MOGELIJKHEDEN IN Z.-AMERIKA RUSSISCH-CHINEESCH VERDRAG Een groot afzetgebied voor onze nijverheid, :ns ir. Weiter volgei JAPANS FORMEELE OVERGAVE Opnieuw uitstel OPBOUW IN BLIJHEID Amerika's autoproductie Engelands kolenpositie DE SOWJET WENSCHT RUST Synthetische rubber in V.S. HERSTEL DER BETUWE Opnieuw evacuatie, als... HET PROCES QUISLING Klacht* over trage berechting Het Arbeidsvraagstuk in de Ver. Staten Die rare wereld TWEE GUNSTIGE FACTOREN (Van onzen parlement, redacteur) Oud-minister Ir. Chr. J. I. M. Weiter is terug in Nederland. Na veel omzwervingen. Toen hy eenmaal tegelijk met mr. Steenberghe uit het kabinet- Gerbrandy was getreden, heeft hü eenige zeer lange reizen ge maakt. Bijna twee jaren vertoef de hy in Bntsch-lndië en in Augustus 1944 kreeg hij de op dracht zich naar Zuid-Amerika te begeven om daar de mogelijk heden van het herstel en de uit breiding der betrekkingen op het gebied van handel, nijverheid en scheepvaart tusschen ons land en de Z.-Amerikaansche republieken te onderzoeken. Tien maanden heeft Ir. Welter in Z.-Amerika doorgebracht. Het lijkt veel, maar u moet niet vergeten, dat Z.-Amerika een wereld deel is, geen land. Weliswaar voelen al de republieken zich min of meer verbonden door den gemeenschappe- lijken godsdienst zij zijn alle katholiek; de niet-katholieken vor men slechts een te verwaarloozen per centage en door de gemeenschap pelijke taal. Alleen Brazilië spreekt Portugeesch, de rest Spaansch. Zij voelen zich tezamen de Hispanidaat, de Spaansche wereld, maar deson danks bestaan er toch groote ver schillen. U kunt mii evengoed vragen in een kort bestek „iets" over Europa te vertellen als „iets" over Z.-Amerika. Ik ben het land kris-kras doorgetrok ken. Geen republiek, waar ik niet geruimen tijd ben geweest en waar ik niet vele dingen heb gezien En ik moet zeggen, mij is het land „muy sympatico" Het is aangenaam er te verblijven, er te reizen en er met de menschen om te gaan. Ik heb dan c~k de ervaring opgedaan, dat de meeste Nederlanders, die zich hier heen begeven, hier willen blijven. Het mag ietwat verwonderlijk klinken, dat ook N.-Nederlanders van calvinis- tischen huize zich in deze door en door katholieke wereld op hun gemak voelen, maar het feit ligt er. Een Nederlandei's toont hier een zeer groot adaptatie-vermogen. Vóór den oorlog bent U ook in Z.-Amerika geweest? Met de missie Van Karnebeek. inderdaad. Dat was in 1937. Toen heb ben wij ook veel gereisd, maar wanneer men alleen gaat, ziet men meer en dringt men er makkerykei in de problemen. Hebt U den indruk gekregen, dai er sinds 1937 iets is veranderd ter aanzien van de mogelijkheden, die Zuid-Amerika ons biedt? In twee opzichten ja. Toen w\ in 1937 gingen, was de Duitsche in dustrie in Z.-Amerika oppermachtig reworden. Duitschland was het land dat het meest al de mogelijkheden van Z.-Amerika doorzag en met aller lei zeer bedenkelijke handelspractij- ken trachtte het de markt in de Z - Amerikaansche republieken te ver overen De oorlog heeft daar voor goed een einde aan gemaakt. De Duitschers hebben econo misch in Z.-Amerika niets meer in te brengen. Weliswaar hebben de Vereenigde Staten een belang rijk deel van de markt, die de Duitschers «noesten prijsgeven, overgenomen en ook Engeland heeft getoond zeer goed te besef fen van welk groot belang Z.- Amerika kan zijn. maar dat wil niet zec gen. dat daarnaast geen plaats meer is voor uitgebreide Nederland sche handelsbetrekkin gen. Wij kunnen er een zeer groot deel van de Duitsche erfenis be machtigen. En het tweede verschilpunt? Dat ligt in den financieelen toe stand van de Z.-Amerikaansche lan den Toen wij in 1937 kwamen, was die toestand vrij labiel. Men hon wel aanraden te exporteeren maar men hield toch soms zijn hart vast voor de betalingsmogelijkheden. Dat is thans totaal veranderd De Z.-Ameri- kaansche Staten hebben in oorlogstijd uitstekend geboerd. Zij hebben aan de oorlogvoerende mogendheden geleverd en beschikken over groote saldi in ponden en dollars. 