Marnix van Sint
Alcleiionde.
Rechtbank.
ROTTERDAMSCHE
OVERSCHIE
HILLEGERSBERG.
SCHOONHOVEN.
burgerlijke stand.
-b'
IJSSELMONDE.
WOENSDAG 7 FEBRUARI 1940
PETROLEUMVERGASSER ONTPLOFT.
DE INDONESISCHE MUZIEK.
examens steno en typen.
MUSEUM BOYMANS.
philharmonisch orkest.
R. K. REUNISTENBOND.
VERKEERSONGEVAL.
BERKEL EN RODENRIJS.
afgesloten wegen.
REVUE „GEEFT JE KRACHT
AAN O. EN O."
ACTIE „JE LEVENSTAAK".
OPROEP.
GEVONDEN VOORWERPEN,
JUBILEUM.
KRASSE MAATREGEL.
Zitting van 6 Februari.
Een pakjesdief.
De 37-jarige varensgezel F. F. de J„
recidivist en gedetineerd, heeft terechtge
staan wegens diefstal. Op 28 December had
hij op den o»atiienesserweg 'n jongen gezien,
die op een bakfiets pakken vervoerde, die
hij bij verschillende winkeliers moest afleve
ren. De J. was dien jongen op de fiets ge
volgd, totdat hij ann de Aleidisstraat zijn
kans schoon zag om van de gelegenheid, dat
de besteljongen een pak bij een sigaren
winkelier afgaf, gebruik te maken een pak
van de bakfiets weg te nemen. Korten tijd
later werd hij door een agent van politie
aangehouden, want De J. is al tien maal
wegens dergelijke diefstallen veroordeeld en
aoodra hij weer uit de gevangenis is, wordt
er door de recherche op hem gelet.
Nu moest hij wegens diefstal terechtstaan
en hij gaf de hem ten laste gelegde feiten
volmondig toe. Nadat de fietsknecht als
getuige was gehoord, eischte het O. M.,
waargenomen door mr. J. F. Hoeffelman,
's mans antecedenten in aanmerking geno
men, 1 jaar en 3 maanden gevangenisstraf
met aftrek van het voorarrest tegen hem.
Verduistering en diefstal.
De 26-jarige chauffeur J. M., gedetineerd,
Zou zich in Juli en September hebben schul
dig gemaakt aan diefstal en in November en
December aan verduistering. Wat de twee
laatste feiten betreft, bleek, dat verdachte
met den groentenhandelaar J. Vermeulen een
overeenkomst had aangegaan om te trachten
snelwegers en andere tot een winkelinven
taris behoorende dingen aan den man te
brengen, waarbij dein telkens de helft van
de winst aan Vermeulen zou komen. Deze
echter had in verschillende gevallen wel de
helft van den aanschaffingsprijs betaald, doch
van de opbrengst niets gezien, zoodat hij
tenslotte ongeveer 60 aan M. was te kort
gekomen. De diefstallen had verdachte, naar
hij bekende, gepleegd ten nadeele van winke
liers bij wie hij reparaties verrichtte aan de
snelwegers. In het eene geval had hij zich
ƒ3.50 en in het andere ƒ2.25 toegeëigend.
Het O. M. zeide in zijn requisitoir, dat ver
dachte van meer dergelijke feiten verdacht
is geweest. Gezien de geraffineerde wijze,
■waarop hij te werk is gegaan, meent het
O- M. met iemand te doen te hebben, die
Se vaar lijk voor de maatschappij moet worden
Seacht. Spr. eischte 1 jaar gevangenisstraf
biet aftrek van het voorarrest.
Zijn vader bestolen.
De 21-jarige ijzerwerker J. du P., rt idi-
yist, bekende op 26 October uit e-.i -.je
ln de ouderlijke woning, e-.i van
7 20 te hebben weggenomen, nm. usutoor-
de, naar gebleken is, niet aan jii vader toe,
doch aan een koopman op een oor o.uio -fiol-
landsche eilanden, die aan don vader van
verdachte goederen in consignatie nad gege
ven, waarvan het geld in het kistje de
opbrengst was geweest. In totaal was uit dit
kistje ruim ƒ400 vermist, maar verdachte
ontkende, dat hij al dit geld zou hebben
weggenomen. Hij kwam niet verder dan in
totaal 250 te bekennen.
liet o. M. zeide, dat over verdachte een
Psychiatrisch rapport is ingewonnen, dat tot
de conclusie komt, dat verdachte een debile
psychopaath is en slechts ten deele toereken
baar. In overeenstemming met het advies
van den psychiater eischte spr. 1 jaar ge
vangenis traf met aftrek van het voorarrest,
te ondergaan in een bijzondere strafgevange
nis en met de bepaling, dat 6 maanden
van de straf voorwaardelijk worden opgelegd
met een proeftijd van 3 jaar en onder de
bijzondere bepaling, dat verdachte zich in
de Rekkensche inrichting zal laten opnemen.
Uitspraken 20 Februari.
4 Uitspraken.
De rechtbank heeft veroordeeld:
C. H. A., 32 jaar, magazijnbediende, wegens
diefstal van 4600 kg. aluminium ten nadeele
van de N.V. Alinda, tot 1 jaar en 6 maanden
gevangenisstraf.
In de zaak van H. A. van D., 19 jaar, zonder
beroep, te 's-Gravenhage, die in verzet was
gekomen van een vonnis, waarbij hij, wegens
Bewoner dooft zelf zijn brandende
kleeren.
