Stanley en Livingstone
Een film over Rubens
„KOUWE DRUKTE".
ZATERDAG 23 DECEMBER 1039
I
EEN ZEER STERKE EN
DOORVOELDE FILM.
„GONE WITH THE WIND".
„BACHELOR MOTHER".
Het filmbedrijf in Engeland.
„EEN PRINS WORDT
OPGEVOED".
George Formby in vorm.
Bij gelegenheid van zijn
herdenking in 1940.
EEN ALFRED NOBEL-FILM.
Een waardig levensbeeld
van twee groote
mannen.
Een scène uit de nieuwste Philipsfilm vun George Pul,
oeder
Kdthe Dorsch in de nieuwe Ufa-film. „Moeder".
Er is misschien geen hachelijker gegeven
voor een film denkbaar dan dat, waarbij de
moeder, de moederliefde in het middelpunt
staat. Waarschijnlijk zijn vroegere Ameri-
kaansche films met een dergelijk gegeven
schuld aan het wantrouwen, dat men on
middellijk koestert tegen die filmwerken,
die het' woord „moeder" in hun titel heb
ben opgenomen, want deze Amerikaansche
films liepen maar al te vaak over van een
valsch pathos en een sentimentaliteit, die
niet bij het onderwerp pasten. Bij dit on
derwerp past eenvoud en eerbied en een
warm hart en wij vinden met eenige verba
zing deze eigenschappen terug in de film,
die Gustav Ucicky voor de Ufa maakte.
Ucicky was wel de laatste bij wien men
een onderwerp als „Moeder" in veilige han
den zou veronderstellen; hij is immers de
maker van eenige krijgshaftige historische
films en van een paar avonturen-fdms, die
allen wel kwaliteiten bezaten, maar zeker
geen fijn-ontwikkeld gevoel deden veron
derstellen.
Op deze veronderstelling heeft Ucicky een
schitterende revanche genomen, hij maakte
een sterke speelfilm rond een domineerende
moeder-figuur een film met rake accenten
en getuigend van veel gevoel en aanvaard
bare pathetiek.
Marthe Pirlinger staat na den plotselin-
gen dood van haar man alleen met vier kin
deren en een failliete zaak en verhuist, als
zij geen steun van de familie kan krijgen,
met haar gezin naar Weenen, waar zij een
wasscherij begint. Met niet verslappende
energie werkt zij voor haar kinderen, die
opgroeien en ieder voor zich hun moeilijk
heden bij haar trachten kwijt te raken. Zij
gaat niet in op de herhaalde huwelijksaan
zoeken van een huisvriend, Dr. Koblmüller,
uit vrees, dat zij dan te weinig tijd zal heb
ben voor haar gezin en uiteindelijk offert
zij een van haar gezonde oogen op om het
gezichtsvermogen van haar blinden zoon te
redden.
Deze film is een aaneenschakeling van
opofferende daden, die alleen een moeder
stellen kan, omdat .zij zichzelf weet te ver
geten voor haar kinderen. Alles doet zij voor
hen en als zij eenmaal groot zijn, gaat ieder
zijn eigen weg, vergeet de plichten van
dankbaarheid en eerbied en „treedt haar, de
moeder op het hart". De film eindigt met
een hereenigd gezin, dat, na vele dwaalwe
gen bewandeld te hebben, teruggekeerd is
in de ouderlijke woning om daar de moeder
te huldigen. Deze eind-huldiging werd geen
lawaaierige apotheose, maar een stille, ge
temperde hulde, een indrukwekkend slot
aan een aandoenlijke film.
Ucicky blijkt de geheele film door mees
ter te blijven van de moeilijke stof. Hij tee
kent in den aanvang in enkele trekken het
vroolijke, zorgelooze gezin Pirlinger, hij
geeft ons het leven weer in Weenen, de
moeilijkheden van de kinderen in hun nieu
we omgeving, hun uiteenloopende karak
ters, die al aanwijzingen geven voor hun
toekomstige ontwikkeling en tenslotte zet
hij dezen familie-roman voort, „tien jaar
later", de volwassen kinderen, die hun eigen
leven willen leven, opstandig tegen de moe
der, die tot het laatste toe de teugels in
handen, de kinderen op het juiste pad wil
houden.