2ij zijn koopkrachtiger geworden. bovenal voor kwaliteitsproducten, zooals wij die uit Nederland plachten te leveren Kunt U ook in bijzonderheden treden over de mogelijkheden van de Z.-Amerikaansche markt? Ja. Ik denk bijvoorbeeld aan onze scheepvaart. Z.-Amerika heeft in de jaren van den oorlog overvloedig ge legenheid gekregen, de Nederlandsche scheepvaart te waardeeren. De Engel- sche Fransche. Duitsche, Italiaansche Scheepvaart, dat alles viel uit; alleen de Nederlanders bleven varen en zij hebben zich een uitstekende reputatie verworven, vooral onze kleine GrO- ningsche vrachtvaarders. die een bijkans onmisbare rol hebben gespeeld Ik denk ook aan onzen scheepsbouw Z.-Amerika is een land met een zeer uitgestrekt kustland, waar vee} langs gevaren wordt Maar al te graag zou Z.-Amerika onze kleine en middel- groote schepen bestellen, die zij in de practijk zagen varen en waarvoor zij groote bewondering hebben. Ik denk XKT?rts aan onze industrieeie productie. Wij Zijn vanouds een land, dat op dit terrein kwaliteitswerk levert. Z.-Ame. rika verlangt voor dit soort werk heropneming van zijn relaties met Nederland. Het vraagt om Nederland sche motoren, werktuigen, electrische apparaten, installaties en al dies meer Maar het industrialiseeringspro- ces van Z.-Amerika dan? Dat is onmiskenbaar. Door den nood gedwongen en geholpen door Duitsche refugié's, die al hun erva ringen en kennis ter beschikking stelden, hebben de Z.-Amerikaansche republieken eigen industrieën opge richt, doch deze industrieën richten zich in hoofdzaak op het vervaardigen van goederen van lagere orde. Het eenvoudige werktuig'kunnen zij ma ken, doch het duurdere, het meer afgewerkte goed niet. Neem een voorbeeld: de Philips Radio. Deze is in Z.-Amerika zeer populair. Philips heeft dan ook een nieuwe fabriek gebouwd in Buenos Aires en heeft zijn naam in heel Z-Amerika gevestigd. In die fabriek werken natuurlijk tal van Nederlanders en het bestaan van deze fabriek alleen reeds geeft Ne derlanders in Eindhoven, waar de brains blijven zitten, werk. Ik denk ook aan de Koninklijke, die aan haar ontginningen in Argentinië. Equador. Columbia en Venezuela tal van Neder landsche ingenieurs en technici heeft verbonden. In haar grootbedrijf, het Diadema Argentina, heb ik in grooten getale Heemaf-motoren en Thomassen, motoren gezien. Daaruit blijkt, Üat Nederlan ders, ook wanneer zij in het bui tenland werkzaam zijn, denken aan de Nederlandsche industrie. Ik heb in verschillende kolonies van Nederlanders in Zuid-Ame rika vertoefd, in Quita, in Bogota, in Maracaibo. het groote olie centrum in West-Venezuela. Al die Nederlandsche koloniën be zetten de voorposten van Neder land in Z.-Amerika. Zij zijn vol van liefde en belangstelling voor het moederland en bereid de oude relaties aldaar weer te steu nen en bevorderen. Vele Neder landers bebben het in Z.-Ameri ka tot welstand gebracht en zich invloedrijke relaties ver worven. En de landbouw? Emigratie naar Z.-Amerika ls al tijd nog mogelijk, maar zij kan slechts op zeer beperkte schaal worden on dernomen en zij moet met groote zorg worden voorbereid Ik heb enkele landbouwkolonies in Zuid-Amerika gezien, een veeteelt-kolonie in Caram- behy, in NooTd-Parana en een land bouwkolonie in Tres Arroyos, in de orovincie Buenos Aires. Beide telden 250 zielen. De menschen hebben zich veel opofferingen en ontberingen moeten getroosten Zij hebben echter steun gevonden in de omstandigheid, dat zij niet als eenlingen, doch als kolonisten gingen en daar bezield w-aren door hetzelfde geloof Zrj be staan uitsluitend uit Calvinisten, die hun eigen predikanten, hun eigen onderwijzer hadden meegenomen. Zij hebben uitstekend werk verricht. Doch ik maak er U op attent, dat mijn opdracht geen bepaaldelijk on derzoek naar die mogelijkheden in hield. Uw opdracht vergt de samenstel, ling van een rapport? Aan de regeering, ja. Het zal uiteraard van de regeering afhangen of zij het werk zal publiceeren Ik ben échter graag bereid den belang hebbenden zoo nauwkeurig mogelijke informaties te verstrekken Ik geloof, dat wij in Z.