ONZE STAATSSCHULD
HERSTEL ONZER DEMOCRATIE
BIJZ. GERECHTSHOF TE DEN HAAG
,IN TWEE GEVALLEN DOODSTRAF GEËISCHT
„De landwacht- was een
hyena-instituut"
Een aantal menschen
den dood ingejaagd
Katholieken, N.V.B. en
R.K. Staatspartij
Tot het viervoudige
gestegen
Groot Amerik. kerkhof
in Limburg
Politieke vraaggesprekken
Minister Beel over de verkiezingen en
het noodparlement
Letter en geest van de
grondwet
Zooals reeds gemeld, heeft het
hijzonder gerechtshof te 's-Gra-
venhage gisteren in de speciaal
daarvoor ingerichte Balzaal van het
paleis aan den Kneuterdijk zijn
eerste zitting gehouden.
De rol vertoonde een mengel
moes van verschillende zaken. Bij
de samenstelling had nl. de bedoe
ling voorgezeten zoo spoedig mo
gelijk een aantal prineipieele uit
spraken te krijgen, welke als lei
draad jn de toekomst kunnen
dienen.
De eerste verdachte, welke voor
het hof verscheen, was de fabri
kant D. van Wijk uit Pijnacker, die
jn 1944 als groepscommandant van
de Nederl. landwacht was opge
treden. Als zoodanig had verd.,
zooals tijdens de behandeling
kwam vast te staan, jacht gemaakt
op onderduikers en radiotoestellen.
Zelfs had hij in één geval een on
derduiker, die bij zijn arrestatie
trachtte te ontsnappen aange
schoten.
De procureur-fiscaal, mr. Zaayer,
was van oordeel, dat vast is ko
men te staan, dat de Ned. land
wacht. welke onder de bevelen
van Rauter stond, een onderdeel
uitmaakte van de SS. Derhalve
heeft verd. zich schuldig gemaakt
aan het in dienst treden bij een
vreemde krijgsmacht, ja erger,
van de krijgsmacht van den vijand.
Mr. Zaayer hekelde in zijn re
quisitoir zeer de landwacht. Hij
noemde het een hyena-instituut,
waarvan de leden niet wilden
vechten aan het front, maar er in
het op dat oogenblik voor hen vei
lige Nederland geen been inzagen
de burgers op le jagen, te kwellen
en soms zelfs te berooven van het
kleine beetje voedsel dat zij op
moeizame hongertochten hadden
weten te verkrijgen. De proc.-fis-
eaal meende dan ook. dat lieden,
die van deze organisatie lid zijn
geweest, stuk voor stuk, op enkele
zeer zeldzame uitzonderingen na,
den dood verdiend hebben. Mr.
Zaayer requireerde dan ook tegen
dezen verdachte de doodstraf.
De verdediger, mr. Niessen uit
Rotterdam, bestreed de conclusie
van mr. Zaayer, dat de Ned. land
wacht een Duitsche organisatie
zou zijn. Hij verzocht naar het
geestesvermogen van verdachte
een onderzoek te laten instellen,
daar hij bekend staat als zeer
excentriek, terwijl zoowel aan va
ders- als aan moederszijde imbe-
ciliteit in de familie voorkomt.
De tweede verdachte, welke in
de zaal verscheen, was J- Breed-
veld uit Delft, die terecht stond
wegens het plegen van verraad.
Hij had, zooals uit het getuigen
verhoor kwam vast te staan, ver
schillende Joden en leden van een
organisatie, welke hulp aan Joden
verleende, aan den S.D. of aan een
als N.S.B.'er bekend staanden re
chercheur van politie te Delft uit
geleverd.
De proe.-fiscaal noemde het ver
raad, zooals dit door verd. is ge
pleegd. gluiperig. Het gevolg is
geweest, dat een aantal menschen
den dood is ingejaagd. Op grond
hiervan meende mr. Zaayer, dat
verdachte niet minder dan de
doodstraf heeft verdiend. Boven
dien requireerde hij ontzetting uit
het actieve en passieve kiesrecht.