Gistermiddag om half zes is er in het pand
Diergaardelaan no. 29 a een ongeval gebeurd,
dat wonder boven wonder goed is afgeloo-
pen. De bewoner, de beer C. Philipsen, had
een petroleum-vergasser aangestoken ter
verwarming van een vertrek. Waarschijnlijk
tengevolge van een verstopping ontplofte de
vergasser, waardoor de kleeren van den be
woner in brand geraakten. Hij wist evenwei
snel een deken te grijpen en zich daar in te
wikkelen, zoodat de vlammen doofden en hij
er met eenige brandwonden aan de handen
afkwam. De brandende petroleum dreigde
evenwel het houtwerk aan te tasten, maar
gasten van slangenwagen 27, die spoedig
ter plaatse was, hebben met natte doeken
erger kunnen voorkomen.
Het blusschingswerk stond onder leiding
van onderbrandmeester Martijn en brand
meester v. d. Rijk. Mede aanwezig waren
de slangenwagens 27 en 17.
BÜ de Zaterdag JJL te Rotterdam gehou
den examens steno en typen, uitgaande van
de Vereeniging van Leeraren in Handels
correspondentie, Boekhouden en Stenogra
fie" slaagden voor het examen typist(e):
de dames: M. Bakker, A. Bêrrevoets, E.
Berrevoets, M. C. A. Blonk, A M. Bonten
bal M C. Boon, M. Correlje, W. Correlje, J.
H v Duyn, T. B. Eeftink, A. M. M. Fransen,
D Fuykkink, L. P. Gelijnse, W. M. Goed
koop, D. Greve, B. Groen, E. Hamelink, E.
1VI t' 't Hardt, A. L. Hentzen, J. Holtman,
N Jansen, W. Jansen, K. Koppen, G. E. J.
van der Kulk, A. H. Leenheer, A. W. v. d.
Linden G. Lolkema, A. Maasdam, A. M. van
Mazijk,' A. J. Moerkens, P. M. Molendijk,
J M. Munster, H. H. Noordervliet, J. R. A.
Ockhorst, E. J. C. van Overbeek, A. M. A.
Stoop, A. C. van Vliet, C. J. Vugts, M. A.
Warmerdam, P. C. Wiltschut, M. Wouters,
en de heeren: M. v. Arend, C. Bazen, M. van
Buuren, W. Beije, W. P. J. den Brok, A. den
Broosem, A. Bezemer, C. A. Been, J. A.
Dickhout, C. Dorsman, P. Derendorp, A. Elf-
ring, C. Franse, K. Grinwis, C. van Gend,
A. Grootenboer, H. A. Goedhart, C. H. Ger-
ritse, B. Hulsker, A. Henderson, G. van
't Hof, W. R. Jansen, J. van der Kaay, J.
Ketting, G. A. C. Kooymans, L. L. Kwarten,
J. de Leeuw, J. C. Lezenne Coulander, D.
van Lier, J. M. D. Maurer, J. Middeldorp, C.
Moerman, G. Mooiman, S. P. Oostendorp, C.
J. J. van Overbeek, A. L. Pelt, L. W. van
Pelt, J. Peters, D. Schippers, E. J. Spruyt,
P. J. v. d. Veer, P. Vonk, J. H. Wiezer, H.
van Wijngaarden, H. G. van Wijngaarden,
P. J. Wijngaarden, L. van Zomeren.
Bij het op Zaterdag gehouden examen
stenografie „Groote", Nederlandsch slaag
den met een snelheid van 130 lettergrepen
per minuut, ged. 10 min. de dames C. C.
Bredemeijer, H. W. v. d. Graaf, A. D. de
Knikker, L. J. van Oeveren, J. M. Simons,
H. Snoek, J. van Yperen, en de heeren F.
den Houter, A. J. Kouwenhoven.
Voor stenografie Engelsch 100 lettergrepen
per minuut ged. 10 min. slaagden de dames.
M. S. Blom, H. Terpstra, G. Visser, G. J.
Vogel, M. J. de Vrij en de heer W. J.
Romeyn.
Voor stenografie Fransch 100 lettergrepen
per minuut ged. 10 min. slaagden de dames
M. S. Blom, J. de Beer.
En de Europeaniseerende invloeden.
Voor de afdeelingen Rotterdam van de
Kon. vereenigingen „Het Koloniaal Instituut"
„Aardrijkskundig Genootschap" en „Oost en
West" heeft dr. J. Kunst, conservator aan
de afd. volkenkunde van het Koloniaal In
stituut te Amsterdam, een voordracht ge
houden in de aula van de Economische Hoo-
geschool alhier over bovengenoemd onder
werp. Een en ander werd toegelicht met
lichtbeelden en muzikale illustratie, deels op
de gramofoon, deels begeleid door mej. Dé
Land op de piano, of door spreker zelf op
de viool of vocaal.
De heer Kunst ving zijn voordracht aan
met op te merken, dat, v.z.v. in de muziek,
welke in den Archipel wordt aangetroffen,
zich sedert en ten gevolge van de komst der
Westerlingen veranderingen hebben voor
gedaan, men beter doet met te spreken van
een verdringings- dan van een doordrin
gingsproces, de inheemsche muziek is ge
woonlijk niet zelf veranderd, maar heeft
op talrijke plaatsen het veld moeten ruimen
voor uitingen van Europeeschen oorsprong.
Langzaam maar zeker gaat aldus de inheem
sche toonkunst ten gronde. Spreker ad
strueert zijn betoog met een aantal citaten
uit een door hem in zijn functie van gou-
vernementsmusieoloog naar den toestand
van de Indonesische muziek in 1930 inge
stelde enquête en gaat vervolgens over tot
het noemen van een aantal voorbeelden,
waaruit wijziging van de eigen muziek
blijkt. Deze hebben betrekking op de Gajo-
landen, Zuid-Sumatra, Jogjakarta, Banjoe-
wangi, Oost-Flores, Midden-Timor. Ook de
mentaliteit der Javaansche musici heeft
zich dikwijls onder Westerschen invloed
gewijzigd.
