Historische momenten
„dagen- het votum der
TWEEDE KAMER.
Groote meerderheid
motie-Deckers.
voor
L
ministerie vraagt ont
heffing UIT HAAR AMBT.
Dr. Colijn ten paleize.
DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN.
(g) (g) Supra zuivere
veredelde JENEVER
J
h«bben ki,nnen han"elem
Liberale en „neutrale
onthutsing.
1 Weerverwachtlng. g
VISSER Co. - SCHIEDAM
EEN MINISTERIE VAN
62ste JAARGANG No. 18542
VRIJDAG 28 JULI 1939
VIER BLADEN.
BUREAU: KOEMARKT 4, SCHIEDAM
TELEFOON INTERCOMM. No. 68085
I PER LITERFLESCH
PRODUCT VAN
y ïnrr i "viPiïSs iillbil IIP
«a A hij d,t ooü «w "SiyLïït
In de gistermiddag gehouden zitting van de Tweede
Kamer heeft de voorzitter der Katholieke fractie,
dr. L. N. Deckers, de volgende motie ingediend
mr
'Wm
UZZZu^ZnZ'Z; 4H. - polei,
„De Kamer, overwegende, dat de kabinetsformatie
niet geleid heeft tot het optreden van een kabinet,
de noodige waarborgen biedt, voor een deugdelijke
behartiging van het landsbelang in gemeen overleg met
Stat en-Generaal, keurt het optreden van dit kabinet
de
af.
en saat over tot de orde van den dag"
Nadat de verschillende fractie-voorzitters het woord
hadden gevoerd, verklaarde minister Colijn, dat hij,
daar vaststond, dat de meerderheid der Kamer verdere
samenwerking met het kabinet niet wenscht, van
repliek afzag.
De motie werd daarna aangenomen met 55-27
stemmen.
Vóór stemden de Katholieken, Vrijzinnig-Demo
craten, Sociaal-Democraten, Communisten en de Chr.
Democraten; tegen de Anti-Revolutionairen, Chr.-
Historischen, Liberalen, Nationaal-Socialisten en Staat
kundig-Gereformeerden.
Voor verdere bijzonderheden zie men het verslag
van de Kamerzitting.
4 I
VANMORGEN te kwart over negen heeft dr. Colijn
zich naar H.M. de Koningin ten paleize Noord
einde begeven.
De regeeringspersdienst meldt
De heeren ministers hebben bij schrijven van den
voorzitter van den Raad van Ministers van 27 Juli 1939
aan H.M. de Koningin ontheffing uit hun ambt verzocht.
Hare Majesteit heeft dit verzoek in overweging ge
nomen en den heeren ministers verzocht zich inmiddels
met de behandeling en afdoening, zoo mogelijk, van de
loopende zaken te blijven belasten.
VVaarom nü
i mii n ui 1111111111««"mil
Zwakke wind, betrokken lucht.
- Matige tot zwakken Zuid-Weste- Z
Z lijke tot Zuidelijken wind. Betrok-
ken tot zwaar of half bewolkt.
Z Weinig verandering in tempera-
i tuur. Z
i Voor de wielrijders.
1 ZATERDAG.
Zon op 5.16, Zon onder 20.36.
Maan op 19.31, Maan onder 3.38. g
H Wielrijders lichten op van 21.26 p
tot 4.48 uur.
imimiTi n n ii mi iji i«! immuun1 1 1 1111 1 111
De ABONNEMENTSPRIJS van de NIEUWE
SCHIEDAMSCHE COURANT bedraagt
franco bij vooruitbetaling:
Per week 20 cent; per maand 85 cent; per
drie maanden 2.55.
Bij bezorging franco per post dria
abonnementsprijs per maand L1U, Per u
r&aanden f 3.
Losse EXEMPLAREN verkrijgbaar 5 cL
De prijs der ADVERTENTIES bedraagt 25
cts. per regel. Bij contract r^dct1®-
Postcheque- en girodienst No. 8i
Uitgave van de N.V. de Courant De Maas
bode te Rotterdam.
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
Tele». Schiedam 68546, Telef. Rotterdam 43860
Tel. Amsterdam 82692, Tel. Den Haag 39"-629
Telefoon Haarlem 14752.
HET NIEUWE KABINET WEGGESTEMD
risTmomeenetn Wgdeheel hiS*°'
j,„ dr. Deckers gistermid-
StWte °^eveer half vijf, qnder doodelijke
suite zijn motie mdiende, die Van een meer
derheid zeker was.
Reeds twee dagen lang hadden de „negen
mannen" achter de ministerstafèl een
«.symbolisch" getal, weleer vermaard, thans
I den eenigszins luguberen 'n
druk gemaakt van Daniël in den leeuw®"'
U1b met dit pijnlijk verschil, dat er a
geen hoogere macht in werking blee
den „bloeddorst" der leeuwen te temp
En om kwart voor zes voltrok zie
hoodlot: de motie-Deckers werd met de ver
wachte meerderheid aangenomen.