F. A. van Vliet, nagelheeter uit
Delft, nam vervolgens plaats in de
verdachtenbank. Hem werd ten
laste gelegd, dat hij getracht had
een jongeman er toe te brengen toe
te treden tot de S.S. en dat hij een
ander, die hem landverrader had
genoemd, bij de Duitschers had
aangebracht. Beide daden hadden
geen ernstige gevolgen gehad en
in verband hiermede eischte de
proc.-fiscaal tegen van Vliet een
veel geringere straf dan tegen de
eerste twee verdachten, nl. een ge
vangenisstraf voor den tijd van
Vijf jaar en ontzetting uit het kies
recht en de kiesbaarheid voor het
leven.
De behandeling van de vierde
zaak contra P. Groeneweg, grond
werker te Berkel, werd uitgesteld
tot 4 Sept. a.s. wegens ontbreken
van getuigen.
Als vijfde beklaagde verscheen
J. P Kunz, tuinarbeider te Delft,
die zijn buurman, die naar de En-
gelsche radio luisterde, had verra
den en meer algemeen als verra
der was opgetreflen, voor het hof.
Het door den verdachte geptiegde
verraad heeft geen ernstige gevol
gen gehad, mede als gevolg van de
houding van verdachte, die, zoo
als mr. K. Ph. M. van Rijckevorsel,
de verdediger, naar vdren bracht,
later alles in het werk heeft ge
steld om de gevolgen van zijn ver
raad zoo gering mogelijk te maken.
De proc.-fiscaal eischte in deze
zaak eveneens vijf jaar gevange
nisstraf en ontzegging van het ac
tieve en passieve kiesrecht voor
den tijd van het leven.
In alle zaken zal over veertien
dagen uitspraak worden gedaan.
Omstreeks kwart over twee werd
ie zitting van Vet bijzonder ge
rechtshof te 's-Gravenhage voort
gezet met de behandeling van de
'.aak tegen J. van 'tHof te Delft.
Verdachte werd ten laste gelegd,
dat hij in 1941 een stadgenoot, die
illegale pamfletten verspreidde,
heeft aangebracht. Het gevolg was
dat ook nog anderen in de zaak
betrokken werden en eveneens in
handen van den S.D. vielen.
Verdachte beweerde, dat hij in
een gesprek met den rechercheur
van politie van Rij zonder opzet
het feit had genoemd maar zeker
niet den opzet had gehad aangifte
te doen.
De procureur-fiscaal, mr. Zaayer,
geloofde niet, dat verdachte hier
opzettelijk en met voorbedachten
rade getracht heeft menschen in
handen van den S.D. te spelen. De
rol van den rechercheur van po
litie is zeker te laken. Het gevolg
is intusschen geweest, dat een
medeburger langer dan een half
jaar van zijn vrijheid is beroofd
geweest en derhalve eischte mr.
Zaayer een gevangenisstraf voor
den tijd van eén jaar en ontzegging
van het actieve en passievé kies
recht voor den tijd van 10 jaar.
J. C. van den Ende, fabrieks
arbeider te Delft, nam vervolgens
in de verdachtenbank plaats. Zijn
dagvaardig vermeldde het verra
den van medearbeiders, die een
pamflet, waarin tot staking werd
aangespoord, in hun bezit hadden
gehad. Het gevolg van zijn ver
raad was, dat sommige van de ge
arresteerden vier jaar in gevan
genisschap hadden doorgebracht.
De verdachte ontkende het hem
ten laste gelegde. Hij was even
eens in de pamflettenaffaire be
trokken geweest en gearresteerd.
De procureur fiscaal meende,
dat uit het getuigenverhoor de
schuld van verdachte is komen
vast te staan. Vier jaar hebben
twee menschen door zijn schuld
gevangen gezeten en op grond
hiervan eischte hij acht jaar gevan
genisstraf en ontzegging van het
actief en passief kiesrecht.
