RECHT OP- HERSTEL
DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN.
De grondslagen
van onze eischen
GEEN VERKIEZINGEN
VOOR 1946
De „Christiaan Huygens'
HERDENKING VAN
DE GEVALLENEN
Donderdag kranslegging
in de Plantage
Examen hoofdakte
Gelijkheid van
rantsoen
Meer brood en suiker
Voor de rookers
Burgerlijke stand
RESTAURATIE DER GROOTE KERK
Werk von minstens
drie jaren
WEERBERICHT
Scheidsmuur tusschen
koor en schip wordt
gesloopt
HUGO DE GROOT
645 - 28 Aug. - 1945
Eerste landingen
in Japan
Vlooi* nadert Sabang
Canadeezen helpen
spoorwegen
Max Blokzijl voor den
rechter
LFitg. v. cf. Maas
bode-Stichting,
R'ciam Giro 9095
Directeur:
Joh. Kuijpers.
Hoofdred.Mgr.
Dr. J. Witlox.
Alg Redacteur:
H. A. paalvast.
Drukker:
N.R.C N.V.
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
DINSDAG 28 AUGUSTUS 1945
66sle JAARGANG No. 18794
Tijcf. adres:
Broersvest 8 A
Tel. 68804.
Abonnementspr.
f 3.25 p. kwart.
l.lo p. maand
0.26 p. week.
Advertentiën
25 ets. per mm.
Bij alle vraagstukken, welke op
den iongsten oorlog betrekkin.,
hebben kan men steeds van een
vaststaand feit uitgaan: dat het
Derde Rijk, en derhalve het Duit
sche volk, dezen oorlog doelbe
wust gewild, jarenlang voorbereid,
en ten slotte moedwillig heeft uit
gelokt. Dit gegeven ds boven eiken
twijfel verheven; er zijn in de pe
riode tusschen 1918 en 1939 van
alle zijden politieke en economi
sche fouten begaan, niemand, die
het ontkent; maar anderzijds be
stond er zeer goede wil om al het
menschmogelijke te doen ten einde
de daaruit ontstane moeilijkheden
en conflicten vredelievend op te
lossen. Ook de Duitsche regeerin
gen van voor 1933 wilden dien
weg op en hebben daarmede ver
rassende resultaten bereikt: toen
Hitler aan het bewind kwam, was
het verdrag van Versailles, be
halve in zijn territoriale bepalin
gen, practisch geliquideerd. Eerst
het nationaal-socialistische regiem
brak met deze methode van het
gezond verstand om den weg van
het brute geweld, van de voldon
gen feiten op te gaan.
Deze handelwijze moest op zich
zelf reeds ten slotte in een wereld
oorlog uitloopen; het nationaal-
socialisme wilde den strijd wijl
het zóó in zijn hoogmoedswaanzin
een wereldbeschouwelijk en poli
tiek doel meende te kunnen en
zullen bereiken: de overheer
sching van geheel Europa en ver-
der-strekkend, van de geheele we-
WM door het uitverkoren Herrn-
Y**'d?t als zijn ingeboren recht
opeischte alle andere volken te
domineeren en deze in volslagen
dienstbaarheid aan zich onderda
nig te maken. Dit -is een van de
kernpunten van de ras, bloed en
bodem theorie.
Duitschland dat wil zeggen
het Duitsche volk is ten volle
verantwoordelijk voor den oorlog,
welke op zijn totale nederlaag en
Vernietiging is uitgeloopen. Het
Heeft daarom de consequenties van
Zijn daad te dragen.
In strijd met alle Goddelijk en
mensehelijk recht is het den oor
log tegen Polen begonnen. En
daarna werd misdaad op misdaad,
rechtsschennis op rechtsschennis
gestapeld. Zonder eenige overdrij
ving kunnen we zeggen, flat er
geen gruwel is, of het Derde Rijk
heeft er zich aan schuldig ge
maakt.
