THE BATTLE OF LEEUWENHORST
I
Politieke vraaggesprekken
Dr. Ir. Groofhoff over de moeilijkheden
in de mijnstreek
De vertrouwenscrisis
H.M. de Koningin
Condoleert Limburg met
den dood van P. Bleys
Een eereplicht
N.S.B.-ERS BOUWEN EIGEN KAMPEN
„Wij kunnen de menschen niet als ratten
laten sterven"
De positie der bewakers
«rrWOrde,nen- Dit dubbele
karakter van de mterneering stelt
aan de mannen, wier taak het is
de gedetineerden te bewaken en
her op te voeden, zeer hooge ei-
schen. En bij het zeer hooge aantal
mannen en vrouwen liggen deze
wel op de eerste plaats bij de
huisvesting.
WEERBERICHT
Buitenlandsche Kroniek
Britsche democratie
Goed voorbeeld
Uitg. v d. Maasbode-
Stichting, R'dam. post
giro 9095, postbus 723.
Tijd. adressen. R'dam,
Witte de Withstr. 73,
Tel. 27440; A'dam. N.Z.
Voorburgwal 796. Tel.
31945; Haag, Parkstr. 25.
Tel. 116220 Drukker:
Nieuwe Rotterdamsche
Courant N-V.
DE MAASBODE
ZATERDAG 25 AUG IMS JOHAN KUUPERS, Directeur - Mgr. Dr. 3. WITLOX, Hoofdredacteur 77ste JAARGANG No. 28758
Abonnementsprijs bij
vooruitbetaling f 5.25
per kwartaal, 1.85 per
maand. Losse nummers
10 cents.
Advertentlën 0.50 per
m.m. Ingezonden Mede-
deelingen dubbel tarief.
UI (Slot).
(Van onzen parlementairen redacteur)
Maar komen, zoo vroegen wij
verder, de directies nu ook aan de
gerechtvaardigde verlangens der mijn
werkers tegemoet?
De mijndirecties zijn graag be
reid aan alle gerechtvaardigde ver
langens tegemoet te komen. Maar U
moet één ding goed. begrijpen: dat
kunnen zij niet alleen, daar hebben
zij de hulp van de regeering absoluut
bij noodig. De regeering immers is de
eenige. die binnen de grenzen van
het mogelijke, zorg kan dragen, dat
de arbeiders voor hun loon tenminste
iets kunnen koopen, zoodat het zin
heeft te werken voor loon en harder
te werken voor méér loon.
Nu heeft het Beheer der Nederland-
sche steenkolenmijnen o.m. deze op
lossing gevonden. Er is, zooals U mis
schien gehoord hebt, een Stichting
voor de Voorziening van den Mijn
werker" in het leven geroepen. Deze
stichting verwerft met steun van Re
geering en Rijksbureaux bepaalde
goederen schoenen, kleeding, fiets
banden. potten en pannen en meer
dergelijke onmisbare voorwerpen voor
het huishouden van den mijnwerker.
De mijnwerker krijgt gewoon zijn
loon uitbetaald, maar voor een deel
van dat loon, voor dat deel, dat hij
normaal niet kan besteden en dat wij
op 20 pet. van het loon schatten,
krijgt hij bovendien een aantal pun
ten, die hem het recht geven in de
daarvoor aangewezen winkels de goe
deren van de stichting te koopen.
Deze punten zeggen niets anders
dan dat de man, die daarmee komt,
het geld, dat hij besteden wil, in
de mijn heeft verdiend en daarom
recht heeft op een speciale voorzie
ning van zijn gezin.
Een dergelijke regeling acht ik
vodstrekt niet onbillijk. De men-
schen uit de groote steden zijn
met al hun textiel en met hun
potten en pannen en al wat zij
maar missen konden naar de boe
ren gegaan om ze te ruilen voor
levensmiddelen. De boeren, dat
is 22 pet. van onze bevolking,
hebben het krachtens hun positie
ais leveranciers van het meest
noodzakelijke niet slecht gehad,
waarom zouden de mijnwerkers,
die 2 pet. van onze bevolking:
uitmaken en die datgene voort
brengen. zonder hetwelk geen
enkele industrie aan het draaien
kan gaan, niet eenige voorreek-
ten mogen genieten? Zonder dat
komen wij nooit uit den vicieu-
zen cirkel.
