19 j. C. Stein 22 j. en J. M. van Leeuwen 21
j. A. Tiemen 34 j. en M. M. Langerak ges.
25 j. L. Tiemen 25 j. en A. Hoefsmit 22 j.
S. Verboom ges. 43 j. en C. E. P. Legrégreois
wed. 42 j. P. Verolme 21 j. en E. Schilperoordt
17 j. J. de Vries 21 j. en W. A. van Dijk 28
J. J. Westerweel 22 j. en H. van der Laan
21 j. F. A. Wynen 20 j. en C. Buijsman 20
j, W. van Beveren 26 j. en J. Vermeulen 22
j. M. Blanken 27 j. en C. G. Koops Z5 j.
C. Brandt 28 j. en J. de Kreij 23 j. C. C.
Gooijers 28 j. en C. H. de Jong 32 j. M. J.
W. Heringa wed. 33 j. en J. G. van Zanten 25
j. J. D. de Koning wedr, 62 j. en C. J. C. Sable-
relle jd. 56 j. J. L. Kraanen jm. 23 j. en R. van
Ham jd. 23 j. J. Nekaman jm. 26 j. en J. L
A. Zwart id.. 24 j. C. J. Sondermeijer jm. 24 j.
en F. H. C. van Brederode jd. 23 j. T. Steen
beek jm. 30 j. en C. Muller jd. 26 j.
OVERLEDENS. v. Katwijk vr. van N. Taze-
laar 57 j. i. Lindon vr. van G. v. Wijk
78 j. L. Koster m. van T. W. Driessen 42 j.
H. J. Bennis m. van G. P. Verkaik 47 j.
T. Wouters z. 4 m. A. H. v. Holten z. 6 J.
M. v. Groningen wede. van M. de Groot 78 j.
J. Verhagen ongeh. m. 55 j. B. de Grijs m.
v. M. L. Overeem 65 j. J. v. d. Perk m. van
C. Lagendijk 63 j. G. Roos ongeh. vr. 31 j.
A Wilders ongeh. vr. 50 J. C. de Ruiter vr.
van J. v. d. Velde 71 j. C. Wiering vr. van S.
Visser 55 j E. C. v. Duijvendijk wede.
v. P. J. de Klerck 81 j. J- Vermeulen m. van
A. Bergwerf 73 j. J. Hollebrandse wedr. v.
C. A. Steutel 88 j.
Voorts als levenloos aangegeven: J. G. de Looze
geb. Bruinzeel z.
Voor het Departement Rotterdam van de
Ned. Mij. voor Nijverheid en Handel heeft
de heer dr. J. G. van Dillen, Privaatdocent
aan de Rijks-Universiteit te Utrecht, gister
avond een voordracht gehouden over „Het
Gildewezen als bedrijfsorganisatie.
Na een inleidend woord van den voorzit
ter, den heer C. van Stolk, merkte de heer
van Dillen op, dat er iets gemeenschappe
lijks is met de tegenwoordige problemen van
ordening en de vestigingswet. Het gildewe
zen, vervolgde spr., was aanvankelijk alles
kleinbedrijf. Omtrent het jaar 1000 voelden
de ambachtslieden in de zich ontwikkelende
West-Europeesche steden de behoefte, zich
vaksgewijze te vereenigen. Het product werd
met primitieve middelen vervaardigd. Het
ontstaan van de gilden schijnt een godsdien
stig motief geweest te zijn. Ze waren vrije
vereenigingen en er was nog geen dwang
voor het lidmaatschap. Op den duur vond
de stedelijke overheid het noodig controle
uit te oefenen; het gilde moest door haar
goedgekeurd worden. Daarna werd het lid
maatschap over het algemeen verplicht, uit
hoofde ook van het feit, dat het gilde een
publiekrechtelijke corporatie werd. Veelal
hadden de gilden ook verordenende bevoegd
heid, doch ze werd zeer beperkt en ging over
in een adviseerende bevoegdheid.