De verdediger, mr. J. A. M. van
Staay verzocht vrijspraak, subs,
een lichte straf.
Als laatste verdachte van dezen
eersten zittingsdag was opgeroepen
de agent van politie K Vermeulen
uit Katwijk. Deze Vermeulen had,
toen op het raadhuis van Katwijk,
waar de distributiebescheiden va
ren ondergebracht, door een aantal
ondergrondsche strijders een over
val werd gepleegd in plaats van
dien overval voortgang te doen heb
ben. dezen belemmerd en verijdeld
en daarbij een van de deelnemers,
P. Maaskant, doodgeschoten.
Mr. W. J. Wolderingh van der
Hoop, burgemeester van Katwijk
als getuige gehoord, verklaarde, dat
het distributiekantoor van Katwijk
maandelijks een vaste bijdrage
aan bonnen aan de ondergrondsche
gaf. Instructies van Nederlandsche
zijde in geva] van een overval wa
ren nooit gegeven.
Toen de behandeling zoover ge
vorderd was trok het Hof zich in
raadzaal terug. Na een kort beraad,
maakte de president bekend, dat
het Hof besloten had de zaak tot
een nader onderzoek terug te wij
zen naar een rechtercommissaris
en voor onbepaalden tijd te schor
sen. Hiermede was de zitting afge-
loopen
De katholieke onderteekenaars
van den oproep der Ned. Volks-
bew. verzoeken opname van de
volgende verklaring:
..Overtuigd van de noodzakelijk
heid. in dit tijdsgewricht van een
fundamenteele vernieuwing van
ons volksleven, ook in zijn staat
kundigen sector, hebben wij den
arbeid der Ned. Volksbew. mede
aangevat.
Wij zuilen dezen arbeid onver
zwakt voortzetten, vooral nu de
leiding der Ned. Volksbew. in for-
meelen zin het gesprek met de
leidingen van die politieke partijen
welke feitelijk en wezenlijk 'het
personalistisch socialisme na staan,
aan de orde h«eft gesteld.
Onder deze politieke partijen
rekenen wij bij uitstek de Katho
lieke Staatspartij.
Wij koesteren groote waardee
ring voor de houding van open
heid. voor het vernieuwingsstreven
en bereidheid tot overleg, die de
leiding der Staatspartij getoond
heeft in de stichting van het lan
delijke ..centrum voor staatkundige
vorming".
Wij meenen. dat deze daad met
vertrouwen moet worden beant
woord.
De ..verjonging en vernieuwing",
die de Staatspartij beoogt, zal al
leen dan kunnen voldoen aan den
eisch van dit oogenblik, als de
discussie in het vormingscentrum
in de eerste plaats ruimte biedt
voor de behandeling van wat aan
ons. en met ons aan tal van Katho
lieken, als fundamenteel-noodzake-
lijke en opbouwende hervorming
voor oogen staat.
Om dit te bevorderen stellen wij
ons voor in positieven zin zoo
krachtig mogelijk deel te nemen
aan de gedachtenwisseling in h
„centrum voor staatkundige vor
ming".
Wij wekken onze geestverwanten
op hetzelfde te doen."
POLITIEKE GEVANGENEN
NAAR DUITSCHE KAMPEN?
In verband met het feit, dat in
de noodgevangenis voor politieke
gevangenen de opeenhooping ge
vaar voor besmetting meebrengt,
vooral nu zich betrekkelijk veel
gevallen van schurft, diphtherie,
typhus en open t.b.c. hebben voor
gedaan. worden er met de geal
lieerden besprekingen gevoerd
over het in gebruik nemen van
vroegere Duitsche concentratie
kampen in Westfalen en het Rijn
land.