Kathe Dorsch speelt deze moeder sober,
maar met veel gevoel, als een van de groote,
domineerende vrouwen-figuren, die in de
herinnering blijven
Naast haar zien wij vele goede rollen, o.a.
van Hörbiger als de familie-vriend, maar
van het meeste belang was ditmaal de re
gisseur, die dit alles leidde tot een der
sterkste en meest doorvoelde Moeder-films,
die wij ooit op het witte doek zagen.
C. B.
In de Vereenigde Staten heeft in de voor
naamste steden de première plaats gevonden
van „Gone with the wind". Over het alge
meen is de critiek gunstig. Voor de eerste
maal werd de vertooning van een dergelijke
film beperkt. Gewoonlijk worden er enkele
honderden copieën van de nieuwe films tege
lijkertijd gedistribueerd. Men waagde het
echter, de film voorloopig slechts aan de
grootste bioscopen te geven. Deze hebben
hun entree-prijzen moeten verhoogen, ge
deeltelijk hierom, wijl de film veel langer
dan normaal duurt en de bioscopen, die an
ders vier of vijf voorstellingen per dag ge
ven, zich bij „Gone with the wind" tot drie
moeten bepalen. Ook wanneer de film later
algemeen gedistribueerd zal worden, zal men
hoogere entree-prijzen eischen, tot in de
kleinste bioscopen toe. De film duurt drie
uur, veertig minuten.
„Bachelor Mother", of „Wie is de vader",
zooals de Nederlandschë titel luidt, is een
film, waarin de belangrijkste rol wordt ver
vuld door een te vondeling gelegden baby,
over wiens lot zich een winkelmeisje in de
persoon van Ginger Rogers ontfermt en
waardoor tal van komische en onverwachte
verwikkelingen ontstaan. Ginger Rogers, be
kend om haar dansfilms met Fred Astaire,
geeft hier een aantrekkelijke creatie van
vermeende moeder te zien, ofschoon zij het
ook in deze film niet zonder dansje kan
stellen.
Haar partner, David Niven, die tenslotte
als de vader wordt gebrandmerkt van den
onbekenden baby en die zich in zijn toeval
lig lot schikt en dit moeilijke geval tot een
happy end weet te brengen, speelt den ver
legen en zonder zijn wil in moeilijkheden
geraakten jongeman op aannemelijke wijze.
Al met al een rolprent met een aardig
gegeven, welke deze week in Arena te Rot
terdam draait en die wij personen boven de
18 jaar hartelijk kunnen aanbevelen.
Ofschoon de regeering twintig van de zes
en twintig Engelsche filmstudio's als opslag
plaatsen in gebruik heeft genomen, schijnt
er eenige verbetering ten aanzien van de
productie te komen. In ieder geval bieden
de resultaten van het bioscoopbedrijf gele
genheid tot het koesteren van hoopvolle ver
wachtingen. Immers, de oorlogstoestand heeft
slechts een betrekkelijk geringen invloed op
het gemiddelde bioscoopbezoek gehad. Dit
daalde met niet meer dan tien procent.
Van het veelgelezen boek van den Ame-
rikaanschen schrijver Booth Tarkington,
„Little Orvie", zal een reeks films worden
gemaakt.
In het denkbeeldige Balkanstaatjie Silistrië
breekt minstens eenmaal per jaar een revo
lutie uit die de eerae militaire dictatuur ten
val brengt om een nieuwe aan de regeering
te brengen. De Parijsche financier Chautard,
die aan iedere nieuwe regeering moet betalen
voor zijn concessies op daar liggendle petro-
leumbronnen, begint genoeg te krijgen van
deze revoluties en vat het plan op, het ko
ningschap in den rumoerige staat te herstel
len, inde hoop, aldus eenige stabiliteit in
de regeering te krijgen. De hulp wordt inge
roepen van Cercleux, die leeraar in goede
manieren is en de reputatie heeft, iedereen
in Parijs te kennen. Zooweet Cercleux o.a.,
dat in de Rue du Bac ex-koningin Sophie
van Silistrië met haar zoon Sacha in zeer
behoeftige omstandigheden leeft. Ex-konin-
gin Sophie is dadelijk te vinden voor het
plan van Chautard, zij laat zich onmiddellijk
installeeren in hotel Ritz en belast Cer
cleux met de opvoeding van haar zoon.
