HET VULPENHUIS ALLE MIJNEN ONDER ÉÉN BEHEER OMSCHAKELING VAN AMERIKA'S INDUSTRIE „SCHIEDAM" HOOGSTRAAT 176 Eigen reparatie-inrichting T.M.S. TECHNICUM. DRIE LITER PETROLEUM BIOSCOPEN Uitbreidingsplan „Het Hoofd" Politieke vraaggesprekken Dr. Groothoff over onzen kolenrijkdom Annexatie en kolen BURGERLIJKE STAND De Nederlandsche Volksbeweging DE BEVRIJDING VAN INDIË Snelle vorming van een geoefende legermacht Grootsche plannen Eerst hoogtepunt van 7 millioen werkloozen Opgericht te R'dam op 31 Maart 1903 Eendrachtsweg 26b, Rotterdam. Bouwkunde. Weg- en Watirb.. Vlieg tuigbouw, Werktuigb Scheepsb. en Electrot. Leerstof eerste 3 j. HBS wisk. eerste 3 kl.Algem. Ontw. Mulo A v. Talen, enz. Tekenen en Amb.sch pract. Daarna 3 j. Middelb. Technisch Onderwijs. - Doel Constructeur (ing.) en d<an nog een jaar av.cursus voor Bedrijfleider. Op de avondcursussen alleen technisch onderw. Binnenkort gaan fide jaars in het op de T.M.S- door de leerlingen vervaardigd zweefT toestel in Rotterdam oefenen. Een vol gend toestel wordt op stapel gezet. Inschrijving van nu tot 22 Aug. en van 30 Aug.1 Sept.. uiterlijk tot pt' Aanvang van alle lessen Woendag 5 Sept. De Directie van ne T.M.S. Technicum: Ir B B DE REGT c.i. en Ir. E. S. PaCEJKA w.i. Met ingang van 20 Aug. is in de provincies Noord-Holland, Zuid- Holland en Utrecht op bon 543 van de 5e noodkaart 3 liter petroleum verkrijgbaar. De bonnen zijn gel dig t/m. 15 Sept. In verband met de bevoorrading van den handel is het mogelijk, dat petroleum niet direct verkrijgbaar zal zijn. Voor inlevering oer bonnen mag even wel niet plaats hebben. Zij, die blijvend verstoken zijn van gas en electriciteit zullen binnenkort pe troleum ontvangen op bonnen der kaarten voor petroleum Voor kook- doeleinden. DE WEG. DIE VOOR ONS LIGT. (The way ahead). In de lange serie oorlogsfilms, die voorbij rolt, is deze typisch Britsch. Sober van opzet, aanvaardbaar van gegeven, zonder grove sentimenten en lijn humoristisch. De kankergeest van uit hun burgerbestaantje weg gerukte menschen sublimeert tot een hechte eendracht in het gevaar. Een soldatengeest, wakker geroe pen uit een historisch bewustzijn van de heldendaden van hun regi ment. bindt zich «an de verant woordelijkheid voor het leven van anderen, Soo spelen zij het klaar. N.-Afrika ijvordt gezuiverd van Duitschers. Wanneer de lange queue van nietsdoende jonge kerels zich even bewust werd van de diepere beteekenis van deze film: door heel hard en' moeilijk werken een ■wereld in nood te redden, al is daar bij vaak reden tot kankeren, dan zouden zij beseffen, dat Nederland, wil het herrijzen, om eenzelfde in spanning vraagt. Een wil tot wer ken. die niet bestaat uit bioscopen afloopen. Monopole zou dan geen plaats bieden aan honderden mannen, die schokschouderende juffrouwen en mannen hooien kreunen, dat zij vechten voor „The futjure of man kind" (De toekomst der me'nsch- heid). Deze film en de verzameling Profilti-nieuws uit de oude crisis doos, zij zijn een getrouw beeld van dien vooroorlogschen tijd. De Burgertieester van Schiedam maakt ingevolge artikel 37 der Woningwet bekend, dat heden ter gemeente-secretarie (afd. Algemeene Zaken, Stadhuis) voor een ieder ter inzage is neergelegd het ontwerp van een uitbreidingsplan, in hoofd zaak voor het gedeelte der ge meente, begrensd door den Haven- dijk, het Oude Spuikanaal, de Nieuwe Maas en de Hoofdstraat <„Het Hoofd"). (Van onzen parlementairen redacteur) L Geboren: Helena, d. v. G. v. d. Gaag en J M. Freeling, Poortugaal- sehestr. 13; Yvonne, d. v. G. Boegem en J. Broersma, Dallónstr. 