Een belangrijk kenmerk van de gilden was,
dat zij zich intensief bezig hielden met den
waarborg van vakbekwaamheid. De omstan
digheden maakten de concurrentie niet zoo
heftig, doch men stelde geen gemeenschap
pelijke prijzen vast. Werkstukken uit de mid
deleeuwen zijn niet talrijk overgebleven,
maar wat er nog is, getuigt volgens dr. Ber-
lage van groote vakbekwaamheid en hooge
cultuur.
Een andere tendenz van het gildewezen
was een nivelleerende. Een recht was het
recht van mede-koop, zoodat de voordeelen
van inkoop allen ten goede kwamen.
Later kwam er een interlocale concurren
tie. De gilden drongen toen aan om den in
voer te beperken tot tweemaal 's jaars,
tijdens de jaarmarkten. Het locale protectio
nisme werd hoe langer hoe sterker, vooral
toen de gilden, politiek g sproken, machtiger
werden. Dit was zeer zeker in Duitschland
het geval. Ook de stad Utrecht kwam geheel
in handen van de gilden, doch dit was hier
een uitzondering. Die politieke bedrijvig
heid is aan het karakter als bedrijfsorganisa
tie nooit ten goede gekomen.
In de 16e eeuw werden de politieke func
ties aan de gilden ontnomen. Niettemin kre
gen de gilden nog dikwijls hun zin, zooals
in Amsterdam, waar zij nooit politieken in
vloed hadden en toch het locaal protectio
nisme bijv. ten aanzien van den verkoop
van scheepsbeschuit zegevierde. De gil
den wilden in hoofdzaak beveiligd zijn tegen
concurrentie van het platteland. De ge
meenschapszin beperkte zich tot de eigen
stad. Er was volgens spr. wel degelijk
groeps-egoïsme. Venten in de steden was
verboden.
In de middeleeuwen kwam niemand op
voor bedrijfsvrijheid. Het bestaan van de
Gilden was niet denkbaar zonder de werk
zaamheid van het stadsbestuur, dat bijv. den
broodprijs regelde, van meel en bier, dus-
van artikelen, die van belang waren voor
de geheele bevolking. Met de loonen be
moeide het stadsbestuur zich eveneens nu en
dan. Het hield dus de gilden in bedwang.
Tegen het einde van de middeleeuwen ont
stond de verandering. Toch schafte de abso
lute monarchie de gilden niet af, doch be
perkte hun bevoegdheden. Naast het klein
bedrijf ontwikkelde zich het fabricage-be-
drijf. Dit kwam op buiten het gildewezen.
Er ontstonden nieuwe industrieën, zooals in
Frankrijk. In ons land is in de 17e eeuw tot
ontwikkeling gekomen de veredelingsindus
trie, buiten gildeverband, al was er wel or
ganisatie.
Spr. gaf hiervan uitvoerige voorbeelden.
De nieuwe denkbeelden van het natuurrecht,
in de 2e helft van de 18e eeuw, brachten
geen oppositie tegen de gilden. Met de
Fransche revolutie werd het anders. Vrijheid
vond met een essentieel deel van de natuur.
Men wilde afschaffing van de overheidsbe
moeiing en van de gilden, ook al omdat de
gilden zich keerden tegen technische ver
beteringen.
Na de pauze weidde spr. nog uit over de
afschaffing van de gilden.
Dinsdagavond j.l. werd onder leiding van
den heer H. L. van Riel in het gebouw van
den Katholieken Kring een zeer geanimeerde
bridge-drive gehouden ten bate van „Huize
Padua". De uitslag luidt als volgt:
Groep A even lijn: le prijs mevr. Van
Schaick en mej. Verhyck, 2e prijs mevr. De
Groot en mej. De Groot, 3e prijs ir. L. F. de
Wit en de heer Heusscher, 4e prijs dr. J. F.
Dungelmanr. en mevr. Dungelmann.
Groep A oneven lijn: le prijs de heer en
mevr. Schaper, 2c prijs mevr. Van Waarden
en mevr. Oelsen, 3e prijs de heer Karreman
en de heer v. d. Linden, 4e prijs mevr. C. Hen
driks en de heer C. v. d. Cammen.