-Amerika veel kunnen bereiken. Daar kan in die landen iets grootsch tot stand komen door Neder landers en voor Nederland. Het is mogelijk, dat de Japan- sche onderteekening van de acte van onvoorwaardelijke overgave uitgesteld wordt, indien de ge allieerden gehoor geven aan eer, verzoek van het keizerlijke hoofd kwartier om nadere onderhande lingen over de geallieerde voor waarden. Dit verzoek werd gisteren per radio tot het hoofdkwartier van generaal Mac Arthur te Manilla gericht. De Japansche boodschap zeide, dat de Japansche regeering alles in het werk stelt om de eischen, die de geallieerden bij de capitu latie-besprekingen te Manilla ge steld hebben, snel en zonder stoor nis uit te voeren. De boodschap zeide verder: „Met het oog op de gecompliceerde situatie in en bui ten Japan streven wij er bovenal naar onaangename incidenten te vermijden bij de uitvoering der voorwaarden. Te dien einde ver langen wij bij voorbaat de draag wijdte te weten van bepaalde punten der voorwaarden en het is onze ernstige hoop, dat ons de ge legenheid zal worden geboden, om onze wenschen met betrekking tot die punten voor te leggen aan den opperbevelhebber in Japan en zulks vóór de formeele ondertee kening. Generaal Stilwell, bevelhebber van het tiende Amerikaansche leger in den Pacific, heeft den be velhebbers van de overgebleven Japansche strijdkrachten op de Rioekioe-eilanden order gegeven per radio contact te zoeken met zijn hoofdkwartier tot het aan bieden van overgave. Tot nog toe wijst alles er op, dat de Japanneezen ten volle vol gens de geallieerde instructies handelen. Kapitein Buchanan, ae bevelhebber van de Britsche lan- dingsgroep, welke momenteel be zit neemt van de eilanden voor Yokosoeka, heeft van de Japan sche officieren volledige inlichtin gen gekregen over de vlootbasis van Yokosoeka. De Japanneezen hebben aangeboden alle bilreaux, welke de bezettingstroepen van dienst zouden kunnen zijn, in func tie te doen blijven onder Ameri- kaansch toezicht. Een der Japan- Ons kleine land, na den wereldbrand Hoe zullen we het herbouwen? Met blijheid want, we hielden stand Met blijheid en vertrouwen! Wanneer we zien de levens die voorgoed zijn afgesloten Wanneer we zien wat werd verwoest, geroofd en stukgeschoten Wanneer we zien de velden die geen vrucht meer kunnen dragen De moedelooze mensen, die ons mededongen vragen De talloos vele levens waar de wrakken nu van stranden Dan zijn we soms zoo machteloos, zoo leeg zijn onze handen Maar zien we ook met open oog, wat wij al mochten winnen net ergste leed is nu geschied. De opbouw kan beginnen! De tijd van moorden is voorbij van rooven en vernielen Nu is aan ons een groote plicht verschuldigd aan die vielen Nu moeten we ons kleine land al onze krachten geven Want dat is onze eereschuld aan hen die achterbleven Met vreugde gaan we aan den slag omhoog met vaste schreden Maar men herstelt met in een dag, wat vijf jaar werd vertreden. Daarom de tanden op elkaar! Blij aan het werk beginnen Geen loos gepraat en commentaar „Houdt goeden moed! Wij winnen!" Ons kleine land, na den wereldbrand Hoe zullen we het herbouwen Met blijheid want we hielden stand Met dankbaar Godsvertrouwen! A. K. sche officieren legde een lijst om trent barakken voor huisvesting over, en putte zich uit in veront schuldigingen over het feit, dat hij slechts kookkachels van oud model beschikbaar had. Zijn meest ver bazingwekkend aanbod was, twee clubs beschikbaar te houden voor de Amerikaansche officieren, com pleet met Japansche bediening; hij zorgde zelfs voor buffethouders en een voorraad drank. Gedurende de eerstvolgende 7 maan den zullen naar raming circa 1,150,000 auto's worden gefabriceerd in de V.S. Het voor-oorlogsche niveau ad 4 millioen -vagens per jaar kan midden 1946 worden bereikt. De Engelsche minister van energie is van meening, dat