VREEMDE VOLKEN
GEHEIMEN DER
WILDERNIS
Tusschen Andorra en Carcassonne.
1 WAAR!! I
EEN WONDERMOOIE FILM I
DONDERDAG 10 AUGUSTUS 1939
OVERSCHIE.
TWAALFDE ZANGCONCOURS.
VERKEERSONGELUK.
HILLEGERSBERG.
HET ALGEMEEN AUBADE-COMITE
ONTBONDEN.
Een AUTHENTIEK FILMWERK met
ADEMBENEMENDE SPANNING!!
NOOIT EERDER GEFILMD
ZEDEN EN GEBRUIKEN VAN
DIEREN IN HUN NATUURSTAAT
BERKEL EN RODENRIJS.
DE NIEUW-GUINEA-EXPEDITIE.
HOEK VAN HOLLAND.
VITAMINE B 1 IN ONZE VOEDING.
HET HEEMKUNDEKAMP TE
NUNHEM.
ZILVEREN PRIESTERFEEST
DEKEN J. F. A. BOTS.
MALARIA-BESTRIJDING.
DR. F. MANNHEIMER OVER
LEDEN.
Beheerend vennoot
Mendelssohn Co.
van
JOURNALIST VOOR DEN RECHTER.
NA DE BANDJIRS.
VÉRBETERING VEESTAPEL. t
HM
W'
VERKEER GESTREMD DOOR BANDJIR
NIEUWE ONTDEKKINGS
MOGELIJKHEDEN.
Het schoonste gebied der
Pyreneeën.
Een. unicum in den lande zal het zeker
genoemd mogen worden, dat een mannen
koor van 1923 af, telleen jare een nationalen
zangwedstrijd heeft kunnen uitschrijven.
Dit is te Overschie het geval. Op 11, 18, 22
en 25 November a.s- zal in de concertzaal
van het Vereenigingsgebouw het 12e natio
nale zangconcours worden gehouden.
Het gemeentebestuur van Overschie heeft
in 1930 een prachtigen wisselbeker voor deze
wedstrijden geschonkeh, als blijk van sym
pathie voor het kunstzinnig streven van het
mannenkoor „Ons Genoegen", dat ook dit
maal weer de wedstrijden organiseert.
Gisteravond om kwart voor elf reed een
35-jarige caféhouder met een auto op den
Rijksweg van Delft naar Rotterdam. Bij den
lichtpaal voor het viaduqt kreeg de wagen
een lekken band. De autorijder zette den
wagen op de parkeerbaan en poogde door
met zijn zakdoek te zwaaien de aandacht
van een voorbijkomenden automobilist te
(trekken, ten einde hulp te verkrijgen. Hier
op; stopte de 27-jarige bestuurder J. P. M.
van der K.. uit Rotterdam. Na den toestand
ie hebben bekeken, stapte hij in zijn auto
om deze voor den defecten wagen op de par
keerbaan te zetten.
Blijkbaar heeft de 46-jarige motorrijder J.
R. P- die met zijn 40-jarige echtgenoote me
vrouw F. M. P.-D. op de duo eveneens uit
de richting Delft kwam, de op een verbo
den plaats den rijweg stilstaande auto
niet gezien, zoodat hij op de achterzijde van
de auto van Van der K. botste. De bestuur
der en Zijn echtgenoote werden over den
weg geslingerd.
Dr. H. Donkersloot, die spoedig ter plaatse
Was, constateerde bij beiden een gecompli
ceerde rechterbeenbreuk, terwijl de motor-
rijcfer bovendien een bloedende hoofdwonde
en een hersenschudding had bekomen.
Per Roode Kruis-auto zijn beide slacht
offers naar het ziekenhuis aan den Cool-
singel te Rotterdam vervoerd Hun toestand
baart zorg.
Motor en auto werden slechts licht be
schadigd.
In de onlangs gehouden vergadering van
het Alg. Aubade Comité heeft het bestuur
besloten tot ontbinding van het comité over
te.gaan, dit in verband met den slechten fi-
nancieelen toestand, waarin het comité ver
keert.
Het risico voor groote tekorten werd steeds
grooter, en ofschoon met leedwezen, heeft
het bestuur zich genoodzaakt gezien boven
genoemd besluit te nemen.