Het transport van onzemijnwerkers
naar en van de mijn. alsook de toe
stand van wegen en fietspaden ziln
eveneens vraagstukken, eïie ons voort
durend bezig houden. Op dit gebied
is reeds veel gebeurd. Het streven
om het miinwerkersvervoer dat
vaak over tamelijk groote afstan-
den geschiedt vóór den aanvang
van den winter geheel door bussen
te doen geschieden, heeft reeds goede
resultaten opg>eGeverd. En op vele
plaatsen is men nu bezig onze in en
na den oorlog deerlijk gehavende
wegen te herstellen. Ook de uitbrei
ding van de ontspanningsgelegenhe
den voor onze mijnwerkers en hun
gezinnen heeft onze voortdurende
aandacht.
Zoo is er het een en ander voor
onze menschen gedaan. De arbeiders
hebben echter een wantrouwen
tegenover alles, wat van den kant
der directies komt. Wil ons bedrijf
weer tot bloei komen, dan moet er
weer behoorlijk worden gewerkt
Daar is ieder het over eens. ook de
mijnwerker Maar het minste of ge
ringste dat de directies in die rich-
ïine ondernemen, maakt de arbeiders
kopschuw, onmiddellijk zien zij /weer
het snookbeeld van het jacht- en
iaassvsteem van vóór den oorlog voor
jaagsy De vakorganisaties van
beambten 'en arbeiders en de direc-
tilt™ ebben echter gegarandeerd, dat
zii geen jaag- en jacht-systeem op de
mijnen zullen dulden en gezamenlijk
hebben zij dat op de bedrijven be
kend gemaakt. Vergeet niet, dat ik
mijn post heb aanvaard in de over
tuiging daarmede het belang van de
gemeenschap te dienen. Uit
gingen van solidariteit dus, niet met
mijn mede-directeuren in de eerste
plaats maar met mijn geheele P??"
soneel en niet het minst met mijn
arbeiders. Ik ben er stellig van over
tuigd. dat wij de moeilijkheden van
de toekomst alleen kunnen overwin
nen door deze solidariteit, die in
wezen gebaseerd is op de christelijke
gedachte.
Al sprekend is de heer Groothof!
opgestaan en wandelt door zijn park.
Wie zijn menschen niet vertrouwen
wil, moet nooit aan de directie van
een mijn komen zitten. Indien er
gens, dan moet in de mijnen een
geest van vertrouwen tusschen de ar
beiders en de leiding heerschen. Die
gedachte heb ik herhaaldelijk uitge
sproken. Ik gooi het zaad uit en ik
heb het vertrouwen, dat het opschiet.
Ik weet. dat er uit voortkomt, wat
ik gezaaid heb. Men mag aan de
eerste stekjes twijfelen zooveel men
wil. ik weet wat ik heb geplant en
dat zal uitkomen. Daarom zal ook in
de mijnen uiteindelijk het vertrouwen
terugkeeren.
U ziet hier het dal voor U liggen,
met die bergen op den achtergrond.
Wat is een leven zonder achtergrond!
Ik heb U gezegd wat mij beweegt. Ik
wi'l den geest van vertrouwen en ik
zal hem herstellen. Dat is myn
Battle of Leeuwenhorst."
H. M. de Koningin heeft in ver
band met het overlijden van majoor
Pater L. A. Bleijs het volgende
telegram gezonden aan het gewest
Limburg van de G.O.I.W.:
„Met groot leedwezen nam ik
kennis van het ongeluk met doo-
delijken afloop, dat Pater Bleijs
getroffen heeft. Ik gedenk dank
baar het groote aandeel dat hij in
het verze! in Limburg heeft gehad
en de wijze, waarop hij zijn vele
talenten heeft dienstbaar gemaakt
aan de belangen van het vaderland.
Ik houd mij overtuigd, dat zijn
medewerkers en de mannen van
de binnenlandsche strijdkrachten
met mij zijn nagedachtenis in dank
bare herinnering zullen houden."