Vervolgens geeft spr. voorbeelden van
verdringing. Achtereenvolgens wordt een en
ander verteld over krontjong de komedie
Stamboel, de Ambonsche deuntjes en vooy-
sen, de rol van het Wilhelmus in de Moluk-
ken en de Oostelijke kleine Soenda-eiland-
den en Celebes, de fluitorkesten der school
kinderen en der Amboneesche compagnieën,
de muziek der Jogjasche kraton-pradjoerits,
de oud-Portugeesche kerkzangen van de
bevolking van Larantoeka in Oost-Flores,
de Noord-Benltoeleesche oud-Engelsche
dans- en zangwijzen, de oud-Hollandsche
en -Portugecsche dansliederen van Waibalon
en Léwolére in Oost-Flores.
Na beëindiging heeft de heer Daubanton
dr. Kunst bedankt voor de zeer gewaardeer
de voordracht.
de prima muziek een volkomen succes
werd.
De R K. Reunistenbond heeft wederom be
wezen een groote levensvatbaarheid te be
zitten en kan met zeer veel voldoening op
dezen avond terugzien.
Inlichtingen omtrent doel en inrichting
van de vereeniging worden gaarne verstrekt
door den secretaris den heer J. Verheijen,
Doezastraat 36a, Rotterdam-,
Aanwinst collecties gravures, etsen en
houtsneden.
Blijkens mededeeling van den directeur
van het Museum Boymans aan den raad zijn
door den heer dr. J. C. J. Bierens de Haan
namens de Lucas van Leyden-stichting ten
behoeve van het prentenkabinet en de
bibliotheek ten geschenke aangeboden
A. Het complete prentwerk van Reinier
Vinkeles (17411816), omvattend pl.m. 1250
gravures in elf lederen portefeuilles.
B. Tweehonderd en zeventig etsen en
houtsneden van 35 Nederlandsche meesters,
waaronder werken van Jan Toorop en Wil
lem de Zwart en 70 etsen van A. Derkzen
van Angeren.
C. Honderdvijftig etsen en houtsneden van
buitenlandsche meesters, waaronder 44
etsen van Charles Jacques en 13 etsen van
Jakob Smits.
D. Veertig boekwerken op kunsthistorisch
gebied en tweehonderd en vijftig reproduc
ties voor de studieverzameling.
B. en W. stellen voor deze schenking
onder dankbetuiging te aanvaarden.
Wegens ongesteldheid van den dirigent
Eduard Flipse kan het aangekondigde con
cert op Zaterdagmiddag 10 Februari a.s. geen
doorgang vinden.
Dit concert wordt nu gegeven op Zaterdag
middag 24 Februari a.s. te 3.15 n.m.
Het programma blijft ongewijzigd: Sym-
phonie No. 6 en „Helgoland" voor mannen
koor en orkest van A. Bruckner.
Men schrijft ons:
Ter viering van het één-jarig bestaan van
den R. K. Reunistenbond werd op Zaterdag
j.l. in „Bristol" een feestavond gegeven, wel
ke zich in een groote belangstelling mocht
verheugen.
Aanwezig waren o.a. de G. Adviseur, pater
R. Rats O.F.M., de directeur van de R. K.
H. B. S., verschillende leeraren met hun da
mes, het bestuur van de U. V. O. en natuur
lijk mevr. Herr.
Tot ongeveer 10 uur werd de avond ge
vuld met een variété, waarin vooral mej. A.
Jongepier en de heer G. Rademaker schitter
den.
Om 10 uur werd begonnen met het bal, dat
dank zij de zeer goede stemming, de uit3
stekende leiding van den heer Muishout en
Toen een voor hem uit rijdende vrachtauto
plotseling stopte, reed gistermiddag om kwart
voor twee in de Brielschelaan de 26-jarige
telegrambesteller A. Buys, wonende in de
Heemsteestraat met zijn motorrijwiel tegen
deze auto op, waardoor hij kwam te vallen
en een hersenschudding opliep. Hij is per
auto van den G.G.D. naar het ziekenhuis
aan den Coolsingel vervoerd en daar ter
verpleging opgenomen.
PRIESTERWIJDING.
Zondag 3 Maart a.s. hoopt Frater Edward
O.F-M. (onze oud-stadgenoot J. Doesburg)
de H. Priesterwijding te ontvangen uit de
handen van Mgr. J. H. G. Lemmens in de
Mmderbroederskerk te Weert.
'Zijn eterste H. Mis zal de neomist opdra
feën op 2derr Paaschdag 25 Maart in de ka
pel van het St. Jozefpénsion te Megen.
SCHOOLTUINTJES.
Omstreeks einde Maart zullen de school
tuinen worden uitgegeven. Kinderen die
daarvoor in aanmerking komen, moeten dit
thans reeds aan hun ouders vragen en al
vast gaan sparen voor het kwartje-huur
geld. Dit jaar zal geen ontheffing van beta
ling worden verleend. Als men bet geld niet
heeft komt men niet voor een tuintje in aan
merking. Het is dus geraden reeds nu te
gaan sparen.
WERKLOOSHEID.
Per 27 Januari j.l. stonden bij de arbeids
bemiddeling ingeschreven 406 werkzoeken
den w.o. 1 geplaatst in de werkverschaffing;
4 vrouwelijke personen; 57 grondwerkers;
17 metselaars; 14 schilders; 20 timmerlieden
en 13 opperlieden.