Bij het financieele gedeelte was de hulp
ingeroepen van het gemeente-bestuur. Er
kon echter geen subsidie worden verleend,
zoodat ook dit jaar bij de komende feeste-
Iqkheden geen aubade zal worden gebracht.
BURGERLIJKE STAND
BEVAÖLENN. Faasse geb. Schouten d.
M. E. -A. Sneep geb. de Groot d.
VRIJDAG EERSTE VERTOONING
VAN
DE ZWARTE
EXTASE
GEMEENTERAAD.
"Woensdagavond had een korte bijeen
komst plaats van de Raad dezer Gemeente,
onder leiding van Burgemeester Mr. A. A.
M. Gründemann. Na opening sprak de Bur
gemeester op treffende en gevoelvolle wijze
zijn dankbaarheid uit namens de gemeente
voor de zegen van de geboorte van ons
nieuwe Vorstenkind. Spr. wenschte het
ouderlijk echtpaar van harte geluk en hoop
te en bad,, dat Gods zegen altijd met ons
Vorstenhuis zou mogen blijven. Staande
hoorde de Raad deze rede aan en stemde
er van harte mee in.
Op de agenda stond sléchts één punt: Be
noeming Commissie tot onderzoek der ge
loofsbrieven der nieuw gekozen raadsleden.
Benoemd werden hiervoor de heeren: P. B.
v. d. Burg, B. Vermeer en A. v. Mannekes.
Hierna sloot de voorzitter de vergadering.
FEESTAVOND priesterjubileum.
Als slot van den viering van het Zil
veren Priesterfeest van Pastoor Velthuyse
had Woensdagavond in het Gézellengebouw
een feestavond plaats, waarop Pastoor op
bijzonder hartelijke wijze allen bedankt
heeft, die tot het zoo schitterend welslagen
van het geheele feest hebben bijgedragen.
Op dezen avond trad voor het eerst op het
gemengd koor onder leiding van den heer
H. J. v. d. Spek en het gebodene was van
dien aard, dat het door alle aanwezigen zeer
werd geapprecieerd.
Behalve de feestcantate) zong het koor een
vijftal liederen, waaruit duidelijk bleek
met welke intensiviteit er gerepeteerd is.
Door de tooneelvereeniging werd opge
voerd het moeilijke middelnederlandsche
stuk „Den spiechel der salicheit van Elcker-
lyc". De hoofdvertolker, de heer J. Bes voor
al heeft de opvoering tot een mooi succes
gemaakt.
Wat deze speler presteerde dwong ieders
bewondering af, dat was werkelijk amateur
tooneelkunst van het beste gehalte.
Ook de overige speelsters en spelers wa
ren uitstekend in hun rol, toonden door hun
spel het stuk te begrijpen en aan te voelen.
Onder ademlooze stilte werd de geheele
handeling gevolgd en alle aanwezigen stem
den van harte en dankbaar in met de door
Burgemeester Gründemann aan het einde
spontaan gebrachte hulde voor den kunstvol
len en mooien avond.
BURGERLIJKE STAND.
GEBOREN: Arie, zoon van J. Spriel en N.
v. Herk; Anna Al. dochter van J. A. Vink
en N. v. Oosterom; Krijn, zoon van N. Vo
gelaar en F. Jonssen; Ardiaria, dochter van
H. v. Bruggen en C. R. Walraven.
GEHUWD: Bernardus Anthonius Graal,
oud 29 jaar te Bergschehoek en Johanna
Apólonia Maria de Veld, oud 33 jaar alhier.
Ter nadere toelichting der'telegrammen van
den leider der Nieuw-Guinea-expeditie van
het Kon. Ned. Aardrijkskundig Genootschap,
verneemt Aneta nog het volgende van den
vertegenwoordiger van het Kon. Ned. Aard
rijkskundig Genootschap te Batavia:
De heer Leroux arriveerde op 29 Juni met
een marine-vliegtuig aan de Etna-baai, waar
reeds een groote voorraad goederen was op
geslagen. Dadelijk werd met de overbrenging
van het eerste echelon naar de Wisselmeren
een aanvang gemaakt, waartoe de vliegtui
gen der marine 19 vluchten maakten. Hier
door werden in enkele dagen 26 personen en
14 ton goederen naar het hoofdbivak ver
voerd. Op 6 Juli was het geheele eerste eche
lon naar de Wisselmeren overgebracht.