Een dier misdaden en rechts-
schennissen was de verraderlijke
en lafhartige overval op Nederland
van 10 Mei 1940, zonder oorlogs
verklaring, nadat Hitier herhaalde
malen, zelfs nog ln de week van
den Duitschen aanval, de plechtige
verzekering had gegeven, dat hij
de neutraliteit van Nederland zou
eerbiedigen.
Voor dien overval was geen
enkel redelijk motief. Het beruch
te memorandum van Von Ribben-
trop was een lange, weerzinwek
kende aaneenschakeling van leu
gens, verdraaiingen en verdacht
makingen. Maar Duitschland had
Nederlands gunstige strategische
positie, zijn voedselvoorraden, zijn
werkkrachten en zijn rijkdommen
noodig om het nagestreefde doel:
de overheersching van Europa en
de wereld te kunnen bereiken. Op
echte nazi-methode werd dit doel
verdoezeld en kwamen de Duit
schers hier onder met mom van be
schermers, in- werkelijkheid echter
als roovers en plunderaars. En het
resultaat van hun vijfjarig verblijf
in ons land is geheel overeenkom
stig den opzet dan ook geweest,
dat toen zij verslagen moesten
wegtrekken, ons land volkomen
leeg was, aan den rand van den
afgrond stond en overgegeven was
aan den hongersnood. Welvaart
vernietigd, een vermindering van
het nationaal vermogen met vijf
tien tot achttien milliard gulden,
een berooide schatkist, fabrieken
zonder machines, verwoeste ha
vens geïnundeerde polders en
landerijen, platgeschoten steden en
dorpen, uitgehongerde en verarm
de bevolking.
En deze geweldige schade is
aangericht moedwillig en systema
tisch, in strijd met elk recht.
Die misdaad, die rechtsschennis
eischt volledig herstel; eenvoudig
en zonder meer volkomen resti
tutie. Dat is een recht, dat Neder
land kan en moet doen gelden. Er
is geen rechtsorde in de wereld
mogelijk, als de roover niet ge
dwongen wordt tot restitutie, de
beroofde geen restitutie kan
eischen.
Technische en andere
moeilijkheden
Naar kapitein H. Brugmans van
den regeeringsvoorliehtingsdienst ver
klaarde. zijn de verkiezingen niet
voor het. voJgend voorjaar te verwach
ten Hoewel de regeering het houden
van spoedige verkiezingen als een
groot belang erkent, zijn de techni
sche moeilijkheden van dien aard, dat
men ze niet voor 1946 kan houden.
Gedurende den bezettingstijd zijn de
verkiezingsregisters door vernietiging
of vervalsching m een chaotischen
toestand komen te verkeeren. Boven
dien zullen verschillende politieke
partijen zich met het oog op de ver
anderde toestanden nog moeten reor-
ganiseeren.
Ook heeft de pers nog niet het
stadium bereikt, waarin zij het Ne-
derlandsche Volk volledig over de
politieke situatie kan inlichten
Poiiie van het schip verbeterd,
zijn lot nog onzeker
Nadat de „Christiaan Huygens",
die, zooals gemeld, zich ter hoogte
van Westkapelle in zinkenden toe
stand bevond, op de Zuidsteenbank
was gezet, scheen- de positie van
net schip aanvankelijk vrij kritiek
omdat een Zuid-Westenwind opi
stak, welke gewoonlijk met storm
vlagen gepaard gaat. Later echter
is de wind naar het Oosten ge
draaid. waardoor de windkracht af
nam. De positie is hierdoor ver
beterd.
Het is nog niet bekend, wat er
met het schip zal gebeuren. Op
slepen door den Nieuwen Water
weg zal niet mogelijk zijn door den
grooten diepgang, welken het schip
heeft gekregen tengevolge van het
volloopen van de ruimen. Het schip
heeft thans een diepgang van 40
voet.