CRISIS-CQMITé.
Door B. en W. is benoemd tot lid van het
crisiscomité B de heer F. Hoogendijk.
GEEST. BEDEVAART.
A.s. Zondag zullen ook uit deze Parochie
twee autobussen met deelnemers vertrek
ken naar 's-Hertogenbosch.
Om kwart over zes zal de H. Communie
aan de deelnemers worden uitgereikt; na de
H. Mis heeft een gemeenschappelijk ontbijt
plaats in het Gezellengebouw, waarna direct
wordt vertrokken.
HERWONNEN LEVENSKRACHT.
Ten bate van Herwonnen Levenskracht zal
op Vrijdag 9 Februari a.s. in het Gezellen-
gebouw een filmavond plaats hebben, wel
ke voorstelling gratis toegankelijk is voor
alle parochianen boven 18 jaar.
RIOLEERING GESPRONGEN.
De rioleering in de Nieuwstraat blijkt
door de vorst in het ongereede te zijn ge
raakt, hetgeen voor de verschillende be
woners van de kom van het dorp ongemak
kelijke gevolgen heeft.
Getracht zal worden het euvel zoo spoe
dig mogelijk te verhelpen.
SNEEUWRUIMEN.
Namens de Provincie zijn de Provinciale
wegen reeds dadelijk bij het invallen van de
dooi grondig schoongeveegd.
De Gemeente- en Polderwegen zijn er
echter veel treuriger aan toe, daar hieraan
vrijwel niets wordt gedaan.
Ingaande Woensdagavond werd door den
Hoofdopzichter van de Provinciale wegen,
in samenwerking met B. en W. der gemeen
te en het bestuur van de Polder besloten
de Provinciale wegen o.m. den Noordeind-
scheweg, alsook den Rodenrijscheweg we
gens het opvriezen van het wegdek, voor
het verkeer, met zwaarder voertuigen dan
een 600 kg. asbelasting, voor eenige dagen
te sluiten.
BURGERLIJKE STAND.
GEBOREN: Cornelis, zoon van G. Treur
niet en A. J. v. Etten.
OVERLEDEN: Cornelis M. Soeterbroek
86 j.
het
aan zijm onvoorzichtig rijden te wijten
hebben, dat in de Mathenesserlaan een wiel-
rijdster door de door hem bestuurde motor
fiets werd aan- en omvergereden, waarbij
deze lichamelijk letsel had bekomen, was
veroordeeld tot 14 dagen hechtenis en ont
zegging van de bevoegdheid om motorrijtui
gen te besturen voor den tijd van 6 maanden,
heeft de rechtbank haar vonnis bekrachtigd,
doch de straf gewijzigd in 40 boete, subs.
10 dagen hechtenis, met handhaving echter
van de ontzegging van de rijbevoegdheid
voor 6 maanden.
Aangiften van 6 Februari 1940.
BEVALLEN: D. Dekker geb. v. d. Spek d.
J. Waardenburg geb. Moll z. A. Wintermans
geb. Geeve z. M. Cutfpers geb. Evers d.
M. Hocdemakers geb. Habets z. p. v. d.
Meulen geb. Labeur z. M. Roelfs geb. Wag
ner d. J. Bazen geb. Groenewoud d. T.
Faasse geb. v. E(jk z. L. Brouwer geb. Heus
J. v. Sprundel geb. Baart d. A. Sehie-
ry-'k geb. Heijkoop z. T. v. Sluis geb. v. d.
Mar£1 z- M. v. IJperen geb. Speelman z.
Huurm rlo°k geb. Wiersch d. A. Nowee geb.
E nj? d. N. Sujjkerbuijk geb. de Wit z.
venberg geb S,£eb-„v- d' Heuvel d- T- v- stuÜ"
d c Moil! er z- A. Rcuij' geb. Pavias
.rj„"£leBraaf geb. v. d. Boogaard z. -
P. Zuijdwutjk geb I?„ V" d
geb. V. Triet Kevenaar
JkHeiniiehrgevb.^Idn^en
A v d Zalm geb'. xSSP£ *eb. v. Galen d. -
OVERLEDEN: W. Leeuwenburg zoon 4 d
p. v. Deursen, ^n ™n N- de Waard 74 j.' -
Tj ripilinsr, vrouw van E. Rademaker 72 i
c: Kool! vrouw van J. Bakker^
rRoeft'eS 7- W. Snel. man van k^Ten'
lander 58 i M. Cosroan zoon 4 maanden
ïanacr 08 J. v v. Handel 72 1. T
A. de Jong. wede. van Affaire 81 j
F. Ooms, wede. van j Doeser vrouw van
Rosenbrand, zoon 3 J. vr. van M. Mage
P. Roorda 78 j. J- v. d. Haa
79 j. J. ten Haagen, vr.
van N. de Hollander
.<7 j. r v Dongen 31
38 j. M. Goumare vr. van J. d® b
j. - A. v. 't Hoff. wedr. van K. Waardenourg
81 J. - E. Meijberg, ongeh .vrouw <1 J-
Hoppenbrouwer, mau van M. P. jjorst
E. Metiers, gesoh. vrouw van
80 1. J. Veenendaal, wede. van G. Uosie
baan 78 j. A. Voorbergen, dochter 7 j.