Ongeveer een week na aankomst van den
heer Leroux was een deel van den staf reeds
aan het wetenschappelijk werk begonnen.
De arts, dr. Brouwer, begon met een tocht
naar Koegapa, ten Oosten van het Paniai-
meer luitenant ter zee Hagdoorn begon
dadelijk met plaatsbepalingen, terwijl de
beide topografen aanvingen met de meting
eener basis.
Daarna werden belangrijke punten in de
omgeving van het meer bepaald, en, samen
met den botanicus dr. Eyma, het eiland in
het Paniai-meer aan een onderzoek onder
worpen.
De geoloog dr. IJzerman werd in Oeta aan
de Zuidkust afgezet en maakte met twee
agenten van de veldpolitie en enkele dra
gers een doorsteek van de Zuidkust naar het
Paniai-meer, waar hij 24 Juli aankwam, na
op 13 Juli van Oeta te zijn vertrokken.
Intusschen was ook het tweede echelon
der expeditie per vliegtuig overgebracht,
waartoe negen groepsvluchten werden ge
maakt. Op 21 Juli bevonden zich in totaal
98 personen en 24 tons goederen in het basis
kamp. Hieruit spreekt wel de enorme betee-
kenis van de hulp der vliegtuigen, daar vroe
ger hiervoor honderden dragers noodig zou
den zijn geweest. De deelnemers zijn verrukt
over het werk der marine-vliegers, dat vaak
moeilijk is in verband met de weersgesteld
heid.
Op 25 Juli vertrok dr. Brouwer op een
nieuwen tocht, waarbij hij werd vergezeld
door luitenant ter zee Hagdoorn en een
mantri-topograaf. Deze tocht ging naar het
Tigi-meer, het Zuidelijkste van de drie
meren. De heer Hagdoorn en de mantri-topo
graaf bleven achter voor het in kaart bren
gen van het gebied, terwijl dr. Brouwer den
tocht voortzette naar de bevolkte vallei
Itodah, waar hij zich thans bevindt.
De geoloog IJzerman en de botanicus Eyma
maakten een beklimming van den hoogen
Dejai-top, ten Westen van het Paniai-meer,
vanwaar zij op 2 dezer terugkeerden.
De geoloog vergezelt daarna den leider op
den grooten doorsteek naar de Rouffaer-
rivier.
Dr. Eyma, luitenant Hagdoorn en een
topograaf dringen daarna door in de nog
onbekende bergen ten Westen van de meren
en een der hooge ketens ten Noorden daar
van.
In de bestuurspost Enarotali aan het Pa
niai-meer, die door het binnenlandsch be
stuur uitnemend is ingericht, wordt nu alles
in gereedheid gebracht voor den grooten
doorsteek.
Het geheele terrein is vanuit de lucht
waargenomen op de groote verkennings
vlucht op 6 Augustus, waarvan de telegram
men reeds melding hebben gemaakt.
Ook tijdens dezen tocht bleek de hulp van
vliegtuigen van groote waarde, o.a. voor het
afwerpen van levensmiddelen per parachute
Dank zij deze hulpmiddelen kan de expedi
tie voortdurend haar aandacht op het weten
schappelijk werk concentreeren.
bij nader inzien toch van minder beteekenis
te zijn. Deze ontdekking is déarom van be
lang, omdat zeer vele deskundigen een tekort
aan vitamine B 1 beschouwen als een veel
voorkomende en ernstige fout bij de voeding.
De vraag, welke van de gebruikelijke voe
dingsmiddelen dan wel als bron van dit vi
tamine te beschouwen zijn, werd beantwoord
door een belangwekkend onderzoek, het
vorig jaar ingesteld door Robb, Vahlteich en
Rose néar de voeding van een aantal kinde
ren van 3V24V2 jaar oud. Het resultaat was,
dat de behoefte aan vitamine B 1 bij de meeste
kinderen in de eerste plaats werd gedekt
door de melk; op melk volgde het fruit en
daarna het brood.
Hiermede is niet gezegd, dat het eten van
tarwebrood en roggebrood geen voorkeur zou
verdienen boven het gebruik van witte
brood, omdat eerstgenoemde soorten het
meest hebben behouden van wat de graan
korrel beVat, doch indien het gaat om de
voorziening in de behoefte aan het zeer be
langrijke vitamine B 1 moet ook het bruine
brood de vlag strijken voor de melk, die
niet ten onrechte den naam heeft het meest
volledige voedsel te zijn.