IN ZEE VERDRONKEN
Bij het zwemmen in zee, ter
hoogte van het Zuider havenhoofd
te Scheveningen, is de 12-jarige
J. van der Zwan, wonende in de
Vechtstraat, door den sterken
stroom afgedreven en verdronken.
Zijn vriendje, dat ook ir. levens
gevaar verkeerde, kon gered
w-orden.
JENEVER
IN PLAATS VAN
MELK
Rechercheurs hebben te Leid-
-chendam in een melkwinkel een
■landestiene jeneverstokerij ont-
lekt. De geheele installatie werd
n beslag genomen.
De waarnemend Secretaris-Gene
raal van het Departement van Fi
nanciën heeft ter algemeene ken
nis gebracht een overzicht van de
Nederlandsche Staatsschuld per 31
December 1944.
Volgens deze cijfers gepubliceerd
in de Nederlandsche Staatscou
rant bedroeg op 31 December
1944 de totale geconsolideerde
schuld 5,879,491,300 (vorig jaar
f 5,662,000,000). De aflossing op deze
schuld beliep in 1944 249,888,800.
Gedurende den oorlog is onze
geconsolideerde staatsschuld dus
belangrijk gestegen, zooals uit on
derstaande cijfers blijkt:
Overzicht der Nederlandsche
Staatsschuld
Per Geconsol. Vlottende
lJan. schuld schuld Totaal
(in duizenden guldens)
3,211,795 774,834 3,986,629
3,140.000 1,078,563 4,218,553
3,587,000 1,742,000 5,329 000
4,463,000 2,394,000 6,857 000
5,331,000 3,177,000 8,500 000
5,622.000 4,180,000 9,842 000
1939
1940
1941
1942
1943
1944
1945
5,879,000 6,843,000* 12,722,000
Raming.
De, geconsolideerde schuld ls in
de oorlogsjaren bijna verdubbeld
terwijl de vlottende schuld met bij
na 900 pet. steeg. De totale schul
denlast is sedert 1939 in ronde cij
fers toegenomen van 3,9 milliard
tot 12,7 milliard. Daarnaast moet
echter nog rekening worden ge-
houden met de 4,5 milliard „sa
mengebalde koopkracht" bij de
Nederlandsche Bank.
Deze markenvordering is ont
staan door zgn. „export" van goe
deren en fondsen naar Duitschland
gedurende de oorlogsjaren, door
financiering van loonbetalingen
van gedwongen in Duitschland te
werkgestelde arbeiders etc. De Ne
derlandsche Staat zal deze vorde-
ring van de Nederlandsche Bank
dienen over te nemen, zoodat op
deze wijze onze staatsschuld feite-
jyknog met 4% milliard tot
17.3 milliard zal toenemen, een
stijging ten opzichte van 1939 met
ruim 400 pet.
Voegt men hier nog aan toe de
groote verplichtingen, welke de
staat zal krijgen gedurende de
periode van wederopbouw, door
extra credietverleening aan ge
troffen en stilgelegde bedrijven,
door uitkeeringen aan oorlogs
slachtoffers, door ondersteuningen
aan de achtergeblevenen van de
gesneuvelden ter land, ter zee
en in de lucht, door financie
ring van onzen strijd tot be
vrijding van Indonesië. Enorme
bedragen zullen hiermede gemoeid
zijn. als men bedenkt dat momen
teel alleen op de ingevoerde le
vensmiddelen jaarlijks 575 mil
joen wordt bijgepast.