Groep B. even lijn: le prijs de heer en
mevr. Neef, 2e prijs mej. v. d. Bos en mej.
Brouwer, 3e prijs mr. van Eyck en mej. H.
Breys, 4é prijs de heer ten Brink en de heer
Berten.
Groep B oneven lijn: le prijs de heer en
mevr. Nefkens, 2e prijs de heer Verwiel en
de heer Noyons, 3e prijs mej. Breys en mej.
van Wel, 4e prijs de heer Van Eyck en mevr.
Kampschreur.
Woensdagavond werden voor den wedstrijd
om de bordenbezetting de volgende partijen ge
speeld A. CremerW. H. Cremer 02; F
CremerB. M. Steyger 20; A. J. MulderJ.
A. Lodewijkx 02; Jos. LodewijkxB. C. Wou
ters 02; M GodijnH. v. d. Sluis 11; H. H.
W. BorghardtD. Ardon 20; I. BonavangJ.
v. d. Eist 0—2; Chr. v. d. Spek—N. van Velthoven
2—(j; J. v d. KrukW. H. Cremer 20; L.
HeijdraN. v. Velthoven 1—1; Chr. v. d. Spek
A. Cremer 20; P. JongbloedF. Cremer 02;
B. M. SteijgerJ v. d. Kruk 02; Chr. v. d.
Spek—W. H. Cremer 2—0; J. A. Lodewijkx—A.
Cremer 2—0; A. Cremer—F. Cremer 0—2; A.
CremerJ. v. d Kruk 02.
Gisteravond werden de voorwedstrijd-partijen
van de A-groep in het Oude Raadhuis gespeeld.
De derde ronde bracht de volgende uitslagen
J BullerL. D. Baardewijk afgebroken, eerst
genoemde heeft een stuk voor; W. Pion—H.
Wittevrongel 2-0; J. Kerver-G. H. v. Leeuwen
0—2; P. Meinster—J. v. Kloeten 1—1.
Eerste ontvangen foto
na de inneming van
T arragona door de
troepen van Franco.
Het uitdeelen van
brood aan de burger-
bevolking.
Knalpot-ridders veroorzaken
ongelukken.
Twee motorrijders, die door hun onvoor
zichtig rijden een ongeluk veroorzaakt had
den, hebben voor de rechtbank terechtge
staan
Ee eerste was de 21-jarige kraanmachinist
A- v. d. S., die, terwijl hij nog niet in het
beait van een rijbewijs was, op 20 Mei met
zijn verloofde mej. F. M. Smits op de duo,
een ritje gemaakt had en daarbij op den
Schulpweg in aanraking was gekomen met
een lantaarnpaal. Voor v. d. S. zoowel als
voor zijn verloofde had dit ongeluk licha
melijk letsel meegebracht. Eerstgenoemde
had een onderbeen gebroken en zijn ver
loofde een dijbeen. Zij was tot eind Sep
tember in het ziekenhuis verpleegd, vervol
gens thuis, daarop weer vier weken in het
ziekenhuis en eergisteren is zij juist ont
slagen. Zij kan zich op het oogenblik nog
slechts met behulp van een kruk voortbe
wegen, maar naar het oordeel van den dok
ter zal alles weer terechtkomen.
Een verklaarbare reden voor de botsing
met den lantaarnpaal was er niet geweest.
Ander verkeer was er op dat oogenfolik niet.
Verdachte beweerde, dat zijn verloofde hem
bij den arm had vastgepakt, maar 't meisje
sprak dit tegen. Zij had het wel -tegenover
de politie verklaard, maar dat had ze gedaan
om verdachte te deseulpeeren. Hij had haar
later ook een brief geschreven, waarin hij
haar adviseerde ook voor de rechtbank een
dergelijke verklaring af te leggen, maar dat
wilde het meisje niet.
Het O.M. waargenomen door mr. E. D. H.