ENKEL GEBROKEN.
De Heer W. Jongbloed onderwijzer te Rot
terdam wonende Dordtsche Laan 191a, die
als leider der kinderen op het R.V.S. ter
rein alhier met hen voetbalde had het on
geluk de linkerenkel te breken. Nadat eerste
hulp was verleend is de heer J. per auto
naar huis vervoerd.
Ook op het terrein van de voedingsleer
staat de wetenschap niet stil! Voortdurend
worden proeven genomen en onderzoekingen
verricht om voor wat, met betrekking tot
het voedingsvraagstuk, nog niet verklaard
kan worden een bevredigende oplossing te
vinden.
Daarbij dient wel te worden bedacht, dat
het niet voldoende is de levensmiddelen te
onderzoeken op hun gehalte aan bepaalde en
voor een goede voeding onmisbare stoffen;
ook de spijzen moeten (na de bereiding) aan
de gestelde voorwaarden voldoen. Bepaalde
'bestanddeelen n.l., waartoe met name vita
mine B 1 behoort, zijn vrij gevoelig en kun
nen geen ingrijpend kook- of bakproces ver
dragen.
Hierdoor blijken bruinbrood en rogge
brood, welke een tijdlang op grond van hun
samenstelling in één adem werden genoemd
met natuurlijke voedingsmiddelen, als leve
ranciers van vitamine B 1, in dit verband,
Dr.
Beckers over de prae-historie
van Limburg.
Het tweede kamp voor heemkunde, het
St. Servaaskamp, op Kloosterhof te Nunhem
is geopend in tegenwoordigheid van een
groot aantal deelnemers, vooral uit de onder
wijswereld, niet alleen uit Limburg doch van
overal.
Het kamp is gevestigd aan den rand van
de bosschen van Nunhem.
Onder de aanwezigen merkten we op den
geestelijk adviseur, den zeereerw. heer Mans,
hoofdinspecteur Verbeeten, oud-inspecteur
J. Cals en den burgemeester van Haelen, den
heer P. van den Broek.
Na den christelijken groet van den heer
Mertens werd het kamplied gezongen. Spr.
schetste de beteekenis van het kamp en het
doel, dat er mee wordt nagestreefd en heette
het interprovinciale gezelschap welkom.
De heer dr. Beckers Jr. belichtte vervol
gens de voorgeschiedenis der heemkunde in
Limburg. De prae-historie heeft voor de
heemkunde bijzondere beteekenis en heeft
derhalve dringend belangstelling noodig,
welke bij het publiek moet opgewekt wor
den door het te interesseeren voor opgra
vingen bij den bouw van huizen, het aan
leggen van riolen enz.
Aan de hand van de archeologische onder
zoekingen door spr.'s vader werd een over
zicht gegeven van hetgeen daaruit als prae-
historie van Zuid-Limburg kan opgebouwd
worden.
Uitvoerig behandelde spr. de vondsten der
bandceramieken, die vanuit het Donaubekken
langs den Rijn naar het Noordwesten geko
men, zich o.a. hebben gevestigd op de vrucht
bare hoogvlakten van Zuid-Limburg. In de
hierop volgende tijden, toen het Hunnebed-
denvolk onze Noordelijke provincies opzocht,
hebben de dragers der z.g. West-Europeesche
cultuur uit het Zuid-Westen hier nieuwe
cultuurverschijnselen geïmporteerd, terwijl
tenslotte tegen het einde van den nieuwen
steentijd de Bekervolkeren, die uit Centraal-
Duitschland langs den Rijn onze Veluwe be
volkten, ook Zuid-Limburg niet voorbij
gingen. Uit den grafbouw en de vele vondsten
uit brons- en ijzertijd werd afgeleid, hoe
op deze basis de inheemsche bevolking zich
geleidelijk verder heeft ontwikkeld.
Dr. Beckers had een aandachtig gehoor
voor zijn buitengewoon interessante lezing.
Na een dankwoord van den heer Mertens
vereenigden zich allen aan een koffietafel.
Met een kampvuur en het spel van St. Eli
sabeth werd de goed geslaagde eerste kamp
dag besloten.