Stolk, wedr. van J. Delprat 82 j. A. AJ-
blas, vr. van P. Bruin 60 j. J. Prudhomme
van Reine, man van K. H. Wijntje 63 j. A,
lo vrouw van H. Wiersma 65 j. D.
man van W. v. Baardwijk 83 j. C.
ongebens' Wede- van A. Nipius 77 j. - H. Polie
Vnr«t ,yrouw 71 j. H. de Neef, wedr. van H
3- W. Oskam, vrouw van A. Reij
si 1 tM' Penninkx, vrouw van A. Hibels
7 Hofland, wede. van M. v. Boom 67
j. w. Wiliemsen, wede. van H. v. Dissel 73
jaar.
Voorts als levenloos aangegeven kind vanH
Verbaas geb. Knobbe d. J. Vermeulen geb.
Kappelhof z. r. Eikenboom geb. Mineur 2
zns. J. Lioyena geb. van Poelje d. G. V
Prooijen geb. Schuengel z.
In 1938 herdacht men in België Marnix
van St. Aldegonde; in 1940 doet men het, his
torisch juister, in Noord-Nederland. In ver
band daarmede is van het Z.-Nederlandsch
officieel gedenkboek „Marnix van Sinte Al
degonde" ook een uitgave verschenen voor
Noord-Nederland. (Uitg. „Onze Tijd", Brus
sel; Wereldbibliotheek Amsterdam.) 't Werk
is rijk geïllustreerd.
De zoo vroege viering in België wordt in
een „woord vooraf" ietwat kinderlijk gemo
tiveerd. „De groote figuren uit het verleden
van onze nationale geschiedenis (d.i. van
Zuid-Nederland) zijn helaas zoo weinig tal
rijk, dat wij ongeduldig waren hem te vie
ren!... De Zuidelijke Nederlanden hebben
kunstenaarsmaar tot nog toe geen poli
tiek man".
Alleen aan dit popelend ongeduld zal het
te wijten zijn, dat men eenigszins overhaast
zijn keuze liet vallen op een man, die in de
allerverste verte niet op de eerste plaats een
politiek man" was. Vreemd klinkt het daar
om ook dat verder als eerste reden van hul
diging wordt aangegeven, dat wij in Marnix
bezitten, een „waren staatsman", 't geen vol
strekt niet zijn meest kenmerkend cachet is.
De andere motieven: „gloedvol schrijver"
(maar fel anti-katholiek!) en „uitblinkend
godgeleerde" (vooral polemist) zijn meer
steekhoudend; minder sterk komt de moti
veering weer te staan als ook nog gewaagd
wordt van „een burgemeester van Antwer
pen, die de meest populaire gebleven is".
Zelfs als men, met den Leuvenschen hoog
leeraar Van der Essen, het gedrag van Mar
nix bij Antwerpen's verdediging, dat hem de
beschuldiging van verraad bezorgde, zoo
gunstig mogelijk beschouwt, waartoe wij
gaarne bereid zijn, dan kan men toch niet
aannemen, dat deze episode tot de meest
glorierijke van zijn leven behoort. Voor een
„nationale" huldiging komt zij allerminst in
aanmerking.
Maar 't wordt bepaald bedenkelijk
als wij een nationale viering hooren moti-
veeren wegens het „bijtende woord van ver
zet tegen dogmatisme en bijge-
1 o o f" Hier wordt wel zoo duidelijk moge
lijk door de voorstanders zelf gedemon-
s recrd> dat men met een nationale viering
van een figuur als Marnix, hoe verdienstelijk
'pVCr|1SenS °o1ï' op den verkeerden weg is.
n c an wordt onmiddellijk daarop verklaard,
dat men zmh bij de viering „buiten alle ge
dachte van polemiek" wil houden. Alsof men,
met dergelijke motiveering alleen reeds, de
polemiek met uitdrukkelijk oproept! We ver
moeden, dat ons Noord-Nederlandsch Marnix-
comité in zich zelf zal mompelen: men be
ware ons voor onze Zuid-Nederlandsche
vrienden en voor den „verlichten geest" van
Maurits Sabbe, die „het meest in Vlaanderen
het moderne humanisme heeft vertolkt" en
die het uitgeven van het Marnix-gedenkboek
op zich genomen had. Mr. Frans Wittemans,
die thans het voorwoord moest schrijven,
bleek, zooals bovenstaande aanhalingen aan-
toonen, een niet buitengewoone gelukkig
plaatsvervanger.
De dynamische drijfkracht
van Marnix' levenswerk.
't Is merkwaardig: hoe méér er over Mar-
geschreven wordt door eerste klas-his-
torici als prof. v. Schelven ofzelfs in dit
officieel gedenkboek, hoe hechter de over
tuiging moet worden; geen figuur, die voor
een nationale huldiging in aanmerking
komt! Hij is nu eenmaal niet op de eerste
plaats een nationale, een staatkundige fi
guur, maar hij is en blijft vóór alles een re
ligieuze figuur, die recht heeft op de huldi
ging van zijn naaste geestverwanten.
Nemen wij de typeering, door prof. dr.
Hans van Werveke al aanstonds gegeven in
het eerste opstel van dit gedenkboek „Mar
nix' Levensloop en Karakter": „Wat zijn
persoonlijkheid voor ons aan boeiende kracht
behoudt, straalt uit het verterende vuur van
zijn geloofsijverDe politiek is voor hem
een middel geweest om aan het nieuwe ge
loof een plaats onder de zon te verzekeren
Bij Oranje stond het met de hiërarchie
der waarden net andersom. Voor hem was
de zelfstandigheid van de Nederlanden
hoofdzaak, de kracht van de protestantsche
gemeenschap vooral een welkom middel ter
bereiking van dit doel". Juist! en daarom
was Oranje wèl en is Marnix niet een figuur
voor een nationale viering.