Schutter vond het onvoorzichtig en licht
vaardig van verdachte om, terwijl hij nog
zoo weinig routine had, een meisje aks duo
passagier mee te nemen en bovendien nam
het O.M. hem zeer kwalijk, dat hij getracht
had 't meisje tot het doen van een valsche
verklaring over te halen. Het O.M. eischte
1 maand hechtenis.
De tweede zondaar van den weg was de
23-jarige sleepbootkapitein P. S., die op 24
Augustus, toen hij met een motorfiets over
den Wolphaertsbocht reed, geen voorrang
gelaten had aan een van rechts komende
fietsxijdster, waardoor een aanrijding was
ontstaan, die 'bet meisje een lichte hersen
schudding benevens een sleutelbeenfractuur
kostte.
Uit de verklaringen van de getuigen bleek
dat verdachte, die in gezelschap was van een
anderen motorrijder, zeer snel gereden had.
Een chauffeur van 'n vrachtwagen, die door
verdachte gepasseerd was, schatte zijn snel
heid op 65 K.M., terwijl anderen een snel
heid van 70 a 80 noemden. Verdachte had
dan ook geen gelegenheid meer gehad te
stoppen en hoewel hij zeer stug geremd had
was het aangereden meisje toch nog over
een afstand van 20 meter meegesleept. Ver
dachte was er zelf ook niet zoo goed afge
komen. Hij is ernstig aan het hoofd gewond
geraakt, terwijl hij ook een hersenschudding
had bekomen. Als gevolg hiervan wist hij
zich niets meer van het ongeval te herin
neren, evenais het slachtoffer.
Op grond van de geboorde getuigenver
klaringen, beeft het O.M. verdachte s schuld
bewezen geacht en tegen hem geëischt eeh
hechtenis van 4 maanden, benevens intrek
king van het rijbewijs voor den tijd van 1
jaar.
De verdediger, mr. W. Noordiik, betoogde
dat verdachte in het gelheel niet onverant
woordelijk had gereden en dat hij gedaa"
had, wat mogelijk was CMl een aanrijding
te voorkomen. Pleiter concludeerde
tot vrijspraak. Voor het geval de recht anit
echter verdadhte's schuld mocht aannemen
verzocht pleiter niet mee te_#aan1 den
desastreuzen eisch van he O. doch ver
dachte een geldboete of een voorwaardelijke
straf o<p te leggen:
Uitspraken 11 Januari.
De Amerikaansche altzangeres Emylon Bie-
denharn gaf in het Nut een liederavond met
den program, waarvan de samens e hng niet
getuigde van stijl en maak. e zeer vele
componisten waren kris en kras door elkaar
gezet, wat den avond een onrustig karakter
gaf en het volgen der liederen wel bemoei
lijkte.
Wat bij deze zangeres voor alles opvalt is,
dat haar muzikale intuïtie en artistiek sen
timent zoo zeer verschillend zijn en zoo he
melsbreed van elkaar afwijken bij verschil
lende liederen, dat het bijna onbegrijpelijk is,
dat ze door een en dezelfde zangeres worden
gezongen. Deze scheidingslijn liep precies
tusschen de liederen voor en na de pauze.
Wat onverdeelden lof verdient is de prach
tige, volle en sonore altstem met een uitge
breid register; een stem, zooals men er maar
weinig te hooren krijgt. En het is zoo dood
jammer, dat een dergelijke natuurstem door
een andere opleiding niet beter ontwikkeld
en gevormd is. De manier van zingen is nog
te stroef met te weinig buiging en losheid;
over 't algemeen bij het forto te onbeheerscht,
waardoor meermalen ruwheid ontstaat en de
zuiverheid in het gedrang komt. Aan kleur-
schakeering en variatie van coloriet móet bo
vendien nog meer zorg worden besteed. Bij
het voluit zich geven, komen deze tekort
komingen het meest opvallend naar voren,
terwijl daarentegen in het mezza voce, waar""
mede de zangeres zeer mooie dingen doe
charme, poezie en intimiteit in hooge mate
zijn waar te nemen. Dan is van haar zingen
volop te genieten.
