Historische momenten „dagen- het votum der TWEEDE KAMER. Groote meerderheid motie-Deckers. voor L ministerie vraagt ont heffing UIT HAAR AMBT. Dr. Colijn ten paleize. DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN. (g) (g) Supra zuivere veredelde JENEVER J h«bben ki,nnen han"elem Liberale en „neutrale onthutsing. 1 Weerverwachtlng. g VISSER Co. - SCHIEDAM EEN MINISTERIE VAN 62ste JAARGANG No. 18542 VRIJDAG 28 JULI 1939 VIER BLADEN. BUREAU: KOEMARKT 4, SCHIEDAM TELEFOON INTERCOMM. No. 68085 I PER LITERFLESCH PRODUCT VAN y ïnrr i "viPiïSs iillbil IIP «a A hij d,t ooü «w "SiyLïït In de gistermiddag gehouden zitting van de Tweede Kamer heeft de voorzitter der Katholieke fractie, dr. L. N. Deckers, de volgende motie ingediend mr 'Wm UZZZu^ZnZ'Z; 4H. - polei, „De Kamer, overwegende, dat de kabinetsformatie niet geleid heeft tot het optreden van een kabinet, de noodige waarborgen biedt, voor een deugdelijke behartiging van het landsbelang in gemeen overleg met Stat en-Generaal, keurt het optreden van dit kabinet de af. en saat over tot de orde van den dag" Nadat de verschillende fractie-voorzitters het woord hadden gevoerd, verklaarde minister Colijn, dat hij, daar vaststond, dat de meerderheid der Kamer verdere samenwerking met het kabinet niet wenscht, van repliek afzag. De motie werd daarna aangenomen met 55-27 stemmen. Vóór stemden de Katholieken, Vrijzinnig-Demo craten, Sociaal-Democraten, Communisten en de Chr. Democraten; tegen de Anti-Revolutionairen, Chr.- Historischen, Liberalen, Nationaal-Socialisten en Staat kundig-Gereformeerden. Voor verdere bijzonderheden zie men het verslag van de Kamerzitting. 4 I VANMORGEN te kwart over negen heeft dr. Colijn zich naar H.M. de Koningin ten paleize Noord einde begeven. De regeeringspersdienst meldt De heeren ministers hebben bij schrijven van den voorzitter van den Raad van Ministers van 27 Juli 1939 aan H.M. de Koningin ontheffing uit hun ambt verzocht. Hare Majesteit heeft dit verzoek in overweging ge nomen en den heeren ministers verzocht zich inmiddels met de behandeling en afdoening, zoo mogelijk, van de loopende zaken te blijven belasten. VVaarom nü i mii n ui 1111111111««"mil Zwakke wind, betrokken lucht. - Matige tot zwakken Zuid-Weste- Z Z lijke tot Zuidelijken wind. Betrok- ken tot zwaar of half bewolkt. Z Weinig verandering in tempera- i tuur. Z i Voor de wielrijders. 1 ZATERDAG. Zon op 5.16, Zon onder 20.36. Maan op 19.31, Maan onder 3.38. g H Wielrijders lichten op van 21.26 p tot 4.48 uur. imimiTi n n ii mi iji i«! immuun1 1 1 1111 1 111 De ABONNEMENTSPRIJS van de NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT bedraagt franco bij vooruitbetaling: Per week 20 cent; per maand 85 cent; per drie maanden 2.55. Bij bezorging franco per post dria abonnementsprijs per maand L1U, Per u r&aanden f 3. Losse EXEMPLAREN verkrijgbaar 5 cL De prijs der ADVERTENTIES bedraagt 25 cts. per regel. Bij contract r^dct1®- Postcheque- en girodienst No. 8i Uitgave van de N.V. de Courant De Maas bode te Rotterdam. NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT Tele». Schiedam 68546, Telef. Rotterdam 43860 Tel. Amsterdam 82692, Tel. Den Haag 39"-629 Telefoon Haarlem 14752. HET NIEUWE KABINET WEGGESTEMD risTmomeenetn Wgdeheel hiS*°' j,„ dr. Deckers gistermid- StWte °^eveer half vijf, qnder doodelijke suite zijn motie mdiende, die Van een meer derheid zeker was. Reeds twee dagen lang hadden de „negen mannen" achter de ministerstafèl een «.symbolisch" getal, weleer vermaard, thans I den eenigszins luguberen 'n druk gemaakt van Daniël in den leeuw®"' U1b met dit pijnlijk verschil, dat er a geen hoogere macht in werking blee den „bloeddorst" der leeuwen te temp En om kwart voor zes voltrok zie hoodlot: de motie-Deckers werd met de ver wachte meerderheid aangenomen. Wie gevolgd heeft, hetgeen wij over deze formatie van dr. Colijn hebben geschre- Ven, zal aanstonds begrijpen, dat wij dezen