Het is juist dat domineeren van religieuze
boven nationale motieven, dat aan Marnix
de beschuldiging van verraad heeft bezorgd
na de overgave van Antwerpen. Want wat
de Nederlandsche historica dr. Paulina Ha-
velaar reeds vermoedde, maakt de Leuven-
sche hoogleeraar Van der Essen tot vast
staande historische waarheid in zijn opstel:
„Marnix en de verdediging van Antwerpen":
dat Marnix in onderhandeling trad met Far-:
nese, den belegeraar, was geheel en al een
uitvloeisel van zijn vooral religieuze orien
teering. Dat de Nederlanden staatkun
dig vrij en nationaal één werden, het hoofd
doel van den Prins, was voor hem nauwelijks
een bijzaak. Hoofdzaak of liever zijn eenig
doel was: vrijheid van godsdienst voor de
Calvinisten.
Welnu, hij zag in zijn tegenstander, Far-
nese, niet geheel ten onrechte den man, van
wien dit te verkrijgen was voor al de Neder
landen, en daarmede kwam het lot van Ant
werpen voor hem geheel op het tweede plan.
Voor hem was het niet de hoofdzaak, dat
Antwerpen Spaansch of Nederlandsch was,
voor hem was het eenige waar het op aan
kwam, dat èn in Antwerpen èn in al de Ne
derlanden, zij het desnoods onder Spaansch
bewind, vrijheid van godsdienst zou heer-
schen ook voor de Calvinisten. Hij verwacht
te trouwens van den oorlog, dien hij eigen
lijk verfoeide, geen heil meer. In den brief
aan Meetkerke, na de overgave van Ant
werpen 24 October 1585 geschreven, vraagt
hij, of het voortzetten van den oorlog niet
gelijk staat met „tenter Dieu" en „esperer
contre espérance et contre toute apparence"-
En daarom moet men streven naar een
„général accord" tusschen koning en rebel
len en daarvoor was Farnese de aangewezen
bemiddelaar.
Dr. Paulina Havelaar had volkomen ge
lijk, toen zij in de „Bijdragen" vaststelde:
„Indien er iets is, dat bij het naspeuren van
Marnix' beweegredenen opvalt, dan is het
wel, dat de g o d s d i.e n s t v r ij h e i d in
zÜn beschouwingen de as vormt waar de
vraag van oorlog of vrede om draait en dat
hij van staatkundige vrijheid zoo
goed als niet spreekt". Prof. v. d. Essen, die
Marnix zuiverde van de verdenking van
verraad, sluit zich hierbij volkomen aan
..Godsdienstvrijheid bekomen alleen is voor
Marnix het motief in den Nederlandschen
opstand. Voor het verdedigen der privile
giën van steden of provinciën tegen het cen-
traliseerende absolutisme van den Koning
voelt hij heel weinig. De liefde voor
de gereformeerde belijdenis
is de dynamische drijfkracht
van zijn levenswerk.
Indien de anderen streden
voor „libertatis erg o", streed
Marnix hoofdzakelijk voor
„t e 1 i g i o n i s caus a".
Zoo is het, en hiermede staat de aard van
oen huldiging van Marnix als van zelf vast.
„De onbuigzame Geus".
Het gedenkboek biedt verder nog veel
lezenswaardige lectuur. Dr. J. N. Bakhui
zen van den Brink behandelt „Marnix als
Godgeleerde", 't Blijkt wel, dat de godge
leerde erg makkelijk door den pamflettist
op den achtergrond werd gedrukt. Mr. Fr.
Wittemans teekent „Marnix als Staatsman".
Ook als zoodanig heeft hij ongetwijfeld als
hulp voor den prins groote verdienste, of
schoon Wittemans met Elkan het
zwakke punt raakt van Marnix als diplo
maat: „zijn gewoonlijk te groot idealisme",
't Ongelukkig toeval heeft daarenboven ge
wild dat hij den prins vooral steunde in het
minst aanvaardbare deel van diens politiek:
zijn steun zoeken bij Frankrijk, en vooral bij
Anjou. In dezen, en ook in Enlisabeth van
Engeland, heeft de altijd wat naïeve idealist
Marnix zich volkomen vergist.
Prof. dr. Paul de Keyser behandelt Mar
nix en de Nederlandsche Letterkunde en
ook hier rijst hetzelfde beeld. Marnix is „geen
renaissancist, geen minnaar van de Schoon
heid om de SchoonheidUit de lectuur
van zijn werken rijst Marnix voor ons op.,
als de onbuigzame „Geus", die alle practische
middelen aanwendt om zijn ideaal van „ge
loofsvrijheid" te verwezenlijkenWat hij
aldus in zijne geschriften in de eerste plaats
betracht is geloofsverdedigingDe ge
loofsstrijd heeft inderdaad zijn geestelijke
Persöonlijkheid en zijn leven overheerscht.
't Is merkwaardig, dat Paul de Keyser in
dit hoofdstuk het „Wilhelmus" buiten be
schouwing laat, totdat uit een der laatste
regels blijkt, dat hij toch Marnix als den
dichter beschouwt.
Prof. dri L. Knappert bespreekt „Marnix
en zijne Psalmen", prof. dr. R. Verdeyen „De
taal van Marnix"; prof. Gustave Charlier
geeft een uitvoerig opstel over „Marnix,
ecrivain de langue franeaise", daarbij voor
al diens betrekkingen tot Rabelais bespre
kend: niemand kan ontkennen, dat Marnix
heel veel heeft ontleend aan Pantagruel en
'1 Isle sonnante „avec une liberté qui nous
parait aujourd' hui excessive" maar die
door de opvattingen van den tijd is te ver
klaren en te verontschuldigen. En valsch is
het in Marnix te zien een „disciple exclu-
sif de Rabelais". Prof. Charlier meent, dat
men van Marnix als Fransch schrijver nog
intenser studie moet maken.