47; Aart, z. v T. Korteland en W. C Pil, Vlaard.dijk 267; Johanna A. z. v L. Bijl en J A. A. v. Holst, Dr Sauer- etraat 7. Gehuwd: A. Verboom, 33 j. en J Kemp, 29 j.; H. Bezemer. 26 j en J. C. Kerssemeijet-, 22 j.; J. Koogje. 25 j. en A. C M, Bijienhoorn, 26 j.; H. de Ligt, 29 j. en C. G. v. Kleeff. 27 j.; M. Kruithof, 29 j en E. P. v. d. Graaff. 35 j.; B. Solinger, 32 j. en J. P. v. Antwerpen, 21 j.; K. E. Horn, 25 j. en D. J. Bubberman, 24 j. Ondertrouwd: H. A Drijver 24 j. en H. P. Copier. 20 j.; G. Hui zing, 38 j. en D A. Pols, 27 j.; I. de "Wit. 35 j. en S. M. Meijer, 36 j.; M. Loei. 50 j. en M Lodder, 23 j.; J. Vlieistra, 38 j. en A. C. M. de Boer, 30 j.; K. v d. Berg. 26 j. en J. Post, 24 j.: B, B. Hoo-gendam, 25 j. en J. *1 Hart. 21 j.; A. de Ligt. 24 j. en M, Vuik, 23 j.; G. Smit, 21 j. en D. Maan, 24 j.: W. v. d Kruit. 26 j. en F. H. den Boer, 23 j.; J v, d. Drift 26 j en A. Ilmer. 25 j.; H. v. Geem, 25 j. en P. J M. v Meurs. 24 j.; W. Marbus, 48 j. en M. A. Ambrosius, 47 j. Overleden: A Wuisman. 32 j„ Dr. Nolet^r. 1; J. Guis. 74 j., Nassau- laan 75; a. de Jager, 3' j., Nassaulaan 75; een als leven], aangegeven kind van J: W. G. v. Slobbe en G, P. Kalk man. Dr. Noleistr. 1; T. Zeegers, 65 j. ■wed. v. W. Mak. Gassla- 2; B, W. Wis hart, 2e j., -Nassaulaan 75. Vijf dagen hebben de Ame rikanen gevochten om Leeu wenhorst. Dat was in Sep tember van verleden jaar. toen rij door Zuid-Limburg opruk ten naar de mijnstreek. Bij Valkenburg boden de Duitschers tegenstand. Zij had den zich verschanst onder meer in een groote villa, bijna aan den top van een der heu- velglooiïngen vlak langs den weg naar Heerlen. In het park. dal deze villa omgeeft, brachten zij hun kanonnen in stelling legen den berg aan den overkant, waar de Amerika nen onder andere den beken den uitzichttoren bezet hielden. Verbitterd werd over het kleine Valkenburg heen ge schoten en gevochten, vijf dagen lang. Dit gevecht noe men de Amerikanen „The Battle of Leeuwenhorst." De bewoner van Leeuwenhorst is dr. ir. Ch. Th. Groothoff, Direc. teur der Staatsmijnen en gemach tigde der regeering voor het be heer van het heeie mijnbedrijf jn Zuid-Limburg. De kolendietator van Nederland. Dictatoriaal ziet hij er niet uit. Op een eenvoudige bank zit hij vóór zijn zwaargehavende villa in zijn tuin, die blijkens een waar schuwing aan het hek nog altijd niet geheel van mijnen en booby traps gezuiverd is. Hij houdt van het buitemeven zegt hij, en waart jk, hier leeft men buiten. Ook nu is de goede verzorging, die aan dit park be steed werd, nog te bespeuren. Met hier en daar een gebroken tak ste ken de boomen scherp contrastee- rend af tegen den fraaien, lichten achtergrond van de berghelling aan den anderen kant van het dal, waar men Valkenburg in ziet lig gen zooals nergens anders. Nationalisatie der mijnen. De regeering heeft in haar program de nationalisatie van de mijnen opgenomen en u de leiding van het heeie Nederlandsche mijn bedrijf opgedragen Wacht even: Mijn benoeming tot beheerder over alle mijnen, ook over de particuliere dus, stamt van het vorige kabinet, dat, voor zoover mij Èekend, geen plan nen tot nationaliseering van de mijnen koesterde. Ik kon die be noeming dus niet opvatten als een eersten stap in deze richting. Ik beschouw zelfs mijn functie thans nög niet als zoodanig. Mij is niet méér opgedragen dan het in één hand houden van hei beheer over alle mij nen. Met den eigendom van de mijnen bemoei ik mij niet en daar hoef ik ook geen oordeel over uit te spreken. Maar waar ik wél een oordeel over heb, is het centrale beheer van de mijnen. Daarin zie ik zeer groote voordeelen voor onze nationale welvaart. die hef eene bedrijf