Gisteren was het 25 jaar geleden, dat de hoog-
eerw. heer J. F. A. Bots, deken van Gouda,
de priesterwijding ontving.
Dit zilveren priesterfeest vierde deken
Bots gisteren in de intieme sfeer van het
ouderlijk huis te Nieuwkoop, waar hij op
5 December 1889 geboren werd. Met speciaal
verlof van Z. H. Exc. Mgr. Huibers, heeft de
jubilaris in een der kamers van dit huis het
H. Misoffer opgedragen, waarbij ook zijn
hoogbejaarde moeder en zijn naaste familie
leden tegenwoordig waren. In den loop van
den middag hebben de kapelaans van zijn
parochiekerk zich naar Nieuwkoop bege
ven om den jubilaris en zijn familie te com
plimenteeren.
A.s. Zondag vindt te Gouda de viering
plaats, welke op zijn verzoek hoofd
zakelijk kerkelijk zal geschieden.
Na zijn priesterwijding werd de jubilaris
benoemd tot kapelaan te Hoofddorp. Na be
trekkelijk korten tijd volgde zijn benoeming
tot kapelaan aan de kerk van de H.H. Pe
trus en Paulus te Amsterdam, waar hij
eenige jaren werkzaam was.
De zielzorg voerde hem vervolgens naar
Dordrecht, waar hij als kapelaan verbonden
was aan de Sint Bonifaciuskerk en naar
Haarlem, waar hij zijn standplaats kreeg aan
de St. Jozefkerk aan het Spaame. In 1927
werd hij benoemd tot rector en regent van
het Sint Bernardusgesticht te Amsterdam,
waarbij hij tevens als geestelijk adviseur met
de zorg voor talrijke sociale organisaties werd
belast. Hij was o.m. adviseur van den Ned.
R. K. Volksbond, van de R. K. Midden-
standsvereeniging „De Hanze" en van den
R. K. Bond van Handels-, Kantoor- en
Winkelbedienden in het bisdom Haarlem.
Negen jaren was rector Bots een stuwende
kracht van het Amsterdamsche katholieke
organisatieleven.
Op 23 November 1936 werd hij benoemd
tot deken van Gouda en tot pastoor van de
parochie van O. L. Vrouw Hemelvaart. Als
herder van de paroevhie wist hij spoedig de
harten der parochianen voor zich te winnen,
terwijl de geestelijkheid van het dekenaat in
hem een krachtig bestuurder vindt.
Verschenen is het verslag van de werk
zaamheden der commissie voor de malaria
bestrijding door de bevolking in N.-Holland
over 1938.
In den afgeloopen nacht is te Parijs
in den leeftijd van 48 jaren de beken
de bankier, dr. F. Mannheimer, beheerend
vennoot van de Commanditaire Vennoot
schap Mendelssohn Co. te Amsterdam
overleden.
De heer Mannheimer, beheerend vennoot
van Mendelssohn en Co. N.V. te Amster
dam, trad gedurende de laatste jaren meer
dan eenig ander bankier hier te lande, wij
mogen wellicht zeggen, waar ter wereld
ook, op den voorgrond.
Gedurende de na-oorlogsjaren heeft hij
zich ontwikeld tot een internationaal finan
cier bij uitnemendheid, die vooral gedurende
het laatste decennium als zoodanig groote
vermaardheid verwierf.
Geboren te Frankfort, begaf hij zioh reeds
op jeugdigen leeftijd naar het buitenland.
Vóór den wereldoorlog was hij als arbitra-
geant werkzaam aan de Banque Internatio
nale de Sint Petersburg te Parijs, aan welke
werkzaamheden in 1914 een einde kwam. De
heer Mannheimer begaf zich in datzelfde jaar
nog naar Amsterdam, in opdracht van de
Kriegsmetall-Zentrale te Berlijn. Het zal in
die dagen wel niet in des heeren Mannhei-
mer's bedoeling hebben gelegen, zich blijvend
te Amsterdam te vestigen. Doch de feitelijke
ontwikkeling heeft hem tenslotte toch aan
Amsterdam gebonden, waar hij in het inter
nationale karakter en de vele potenties van
dit financieringscentrum een carrière voor
zich zag liggen, zooals slechts weinigen is
toebedeeld.