Hr. M.'s onderzeeboot „Zwaard-
visch" keerde vanmiddag van Rotter,
dam naar Engeland terug.
Vertrouwen.
Het is niet de eerste keer, dat
ik daarover mijn gedachten uitspreek.
Lang vóór den oorlog heb ik voor
mijn personeel voordrachten gehou
den. waarin ik op deze zaken neb
gewezen. Een régime van angst voor
zijn meerdere en van wantrouwen
tegenover zijn ondergeschikte heb ik
t genoemd. Vooral in een
bedrijf als het kolenmijnbedrijf, waar
de geest van cïen troep, de thans zoo
veel besproken team-spirit, zoo'n
uitermate belangrijke rol speelt, omdat
de leiding er zelfs technisch gespro
ken niets kan doen, wanneer zij geen
in den arbeider. Zij
r? rMniet overal achter
na loopen. De mijnwerker zit alleen
op zijn verren post onder den grond.
Prinses Juliana en prins Bemhard aan boord van den lichten
kruiser Bellona ie Rotterdam. (Foto H. v. Langelaar.)
De komende week zal met recht
een nationale zijn. Dan immers
organiseert de Stichting 1940—'45
landelijk een .inzameling voor de
slachtoffers van onzen vrijheids
strijd. Deze actie, waaraan tevens
een herdenking van de gevallenen
wordt verbonden, zal door Prinses
Juliana worden ingeleid met een
radiotoespraak morgenmiddag om
half een. Op Koninginnedag zal
minister Schermerhorn eveneens
voor de microfoon spreken.
Onder degenen, die meer dan de
meesten onzer tol betalen moesten op
den verbindingsweg naar Nedec-land's
toekomst, verkeeren de voormalige
illegale werkers in een heel bijzon
dere positie. Zij leverden bij den
vrijheidsstrijd een bijdragen, waarvan
voldoende bekend is, hoe belangrijk
zij geacht moet worden. Daarbij zijn
veel slachtoffers, gevallen, doch zon
der dat de overlevenden zich lieten
ontmoedigen, werden de gelederen
voortdurend aangevuld. Thans, nu wij
het totaal der verliezen eenigszins
kunnen overzien, blijken deze maar
al te groot. Weduwen en wezen bleven
achter, vele woningen werden ge
plunderd, in brand gesioken, talloozen
kwamen om in gevangenissen en con
centratiekampen, en van hen, die
terugkeerden, is menigeen deerlijk ge
havend naar lichaam en ziel. Voor
hen allen., nabestaanden van omgeko
men strijders en noodlijdende of zieke
oud-illegalen, moet gezorgd worden.
Dit is in de eerste plaats een plicht
van de Overheid, maar tevens van het
geheele Nederlandsche volk.
Er zijn allerlei stichtingen en in
stellingen in het leven geroepen om
de verzorging der nabestaanden van
oud-illegale strijders en de nazorg
voor hen, die hulp noodig hebben
ter hand te nemen. De illegaliteit
zelve heeft al die instellingen willen
bundelen in één groot lichaam, de
„Stichting 1940*4o". Op deze wijze
kan het geheele werk geordend wor
den, in het gansche land.
Op dit gebied een voorbeeld stel-
lende, heeft H.M. de. Koningin reeds
een paar maanden geleden aan de
Stichting een bedrag van 500.000.—
geschonken, en vele particulieren
hebben zich eveneens met gulle hand
gekweten van den eereplicht.
In de week rondom onzen eersten
Koninginnedag in de bevrijding is het
zeker de meest gepaste gelegenheid,
onze nationale gevoelens metterdaad
te toonen door een milde gift aan hen.
die tijdens deze dagen een bijdrage
zullen vragen, niet als een aalmoes
met als een offer der liefdadigheid'
maar als een daad van eenvoudige
rechtvaardigheid.
Ten bate van de Stichting zal het
Rotterdamsch PhOh. Orkest Donder
dagavond een concert geven in, de
Konmginnekerk te Rotterdam.