De bevelhebber der zeestrijd
krachten te Londen zal over de
verdere bergingswerkzaamheden
van de ..Christiaan Huygens" moe
ten beslissen, daar het schip nog
in geallieerden dienst voer.
Het officieele programma voor
de feestelijkheden in onze stad, uit
gegeven door het bestuur der
Oranjevereeniging, is thans ver»
schenen.
In verband met de papier-
söhaarschite heeft men de oplaag
sterk moeten beperken.
Aan het programma, -in welks
uitvoering uit den aard der zaak
mogelijkerwijs nog eenige wijzi
ging kan komen, ontleenen wij net
volgende:
Op den vooravond van de f^5"
ten, Donderdag 30 Augustus dus,
zal een plechtige herdenking plaats
hebben „Voor hen, die vielen
Nadat om 7 uur in verschillende
kerken een gedachtenisd-ienst is
gehouden, zal om 8 uur op plech
tige wijze een kranslegging plaats
hebben bij het tijdelijke gedenk-
teeken „V-oor hen, die vielen".
Door de Oranjevereeniging is na
melijk in de Plantage een eenvou
dig monument opgericht, waarbij
een ruimte is gereserveerd voor de
nagelaten betrekkingen van hen,
die met hun leven de goede zaaj4
der vrijheid hebben betaald, Oo-k
voor genoodigden van de Oranje
Vereenig'ing is een gedeelte be
schikbaar. Niemand kome zonder
bewijs van toegang op het afgeslo
ten terrein.
Zeer waarschijnlijk zal door de
uit de oorlogsjaren beruchte alarm
sirenes het teeken gegeven wor
den voor „een minuut stilte". Ge
durende die minuut stilte staat alle
verkeer in de stad stil. Ieder op
straat en in huis gedenke dan
enkele oogenbliklken onze stadge-
nooten, die voor onze vrijheid
vielen.
Onmiddellijk na afloop der mi
nuut stilte neemt het leven weer
zijn gewonen gang.
Sprekers bij de herdenking zijn
Burgemeester Bosch, de heer P.
Mak, Ds. Schouwink en Pastoor
Binkhorst.
Gedurende de herdenking mogen
geen open-bare feestelijkheden
plaats hebben, doch moet de stad
een rustig, plechtig karakter, dra
gen.
Onmiddellijk na de plechtigheid
wordt echter de ban opgeheven.
Om 9 uur heefit op de Groote
Markt de Taptoe plaats.
Naar wij vernemen is onze stad-
nóot, de heer L. Soeters, op het Za
terdag te 's-Gravenh#age gehouden
examen hoofdakte geslaagd voor het
gedeelte B.
IN OCTOBER LANDELIJKE
BONNENLIJST.
De moeilijkheden bij de bevoor
rading hebben het tot dusver on
mogelijk gemaakt de rantsoenee
ring landelijk te doen. vaststellen.
Wel is den laatsten tijd al meer
gelijkheid gekomen in de ver-
strekte rantsoenen van bepaalde
artikelen.
Naar wij vernemen, is de stand
van zaken nu zoo, dat men hoopt
met October te kunnen overgaan
tot invoering van één bonnenujst
voor het geheele land.
BISCUITS NIET MEER OP DE
BONNENLIJST.
Op de nieuwe bonnenlijst voor
de volgende veertien dagen komt
geen bon voor biscuits meer voor.
In verband daarmede is het brood'
rantsoen voor personen van vier
jaar en ouder vermeerderd met 800
gram per 14 dagen en dus gebracht
op 2800 gram totaal per week.
Het rantsoen suiker is voor per
sonen van vier jaar en ouder van
250 op 400 gram per 14 dagen ge
bracht, waardoor het rantsoen in
het Westen gekomen is op het
peil, dat voorloopig voor geheel
Nederland gekit..