Chautard begint via geheime agenten een
propaganda-campagne in Silistrië met het
doel, het volk rijp te maken voor het koning
schap. Dit alles gebeurt zonder directe in
stemming van kroonprins Sacha, die in stilte
verliefd is op de studente Marianne Hono-
rat en niets voelt voor een onzekere toekomst
in het onbekende Silistrië. Het heela plan
dreigt dan ook te mislukken, m'ede doordat
de regeering van Silistrië laat weten, dat
Sacha nooit levend zijn geboorteland zal be
reiken en Koningin Sophie voor deze bedrei
ging terugschrikt Cercleux grijpt dan in. Hij
weet den heerschenden generaal Braoulitch
ervan te overtuigen> dat de positie van een
minister onder een rustige monarchie te ver
kiezen is boven zijn tegenwoordig onzeker
baantjte. Als Cercleux dan ook nog ontdekt,
dat Marianne Honorat zijdelings afstamt van
Lodewijk XVI en van Napoleon, kan Sacha
trouwen met de geliefde zijns harte en kun
nen zij samen de regeering in Silistrië aan
vaarden.
Zooals men reeds aan deze korte inhouds
opgave kan merken, is hier sprake van een
satyre en dezie satyre is het zij hier direct
opgemerkt niet direct aan den fijnen kant.
De film is onderhoudend en hier en daar
zelfs grappig, maar zij komt niet uit boven
het kluchtige, dat meestal hierin, bestaat,
dat op huiselijken toon gesproken wordt ovfêr
vorstelijke dingen en een beetje raar gesold
wordt met den a.s. vorst en diens opleiding
voor de toekomstige taak. Men kan zich wel
amuseeren met „een prins wordt opgevoed",
die gemaakt werd door Alexander Erway en
waarin Elvire Popesco de koningin, Louis
Jouvet ^ie leeraar in goede manieren en Ro
bert Lynen (een heele man geworden ginds
„Poil de carotte") Prins Sacha is, maar erg
hoog moet men zijn verwachtingen dan niet
spannen.
Volwassenen.
C. B.
Madelaine Ozeray, Victor Francen en Louis Jouvet in „Levensavond". (Fin du Jour).
Na het overweldigend kassucces dat zijn
film „It 's in the air", welke te Rotterdam
reeds negentien (zegge 19) weken onafge
broken heeft gedraaid, bleek te zijn, is
George Formby, de Engelsche komiek, hier
met één slag uiterst populair geworden,
vooral bij de filmverhuurmaatschappijen, en
dies hebben deze zich gehaast een van zijn
reeds bijna weer vergeten kluchten uit de
met een dikke laag stof bedekte blikken doos
te halen, waarin de film, die in Maart 1938
in het Londensche West End haar première
beleefde, veilig opgeborgen lag.
Deze film, die oorspronkelijk den vrij
dwazen titel „I see Ice" draagt -in ons
land „Kouwe Drukte" is de eerste film
met George Formby in de hoofdrol, welke
de eer genoot, een première in een der groote
bioscopen van het West End in Londen te
mogen beleven, nadat „George" reeds in
vier films van grooteren omvang was opge
treden En sindsdien heeft het groote Brit-
sche publiek zijn sympathie met dezen ko
miek getoond door hem No. 1 te plaatsen
op de lijst der kas-successen.
In al zijn films, ook in de later gemaakte
en ongetwijfeld betere „It's in the Air", is
George de eeuwige amateur, die in al zijn
daden gedwarsboomd wordt door de onge
lijke voordeelen, welke de „professional'
op hem heeft. Hij is de onnoozele hals, wiens
onverwoestbaar optimisme en onwankelbaar
vertrouwen in zijn medemenschen .gerecht
vaardigd wordt door een goeden geest, die
zooals we allen wenschen, waakt over de
eerlijke eenvoudigen van harte. Hij gaat het
leven door, terwijl hij voortdurend door
lieftallige jonkvrouwen uit de moeilijkhe
den worat ™>red.