Het blijft een triest gezicht zoo
vele mannen en vrouwen, die in
den oorlogstijd door positieve
daden of door hun lidmaatschap
van de N.S.B. de zijde van den
barbaarschen overweldiger hadden
gekozen, in kampen bijeen te zien.
Zij waren eens landgenooten, nu
zijn zij, volkomen terecht, uitge-
stootenen uit onze Nederlandsche
samenleving. Zij hebben hun land
verraden, zij ontvangen nu hun
gerechte straf.
Deze bestraffing draagt in wezen
in zooverre de gedetineerden
niet wegens ernstige misdaden voor
het bijzondere gerechtshof zullen
komen het karakter van een
maatregel ter bescherming van de
veiligheid van den staat, en ander
zijds van reclasseering van de
„De winter nadert snel, en wij
zijn geen Duitsche barbaren; we
kunnen, als het koude jaargetij er
is. deze menschen toch niet als
ratten laten sterven", zeide gisteren
een der bewakers ons, toen Rot
terdamsche journalisten een be
zoek aan de in aanbouw zijnde in-
terneeringskampen voor N.S.B.-ers
te Vlaardingen en te Hoek van
Holland brachten. Verreweg de
meesten van het bewakend perso
neel hebben de Duitsche concen
tratiekampen vaak gedurende lan
gen tijd van binnen gezien. Maar
zij zijn niet van wraak vervuld,
verre vandaar. Wel eischen zij
strenge gerechtigheid, echter ge-
ïykheicf d°°r mannehjke mensche-
,„JWee, maanden geleden hadden
Jfreeds een bezoek gebracht aan
net kamp te Vlaardingen: het was
toen nog slechts een kamp in plan
nen, op papier; toen werd de op
merking gemaakt, dat, vooral bij de
schaarschte aan materiaal, het on
mogelijk zou zijn vóór den winter
klaar te komen. Maar in die twee
maanden is hard gewerkt, door de
bewakers en ook door dé N.S.B.-
ers. door de laatsten waarschijnlijk
niet met graagte, want wie werkt
er met lust aan zijn eigen gevange
nis; maar zij moeten. En er is
bereikt, wat ieder voor onmogelijk
hield: te Vlaardingen is het kamp
reeds nu bewoonbaar; er verblij
ven 623 geïnterneerden, o.w. 159
vrouwen. Aanvankelijk werd het
kamp genoemd „de ijzeren vuist",
maar nu spreekt men alleen nog
van „de vergulden hand".
De commandant en de onder
commandant, die ons welwillend
rondleidden, deelden mede, dat de
stemming in het kamp goed was,
en dat de gezondheidstoestand
redelijk genoemd kon worden, hoe
wel er op het oogenblik een klein
aantal dysenterie-patiënten was
(een dertigtal tamelijk lichte ge
vallen). De mannen bouwen aan
hun gevangenis, de vrouwen gaan
vaak op corvée, of werken in de
eigen wasscherij of in de naai
Kamers.
Toen we Vlaardingen verlieten,
gmgen we heen met den diepen
indruk, dat hier, niettegenstaande
bijna onoverwinnelijke moeilijk
heden, goed, prachtig werk is ver-
riv. i--imet,a,1Ieen voor een men-
schelijke behandeling van de ge
ïnterneerde N.S.B.-ers, maar ook
voor de toekomst. Want het ligt in
de bedoeling dit kamp. als het als
gevangenis heeft uitgediend, aan
het Departement van Sociale zaken
vp"f Jeugdwerkover te dragen.
Te Hoek van Holland wordt ook
hard en hard gewerkt. Men kon er
P,as v,eel later beginnen dan te
Vlaardingen, en het terrein, Vianda
was een grenzenlooze ruïne nadat
de Duitschers er matelooze vernie-
lingen hadden 3cingericht, geholpen
door een ontploffing aan boord "an
een munitieschip einde 1944. Voor
het herstel was er weinig materia al
„geen plank en geen spijker voor
de intemeeringskampen", werd
officieel in Den Haag gezegd. Maar
de leiders lieten den moed niet
zakken. Het zijn kerels, die
bouwers, mannen uit één stuk, en
wat zij reeds gepresteerd hebben,
geeft de zekerheid, dat zij hun dool
zullen bereiken: vóór den winter
klaar komen.