Na de Kriegsmetall-Zentrale legde de
Deutsche Reichsbank beslag op den nog
jongen Mannheimer en benoemde zij hem
tot haar Amsterdamsehen agent. In het jaar
1920 was de heer Mannheimer een der stich
ters van het Amsterdamsche Bankiershuis
Mendelssohn en Co., in welks verband hij
zich ten volle ontwikkelde tot een bankier
en financier van internationale vermaard
heid, wiens kwaliteiten algemeen de aan
dacht trokken. Gedurende de na-oorlogsja
ren, doch vooral sedert de crisis van 1929,
werd Amsterdam door toedoen van den heer
Mannheimer een internationaal financie
ringscentrum van groote beteekenis. De
grootscheepsche leeningstransacties met den
Franschen staat leveren er het laatste getui
genis van.
Door zijn ongemeene capaciteiten als fi
nancier heeft zijn plotseling verscheiden te
Amsterdam hedenochtend een zekere con
sternatie teweeggebracht, al was overigens
reeds een jaar geleden gebleken, dat zijn
gezondheidstoestand te wenschen overliet,
toen voor zijn leven werd gevreesd.
Voor het groote publiek neeft de naam
Fritz Mannheimr eerst meer bekendheid ge
kregen, toen er eenige jaren geleden van
zekere zijde een actie tegen zijn naturalisa
tie werd gevoerd.
DJOKJAKARTA, 10 Augustus. (ANETA.)
Morgen zal voor den politierechter te
Djokjakarta terechtstaan de heer D. F. van
W., hoofdredacteur van het dagblad „Mata-
ram", terzake van opzettelijke beleediging
van den gouverneur-generaal in een hoofd
artikel, dat op 10 Mei jl. in dit blad ver
scheen. In dit artikel, getiteld .Onbillijk en
onrechtvaardig", zou den gouverneur-gene
raal verweten zijn bij de uitoefening van het
recht van benoeming van leden van den
volksraad de vaderlandsche club opzettelijk
onbillijk en onrechtvaardig te hebben be
handeld en mitsdien dat recht opzettelijk
partijdig te hebben uitgeoefend.
Tijdelijke bruggen gereed.
SOERABAJA, 10 Augustus. (ANETA.)
De tijdelijke bruggen over de kali Moed-
joer bij Loemadjang en de kali Baroe bij
Sepandjang zijn thans gereed, zoodat de weg
om de Zuid voor doorgaand personenverkeer
weder in gebruik kan worden genomen.
SOERABAJA, 10 Augustus. (ANETA.)'
In October a.s. worden hier ter stede 25
zwartbonte stieren verwacht van het Freis-
ned-ras. Deze zending is bestemd voor aan
vulling van het fokmateriaal in Oost-Java.
«i
KOETARADJA, 10 Augustus. (ANETA).
Het verkeer langs de Westkust van Atjeh
is nabij Lamie gestremd door een bandjir.
Het onaunstiae weer is op vele plaatsen inons land een spelbreker bij het binnenhalen
van den ZZ. ZoZa Z weersomstandigheden het dan ook maar even toelaten halen
de landbouwers hun oogst binnen. Een opname van ^r akkers den W. Wr-
meer, waar men da laatste dagen bezig is met den ^Trwten
In lange rijen staan hier de erwten op ruiters (een attengestel waarop de erwten
bijeengebracht worden).
(Van onzen correspondent).
CARCASSONNE, Augustus 1939.
's Avonds te ruste te Parijs in een slaap
wagen, 's ochtends even ha het aanbreken
van den dag ontwaakt te Luchon, de „konin
gin der Pyreneesche kuuroorden". Dat geeft
een prettig ontwaken in een reine, tonische
atmospheer en in dezen ellendig vochtigen
zomer bovendien de blijdschap overvloedig
zon te vinden.
Het reizen heeft wel een ongedachte ge
rieflijkheid gekregen. Een eeuw geleden wa
ren de Pyreneeën slechts bekend aan de
beide uiteinden waar de doorgangen langs
de kust zijn. Bijna vijftig jaren geleden -was
de reis daarheen nog iets, waarvoor de fa
milie aan den trein hartroerend afscheid
kwam nemen. Met de vorderingen der elec-
trificatie van de Fransche spoorwegnetten is
de afstand een korte nacht geworden. Geen
wonder dat ze tot „de omgeving" van Parijs
zijn gaan behooren.