Waar hij voorbijgaat, „Moedè-è-èr
schreeuwend, laat hij een spoor na, van
scherven en stukken van borden, porcelein,
meubelen en magage en van belachelijk ge
maakte autoriteiten. De ongelukken, die
hem overkomen gaan niet verder dan een
ontijdigen hikaanval, onhandigheid, het ver
lies van zijn pantalon en gebrek aan geld,
welke onaangenaamheden alle, in zuiver
persoonlijk opzicht, even vernietigend kun
nen zijn als een brand, een aardbeving, een
orkaan of een sprinkhanenplaag
Charlie Chaplin en Mark Twain, die alle
bei rijk zijn geworden met grappig te zijn,
hebben verklaard, dat de basis van den hu
mor de tragedie is en dat men het hardste
lacht, als men het meeste medelijden heeft
met het slachtoffer.
Dit is dan ook de kracht van George Form
by. In deze film, welker scenario is samen
gesteld uit ietwat lukrake grepen uit vroege
re filmkluchten, is hij een min of vooral
meer onhandige assistent-fotograaf, wiens
ambt het is, eens foto's te maken voor de
krant.
Om dit doel te bereiken, heeft hij een mi
niatuur-camera uitgevonden, die op kun
stige wijze in zijn strikdas is verborgen en
die via een knoop van zijn jas wordt be
diend.
Dit apparaat^ benevens zijn eigen onhan
digheid storten hem in ongewilde avonturen,
waarbij een paar kunstrijders, chantage op
krantenkoningen en een opwindend optreden
als scheidsrechter in ijshockeey-wedstrijden
betrokken zijn.
Dat hij tenslotte, ondanks al deze rampen,
er in slaagt, het hart van een lief meisje en
een vaste betrekking te veroveren, is niet
zijn schuld doch die van een samenloop van
gelukkige omstandigheden, die in het werke
lijke leven bijna nooit gebeuren.
In het Grand Théatre te Rotterdam, waar,
„Kouwe Drukte" deze week wordt vertoond,
treedt bovendien nog een uitstekend accor
deon-sextet op, dat eeige aardige, goed ge
speelde nummers ten beste geeft.
Een echt programma voor de komende
feestdagen, dat door een ieder gezien mag
worden.
Onze Brusselsche correspondent meldt
ons:
Zooals men weet, is het de bedoeling om
in den loop van volgend jaar in België en
meer in het bijzonder te Antwerpen, de drie
honderdste verjaring van het overlijden te
herdenken van Peter Pauwel Rubens, den
grootmieester van de Antwerpsche schilders
school.
Een uitvoerig program van feestelijkheden
werd in dit verband reeds ontworpen en men
hoopt; dat volgend jaar de internationale
toestand van zoodanigen aard zal zijn, dat
deze grootsche Rubensherdenking zal kun
nen doorgaan.
Tot de plannen van het Rubens-comité be
hoorde ook het laten vervaardigen van een
Rubens-film.
Nader kunnen wij hieromtrent mededee-
len, dat dit voornemen door de oorlogsom
standigheden niet werd stopgezet en dat het
zelfs in een meer definitieve fase is getreden.
Deze film zal vervaardigd worden door de
bekende Ufa-Maatschappij.
Leidende «personaliteiten van deze Maat
schappij bevonden zich met dit doel Maan
dag te Antwerpen, vooral met het doel om er
zich zoo volledig mogelijk over de Rubens
figuur tie documenteeren.
Zij hadden ook reeds het thema van deze
film bij zich, dat samen met Antwerpsche
kunstkenners werd onderzocht. Het is een
„geromanceierd" leven van den grooten schil
der. Hier en daar werden van Antwerpsche
zijde enkele wijzigingen aan het voorgelegde
thema voorgesteld.
De film zal in de studio's van Berlijn wor
den vervaardigd. Men zal daar een volledige
reconstructie maken van het weelderige pa
triciërshuis dat Rubens in het centrum van
Antwerpen bewoondle en waar hij niet alleen
een groot deel van zijn leven heeft doorge
bracht, maar ook verschillende van zijn
meest beroemde Werken heeft geschilderd.