Men begon half Juni met 100 ge
detineerden, nu zijn er 976; de be
doeling is dit cijfer tot 3000
eventueel tot 4500 op te voeren-'
alleen mannen. Onder de tegen
woordige „gasten" hoorden we Ver
melden oud-burgemeester Miilier,
Dijkhuis, Hannema, en cfe onder-
nemers Nederveen, die nu hun
„talenten aan iets beters kunnen
besteden dan aan het bouwen van
Duitsche versterkingen.
Te Hoek van Holland zijn nog 27
hongeroedeemgevallen, ofschoon de-
voeding er, evenals te Vlaardingen
zeer redelijk is. Men haalt de 1800
colorieën, voor zwaren arbeid
worden toeslagen gegeven. We
waren in de gelegenheid het menu
van den dag, soep, te proeven; zij
was werkelijk smakelijk, ofschoon
geheel zonder zout. Voor de 976
gedetineerden waren in deze soep
verwerkt: 350 kg aardappelen, 150
kg groenten, 120 kg peulvruchten,
31 literblikken vleesch, 62 kg vet
en 51 kg margarine; daarvan kan
een voedzame soep worden ge
maakt. Daarboven krijgen de man
nen nog minstens 300 gram gewoon
brood per dag. Het is samen prac-
tisch het rantsoen van de Neder
landers.
Op onzen tocht interesseerden
we ons bijzonder voor het lot dei
bewakers. Hun taak is zeer ver
antwoordelijk; hun werk zeer
zwaar; hun verblijf, ver van de
bewoonde wereld, eenzaam. Gezien
deze omstandigheden moeten we
zeggen, dat hun positie lang niet
is, wat we hadden mogen ver
wachten. De salarieering is onvol
doende, maar vooral er heerscht
groot gebrek aan schoeisel er.
rubberschoenen, aan kleeding; één
overall, die 's Zaterdagsavonds
gauw moet worden gewasschen om
Zondags weer netjes te verschij
nen. Kan er nu werkelijk voor deze
verdienstelijke mannen niet beter
worden gezorgd? Zeker zou niet
mogen voorkomen, wat te Vlaar
dingen het geval is, dat het mid
dageten der geïnterneerden, in
eigen keuken bereid, beter is dan
dat van de bewakers, die zich tot
de centrale keuken moeten wenden.
Voor de geestelijke Verzorging
der gedetineerden wordt goed ge
zorgd, er zijn of 'komen karop-
aalmoezeniers en kampdominees.
En straks zullen er zorgvuldig uit
gekozen bibliotheken komen
bijbel en kerkboek is toch wel een
te kleine keuze en gelegenheid
om naar bepaalde radio-uitzen
dingen te luisteren. Dan pas kan
voor goed worden begonnen aan
bet belangrijke werk der reclas
seering, opdat de gedetineerde
mannen en vrouwen gesaneerd in
de samenleving kunnen terug
keeren. Eerst als men zoover is,
is het moeizame werk werkelijk
voltooid.
(Medegedeeld door het Kon. Ned,
Met. Instituut).
Geldig van Zaterdagavond tot Zon
dagavond: Zwaar bewolkt, met
tijdelijke opklaringen, plaatselijk nog
een enkele Regenbui, matige Weste
lijke wind, iets warmer.
Waarnemingen te Rotterdam van
hedenmorgen 11.30 uur:
Barometerstand: 759.7 m.m. Wind
richting: West, kracht 5. Temperatuur:
18.2 Celsius. Weersgesteldheid: betrok
ken. Maximum-temperatuur ((voor
gekomen tusschen 8 uur gisteren en
8 uur hedenmorgen)17 8 Celsius;
minimum: 15.8 Celsius.
In het pas gekozen Er.gelsche
Lagerhuis heeft de nieuwe labour-
regeering bij monde van Attlee en
Bevin een uiteenzetting van haar
binnen- en buiteniandsche politiek
gegeven. oor de conservatieve op
positie spraken Churchill en Eden
over dezelfde onderwerpen.