Wie gevolgd heeft, hetgeen wij over deze
formatie van dr. Colijn hebben geschre-
Ven, zal aanstonds begrijpen, dat wij dezen
gang van zaken toejuichen. We juichen het
sPeciaai toe, dat de katholieke fractie als de
grootste der oppositioneele partijen haar
faak geheel begreep en het initiatief nam, dat
°P haar weg lag. Wij betwijfelen geen oogen-
blik, of ons katholieke volk zal deze daad
onzer fractie gevoelen als een verlossing uit
een omknelling en beklemming, die nauwe
lijks meer te dragen was, en die haar oor
sprong vond in het te betreuren feit, dat de
leider van een der rechtsche partijen, tevens
de leider van de regeering in de laatste ja-
onder economisch-liberalen invloed een
financieei en sociaal beleid voorstond, dat
in den grond met geen mogelijkheid de sym
pathie der katholieken, zelfs nauwelijks van
een deel zijner eigen partij hebben kon. Hier
Lgt de oorsprong van de openlijke en latente
v conflicten tusschen dr. Colijn en de katho-
Steken in de laatste jaren.
Was dr. Colijn eigenl1^ W de& coaliüe-polh
Overtuigd voorstander van
Viseerde hij eerst Ruijs als form
gebleken was, dat op een 'f^%rrneevAe
terie geen kans bestond. In 1925
hij terstond „rechtsch". Heeft de 'rstel-
zonder eigen schuld ondervonden teleurst
ling, de ambitie voor coalitie-kabinetten
voorgoed geknakt? Feit is, dat hy m 1933 en
'35 naar de breede basis zocht, deze m 937
slechts noodgedwongen verliet en er m 1939
reeds met grooten spoed zocht af te komen,
door het uitlokken van een crisis, die ook
na zijn rede van gisteren in de Kamer nog
niemand begrijpt en die een beslist onmo
gelijke en parlementair onhoudbare oplos
sing vond in een kabinet, dat een uitdaging
was, om niet te zeggen, een tar en en van
de democratische èn van de christelijke meer
derheid in de Kamer.
Hier ligt de grond van de volkomen gemo-
I, rii nnraor, nnnr het. Paleis Noordeinde in Den Haag om aan II. M. de Koningin
Mi^-preride,, dr. H. Col,» Upi n„ l Colim hc, polei,.
O
gingen moést zich wel wreken op het vijfde
kabinet-Colijn, vooral nu dit kwam in een
Hier lig. d« grond v,„ de I "„«„.„g, die een ,„,lultlng waa va„
tiveerde indiening van de motie wecivers, n.i., samensiem 6
zooals deze het uitdrukt, dat de noodige de verhoudingen in de Kamer en, die bij de
m s =nH, Kamermeerderheid de grootste onrust wekte.
Dr. Colijn wist, dat hij met dit kabinet op
de meerderheid der Kamer botsen moest.
waarborgen ontbreken voor een in s lagds
belang ggewenscht gemeen overleg tusschen
Kamer en Kabinet.
Niet, dat er een minderhel^S^inet °p~
trad vlak voor zijn vermoe e lJ 00
"door den vader als progiam
doopt was de reden voor de indien g der
motie, maar het feit, dat zulk een kabinet
optrad, zonder dat het vaststond, dat een be
hoorlijk parlementair kabinet niet gevormd^
kon worden. Deze leemte in de formatie-po-
als het vierde kabinet-Colijn nooit had ver
toond, heeft stellig de beslissing nog gefor
ceerd. Zelfs in der regeering vriendelijk ge
zinde kringen wekte deze royaliteit verbazing
en bij den heer Schouten zelfs groote be
zorgdheid.
Reeds het punt, waarop de crisis uitbrak,
had die meerderheid in onrust gebracht; de
mannen, die de nieuwe politiek zouden moe-
ten uitvoeren, deden de onrust veikeeren in
het kloeke en onvermijdelijke besluit, om de
gevoelde bedreiging te keeren. De eigenaar
dige regeeringsverklaring van een bezuini-
gings-kabinet, dat, in financieele zorg ge
boren, blijk gaf van een financieele vlotheid
Leden van de „Reichsjugend" trekken Arnhem binnen op den derden dag van
de Vierdaagsche
Zoo voltrok zich het noodlot.