de steenkool- crisis voor den a.s. winter kan wor den opgelost, indien een ieder zijn uiterste best doet ofschoon de kolen- voorraden momenteel slechts 12.5 millioen ton bedragen (v.j. 16.5 mil lioen). Tenzij de productie toeneemt. zaJ de voorraad bij het begin van den winter 13.5 millfoen ton bedragen tegen 18.5 millioen ton het vorig jaar Ofschoon Engeland, Nederland en Frankrijk in het Verre Oosten be langrijke posities innemen, zijn de groote mogendheden daar toch China, Rusland en de Vereenigde Staten; en van deze drie grenzen China en Rusland aan elkaar. Nu is het eenmaal een natuurlijk feit, dat nabuurlanden de meeste con flicten met elkaar hebben en in het onderhavige geval werd de si tuatie nog gecompliceerd door het feit, dat er in China twee regee ringen zijn: de centrale nationale De rubberindustrie ln de Ver Staten bereidt een vredesproductie van synthetische rubber voor van tenminste 200,000 ton per jaar (onge veer 25 pet van de productie van 1945). Men v«erwachtt dat de produc tie zonder «cbsidie van de regeering zal plaats vinden, tenzij zij beneden de 100,000 ton per jaar zou dalen. PAPIERSITUATIE IN AMERIKA. De W.P.B. heeft alle beperkingen op het gebruik van papier voor alle soorten drukkerijen en publiciteits- organen, behalve kranten, opgeheven De ontwikkeling in de cellulose- en papierindustrie is over het alge meen bemoedigend. Voor civiel ge bruik is een aanzienlijk grootere hoeveelheid beschikbaar. In den ver verleden tij-d, toen de geesel der barbaren het land nog niet had verminkt, vormde de bloeiende Betuwe in haar zeldzame natuurpracht een der bekoorlijkste streken van ons vaderland en elk voorjaar opnieuw, wanneer eerst de kersen-, daarna de peren- en tenslotte de appelbongerds in bloei stonden, trokken de toeristen bij duizenden uit om die wondere weelde van den teeren bloesem, den bruidstooi der Betuwe, te bewon deren. Daarna is de oorlog gekomen en de Betuwe is voor een groot deel woest en ledig land geworden. Toen de snelle opmarsch der ge allieerden in den herfst van 1944 door den slag bij Arnhem tot staan kwam, vormde het land tusschen Waal en Rijn, door onze bevrij ders het „manneneiland" genoemd, een veel omstreden gebied. Som mige plaatsen zijn er betrekkelijk goed afgekomen, eenige wisselden tot vijfmaal toe van bezetter, an dere werden goeddeels wegge vaagd. Bij Elden hebben de Duitschers de dijken doorgestoken, zoodat het Rijnwater de vrucht bare landerijen kwam overstroo- men. Zwaar zucht de streek onder den druk, dien het mijnengevaar op de bevolking legt; nog steeds kan een groot gedeelte der landerijen en boomgaarden in de Oostelijke Betuwe met wo-rden be'reden. Van de 17 Katholieke kerken in het district Eist M.G. zijn er slechts 5 bruikbaar, van de 22 Ned. Herv. kan een 16-tal gebruikt worden, deels echter alleen gedurende den zomer en dan nog bij droog weer. Van de 10.500 woningen in dit district zijn er 4900 geheel of vrij wel geheel vernield en nog geen 2 procent van de behuizingen is er geheel zonder schade afgeko men. De „bloeiende" Betuwe is een „bloedende" Betuwe geworden. Er wordt echter aan den opbouw flink gewerkt, doch ook hier doet zich het gebrek aan materialen en- gereedschappen geducht gevoelen De Centrale Stichting „Herstel Betuwe", welke zetelt in Kas'eel Dosterhout bij Lent en waaronder ressorteeren de gemeenten Bem- mel, Dodewaard Echteld. Eist, Gend, Hemmen. Heeren, Huissen, Kesteren. Lienden, Maurik en Val burg, heeft op een excursie voor journalisten den toestand uiteenge zet en de moeilijkheden door des kundigen doen toelichten. Na een inleidend woord van ds. G. W Overbosch uit Ressen werd de Be- fuwe-film gedraaid, welke deze week in de bioscopen zal worden vertoond. Nog andere sprekers voerden het woord. Uit hun mededeelingen bleek, dat als er niet spoedig toe voer van materialen naar de Be tuwe komt. haar bevolking over twee maanden zich opnieuw ge noodzaakt zal zien om te evacu- eeren. Intusschen zijn er in de