Prof. Tobie Joncheere beschouwt „Marnix
als Opvoedkundige". Als zoodanig heeft Mar
nix nooit bijzonder veel aandacht getrokken.
Op verzoek van Jan van Nassau schreef hij
zijn „Ratio", zijn „zienswijze over de opvoe
ding der jonge edellieden", en niemand kan
ontkennen, dat Marnix daarin, vooral voor
zijn tijd, buitengewoon gezonde denkbeelden
verkondigt. De Belg Joncheere protesteert
intusschen tegen den raad, van den grooten
talenkenner Marnix, om de kinderen van
jongs af aan twee talen te laten leeren. Co-
menius noemde dat: leeren paardrijden voor
men loopen kan. Ook met Marnix' inzicht,
dat geschiedenis zoo'n prachtig geheugenvak
is, blijkt de Brusselsche hoogleeraar, wel zeer
terecht, allesbehalve ingenomenOfschoon
Marnix geen volslagen vijand is van hand
plak en roede, wil hij toch strengheid eerst
zien aangewend als zachtheid niet baten kan
Zijn raad: zorg, dat de leerlingen zien, dat
ge van hen houdt, blijft nog altijd beharti
genswaardig.
Dr. H. A. Enno van Gelder behandelt Mar
nix „in de eerste jaren van het verzet tegen
Filips II". Ook hier de vaststelling, waarover
eenvoudig geen verschil van inzicht bestaat:
„Meer dan door de politiek was Marnix om
den godsdienst reeds op zijn twintigste jaar
zeer geïnteresseerd in de gebeurtenissen om
hem heen". Aanvankelijk is zijn oudere broer
Thoulouse de meer daadkrachtige leider. Dit
blijkt volgens Van Gelder reeds alleen daar
uit, dat de politiek b.v. in het compromis
geheel op den voorgrond trad. Marnix „bleef
bij zijn godsdienst, de politieke actie trok nevn
nog weinig aan."
Bij den beeldenstorm te Breda was hij
ongetwijfeld een der raddraaiers". Hij zag
daarin, blijkens eigen verklaring „le doigt et
la puissance de Dieu" en een „mouvement
de conscience". Had men soms kunnen ver
langen, zoo vraagt hij, dat zij de heiligen
beelden „sachtkens afghenomen hadden ende
op sachte kussens ghelegt, opdat sy haere
hoofden nyet zeer doen en souden". Wel te
recht gewaagt dr. v. Gelder hier van Marnix
blinden ijver en algeheele verblinding. Het
geloof besliste voor hem nu eenmaal „aoso-
luut", aan welken kant hij zich zou scharen
Van Gelder noemt deze eerste periode in
Marnix' leven zeer juist die der „Calvinis
tische aggressie". Wij hebben er vroeger al
eens op gewezen, dat de schrijver van de
Biencorf niet zóó onverdraagzaam is geweesl
als vrij algemeen werd aangenomen. Dat was
hij wèl in zijn eerste periode, maar niet in de
tweede, toen hij, onder invloed van den Prins
meer zijn streven richtte op godsdienstvrij
heid, zoowel voor Calvinisten als voor ka
tholieken (niet voor Wederdoopers). Dr. van
Gelder wijst hierop zeer terecht, met na lruk
Dr. J. Kernkamp werpt een blik „Rondom
het huwelijk van Marnix' dochter Ameli" met
den al of niet beraamden aanslag op prins
Maurits van den gevierendeelden Pietcr
Panne. De Jesuieten zaten hier natuur-
1 ij k achter! Kernkamp wijst dit laatste met
beslistheid af, al volgt hij pater K. Derks
niet geheel in een vroegere conclusie.
Een te waardeeren „Proeve van Bibliografie
van geschriften over Marnix (Van Schelven
kon niet meer worden genoemd) besluit met
enkele „Honichraten" uit de werken van Mar
nix, door Paul de Keyser uitgekozen en hem
typeerend als pamfletschrijver, psalm- en
bijbelvertaler en als opvoeder, het gedenk
boek.
Dr. J. W.
Door de militairen van de 110 R.A. is aan
de burgerij Maandagavond 'n feestavond aan
geboden, die in de groote zaai van Lommer
rijk gehouden is. Verschillende autoriteiten
waren aanwezis. w.o Burgemeester, e
wethouders, de commandant van ae brand
weer. Het aantal der opgekomenen uit de
burgerij was heel groot. Majoor van /ine
doorn, heeft de samenkomst met een korte
toespraak geopend. Namens de militairen
dankte hij inzonderheid de „Fa. Kreulen
Co." (O. en O.) voor alles wat deze tot dus
ver den soldaten heeft geboden.
Hij constateerde, dat de verstandhouding
tusschen soldaten en de burgerij uitstekend is.
en zeide van plan te zijn om, als de colonne
Killegersberg eens moest verlaten, „Lommer
rijk" mede te nemen. Uit zijn toespraak
bleek, dat 8 van zijn manschappen aan den
elfstedentocht hebben deelgenomen, waar
van 6 het tot een goed einde hebben ge
bracht. Daarna volgde de revue „Geef je
kracht aan O. O." Regie en auteurs: Siem
Zwart en Pierre Boeyen. Muziekarrangement
en orkestleiding Lou v. d. Molen en Leo Ita
liaan. De leiding als geheel berustte bij Pierre
Boeyen De revue vertoonde het beeld van
Lommerrijk, de huizen langs den Straatweg en
een rijdenden tramwagen.Andere beelden wa
ren Daar kan ik niet tegenop" en de imitatie
van „Snip en Snap". Luitenant Dienske
heeft een nieuw clublied vervaardigd, het
welk door Pierre Boeyen van muziek is voor
zien. Het is geestdriftig gezongen en moest
eenige malen worden herhaald.