Men kan er natuurlijk over speculeeren,
welk gevolg het kabinet aan deze motie zal
verbinden. Maar zelfs het haast tot tranen
roerend beroep van ds. Kersten die, an
ders slechts voorlezer, bijna welsprekend
dreigde te worden om dit kabinet-zonder-
roomschen toch asjeblieft niet weg te zen
den, verhinderde niet, dat dr. Colijn de
voor de hand liggende conclusie uit de motie
trok. Het gabinet stelde de portefeuilles ter
beschikking.
Dr. Colijn verloor zijn gewone, uiterlijk
wat onaandoenlijke rust, toen hij zeer pathe
tisch zich verzette tegen een overigens in de
Kamer niet gehoorde suggestie, dat hij gc~
hecht zou zijn aan het premierschap en hij
riep den heer Albarda, die hem zoolang ge
kend had, tot getuige, dat het toch voor ieder
een vast moest staan, dat een dergelijk ka
binet voor hem geen ideaal was. Hij heeft be
De Geer van 1926 nagezegd: Indien zich een
parlementaire meerderheid, ook in het posi
tieve, aandient, zal ik me „ik weet niet hoe
gauw" uit de voeten maken.
Welnu, die meerderheid heeft zich aange
diend, zij is ongetwijfeld ten volle bereid, de
consequenties van de voorgestelde en aan
genomen motie te aanvaarden, en de taak
van het vijfde kabinet-Colijn, dat als zoo
danig een baby bleef, over te nemen.
In welke richting de formatie van het
nieuwe kabinet zal worden gezocht? Wij
hopen en verwachten, dat daèr zal worden
aangeknoopt, waar dr. Colijn in zijn eerste
formatie-poging bleef steken, grootendeeis
door eigen onhandige schuld, n.l. bij de po
ging tot formatie van een nationaal kabinet,
zij het dan met eenigszins anderen inslag,
dan dr. Colijn zich dien zal hebben gedacht.
De omstandigheden daartoe lijken ons zoo
gunstig mogelijk.
Er viel een kabinet, waarom alleen ds.
Kersten werkelijk treurt, om niet te zeggen
huilt. De N.S.B. voelde er ook nog al wat
voor, maar de christelijk-historischen, er
zelfs de anti-revolutionairen, en wat nóg
sterker is, zelfs de liberalen konden het niet
verder brengen, dan tot een welwillend
wachten-op-daden. Wanneer van de drie
voornaamste partijen, die de motie-Deckers
aanvaardden, een poging zou uitgaan tot het
vormen van een nationaal kabinet, dan zou
den de drie laatstgenoemde partijen zich niet
afzijdig behoeven te houden. Zouden b.v.
Van Lidth de Jeude, v. Boeyen en dr. v. Dijk
in 'n dergelijk kabinet niet evengoed op hun
flaats zijn als in het vijfde van Colijn He.
aanblijven van dr. v. Dijk aan Defensie zou
ons zelfs met het oog op de continuïteit van
beleid in de hand van een bekwaam, door
tastend maar daarenboven reëel* en voor
zichtig man van groote beteekenis lijken in
verband met den tegenwoordigen toestand.
In de internationale omstandigheden im
mers ligt wel de voornaamste grond voor het
vormen van een nationaal» kabinet, terwijl
de rechtsche samenwerking een beetje „va-
cantie" helaas allerhardst noodig heeft. De
katholieken kunnen, wat dit laatste betreft
vri uit gaan; zij hebben offers genoeg ge
bracht Van dr. Colijn zou men echter kunnen
zeggen dat hij, wanneer de breuk met de
r'.wn zün doelwit ware geweest,
Daaraan kan zijn met pathos uitgesproken
betoos dat hij alsmaar geprobeerd heeft een
kabinet mét Katholieken te vormen, niets
veranderen Als men omstandigheden schept
en met een regeeringsbeleid komt, die voor
de katholieken deeneming aan de kabinets
vorming onmogelijk maken, dan sluit men
hen uit ook al blijft men tot in het einde-
I looze personen vragen, die niet aannemen
kUWii6 wachten met vertrouwen de komend-
J r Geheel de fractie stond achter
Deckers* geheel het katholieke volk zal
vastberaden achter zijn fractie staan, ook zij
en wii scharen ons onder hen die gaarne
zoo lans mogelijk vast hielden aan de recht
sche samenwerking in een coalitie-kabinet.
Maar aan het onmogelijke is niemand ge
houden.
Wij spraken in den aanvang van dit ar
tikel van een ongemeen historisch moment,
en wij dachten daarbij vooral aan de moge
lijkheid, de waarschijnlijkheid zelfs, dat de
partij, die reeds geruimen tijd een vierde
van ons volk vertegenwoordigde, zal geroe
pen worden, de regeeringsverantwoordelijk-
heid mede te dragen.
zij dje daarin, niet onbegrijpelijk, een
zwaar hoofd hebben, katholieken en niet-
katholieken, mogen daarbij bedenken, dat
ook dr. Colijn's eerste formatie-poging in
dezelfde richting ging.