gang van zaken toejuichen. We juichen het sPeciaai toe, dat de katholieke fractie als de grootste der oppositioneele partijen haar faak geheel begreep en het initiatief nam, dat °P haar weg lag. Wij betwijfelen geen oogen- blik, of ons katholieke volk zal deze daad onzer fractie gevoelen als een verlossing uit een omknelling en beklemming, die nauwe lijks meer te dragen was, en die haar oor sprong vond in het te betreuren feit, dat de leider van een der rechtsche partijen, tevens de leider van de regeering in de laatste ja- onder economisch-liberalen invloed een financieei en sociaal beleid voorstond, dat in den grond met geen mogelijkheid de sym pathie der katholieken, zelfs nauwelijks van een deel zijner eigen partij hebben kon. Hier Lgt de oorsprong van de openlijke en latente v conflicten tusschen dr. Colijn en de katho- Steken in de laatste jaren. Was dr. Colijn eigenl1^ W de& coaliüe-polh Overtuigd voorstander van Viseerde hij eerst Ruijs als form gebleken was, dat op een 'f^%rrneevAe terie geen kans bestond. In 1925 hij terstond „rechtsch". Heeft de 'rstel- zonder eigen schuld ondervonden teleurst ling, de ambitie voor coalitie-kabinetten voorgoed geknakt? Feit is, dat hy m 1933 en '35 naar de breede basis zocht, deze m 937 slechts noodgedwongen verliet en er m 1939 reeds met grooten spoed zocht af te komen, door het uitlokken van een crisis, die ook na zijn rede van gisteren in de Kamer nog niemand begrijpt en die een beslist onmo gelijke en parlementair onhoudbare oplos sing vond in een kabinet, dat een uitdaging was, om niet te zeggen, een tar en en van de democratische èn van de christelijke meer derheid in de Kamer. Hier ligt de grond van de volkomen gemo- I, rii nnraor, nnnr het. Paleis Noordeinde in Den Haag om aan II. M. de Koningin Mi^-preride,, dr. H. Col,» Upi n„ l Colim hc, polei,. O gingen moést zich wel wreken op het vijfde kabinet-Colijn, vooral nu dit kwam in een Hier lig. d« grond v,„ de I "„«„.„g, die een ,„,lultlng waa va„ tiveerde indiening van de motie wecivers, n.i., samensiem 6 zooals deze het uitdrukt, dat de noodige de verhoudingen in de Kamer en, die bij de m s =nH, Kamermeerderheid de grootste onrust wekte. Dr. Colijn wist, dat hij met dit kabinet op de meerderheid der Kamer botsen moest. waarborgen ontbreken voor een in s lagds belang ggewenscht gemeen overleg tusschen Kamer en Kabinet. Niet, dat er een minderhel^S^inet °p~ trad vlak voor zijn vermoe e lJ 00 "door den vader als progiam doopt was de reden voor de indien g der motie, maar het feit, dat zulk een kabinet optrad, zonder dat het vaststond, dat een be hoorlijk parlementair kabinet niet gevormd^ kon worden. Deze leemte in de formatie-po- als het vierde kabinet-Colijn nooit had ver toond, heeft stellig de beslissing nog gefor ceerd. Zelfs in der regeering vriendelijk ge zinde kringen wekte deze royaliteit verbazing en bij den heer Schouten zelfs groote be zorgdheid. Reeds het punt, waarop de crisis uitbrak, had die meerderheid in onrust gebracht; de mannen, die de nieuwe politiek zouden moe- ten uitvoeren, deden de onrust veikeeren in het kloeke en onvermijdelijke besluit, om de gevoelde bedreiging te keeren. De eigenaar dige regeeringsverklaring van een bezuini- gings-kabinet, dat, in financieele zorg ge boren, blijk gaf van een financieele vlotheid Leden van de „Reichsjugend" trekken Arnhem binnen op den derden dag van de Vierdaagsche Zoo voltrok zich het noodlot. Men kan er natuurlijk over speculeeren, welk gevolg het kabinet aan deze motie zal verbinden. Maar zelfs het haast tot tranen roerend beroep van ds. Kersten die, an ders slechts voorlezer, bijna welsprekend dreigde te worden om dit kabinet-zonder- roomschen toch asjeblieft niet weg te zen den, verhinderde niet, dat dr. Colijn de voor de hand liggende conclusie uit de motie trok. Het gabinet stelde de portefeuilles ter beschikking. Dr. Colijn verloor zijn gewone, uiterlijk wat onaandoenlijke