Het is duidelijk, dat de schul
denlast van het rijk ook in de ko
mende jaren nog enorm verzwaard
zal worden, waardoor de aflossin
gen en rentebetalingen jaarlijks
een enorm deel van ons volksin
komen zullen gaan opeischen
Ons budget is dientengevolge wel
extra uit het evenwicht geslagen
zoodat er heel wat voor noodig zai
zijn om tot een sluitende begroo-
keeren weder te kunnen terug-
Wil echter de saneering van het
k" een succes worden, dan zal de
gulden, indien deze weder „gaaf'
genoemd kan worden, ook „gaaf"
dienen te blijven. Als onze regee
ring er in slaagt de zwevende
Koopkracht af te roomen, dan moet
-voor worden gezorgd dat er
ontstaa7UWe zwevende koopkracht
In het plaatsje Margraten, gelegen
aan den f raaien verkeersweg Maas-
tricht-Gulpen-Vaals, ligt op een pla-
groot Amerikaansch kerkhof.
Midden in een typisch Limburgsch
/fH?sc p.' ,met weilanden, boomgaar-
rie" akïer?' liggen hier meer dan
WdaU'Znnd- Amerikaansche soldaten
begraven, die hun leven hebben gege
ven voor de bevrijding van West-
Europa.
Het is een ontroerend gezicht op
dezen uitgestrekten doodenakker
waar een reusachtige Amerikaansche
vlag halfstok wappert; de duizenden
en nog eens duizenden witte kruisen
van de symmetrisch aangelegde graven,
te zien. Dag in-dag uit zijn vele han
den bezig, de laatste rustplaats van
hen. die ook voor Nederlands vrij
heid vielen, te onderhouden. Het
kerkhof wordt nog steeds uitgebreid
aangezien alle in Duitschland gesneu
velde Amerikanen naar hier worden
overgebracht.
Van Nederlandsche zijde is reeds
net denkbeeld geopperd, de ver-zorging
der graven door Nederlandsche fami
lies, volgens een adoptatiesysteem, te
doen plaats hebben. Aan de nabe
staan d'en van de betrokken gesneu
velden zou dan worden medegedeeld
w'e de verzorging van een bepaald
graf op zich heeft genomen, Verder
worden plannen uitgewerkt voor het
oprichten van een monument op het
kerkhof. Dit zal een grootsch bouw
werk moeten worden, anders is het
gevaar aanwezig, dat het monument,
gezien de grootte van het kerkhof,
ken in h€t niet dr€igt le zin'
Het ligt in de bedoeling, het dicht
bijgelegen vliegveld te Beek dusdanig
te vergrooten, dat vliegtuigen uit
Amerika hier kunnen landen, ten
einde aan de nabestaanden de moge
lijkheid te geven, het kerkhof te Mar
graten gemakkelijk te bezoeken.
CONTROLE OP MINDERJARIGE
MEISJES.
In nauwe samenwerking met de
Canadeesche politie, die personeel en
een auto hiervoor heeft beschikbaar
gesteld, houdt de zedenpolitie te Am-
sterdam thans geregeld strenge con-
trole in hotels, café's en parken ter
bëscherming van de vrouwelijke
jeugd De eigenaar van een hotel of
pension, waar een minderjarig meisje
wordt aangetroffen, krijgt een ern
stige waarschuwing Bij herhaling
kan zijn zaak worden gesloten. De
minderjarige meisjes worden door de
politie meegenomen na,ar liet bureau,
waar zij door haar ouders kunnen
worden afgehaald. Den volgenden
dag kunnen de meisjes haar per
soonsbewijs terughalen en moeten
zij zich zoo noodig medisch laten
onderzoeken.
(Van onzen parlementairen redacteur)
Wie *s avonds laat langs den
donkeren Hofvijver loopt en over
het stille water heen het fraaie
silhouet beschouwt van het oude
Gravenverblijf, van de Binnenhof
gebouwen, waar de torentjes van
de Ridderzaal zoo prachtig boven
uit steken: wie hier op een van
de banken van het middenplant
soen mediteert over het centrum
van de Landsregeering, dat hier
vóór hem ligt, vindt tien tegen
één in dit geheel ven donkere rust
nog enkele ramen verlicht: de
ramen van het Torentje. Het
Torentje, dat heelemaal in het
water staat, los van de eigenlijke
Binnenhofgebouwen en toch har
monisch ermee verbonden. Het To
rentje, waar eenmaal ,,de jonge
Ruijs" zijn naam aan verbond en
dat. nu weer door een jong, katho
liek minister wordt bezet. Een
jong minister, die weet wat hij
wil en die wil wat hij weet, dat
goecf is voor het vaderland. Die
heel den dag en een deel van den
nacht doorwerkt aan de uiterst
moeilijke taak van den wederop
bouw van het bestuursapparaat in
ons vaderland. Vanuit dit kleine
lichtende torentje zal straks het
licht weer worden ontstoken in al
die donkere gebouwen van het
oude Binnenhof.