I Dat zal hen misschien kunnen helpen, zich
in het eventueel onvermijdelijke gemakke
lijker te schikken.
feit er eenmaal ligt, overweegt nog de ver
wachting, dat de katholieken de consequen
tie van hun daad niet zullen aandurven
Maar helaas! hoe bitter was de ontgooche
ling Die verduivelde papen hebben getoond,
dat zij wel héél, héél goed willen zijn, maar
in geen geval buurmans gek! Door dr Colijn
tegen den muur gezet en gedrukt, hebben
zij gereageerd op de eenig mogelijke wijze:
thans is het ver genoeg, en nu is het uit.
En daar weerklonken als in koor de jam
merliederen, die den klaagmuur van Jeru
salem alle eer zouden aandoen. De „reie
graaf", liet blad waarvoor geen enkele tra
ditie heilig was, haalt zelfs het ongeloofly
brutale stukje uit, den onheilskreet aani e
heffen: „Dit is in strijd met onze b
traditiesHet was een "bittere dag
we gelooven dat gaarne en. het ne
detlandsche volk moet bukken voo
dictatuur der onbekwaamheid.
Bij de „N. Rott. Crt." zit het leed dieper.
Is het wonder? Was dit toch eigenlijk met
haar kabinet' Niet alleen liberaal in meer
derheid maar zelfs, naar te verwachten was,
liberaal van haar snit en zelfs bijna van....
haar leeftijd! Het aloude orgaan zit stil te
jammeren'als de klagende tortel, maar
helaas' zonder een spoor van het poëtische,
dat dit diertje altijd omzweeft. Haar klaag
zangen halen bijna de lengte van die der
boeteprofeten des Ouden Verbonds, al mis
sen zij Oosterschen gloed, en een heele
pagina met haar niet bijster gezellig „be
drukte" kolommen klaagt zij bitterlijk met
vader Vondel: Helaas! daartoe verdwalen de
geesten! Wij zitten op «het .„hellend vlak";
„partijopvattingen gaven den doorslag" en
schade is toegebracht aan „het aanzien van
ons parlementaire stelsel". Let wel: niet
door de zoo hoogst onparlementaire formatie
van Colijn, maar door het wegvagen daar
van! En dit alles is geschied op „de voor-
barigste wi'ze", als gevolg -'an „am «ities ei'
aspiraties van politici binnen en buiten de
Kamer."
Zooals wel te verwachten was is de
bladenrinegnPerS" Tde^eïg^rf'Jmet
Co^oordfk ÏÏVT' te-verdedigaennen
hemelhoog toe te juichen, eenvoudig ont
daan over zóó verregaande, maar vooral zoo
onverwachte „paepsche stoutigheden als
de katholieke fractie gisteren eendrachtig
onder leiding van dr. Deckers heeft uitge
haald. Zij had er, die „regeermgspers", zoo
vast op gerekend: het zal den katholieken
wel aan moed ontbreken, een situatie onder
de oogen te zien, die haar als 't ware werd
opgedrongen. Zelfs thans, nu het vreeselijke
Men ziet: het leed stemt in dit geval niet
zacht. Trouwens zóó diep gedrukt was de
liberale redactie niet, of zij bleef als een kat
op de loer liggen en hield met spiedend oog
al diegenen in de gaten, die rondslopen om
het Kamergebouw, waar een zoo duister
complot werd gesmeed. En wie heeft zij daar
1.1 Woensdag tot haar onbeschrijflijken
schrik ontdekt? Niemand minder dan den
burgemeester harer vaderstad, oud-minister
Oud, dien zij zoolang als Colijn's rechterhand
heeft bewonderd en verdedigd. Deze heeft
daar „met eenige van zijn geestverwanten"
een bespreking gehad. En toen werd het
vreeselijke haar duidelijk: ook de vrijzinnig
democraten zijn in het spel betrokken en zij
voelde het onheil naderen. En nu ziet men
het resultaat van „de panische vrees voor
demagogen in eigen kring", van "„wrok te
genover Colijn", van „blinde aanhankelijk
heid aan dwalende geestverwanten". U ziet
en hoort: het vocabulaire van de oude is nog
van een achterbuurtsche frischheid.
Het „Handelsblad" uit zijn teleurstelling
over „la mort sans phrase", over het beju
belde kabinet uitgesproken, heel wat waar
diger.
Aan de katholieke frrctie en c'e parlemen
taire meerderheid thans de taak met voort
varendheid en spoed v/nnl ui., is ot. g
de consequenties te trekken uit h3ar op
treden, liefst in samenwerking met al de
voornaamste partijen van ons parlement, die
geen van alle het zoo spoedig verdwijnen
van dr. Colijn's Kabinet in waarheid be
treuren.