rust, toen hij zeer pathe tisch zich verzette tegen een overigens in de Kamer niet gehoorde suggestie, dat hij gc~ hecht zou zijn aan het premierschap en hij riep den heer Albarda, die hem zoolang ge kend had, tot getuige, dat het toch voor ieder een vast moest staan, dat een dergelijk ka binet voor hem geen ideaal was. Hij heeft be De Geer van 1926 nagezegd: Indien zich een parlementaire meerderheid, ook in het posi tieve, aandient, zal ik me „ik weet niet hoe gauw" uit de voeten maken. Welnu, die meerderheid heeft zich aange diend, zij is ongetwijfeld ten volle bereid, de consequenties van de voorgestelde en aan genomen motie te aanvaarden, en de taak van het vijfde kabinet-Colijn, dat als zoo danig een baby bleef, over te nemen. In welke richting de formatie van het nieuwe kabinet zal worden gezocht? Wij hopen en verwachten, dat daèr zal worden aangeknoopt, waar dr. Colijn in zijn eerste formatie-poging bleef steken, grootendeeis door eigen onhandige schuld, n.l. bij de po ging tot formatie van een nationaal kabinet, zij het dan met eenigszins anderen inslag, dan dr. Colijn zich dien zal hebben gedacht. De omstandigheden daartoe lijken ons zoo gunstig mogelijk. Er viel een kabinet, waarom alleen ds. Kersten werkelijk treurt, om niet te zeggen huilt. De N.S.B. voelde er ook nog al wat voor, maar de christelijk-historischen, er zelfs de anti-revolutionairen, en wat nóg sterker is, zelfs de liberalen konden het niet verder brengen, dan tot een welwillend wachten-op-daden. Wanneer van de drie voornaamste partijen, die de motie-Deckers aanvaardden, een poging zou uitgaan tot het vormen van een nationaal kabinet, dan zou den de drie laatstgenoemde partijen zich niet afzijdig behoeven te houden. Zouden b.v. Van Lidth de Jeude, v. Boeyen en dr. v. Dijk in 'n dergelijk kabinet niet evengoed op hun flaats zijn als in het vijfde van Colijn He. aanblijven van dr. v. Dijk aan Defensie zou ons zelfs met het oog op de continuïteit van beleid in de hand van een bekwaam, door tastend maar daarenboven reëel* en voor zichtig man van groote beteekenis lijken in verband met den tegenwoordigen toestand. In de internationale omstandigheden im mers ligt wel de voornaamste grond voor het vormen van een nationaal» kabinet, terwijl de rechtsche samenwerking een beetje „va- cantie" helaas allerhardst noodig heeft. De katholieken kunnen, wat dit laatste betreft vri uit gaan; zij hebben offers genoeg ge bracht Van dr. Colijn zou men echter kunnen zeggen dat hij, wanneer de breuk met de r'.wn zün doelwit ware geweest, Daaraan kan zijn met pathos uitgesproken betoos dat hij alsmaar geprobeerd heeft een kabinet mét Katholieken te vormen, niets veranderen Als men omstandigheden schept en met een regeeringsbeleid komt, die voor de katholieken deeneming aan de kabinets vorming onmogelijk maken, dan sluit men hen uit ook al blijft men tot in het einde- I looze personen vragen, die niet aannemen kUWii6 wachten met vertrouwen de komend- J r Geheel de fractie stond achter Deckers* geheel het katholieke volk zal vastberaden achter zijn fractie staan, ook zij en wii scharen ons onder hen die gaarne zoo lans mogelijk vast hielden aan de recht sche samenwerking in een coalitie-kabinet. Maar aan het onmogelijke is niemand ge houden. Wij spraken in den aanvang van dit ar tikel van een ongemeen historisch moment, en wij dachten daarbij vooral aan de moge lijkheid, de waarschijnlijkheid zelfs, dat de partij, die reeds geruimen tijd een vierde van ons volk vertegenwoordigde, zal geroe pen worden, de regeeringsverantwoordelijk- heid mede te dragen. zij dje daarin, niet onbegrijpelijk, een zwaar hoofd hebben, katholieken en niet- katholieken, mogen daarbij bedenken, dat ook dr. Colijn's eerste formatie-poging in dezelfde richting ging. I Dat zal hen misschien kunnen helpen, zich in het eventueel onvermijdelijke gemakke lijker te schikken. feit er eenmaal ligt, overweegt nog de ver