VOORLOOPIG 2 RANTSOENEN
IN 14 DAGEN
Er verluidde dezer dagen, dat de
tabaksrookers in het genot zouden
worden gesteld van 3 rantsoenen
per veertien dagen.
Naar wij vernemen, is dit bericht
onjuist. De eerstvolgende rantsoe
neering bedraagt: 2 rantsoenen voor
14 dagen. Dit zal voorloopig wel zoo
blijven. Later zal het misschien op
gevoerd kunnen worden tot 3 rant
soenen" per 14 dagen, maar dit zal
geheel van den aanvoer afhangen.
Men make zich derhalve niet blij
met een doode musch, want óf het
tot die verhoogde rantsoeneering
zal komen en zoo ja wanneer, staat
nog geenszins vast.
Geboren: Maria Cornelia, d. v. A.
v. Gulik en C. Eering, Hellevoetsche-
str. 4; Franklfn D., z. v. P. Broeren
en J. Boomsluiter, v. Marumstr. 25;
Dominicus W. M., z. v. M. W. de
Kort en W. A. M. v. Oostrom, N.
Maasstr. 37; Larrvbertus, i'. v. L. C.
Boon en J. Magieisen, Huijsmans-
str. 65.
Overleden: D. J. B. Venhuis. 77 j.,
Nassaulaan 75: C. Buijtelaar. 72 j.,
wed. v. J. Brinkman, Nassaulaan 75;
P. v. Steenis, 73 j., Vriendschapstr. 1.
H.M. de Koningin wil
geen uitzondering
Het is de wensoh van H. M. de
Koningin, dat ter gelegenheid van
Haar verjaardag niet van de thans
bestaande regeling zal worden af
geweken, volgens welke het ver
zenden van felicitatie-telegrammen
niet is toegelaten.
Het bedoelde verbod blijft dan
ook op 31 Aug. a.s. van kracht,
voor wat betreft het zenden van
zoodanige telegrammen aan Hare
Majesteit.
Op Vrijdag 31 Aug. en Zaterdag
1 Sept a.s. zullen de treinen en
N.S.-bussen rijden als op werkdagen.
Op 31 Augustus zullen de Haag-
sehe trams op de stadslijnen geduren
de den geheeien dag rijden, dus van
7 tot 18 uur.
«Medegedeeld door het Kon. Ned
Met. Instituut.
Geldig van Dinsdagavond tot
Woensdagavond:
Weersomslag. Toenemende be
wolking Plaatselijke regen met
kans op onweer, opnieuw koeler.
Naar Z.-w. omgaande wind.
Waarnemingen te Rotterdam van
hedenmorgen 11.30 uur
Barometerstand: 762 0 'mm
Temperatuur: 21.2 Celsius'
Windrichting: O.-Z.-O., kracht 2.
Weersgesteldheidonbewolkt.
Maximum-temperatuur (voorgeko
men tusschen 8 uur gisteren- en
8 uur hedenmorgen): 22,8 Celsius' mi-
simum: 13,8 Celsius.
Steeds bevangt ons een zekers
schroom, als we een oude, eeuwen
oude kerk betreden, als we opzien
naar die hooge gothische ramen,
wier lijnen met eerbied en eenvoud
ten hemel wijzen. Het is, alsof de
vele stemmen, die gedurende tal
van eeuwen ter eere Guds tegen de
gewelven klonken en verklonken,
weerklinken in ons. Het is, alsof
zij er op heel bijzondere wijze een
gelijkgestemde snaar doen trillen
met de snaar, welke gezongen heelt
in de harten der vrome geloovigen,
die hier gedurende tallooze geslacn-
ten eer en dank hebben gebracht
aan God, die Hem om uitkomst
hebben gesmeekt in smart en nood.
Ondanks het feit, dat de St. Jans-
kerk, de Groote Kerk, sinds de
Hervorming niet meer wordt ge
bruikt voor den eeredier.st, waar
voor zij oorspronkelijk werd ge
bouwd, overviel ons dit gevoel
toen wij haar gisteren betraden!