Volledig herstel der democra
tie, daar is inderdaad mijn streven en
dat van heel de regeering op gericht,
doch dat herstel is moeilijk. Daarbij
staan allerlei dingen in den weg, die
'•-slechts met groote moeite overwon
nen kunnen worden.
Verkiezingen.
U doelt op de technische moei
lijkheden van een verkiezing, Excel
lentie?
De technische moeilijkheden zijn
inderdaad belangrijk, doch er wordt
op het oogenblik hard gewerkt aan de
overwinning ervan. Wij zijn druk
bezig met de reconstructie van de be
volkingsregisters en al wat daarmee
samenhangt. Gezien echter den dé-
plorabelen toestand, waarin de bevol
kingsregisters zich in vele gemeenten
bevinden, zal met deze reconstructie
nog zeker geruime tijd gemoeid zijn.
Er wordt echter alles op gezet, even-
tueele verkiezingen technisch op den
kortsten termijn voorjaar 1946
mogelijk te maken. Men lieeft mij wel
het denkbeeld aan cfe hand gedaan
noodverkiezingen te houden aan de
hand van de tweede stamkaart of
de persoonsbewijzen, doch ik acht
dit geen reëele oplossing. Er zijn
tijdens de bezetting zooveel valsche
exemplaren van deze documenten in
omloop gebracht en zooveel duplica
ten, dat een verkiezing, daarop geba
seerd, afgezien nog van verdere tech
nische bezwaren, onvoldoende waar
borgen van zuiverheid kan bieden
Bovendien zou het voorbereiden van
zoo'n „nood "-verkiezing eveneens
enkele maanden vergen Beoogt men
met dergelijke verkiezingen dus een
snel bijeenkomen van een noodparle
ment, dan bereikt men zijn doel niet.
U wilt dus snel een noodparle
ment?
Zoo snel mogelijk, ja. Het
gemis aan een volksvertegen
woordiging, tegenover welke men
zijn beleid kan openleggen en
waarin men zijn opvattingen kan
toetsen aan hetgeen leeft onder
het volk, wordt door de leden van
het kabinet pijnlijk gevoeld.
Doch langs den weg van do verkie
zingen kan een dergelijke volksverte
genwoordiging ook om andere dan
technische redenen nog niet tot stand
komen.
U bedoelt?
Nog niet verkiezingsrijp.
Ik bedoel, dat wij voor de ver
kiezingen nog niet rijp zijn Stelt U
zich den "toestand van ons land eens
even voor oogen. Toen de oorlog uit
brak. verkeerde ons partijwezen reeds
in een overgangstoestand. Overal
waren nieuwe gedachten bezig zich
baan te breken, gedachten aan nieuwe
organisatie-vormen. gedachten aan
nieuwe mogelijkheden van samenwer
king. Ook bij de besten leefde de
overtuiging, diat het zóó niet langer
ging.