noodig heeff om dunne lagen aan fe boren, vinden op de grootere winst, die het andere maakt, wanneer het dikkere lagen exploiteert. In Indië ziet men een parallel ▼an dit verschijnsel. Banka heeft vele rijke erisafzelliin- gen en Billiton daarentegen vele arme ertsafzettingen, die op zichzelf amper of zelfs niet economisch ontgonnen konden worden. Zouden Banka en Billiton gezamenlijk worden ontgonnen, dan zouden de arme tinertsafzetiingen van Billiton voor een aanmerkelijk gedeelte mede kunnen worden geëxploi teerd en daardoor de tinerts rijkdom van ons Indië worden vergroot. Uitputting der mijnen. Verlengt u dan den levens duur van de mijnen? Dat spreekt vanzelf. Maar nu u het over den levensduur van de mijnen hebt: dat brengt mij op een tweede probleem van een cen traal beheer. Gesteld, dat een be paalde mijn op zeker oogenblik haar poorten zou sluiten wegens uitputting van den kolenvoorraad. Dan moeten de arbeiders en de overige leden van het personeel maar zien dat zij ergens onderdak komen. Wanneer de mijnen onder een centraal beheer staan, kan dat beheer met deze te verwachten gebeurtenis rekening houden. En gesteld, dat wij in de naaste toe komst gedwongen zouden worden bijvoorbeeld een deel van onze mijnindustrie over te plaatsen naar de Peel. dan zou ook die over gang geleidelijker kunnen plaats hebben wanneer het beheer van het heeie mijnbedrijf in één »and ligt. Maar nogmaals, dit alles be treft uitsluitend het beheer, niet den eigendom van de mijnen. Het Peel-mijngebïed. U spreekt over de mijnen in de Peel? Die vormen inderdaad een probleem, dat bovendien aardig illustreert wat ik U over de ex ploitatie-grenzen zeide. De Peel bevat kolen, dat weet U, maar die kolen liggen op een dusdanige diepte, dat economisch gesproken een dikke laag in de Peel duurder te exploiteeren valt dan een dunne laag in het oude mijngebied in Zuid-Limburg. Niet alleen o-mdat de schachten dieper den grond in moeten, maar ook en 'vooral omdat op die grootere diepten de tempe ratuur zooveel hooger is, dat wij van de arbeiders geen werkda van acht uur mogen vergen. U begrijpt, dat het econo misch niet verantwoord is het Peelmijnengebied in exploitatie te nemen, zoolang de mijnen in Zuid-Limburg nog rendabe ler blijven en ik aarzel niet ie heggen, dat dit nog lang kan ïijn wanneer wij ons tech- nuch-kunnen zoo volledig mo gelijk uitbuilen. Economisch winnen wij op het oogenblik in onze mijnstreek ongeveer de va.n technisch mo gelijk is. Wanneer wij de economische exploiiaiiegrens op hetzelfde niveau kunnen brengen als de technische, zou den wij eenige honderden mïl- lioenen tonnen in Zuid-Lim burg alléén winnen. Dan kun nen wij met de exploitatie van de kolengebieden in de Peel rustig wachten tot men elders met de mijnexploilaiie op zulke groote diepten voldoende ervaringen heeft opgedaan. Aan de hand van die ervarin gen kunnen wij ons dan de kinderziekten besparen. Ik zie het zoo, dat de kolen het bezit vormen van onze heeie Ne derlandsche gemeenschap en dat wij ernaar moeten streven dit be zit in zijn geheel genomen als een zuinige rentmeester te beheeren. Nu is het met de kolen zoo: de omstandigheden, waaronder men ze aantreft, varieeren niet slechts van de eene mijn tot de andere maar zelfs van de eene laag tot de andere. Er zijn dikke en er zijn dunne lagen en ik hoef U niet duidelijk te maken, dat het privaat-economisch veel rendabe ler is een dikke laag te ontgin nen dan een dunne. Het is veel goedkooper de kolen te halen uit lagen van anderhalf twee meter dik dan van laat ik zeggen een halven meter. Technisch kunnen wij de laag tot 50 cm dikte ontginnen. Een