Daarnaast zullen ook enkele scènes te Ant
werpen zelf worden gedraaid, waarin men
onder meer de bekende Gildehuizen op de
groote Markt zal te zien krijgen, alsmede
patriciërswoningen uit den tijd van Rubens,
die zoo goed als ongeschonden tot ons zijn
gekomen, waaronder de woning van burge
meester Nicolaas Rocokx, die tot de intieme
Ginger Rogers en David Niven in
„Bachelor Mother" (Wie is de Vader?)
vrienden van dien Antwerpschen grootmeester
behoorde.
Deze film zal gemaakt worden ln Neder-
landsche, Duitsche en Fransche versies.
Bij Warner Bros worden de voorbereidin
gen getroffen voor de fiilm „De geschiedenis
van Alfred Nobel". Ulrich Steindorf schrijft
het seenaria van deze film, welke het leven
zal behandelen van den stichter van dea
Nobelprijs.
George Formby, de
Engelsche komiek
in zijn nieuwe film
„Kouwe Drukte
De film „Stanley en Livingstone" is van
het niveau en bezit gelijke kwaliteiten als
de hier onlangs besproken „Young Mr.
Lincoln" van John Ford. Ook nu weer zien
wij een film, die goedkoope effecten angst
vallig vermijdt,- zich bedient van een soberen
verhaaltrant en zich zoo veel mogelijk houdt
aan de feiten, die gebruikt worden om een
historische figuur, vooral in zijn mensch-
zijn, te teekenen. De groote verdiensten van
dit soort films, waarvan men ons in korten
tijd twee voorzet, liggen in de poging iets
meer te geven dan een meer of minder
spannend verhaal, iets toe te voegen aan de
uiterlijke waarden der beelden en ons ieis
van de geestelijke grootheid te doen go-
voelen, die in het verleden bepaalde figuien
de kracht en het doorzettingsvermogen ga
ven groote, historische dingen te doen. Jk
weet niet, of het de bedoeling der filmpro
ducenten was met deze films opvoedkundig
werk te verrichten, maar het lijkt mij niet
van waarde ontbloot, dat in dezen tijd van
vernielende oorlogskrachten, van valsche
profeten en verkeerd gerichte heldenvcr-
eering dit genre van historische films tot
stand komt en aan de breede massa iets
onthult van de grootheid van bepaalde
historische figuren, die bij de meeste men-
schen slechts voortleven in den vorm van
een naam of een anecdote. Uit den aard der
zaak biedt een onderwerp als de geschiede
nis van de twee groote ontdekkingsreizigers
meer afwisseling, meer avontuur dan een
periode uit de jeugd van president Lincoln
en er bestaat, naast veel ovet-eenkomstige,
toch eenig onderscheid tusschen „Stanley
en Livingstone" en „Young mr. Lincolm
allereerst wel dit, dat het een regisseur
minder moeite zal kosten aan het eerste
onderwerp vorm te geven dan aan het wei
nig houvastgeVende verhaal van Lincoln's
doen en laten in een periode, dat hij nog op
lang# na niet de hoogte van zijn historische
bekendheid bereikt had.
Dat neemt echter niet weg, dat een gege
ven als „Stanley en Livingstone" heel ge
makkelijk door een minder begaafd regis
seur, als Henry King zich in deze film
toont, in een onaanvaardbaar romantisch
verhaaltje had kunnen ontaarden, zooals
bijv met „Suez" gebeurde, waarin men geen
oogemblik gelooft aan het groote kunnen
van de Lesseps.
In groote trekken herinnert men zich
waarschijnlijk nog wel de voorgeschiedenis,
die leidde tot de dramatische ontmoeting
van dr. Livingstone en den journalist-ont
dekkingsreiziger Henry Morton Stanley, een
ontmoeting, die voor alle tijden vastgelegd
is in de historische begroetingswoorden:
„Dr. Livingstone, I presume."