wachting, dat de katholieken de consequen tie van hun daad niet zullen aandurven Maar helaas! hoe bitter was de ontgooche ling Die verduivelde papen hebben getoond, dat zij wel héél, héél goed willen zijn, maar in geen geval buurmans gek! Door dr Colijn tegen den muur gezet en gedrukt, hebben zij gereageerd op de eenig mogelijke wijze: thans is het ver genoeg, en nu is het uit. En daar weerklonken als in koor de jam merliederen, die den klaagmuur van Jeru salem alle eer zouden aandoen. De „reie graaf", liet blad waarvoor geen enkele tra ditie heilig was, haalt zelfs het ongeloofly brutale stukje uit, den onheilskreet aani e heffen: „Dit is in strijd met onze b traditiesHet was een "bittere dag we gelooven dat gaarne en. het ne detlandsche volk moet bukken voo dictatuur der onbekwaamheid. Bij de „N. Rott. Crt." zit het leed dieper. Is het wonder? Was dit toch eigenlijk met haar kabinet' Niet alleen liberaal in meer derheid maar zelfs, naar te verwachten was, liberaal van haar snit en zelfs bijna van.... haar leeftijd! Het aloude orgaan zit stil te jammeren'als de klagende tortel, maar helaas' zonder een spoor van het poëtische, dat dit diertje altijd omzweeft. Haar klaag zangen halen bijna de lengte van die der boeteprofeten des Ouden Verbonds, al mis sen zij Oosterschen gloed, en een heele pagina met haar niet bijster gezellig „be drukte" kolommen klaagt zij bitterlijk met vader Vondel: Helaas! daartoe verdwalen de geesten! Wij zitten op «het .„hellend vlak"; „partijopvattingen gaven den doorslag" en schade is toegebracht aan „het aanzien van ons parlementaire stelsel". Let wel: niet door de zoo hoogst onparlementaire formatie van Colijn, maar door het wegvagen daar van! En dit alles is geschied op „de voor- barigste wi'ze", als gevolg -'an „am «ities ei' aspiraties van politici binnen en buiten de Kamer." Zooals wel te verwachten was is de bladenrinegnPerS" Tde^eïg^rf'Jmet Co^oordfk ÏÏVT' te-verdedigaennen hemelhoog toe te juichen, eenvoudig ont daan over zóó verregaande, maar vooral zoo onverwachte „paepsche stoutigheden als de katholieke fractie gisteren eendrachtig onder leiding van dr. Deckers heeft uitge haald. Zij had er, die „regeermgspers", zoo vast op gerekend: het zal den katholieken wel aan moed ontbreken, een situatie onder de oogen te zien, die haar als 't ware werd opgedrongen. Zelfs thans, nu het vreeselijke Men ziet: het leed stemt in dit geval niet zacht. Trouwens zóó diep gedrukt was de liberale redactie niet, of zij bleef als een kat op de loer liggen en hield met spiedend oog al diegenen in de gaten, die rondslopen om het Kamergebouw, waar een zoo duister complot werd gesmeed. En wie heeft zij daar 1.1 Woensdag tot haar onbeschrijflijken schrik ontdekt? Niemand minder dan den burgemeester harer vaderstad, oud-minister Oud, dien zij zoolang als Colijn's rechterhand heeft bewonderd en verdedigd. Deze heeft daar „met eenige van zijn geestverwanten" een bespreking gehad. En toen werd het vreeselijke haar duidelijk: ook de vrijzinnig democraten zijn in het spel betrokken en zij voelde het onheil naderen. En nu ziet men het resultaat van „de panische vrees voor demagogen in eigen kring", van "„wrok te genover Colijn", van „blinde aanhankelijk heid aan dwalende geestverwanten". U ziet en hoort: het vocabulaire van de oude is nog van een achterbuurtsche frischheid. Het „Handelsblad" uit zijn teleurstelling over „la mort sans phrase", over het beju belde kabinet uitgesproken, heel wat waar diger. Aan de katholieke frrctie en c'e parlemen taire meerderheid thans de taak met voort varendheid en spoed v/nnl ui., is ot. g de consequenties te trekken uit h3ar op treden, liefst in samenwerking met al de voornaamste partijen van ons parlement, die geen van alle het zoo spoedig verdwijnen van dr. Colijn's Kabinet in waarheid be treuren.

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Nieuwe Schiedamsche Courant | 1939 | | pagina 1