exploitatie van dunne lagen is natuurlijk uit het oogpunt van bedrijfswinst minder aantrekkelijk. Maar een gezonde economische mijnpolitiek, die minder naar het winstelement en meer naar het algemeen belang uitziet, mag de exploitatie van dunne lagen niet achterwege laten. En juist in dit verband biedt een Centraal Be heer groote mogelijkheden. Immers; wanneer de mijnen alle afzonderlijk komen te staan, be paalt iedere onderneming voor zichzelf naar eigen behoefte de economische exploitatiegrens en deze grens ligt hooger naarmate het een met kleinere of toevallig met dikkere lagen gezegend be drijf geldt. Brengt men nu alle bedrij ven samen in één hand, dan valt die economische exploi tatiegrens lager, omdat men de winstmarge vanuit één punt kan dirigeeren. Dan kan men immers da meerdere kosten. Het program Verschenen is thans het volledige program met toelichting van de Ne derlandsche Volksbeweging Met ver schillende punten kunnen wij van harte instemmen b.v.: bescherming van het volksleven tegen zedebeder- vende invloeden; doel en richtsnoer van de sociaal-economische activiteit dient niet zijn de winst voor het indi vidu, doch wel rechtvaardige voorzie ning in de redelijke behoeften van allen; de wenschelijkheid van een zeker eigen bezit voor iederen wer kenden mensch (in de Pauselijke en cyclieken voorgestaan); bescherming van het gezin; verheffing van de huwelijksmoraal; handhaving van rechten en plichten van de ouders inzake onderwijs en opvoeding; ver betering van de moederschapszorg; uitbreiding van den volkswoningbouw rekening houdend met den gezinsop- bouw (dus woningen voor groote ge zinnen. een bij uitstek moreel be lang); bescherming van kinderrijke gezinnen door middel van loon- en belastingpolitiek; medezeggenschap en winstdeeling voor de arbeiders* kin dertoeslagen; beperking van dividen den en tantièmes; opbouw van een georganiseerde gemeenschap (over de wijze waarop valt te disputeeren); de verantwoordelijkheid van de onderne mingsleiding niet slechts aan de ver tegenwoordigers van de kapitaalver schaffers, maar ook aan die van den arbeid en de gemeenschap; vertegen woordiging in den raad van commis sarissen met alleen var> de kapitaal vertegenwoordigers. maar ook van de werknemers; instelling in elke onder neming van een personeelsraad als orgaan van overleg; beschikbaarstel ling tegen redelijke huurprijzen van woningen overeenkomstig de gezins behoeften; het tegengaan van een te groot aantal politieke partijen in de volksvertegenwoordiging; concentratie van den arbeid van de volksvertegen woordiging op het wezen van haar taak, o.a. door het beperken van de uitoefening van het recht van amen dement; overdracht van zekere be stuursbevoegdheid aan colleges van B. en W. en van Gedeputeerde Staten (het ontwerp-Romme is hier radica ler); decentralisatie van.de overheids taak op functioneele organen; ontzeg ging van politieke rechten aan perso nen en groepen, die op ongrondwet tige wijze pogen de bestaande rechts orde of de zelfstandigheden aan te tasten; geen vrijheid van vereeniging, vergadering en meeningsuiting tot ondermijning van den staat of van de door de overheid erkende fundamen- teele waarden. Verder komen in bet program vele patsages voor, die een uitstekend fi guur zouden maken als leuzen of als wenschelijkheid. maar te weinig con creet zijn voor programma-punten In de leuze: ..Daadkrachtig en besluit vaardig gezag met volksinvloed", hoo- ren we den klank van Goseling's kor te en krachtige formuleering; sterk gezag en gezonde volksinvloed. Bij een enkel punt zou men een aarzelend vraagteeken kunnen zetten b.v. bij