Nu er zooveel gereisd wordt en iedereen
reist, zijn er tegen dat toeren wel bedenkin
gen gerezen, die niet altijd ongemotiveerd
zijn. De kunst'van het reizen heeft geen ge
lijken tred gehouden met de technische mid
delen daarvoor. Het is niet onwaarschijnlijk,
dat onze grootvaders, voor wie het een le
vensgebeurtenis was tegen den tijd, dat de
zoons volwassen waren geworden een voet
reis langs den Rijn of in de Ardennen te ma
ken, dieper reisindrukken en intenser en
meer blijvende herinneringen ontvingen op
hun moeizamen tocht.
Hoewel het landschap van een weelderige
natuur altijd nog het zekerst toerisme met
nuttig effect is, blijft het toch waar, dat zelfs
het landschap iets is wat men moet beheer-
schen en dat kan alleen door verblijf. Een
caleidoscoop kan geen stemmingen en con
tacten geven, de natuur is vruchteloos zon
der de aanraking met het leven, een monu
ment dood zonder de cultuur die het doet
spreken en de historie die het tot ons heeft
gebracht. Slechts wanneer de natuur ons vol
slagen ongewoon en waarlijk verrassend is,
geeft ze weldaden ook zonder dat we er om
hebben te vragen. In dat opzicht is Frankrijk
met zijn ongelooflijk afwisselend en rijk na
tuurschoon wel een bevoorrecht land. En
zijn natuur is nagenoeg overal met een be
langrijke historie verbonden. Dank zij een
sterk beleefd humanisme bij zijn elite heeft
het het beeld van zijn cultuurgeschiedenis
uitstekend bewaard, in het bijzonder dat van
zijn godsdienstig leven.
De heuveltoppen dragen er het kruis of
het Moedergodsbeeld, dorpen en vlekken zijn
tegen kerktorens gevleid, kathedralen en
basilieken domineeren het stadssilhouet, ab
dijen zijn er ouder en talrijker dan feodale
burchten. En naast het landelijk leven, clat
zijn oude karakteristiek wist te behouden,
toont het land de meest interessante ver
overingen der moderne techniek. Dat a es
niet hier of daar, maar overal met mar-
spreid, als geordend, zoodat elke s.
zich zelf ezn compleet toergebie Het
profijt van den toerist hangt slee s van hem
zelf af.
Maar we zijn dan te Luchon na de Pyre-
neeënketen te zijn binnengegaan langs den
heuvel die zoo fier en bijna spookjesachtig
de aloude abdij van St. ertrand de Com-
minges draagt. Tegenover de vele ingangen
der Pyreneeën vindt men steeds als wachters,
hetzij een ouden burcht, hetzij een vermaar
de abdij. En door al zijn gewesten heen toont
Frankrijk de schoone resten van den mid-
deleeuwschen kloosterbouw, doch vooral de
voren van de ontginningen der monniken en
het is of het de kloosters zijn geweest die
Frankrijk zijn schoon aanschijn hebben ge
geven. Die ontoegankelijke Pyreneën blij
ven bij geen andere gewesten achter. Zijn ze
niet rijk aan romaansche en gothische ab
dijen, aan tempelierenkerken, aan een lan
delijk gebleven soms geheel rustieke kunst
van het heden?
Lourdes heeft gemaakt, dat het meest Zui
delijke van het Fransche toergebied wel 0 v
de geheele wereld het meest bekend is- 111 ,s
meer dan tachtig jaren heeft de op z1^ VI1.I
onbeduidende grot aan den voet van e ^e"
bergte en aan den stroom die de yieneeén
voor ons vertikaal in tweeën dee wereld-
beteekenis gekregen, en de Pelgl lms aange
trokken naar het genadeoord van de Onbe
vlekte Ontvangenis; en hatuurlijke
schoonheid van de streek 10 e van zelf de
millloenen pelgrims, die ui a e windstreken
er zijn gekomen, naar de grootsche natuur
in het gebergte daarac^ter' Sinds zestig ja
ren zijn de Pyreneeën daardoor in den hori
zont van de Nederlandsche pelgrims en toe
risten komen te liggen. Zij zijn niet alleen
langs de Gave opgetrokken tot het weerga-
looze bergcircus van Gavernie, ook het ach
terland van ?au en de vriendelijke bergen
en kusten van het Baskische land zijn een
zeer belangrijk Nederlandsch bezoek gaan
verwerven.