Doch het feit is onmiskenbaar,
dat ons volk, iets anders willead
dan in het verleden, nieuwe vor
men van blijvende waarde wel
zoekt maar nog niet heeft ge
vonden. Zoolang dit niet het ge
val is, acht ik het niet-verani-
antwoord om verkiezingen over
dit volk te laten heengaan en het
te dwingen tot het doen van een
uitspraak. Er dient zooals mi
nister-president Schermerhorn in
zün radiotoespraak heeft verklaard
aan het volk gelegenheid te
worden gegeven, zich een denk
beeld te vormen omtrent de vraag
stukken, die thans de politieke
scheidingslijnen bepalen. Eerst
daarna kan een juist beeld ver
kregen worden van de in de be
volking levende staatkundige in
zichten, hetgeen toch met het
houden eener verkiezing wordt
beoogd. En de ervaringen die men
elders met verkiezingen heeft op
gedaan. versterken mij in die
overtuiging.
Ik hoop echter, dat ons volk den
vorm van zijn staatkundige organisa
tie spoedig vindt en dat velen, die
zich in het verleden onttrokken aan
hun plicht om hun plaats in het staat-
kundig leven in te nemen, thans be
reid zullen zijn een werkzaam aandeel
daarin te nemen.
Het noodparlement.
Intusschen wilt U dus een nood
parlement?
Op den kortst mogelijken termijn
En in welken vorm?
In het kiezen van den vorm ben
ik niet. meer vrij. De thans gekozen
vorm heeft den grondslag gevormd
van de besprekingen tijdens de kabi
netsformatie en te dien opzichte is
overeenstemming bereikt. U hebt ge
zien. dat de zuiveringscommissie haar
arbeicf reeds heeft aangevangen. Een
Koninklijk Besluit tot bijeenroeping
van de tijdelijke Staten-Generaal
dat zijn de oude Kamers na het vol
trekken van de zuivering ligt ge
reed en aan deze tijdelijke Staten-
Generaal zal een ontwerp tot instel
ling van een voorloopige Staten-Gene-
raal dat is een noodparlement
worden voorgelegd. Ik hoop. dat de
tijdelijke Staten-Generaal nog' tegen
het einde van deze of uiterlijk in het
begin van de volgende maand bijeen
zullen komen en het ontwerp van het
noodparlement in behandeling zullen
kunnen nemen.
Ik ben er mij volkomen van bewust,
dat andere nood-oplossingen mogelijk
rijn. Ik beweer niet, dat dit de beste
oplossing is, maar het is tenminste
een oplossing, die het parlement spoe_
dig weer in functie brengt en recht
doet aan den noodtoestand, waarin
wij zijn geraakt.
Nood recht,.
Noodrecht dus?
Inderdaad. Ik heb de vaste over
tuiging. dat in dit geval een afwijking
van grondwet en wet verantwoord is.
Vooreerst om dia t de noodtoestand,
waarin wij ons bevinden, een volle
dige toepassing onzer constitutioneele
bepalingen te cenenmale uitsluit.
Verlenging van den zittingsduur, en
zuivering van de Staten-Generaal. dat
zijn in wezen evenzeer afwijkingen
van de grondwet. Wie de grondwet
naar de letter wil toepassen, komt
nooit uit de moeilijkheden.
Zoo'n toepassing naar de letter
van de grondwet, daar kan ik mij
zeker onder de hnidïge om
standigheden niet mee vereeni
gen. Ik ben van oordeel, dat wjj
moeten handelen naar den geest
der constitutie. De grondwet werd
in een anderen tijd en met een
heel anderen achtergrond geschre
ven. Het kan de bedoeling nooit
ziin geweest om den wetgever in
een zoo totaal veranderden en ab-
normalen liid aan c,e letter van
haar formuleeringen te houden.
Het was den grondwetgever te
doen om de vorming van een col
lege dat het vertrouwen van het
volk bezit Naar best vermogen
wordt nu getracht om met de
middelen, waarover wij op het
oogenblik beschikken en die wtf
kunnen gebruiken, in de gegeven
situatie tot de samenstelling van
zoo'n college te geraken en ik ben
ervan overtuigd dat daarmee in
den geest van de grondwet wordt
gehandeld en dus ook aan de
vo jrwaarde van goed noodrecht
wordt voldaan.