de sterk progressieve verhoo ging van het succesierecht met her ziening van het erfrecht. Hier zal men He* annexatie-vraagstuk. Kan een eventueele annexatie van Duitsoh grondgebied nog in- vloed nebben op het behoud van ons kolengebied in Zuid-Limburg? Wanneer wij inderdaad hei gebied links van den Rijn, dat aan sluit bij ons kolengebied, kunnen annexeeren. zou de positie van de Zuid-Limburgsche mijnen nog gunstiger worden. U weet: het mijnrecht bindt het exploiia'ie recht van de mijnen op Neder- landsch grondgebied tot de gren zen van dat gebied. Ook onder den grond mogen die grenzen niet wor den overschreden. Voor een mijn als de Domaniale bijvoorbeeld zou een uitbreiding van die grenzen de levensduur aanmerkelijk vergroo ten. Bovendien zouden nieuwe mijn- concessies kunnen worden verkre gen, die in ieder geval onze Zuid- Limburgsche arbeiders aan het werk houden. Ongetwijfeld, voor de kolenpositie van Nederland zou een uitbreiding van grondgebied in deze streek van zeer groote be teekenis kunnen zijn. stellig tegen excessen dienen te waken. Uit de toelichting op het program lichten wij met groote sympathie nog dit oordeel: ..Neutraliteit is wel her ongelukkigste begrip, dat men kan hanteeren." De N.V.B. kan er ook op rekenen, dat zij ons aan haar zijde zal vinden, indien gezonde hervormingen moeten worden veroverd in strijd met hen. die alleen om economische en finan ciële redenen hun bevoorrechte posi tie in het oude herstel niet willen prijsgeven. Met voldoening zagen wij ook. dat de N.V.B. oog heeft voor het werke lijk niet denkbeeldige gevaar, dat zij niets méér zou kunnen worden dan een nieuwe politieke partij. Wij hopen dat zij dit gevaar zal weten te ont gaan. REGEERING TE NANKING ONTBONDEN Het agentschap Domei meldt, dat de Chineesche regeering te Nanking (de zoogenaamde nationale regeering) besloten heeft uiteen te gaan. Wij vernemen van officieele zijde: De nieuwe toestand in Indië heeft ertoe geleid maatregelen te nemen om op korten termijn een zoo groot mogelijk aantal althans eenigszms geoefende legermacht m Ned.-indië ter beschikkng te heb ben, teneinde de gezagshandhaving aldaar van de geallieerden over te nemen en eventueel resten van weerstand wellicht in den vorm guerilla op te ruimen. De geallieerden hebben toegezegd de voor zulke transporten noodige .scheepsruim te en uitrusting be schikbaar te zullen stellen. Dien tengevolge is de regeering voorne mens in September en October een tiental zoogenaamde lichte infan- terie-bataljons, tezamen ongeveer 8000 man, thans dienende onder den bevelhebber Nederlandsche strijd krachten (B.N.S.) naar Indië te laten vertrekken. Daarop zullen volgen eenige z.g. gezagsbataljons, samengesteld uit oorlogsvrijwilli gers. die thans reeds zijn inge deeld bij de troepen van de B.N.S. en derhalve eenigermate ge oefend. In het begin van '46 zullen nog enkele lichte infanterie-bataljons worden uitgezonden en tenslotte be staat het plan eenige gezagsbatal jons te vormen uit oorlogsvrijwil ligers, die thans nog niet in dienst zijn en voor wier kleeding dus nog moet worden gezorgd. Dit laatste is slechts mogelijk, wanneer de ge allieerden deze kleeding tijdig in Nederland beschikbaar stellen. Het. totaal zou dan 20 tot 25.000 man bedragen. De encadreering der genoemde bataljons zal moeten worden ver sterkt of gevormd uit daartoe op te roepen reserve-officieren. De vorming en oefening der expe ditionaire macht, die, zooals be kend, in Engeland plaats heeft, zal inmiddels volgens het met de En- gelsche autoriteiten overeengeko men schema blijven doorgaan, op dat wij ten spoedigste een goed geoefende, bewapende