Genoemde luitenant daarop het woord voe
rende, deelde mede, tegen den Majoor te
hebben gezegd, dat het goed zou zijn, dat de
soldaten een ander lied hadden dan „Marm
Dat lied is er nu. Het is getiteld „Voor Ne
derland paraat". Hij bood aan den majoor
den tekst per bul aan. Daarna het het stroo-
zakkenkoor zich hooren en volgden cantine-
liedjes. De opvoering-van een comische opera
was het hoogtepunt van den avond.
In de parochie Christus Koning werd door
den Weleerw. heer Th. van Woesik op drie
achtereenvolgende avonden voor de meisjes
van 17 tot 25 jaar het onderwerp „Je levens
taak" als toekomstige vrouw en moeder be
handeld. Ruim 150 meisjes hebben deze
avonden bijgewoond.
Als slot werd op Zondag 4 Februari
's middags in de parochiezaal door een
spreekster een uiteenzetting gegeven van
„Een echt thuis". Spreekster weidde uit over
den vrouwelijken invloed in het katholieke
gezin en over allerlei onderdeelen van het
gezinsleven, die juist een meisje op dezen
leeftijd interesseeren. zooals katholieke ge
bruiken, 't sfeer scheppen in huis ook met
beperkte middelen, kleine attenties, die de
onderlinge versteChouding zoo ten goede
kunnen beïnvloeden, enz.
In aansluiting op de actie „Je levenstaak
zullen een aanal cursussen worden gegeven.
Het komt den laatsten tijd herhaaldelijk
voor, dat een ongeveer 30-jarige man op
den Kleiweg nabij het plantsoen tusschen
den spoorwegovergang en de Robert Owen-
straat en in de omgeving van het V.O.C.-
terrein, openbare schennis der eerbaarheid
pleegt. Gisteravond is dit wederom het ge
val geweest. In verband hiermede verzoekt
de politie van Hillegersberg, wanneer men
dezen man mocht aantreffen, hiervan on
middellijk zoo mogelijk telefonisch bericht
te geven.
Op het politiebureau op den Straatweg, al
hier kunnen de navolgende gevonden voor
werpen afgehaald worden: een paar schoe
nen, een kinderpantoffel, een kruksleutel,
nummerplaat H. 1786, een huissleutel, een
notitieboekje, een schaatssleutel, een ra.dia-
teurdop, een ring met sleutel en een schaats.
Bij vinders zijn terug te bekomen: 4 boor
den, De Groot, Ringdijk, hoek Flaswijcklaan;
een portemonnaie met inhoud, bij Lucas,
Heer Kerstrantstraat 65 b, Rotterdam; een
mantelkap, bij Van Bergen, Terbregscheweg
61; een gouden damesring, bij Visser, Mijns-
heerenlaan 71a, Rotterdam (Z.); een hand
schoen, bij De Graaf, Ridderspoorstraat 16,
alhier; een padvindersring, bij Maronier, Ju-
lianalaan 15 b; 2 riemen, bij Noord Kerstant
v. d. Bergelaan 65; een heeren-armband-hor-
loge,bij D e Jong, R. Rottekade 263; pijp-
sleutels en 2 autosleutels bij Sloof, Terbreg-
sche Weg 28; een zilveren ring, Den Adel,
Polderstraat 28, alhier; een portemonnaie m.
inhoud, bij Wolders, Emmalaan 33; een auto-
dop, bij Sloof, f mordsche Weg 19; een grij
zen heerenhoeü, J. A. Duurkoop, Straatweg
66; een bon voor eierkolen, bij postagentschap
Kleiweg; een kinderarmband, bij A. Krischer
Teilingerstraat 52 b, Rotterdam; een Lips-
huissleutel bij Davids, Balsemijnstraat 37;
een witte dameswant, Verhoevenstraatweg
79; een linker-overschoen, C. van Willigen,
Straatweg 141; terwijl door den heer Van
Delft, Lischbloemstraat 33, bij de politie is
medegedeeld, dat op 25 Januari 11., op den
Rijksweg nabij Waddinxveen een autoband
is gevonden Good Year nr. 32 x 6. Voorts
zijn komen aanloopen een zwarte hond, Kie-
biet, Kleiweg 185 en een foxterrier, Verweij,
Kleiweg 38.
Gisteren vierde Arie Kuit te Bolnes, veer
man bij de ree^erij de Lek/Fop Smit, het
feit, dat hij bij die reederij 25 jaren in dienst
was.
Van een aantal vreemdelingen dat zich
niet op tijd meldde om de verblijfsvergun
ning te laten verlengen, zijn de paspoorten
ingehouden. Men zij gewaarschuwd.
ONGEVAL.
P. van der Grient te Bolnes, werkzaam
te Rotterdam in het havenbedrijf, had het
ongeluk met zijn hand bekneld te raken
tusschen „knijpers". Met een ernstig gewon
de hand en afgeknepen vingers werd de man
overgebracht naar het Zuider-Ziekenhuis te
Rotterdam.
MILTVUUR.
Ook in deze gemeente is een ernstig geval
van miltvuur geconstateerd. Een beest, toe-
behoorend aan een ingezetene van Rotter
dam, die alhier een volkstuintje heeft aan
den Groenendijk is aan deze gevreesde vee
ziekte gestorven.