Reeds in 1849 maakte David Livingstone
als zendeling en ontdekkingsreiziger een
reis door Afrika, waar hij o.m. de Victor ia-
Watervallen ontdekte en het stroomgebied
van de Zambesi. Hij liet ztoh al gauw ken
nen als iemand die grooten tact bezat om
met de primitieve negers om te gaan en ais
een krachtig bestrijder van den slavenhan
del. Tijdens zijn tweede reis verloor Living
stone zijn vrouw, die hem steeds vergezelde
en eerst in 1867 onderneemt hij zijn derden
onderzoekingstocht door het zwarte wereld
deel, een reis, die een aaneenschakeling van
tegenspoeden werd. Als men in Engeland
een vol jaar niets van den moedigen zende
ling heeft gehoord, stuurt Lord Tyce,
eigenaar van het dagblad „De Globe", een
expeditie uit om te onderzoeken, waar Li
vingstone zich bevindt. De expeditie mislukt
gedeeltelijk door ziekte van den leider, een
zoon van Lord Tyce, en keert terug met ge
ruchten over Livingstone's dood. Om deze
geruchten te logenstraffen, zendt een Ame-
rikaansch blad, de New York Herald, zijn
besten reporter, Henry M. Stanley, uit om
Livingstone te vinden en om sensationeeto
copy aan zijn krant te bezorgen. Na een
tocht met vele moeilijkheden en vele tegen
spoeden, vindt Stanley den verloren ge-
waanden zendeling gezond en wel in een
negerdorp, geheel niet van zins naar de be
schaafde wereld terug te keeren, iets waar
Stanley wel op gerekend had. In dezen rus-
tigen, beminnelijken man, die als een vriend
met de inlanders omgaat, zit voor den jour
nalist geen onwindende copy, maar naar
mate Stanley langer in de gastvrije woning
van den zendeling verblijft, raakt zijn te
leurstelling op den achtergrond en komt hij
onder de bekoring van den menschenvriend.
Hij vergezelt hem op diens tochten door de
wildernis, hij leert de inlanders begrijpen,
maar tenslotte trekt zijn hart terug naar
de beschaafde wereld en juist als Living
stone hoopt in hem een opvolger te mogen
zien, vertrekt Stanley naar Engeland. Voor
een congres van aardrijkskundigen te Lon
den houdt hij een voordracht over het werk
Hij gaat naar Afrika om daar het werk wu
zijn onvergetelijken vriend voort te zetten.
Met suggestieven eenvoud heeft Henry
King, aan wien wij nog goede herinneringen
hebben sinds zijn film „Jesse James", dit
verhaal in beelden verteld. Hij zet ons den
Amerikaansohen journalist van ottnstfleeka
1870 voor in de figuur van Speneer Tracy,
die aan deze rol het juiste relief weet te
geven. Daar tegenover plaats hij andere
markante figuren, als den Lord Tyce van
Charles Cobum, Walter Brennan als Jeff
Slocum, Stanley's factotum, en sir Cedric
I - '•■X Ss '.V'
Spencer Tracy (Stanley) en Sir Cedrie Hardwicke (Dr. Livingstone) in de 20th
Century Fox-film „Stanley Sc. Livingstone'
van Livingstone en over diens belangrijke
aardrijkskundige ontdekkingen, maar voor
al door toedoen van Lord Tyce, die in Stanley
den sensatie-jiurnalist ziet, worden zijn uiit
eenzettingen als onwetenschappelijk en ge
fingeerd verworpen. Dan komt bericht uit
Afrika over het overlijden van Livingstore
en tegelijk daarmee mededeelingen over zijn
laatste ontdekkingsreizen, die overeenstem
men met hetgeen Stanley verteld heelt.
Stanley wordt gerehabiliteerd, maar hij keert
niet meer terug naar zijn redactiebureau.
Hardwicke als Livingstone. De film zakt in
de voorzichtig aangeduide idylle tusschen
Stanley en de Yerloofde van Lord Tyce's zoon,
maar deze episode duurt slechts kort en ze
wordt ons zonder al te uitvoerige romanti
sche details opgediend.
Hier is dus weer een film, die aan een
interessant gegeven een verantwoorde vorm
wist te geven en die door haar uitbeelding
van menschelijke, levensechte figuren aller
belangstelling verdient. Een film, 1 die wij
van harte aan iedereen kunnen aanbevelen.