De kunstzinnige waarde van haar zang
kunst wordt geheel beheerscht door haar ver
mogen om de geestelijke diepte en inhoud
van een lied te peilen en aan te voelen. Van
de liederen die ze geestelijk niet aan kan
en niet in zich heeft kunnen opnemen, zingt
ze alleen de noten zonder meer, zonder eigen
beleefde ontroering, zonder voordracht en
emotie. Zoo was bijv. de vertolking van de
liederen van Brahms en Schubert vlak en
glad, zonder bewogenheid en leven.
Terwijl daarentegen, om een ander voor
beeld te noemen, de liederen van Cornelius
en in het bijzonder „In der Mondnacht"
m „Wiegelied", van een lyrisch en innig-
poëtisch karakter 011 eenvoud, ongetwijfeld
zich geheel aanpassend aan de mentaliteit en
gevoeligheid der zangeres, prachtige voor
beelden waren van intieme liedkunst, waar-
bij de stem, welke zich in deze liederen
voornamelijk beweegt tusschen piano, half-
sterk, bloeiend van timbre en vol klank-
adel was terwijl de techniek hier boven
dien veel beter verzorgd was en de voorko
mende slordigheid van voor de pauze af
wezig bleef Ook in eenige Amerikaansche
liederen waarmede de avond werd besloten
was in zang en voordracht zeer veel te prij
zen. en te genieten.
Coenraad Bos, die we langen tijd niet meer
op net podium hebben gezien, deed zijn naam
van uitstekend begeleider weer alle eer
aan. Het was wel opvallend, dat óók hij na
de pauze er pas geheel in was en pianospel
gaf, dat van hem altijd zois te bewonde
ren geweest.
De nobeler stemming en de artistieke
sfeer van na de pauze, was mede voor een
groot deel aan zijn prachtige en warme be
geleidingskunst te danken.
Wanneer deze zangeres zich technisch en
artistiek verder weet te ontwikkelen en
zich vooral zal weten in te werken in in
houd. beteekeniis, sfeer en stemming van
den tekst, zal van haar nog veel zijn te ver
wachten. Ze is het aan haar nobele en zeer
bijzondere stem verplicht.
G.
Heden heeft de inspecteur van P°xl*ie' de
heer L. Hermans, chef van het bureauaan de
Hoflaan, in intiemen kring J veren
jubileum herdacht. Vanmorg j in zijn
woonhuis aan de Graaf °VSS aat gecom
plimenteerd door den 0 pecteur J. C.
Norenburg van het bureau aan de Meerman
straat, namens den commissaris, hoofdinspec
teur en inspecteurs. Hoofdinspecteur Noren
burg was vergezeld van de twee inspecteurs
van het bureau Hoflaan, de heeren A. de Jong
en H- Hartman. Een vaas met bloemen plus
een oorkonde werd den jubileerenden inspec
teur aangeboden.
Namens de agenten van het bureau Hof
laan kwam een deputatie, bestaande uit den
brigadier K. L. Roetman, den oudsten majoor
M. Dolvers en den oudsten agent G. Bok. Zij
boden een leeslamp en een radiotafel aan. De
rechercheurs van de derde afdeeling waren
vertegenwoordigd door den majoor-recher
cheur C. Kleppe en den rechercheur A. van
der Merwe. Hun gelukwenschen gingen ver
gezeld van een bureaulamp. Talrijke andere
geschenken heeft de heer Hermans nog
mogen ontvangen. Ook vele schriftelijke en
telegrafische gelukwenschen kwamen binnen,
o.a. van den R.K. Bond voor Groote Gezin
nen en van de Katholieke Kinderuitzending.
Namens de R.K. Vereeniging van Hooger
Politiepersoneel in Nederland, van welke
vereeniging de jubilaris vele jaren de ijve
rige secretaris is geweest, werd een bloemen
hulde gebracht. Een deputatie kwam de ge
lukwenschen aanbieden.