Het was een uiterst merkwaardig
schouwspel. Na de meest effectieve
samenwerking gedurende vijf en een
half jaar oorlog waren de partijen
uiteengegaan; er was een verkie
zingscampagne gevoerd, waarin de
gewezen partners elkaar met ora
torische atoombommen bestookten;
en nu stonden zij tegenover elkaar
als regeering en oppositie. Tegen
over elkaar? In volle werkelijkheid
naast elkaar, zeker in de buiten
landsche politiek. Misschien waren
er in deze echt-Engelsche aangele
genheid nuancen in de verschillen
de redevoeringen, maar de groote
lijne liepen volkomen parallel.
Edei 4 de rede van Bevin kun
nen uouden, en niemand zou er
een nieuw geluid in hebben be
speurd.
Het eenige, wat kon opvallen,
was, dat vooral Churchill zich veel
vrijer in zijn critiek op de Euro-
peesche toestanden uitliet dan de
verantwoordelijke regeering het
deed. Ook dit ligt echter geheel in
de lijn, want Bevin moet onderhan
delen, en zou door openlijke uitin
gen in het parlement de kracht van
zijn positie kunnen verzwakken.
Dit gevaar bestaat voor Churchill
niet. niet meer, en daarom kon hij
scherp formuleeren, wat Attlee en
vooral Bevin meer sub rosa ver
meldden.
Churchill toonde zich vooral ver
ontrust over al het geheimzinnige,
dat zich achter „het ijzeren scherm"
voltrok; en hij noemde de landen
waarop hij zinspeelde, met name-
Polen, Hongarije, Tsjecho-Slowakije
en den Balkan. Daar heerschpn
toestanden, waarvan men slechts
kan zeggen, dat de eene dictatuur
door de andere is vervangen, ter
wijl aan het volk de gelegenheid
wordt ontzegd, om zich vrijelijk,
door democratische verkiezingen,
over den regeeringsvorm uit te la
ten, waaronder zij willen leven. En
als er al verkiezingen worden ge
houden, dan worden ze op een dus
danige wijze doorgevoerd, dat de
volkswil niet tot uiting kan komen.
De Engelsche regeering poogt reeds
maatregelen te treffen om de ver
kiezingen in de betrokken landen
op normale wijze te doen plaats
hebben. Griekenland schijnt, zoo
als overigens te verwachten was,
in een geallieerde controle te wil
len toestemmen, maar Bulgarije
weigert een dergelijke controle ab
soluut. Het eene land staat onder
Britschen, het andere onder commu-
nistischen invloed.
Het heeft eigenlijk verrassing ge
wekt, dat de vier Britsche staatslie
den, zij die aan het bewind waren,
en zij die het nu zijn, zoo krachtig
op het verschil tusschen West en
Oost in Europa hebben gewezen;
het bewijst, dat zij inderdaad in de
democratie gelooven. Wat ook
blijkt uit de ronde erkenningen van
Churchill en Eden, dat zij den uit
slag der Britsche verkiezingen zon
der wrok kunnen aanvaarden, wijl
daarin de volkswil tot uiting is ge
komen. En daarom kunnen de twee
partijen ook zoo loyaal, in het be
lang van Engeland en Europa, sa
menwerken. Wellicht is dit typisch
Engelsch, in elk geval legt het ge
tuigenis af van de groote democra
tische rijpheid van het Britsche
volk. dat daarin zijn kracht ge
vonden heeft om de zwaarste be
proevingen van den oorlog te door
staan en te overwinnen.
Het gezamenlijk personeel van
Wilton-Feijenoord heeft besloten ge
durende geruimen tijd na beëindi
ging van het werk vrijwillig eenigen
tijd over te werken met het doel
de navolgende artikelen voor 's-Her-
togenbosch te vervaardigen: ledi
kanten, stoeltjes, gereedschappen en
een groot aantal fluitketels en drink
kroezen.
Dezee goederen zullen t.z.t. ter be
schikking worden gesteld van
Nedertend's Volksherstel, om naar
Den Bosch verzonden te worden^
teneinde daar onder de slachtoffers
Van den oorlog te worden verdeeld»