Toen wij het zonlicht door de hooge
ramen zagen spelen met het don
kere eikenhout van preekstoel en
vroegere koorbanken. Immers, de
Groote Kerk is het Huis van God
gebleven. Zij is toch, ook in don
loop der laatste eeuwen, bevolkt
geweest door een menigte geloovi
gen, die God wenschten te eeren
en dienen, zij het op een andere
wijze dan de oorspronkelijke be
zoekers van de kerk en volgens
de opvattingen welke naar hun
oordeel de juiste waren.
Wij betraden het schip der kerk
in gezelschap van den heer L. J.
Ensing, die belast is met het toe
zicht op de restauratie-werkzaam
heden aan de kerk, welke begm
Juni zijn hervat in opdracht van de
Hervormde Gemeente, welke thans
eigenares is van de kerk.
De heer Ensing was zoo welwil
lend te voldoen aan ons verzoek
om ons rond te leiden en ons een
en ander te vertellen over de vor
deringen, welke reeds met het werk
zijn gemaakt en over de plannen,
lie men heeft.
Onder zijn leiding hadden wij
reeds een rondgang gemaakt door
iiet Zuider- en Noorderkoor en door
het vroegere priesterkoor, waar
thans het lied van spade en troffel
den zang der geloovigen heeft ver
vangen.
Over planken, gelegd over diepe
kuilen, moesten we ons een weg
kiezen naar de plaats, waar zich
vroeger het hoogaltaar heeft be
vonden en waar thans alleen nog
maar de rijzige pilaren en hooge
gewelven herinneren aan het de el,
waarvoor dit schoone bouwwerk
eens werd opgetrokken.
Een dertigtal werklieden, onder
wie een aantal bekwame metselaars
en steenhouwers, gespecialiseerd in
het herstellen van oude, histori
sche gebouwen, was o.a. bezig met
het dichten van de openingen,
welke zijn ontstaan door het sloo-
pen van den uitbouw, die zich
vroeger aan dit deel van de kerk
heeft bevonden. Deze werkzaamhe
den dragen een voorloopig karak
ter, aangezien het in de bedoeling
ligt, later opnieuw een stuk aan te
bouwen. Dit is overigens niet in
strijd met het oorspronkelijke ont
werp van de kerk. De fundamenten
van het Zuiderkoor, welke thans
blooüliggen, duiden erop, dat ook
de leggers ervan op uitbreiding
hebben gerekend.
Op onze vraag, hoe het stond met
het verkrijgen van het bouwmate
riaal antwoordde de heer Ensing,
dat men daarmede uiteraard moei
lijkheden ondervindt, vooral wat
betreft het vervoer. Bouwstoffen
zelf echter zijn nog wel te verkrij
gen, omdat uitsluitend gebruik
wordt gemaakt van oud materiaal,
dat geschikt is voor het herstellen
van monumenten.
Het plan is, om de kerk geheel
te restaureeren. Met deze werk
zaamheden. welke ten minste drie
jaar zullen duren, zijn belast de
architecten H. en L. v. d. Kloot-
Meyburg en Bolt. Aannemer is de
firma D. Huisman uit Delft.
Het ligt in de bedoeling, later de
muren, welke thans het schip van
de kerk scheiden van het vroegere
priesterkoor, af te breken en het
koor weer bij de kerk te trekken.
Aldus zal de Groote Kerk, waar
eens het lichaam van Ste. Liduma.
Schiedams teere liefde-heilige heeft
gerust, weder geheel in haar oor-
spronkelijken vorm worden her
steld.
Vandaag herdenken we de 300sten
sterfdag van een der grootste
Nederlanders, Hugo de Groot, die
stierf in den vreemde, oirraat voor
hem geen plaats was in het door
godsdiensttwisten verscheurde va
derland.