en geënca- dr eerde macht in handen krijgen voor het geval ifa Indië nog met kracht van wapenen zal moeten worden opgetreden. En mede ten einde de kern te vormen van het nieuwe Nederlandsche leger. Bij deze expeditionaire macht worden een groot gedeelte der jongere be roeps-officieren en eenige honder den jongere reserve-officieren, voor de hoogefe rangen met maximum leeftijd van 45 jaar, ingedeeld, ter wijl half December a.s. nog om streeks 20.000 man oorlogsvrijwil ligers naar Engeland zullen worden uitgezonden ter vorming van de eerste divisie. Tenslotte zullen bij de in Neder land en Duitschland blijvende troe pen van de B.N.S. een aantal be roeps- en reserve-officiren worden ingedeeld, terwijl oudere van deze groepen noodig zijn voor de enca dreering der gezagscompagnieën in Nederland onder den territorialen bevelhebber in Nederland JAPANNERS GEVEN ZTCH AAN DE RUSSEN OVER Het Sovjet legercommuniqué van gisteren meldt, dat de Japan, sche troepen zich aan verschillen- de sectoren van het front begin- nen' over te geven. Gisteren wer den 20.000 Japanneezen gevangen genomen. Binnen twaalf uur na afloop van den oorlog maakte de regee ring van de Ver. Staten een be gin met de maatregelen tot om schakeling van de industrie. Alle arbeidsbeperkende maatregelen zijn opgeheven m.i.v. 15 Augus tus, alle arbeiders zijn vrij van baan te verwisselen, werkgevers kunnen zonder toestemming van de Overheid personeel aannemen en ontslaan. De minister van oorlog heeft voorts aangekondigd, dat de stozet- ting van de oorlogsproductie toe zal laten, dat aan de Amerikaan- sche vredesindustrie 145 millioen ton steenkolen extra ter beschik king worden gesteld uit de oorlogs reserve van het leger. Wat Amerika voor den onmid- dellijken toekomst verwacht is samengevat in de volgende pun ten: 1. Een betere voedselvoorzie ning van de bevolking, ten gevol ge van de sterk verminderde be hoeften van het leger, de distri butie zal haar beteekenis ver liezen. 2. Een vrijwel onmiddellijke en onbeperkte benzineaanvoer, hier door zal ook de auto-industrie worden aangemoedigd bij de om schakeling op de civiele produc tie. De aflevering van de eerste nieuwe auto's kan over een paar weken worden tegemoet gezien en men is van meening, dat in De troit alle fabrieken binnen drie maanden volledig aan het werk zullen zijn. Wanneer de export weer volledig zal kunnen wor den hervat valt op het oogen blik nog niet te zeggen 3. Radiofabrikanten wachten slechts op een teeken van de re geering, om over te schakelen op vredesproductie en een maand la ter kunnen zij groote hoeveelhe den ontvangtoestellen op de markt brengen. 4. De zware industrie is gereed tot de productie van landbouw machines. locomotieven en ander rollend materieel. Maar boven al deze begeerige pogingen van industrieele om schakeling dreigt het vooruit zicht van een stijgende werkloos heid. Men verwacht, dat het leger van werkloozen een hoogtepunt van 7 millioen zal bereiken, voor dat aanpassing aan de gewijzigde situatie dit getal kan doen ver minderen. Naast druk bezette bedrijven zullen er leege fabrieken staan, die hun oorlogsmarkt verloren hebben en moeten wachten op een plaats in de vredeseconomie. Het is de verwachting, dat het Congres begin September zi-n goedkeuring z.al hechten aan maatregelen tot verlaging van de belastingen om individuen en be drijven verlichting te geven van de lasten, die zij tijdens den oor log te dragen hadden. In het be gin van 1946 zal het Congres het geheele belastingstelsel herzien.

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Nieuwe Schiedamsche Courant | 1945 | | pagina 2