Bij die groote bekendheid, door de Pyre
neeën verworven, is echter de ontdekkings-
niogelijkheid allerminst uitgesloten. Merk
waardig genoeg, of liever begrijpelijk bij de
verkeersorganisatie, is de Oostelijke helft
der Pyreneeën voor het Nederlandsche toe
risme een nagenoeg onbekend gebied ge
bleven. De zoo schilderachtige en lieflijke
streek van de Arige, de merkwaardigheden
van de Aude met de rijkelijk vruchtbare
dreven, 't fantastisch hooggebergte dat An
dorra beschermt en den scheidsmuur vormt
met Spaftje, de lachende bergflanken en
hoogvlakten van Cerdaigne en den Rousil-
lon, de gouden kusten met de blanke en
bronzen steden en de rossige rotsen langs de
Middellandsche Zee, ziedaar wat de ons nog
te onbekende Pyreneeën zijn, die meer
schoonheden misschien bieden dan de Wes
telijke helft die ons overbekend is.
De Fransche Nationale Spoorwegmaat
schappij, die op zeer gelukkige wijze aan
haar spoorwegnet de omzwervingen in auto
car heeft verbonden, waardoor men verze
kerd is van betrouwbare gerieflijk ingerich
te ears en billijke prijzen en tijdregelingen,
die volkomen met de eischen van een op zijn
gemak bezichtigen der belangrijkste ™eT£~
waardigheden rekening houden, heeft dij
haar vele trajecten nu ook die van de Ooste
lijke Pyreneeën geopend. Reeds kon men in
een zesdaagsche reis de Pyreneeën in de
lengte doorkruisen. Onze komst te Luchon
had plaats ter gelegenheid van de opening
van de nieuwe car-route, die van Luchon
gaat naar Aix-les Thermes, door het gemid-
delde hoogland, en langs de merkwaardige
kathedraal van Saint-Lizier en de zoo schil
derachtig getogen stad Foix, geheel gedo
mineerd met het middeleeuwsche kasteel op
zijn heuvel, een burcht met slanke hooge to-
reng, een waar juweel van stadsbeeld. Ver
der het hooggebergte in om den bergpas van
den Puymorens té overschrijden naar de
bergtoppen die Andorra omringen, f ont-
Remeu met de voor wintersport zoo prach
tig zich uitstrekkende hoogvlakten. Te
Bourg-Madame bereikt men de Spaansche
grens en vandaar buigt men weer het Noor
den in om door de zoo weelderig begroeide
diepe valleien van de Arige en de Aude van
het hooggebergte af te dalen naar de heu
vellanden, die den voet der Pyreneeen vor
men en om door de rijkste rijnvlakten van
Frankrijk Carcassonne te bereiken,
het aspect bij het naderen een
1UHet geheele gamma van natourscnoon dat
't hooggebergte heeft aan te bieden, gnllige
Skd™opV"k 3 van den dag een ander
pe^e^gletschers^p^e^lanke^^iTkh^0®011"
te valleien met witschuimende watervallen,
EWmmige spelonken en dreigende valleiwan-
j n loodrecht zich verheffend en met on
stuimige bergstroomen aan den voet die zich
over de steenbeddingen tnet nimmer ver
stommend geraas een weg banen. Bloeien e
alpenweiden waar de rijkkleunge en over
vloedige azalia's en alpenrozen de narcissen
en primula's opvolgen en de geurige violie
ren en het thy™, de absinth en honderd an
dere geneeskrachtige kruiden met hun bloel-
weelde de reine lucht parfumeeren.
r)e schilderachtige kerkjes, de vredige
j roen en vlekken, hooger de vluchthoeven
-pr herders, die de wacht houden op
schijnbaar in vrijheid levende talrijke k
den hier en daar op een rotsnaald gevaar
lijk geheschen de ruïne van een ouden
burcht of van een oude abdij, elders nog
triomfantelijk tronende kasteelen of Nape
len, dikwijls een granieten kruis of een Ma
donnabeeld uit het blanke marmer der Py
reneeën. Als rustpunten ook de talrijke ba
den, die de Romeinen reeds vonden en die
soms tachtig fonteinen van waters van ge
heel uiteenloop. «»™te.UMen tocj
te vinden zii» en het land het
rijkste thermale gebied maken van Eur P