De Groot was zeer verdraagzaam
en den katholieken buitengewoon
gunstig gezind.. Hij betreurde de
onderdrukking van de Roomscnen
in zijn land, o.a. ook, zooals hij aan
zijn br: r Willem schreef, omdat
zij daardoor gedwongen werden
Spaansch gezind te zijn. „Dat waren
zij niet, toen zij den Prins van
Oranje in Brabant en Vlaanderen
geroepen hebben". De Groot stond
den katholieken godsdienst zelfs
zeer na. Verstandelijk had hij geen
bezwaar, noch tegen het pauselijk
primaat nog tegen het geheim der
H. Eucharistie.
De Groot is bij het groote publiek
vooral bekend als de man van de
boekenkist, maar in de philoso-
phische en rechtsgeleerde wereld
staat hij bekend als de man van
de boeken, die hem den titel
bezorgden van „Vader van het
volkenrecht", die hij in zooverre
terecht draagt, dat hij nader for
muleerde en in systeem bracht, wat
middeleeuwsche schrijvers en voor
al de groote Spaansche theologen
en juristen van de zestiende eeuw
reeds vroeger hadden geponeerd.
Wat zou Grotius gezegd hebben
van onze tegenwoordige wereld, hij
die zoo pijnlijk getroffen was door
het. wreede van den oorlog in zijn
dagen?
Van katholieke zijde heeft De
Groot bij deze eeuwenherdenking
van zijn. dood belangstelling onder
vonden in een Nijmeegsch proef
schrift van den heer Winkelman,
getiteld: „Remonstranten en Ka
tholieken in de eeuw van Hugo de
Groot". Diens promotor, prof. Cor-
nelissen, schreef in Studia Catho-
lica een artikel: „Hugo de Groot
en de vervolging der katholieken",
terwijl dr. Borret S.J. aan hem een
artikel wijdde in het Katholiek
Cultureel Tijdschrift: „Op den
300sten jaardag van Grotius' dood".
MANILA, 28 Augustus. (R.O.) De
eerste Amerikaansche bezettings
troepen zijn in Japan geland.
Nader wordt gemeld, dat t en
transporten Amerikaansche bezet
tingstroepen op hel vliegveld Al-
soegi. ongeveer dertig kilometer
van Tokio, zijn geland.
Officieel wordt medegedeeld,
dat de Britsche Oost-Indische vloot
Sabang is genaderd. Oorlogssche
pen en vliegdekschepen hebben
de opdracht ten spoedigste naar
Penang te varen.
Generaal MacArthur heeft in
een boodschap aan het Japansche
algemeene hoofdkwartier gezegd,
dat meer Amerikaansche troepen,
dan aan de Japansche afgezanten
te Manila was opgegeven, op 1 Sep
tember te Yokohama en te Tateya-
ma (ten Z.O. van de baai van Sa-
gami) door transportschepen aan
land zullen worden gebracht.
De Canadeesche strijdkrachten in
Nederland zullen voertuigen, chauf
feurs, benzine, olie en smeermidde
len leveren om de Nederlandsche
Spoorwegen te helpen bij de orga
nisatie van vijf nieuwe busdien
sten.
De Canadeezen zullen geen enkel
financieel voordeel uit ue voorge
stelde diensten aanvaarden, doch
zich eenige zeggenschap bij de be
schikking over de inkomsten voor
behouden.
De diensten zullen in volgorde
van belangrijkheid worden inge
steld en wel op de trajecten:
'SrHertogenbosch Geldennalsen,
Meppel—Hattemerbroek, Arnhem—
Nijmegen. Zutphen Deventer,
AmersfoortEde. Zwolle Deventer.
Max Blokzijl zal op 11 September
as. om half elf voor het bijzonder
gerechtshof te 's-Gravenhage te
recht staan. Met hem zal de oud-
N.S.B.-burgemeester van Wassenaar
jhr. de Blocq van Scheltinga, voor
het gerechtshof verschijnen.