laatste twee maanden reeds een aantal verbeteringen in de Betuwe aange bracht. Circa 40 pet der half- zwaar en licht beschadigde huizen is reeds met behulp van het puin der totaal vernielde woningen her steld. Rijkstuinbouwconsulent, Ir Bos. was daarentegen verre van opti mistisch wat de vooruitzichten voor het z.g herfst- en winter- fruit betreft De motorsproeima- ehines, voor de fruitteelt van zoo groot belang, zijn. op een gering aantal na, gestolen en gevreesd moet worden, dat het niet mogelijk zal zijn, deze machines binnenkort weer te import eeren. Ook het landmijnengevaar vormt nog een ernstig probleem. Met de huïpv.er- leening op huishoudelijk gebied is men echter inmiddels een heel eind gevorderd. Na afloop der uiteenzettingen werd een autotocht gemaakt door de getroffen streek. regeering van Tsjang Kai Shek en een communistische in Yenan, Tus schen deze twee regeeringen, welke ieder over aanzienlijke grondgebie den en geweldige bevolkingen Be schikken, bestonden diepgaande principieele en practische mee- ningsverschillen, welke, zelfs nu de oorlog met Japan ten einde was. op een burgeroorlog in China dreigden uit te loopen. Militair stond Tsjang Kai Shek aanmerke lijk sterker, maar Yenan hoopte op den moreelen en evenzeer op den materieelen, misschien zelfs op den militairen steun van sovjet-Rus land. Zoo zou in het Verre Oosten weer een brandhaard zijn ontstaan, waarvan de vlammen mogelijker wijze heel breed zouden zijn uitge slagen We beweren niet, dat dit gevaar nu absoluut is geweken; wel is Yenan plotseling veel soepeler ge worden en toont het zich bereid met Tsjang Kai Shek te komen onderhandelen, maar het zeer zit zeer diep. en onderhandelingen kunnen vastloopen, vooral nu de communistische regeering een zes tal punten als basis der besprekin gen naar voren heeft gebracht, welke bij de regeeringspartij, de koeomingtang. op sterk verzet zul- len stuiten Maar het ijs tusschen de groepen is tenminste gebroken, men kan en wil aan de gemeen schappelijke conferentietafel plaats nemen En Yenan behoeft niet meer op den steun van Moskou te rekenen, want de Sovjetunie zal haar mili tairen en anderen bijstand alleen en uitsluitend aan de centrale re geering van Tsjang Kai Shek ver- leenenop zich is een dergelijke verklaring een gevoelige nederlaag voor Mao Tse Tung, en dat in een voor dezen zeer moeilijken tijd Maar Rusland blijkt ten opzichte van het Verre Oosten een straffe realiteitspolitiek te willen volgen, celiik er steeds meer aanwijzingen komen, dat het dit ook in Europa wenscht te doen. De internationaai- nolitieke positie van Rusland is m dezen oorlog wel zoo sterk gewor den dat het zich kan veroorloven alle krachten aan den zoo bitter noodzakelijken binnenlandschen heropbouw te wijten; want wil het zijn politieke kracht ten volle kun nen gebruiken, dan zal het eerst zijn economische macht, welke vóór den oorlog op een veel te laag neil stond en door den oorlog vrij wel werd geruïneerd, moeten her stellen; het voorbeeld van Duitsch land is te welsprekend Daarom wenscht Rusland rust. niet het minst met China, op het oogenblik geniet dit land er mede de vluchten van. Wat niet over bodig is; want ook China zal de periode van „dertig" jaar vriend schap en vrede met Rusland hard noodig hebben om na decennia van binnen- en buitenlandschen oorlog weer op verhaal te komen. Naar een correspondent van het agentschap Belga meldt, heeft Maandagavond een optocht in de straten van Oslo gemanifesteerd, waarbij tegen het langzame optre den van het Noorsche gerecht werd geprotesteerd. In antwoord er op heeft de voorzitter van het ge rechtshof van Oslo doen opmer ken, dat indien Quisling twee maanden vroeger gevonnist zou zijn men niet de beschikking zou hebben gehad over de door de geallieerden in Duitschland in be slag genomen doorslaande bewij zen, zooals bijvoorbeeld het dag boek van Rosenberg, dat verplet terend is voor Quisling. Men zou ook niet de verklaringen hebben gekregen van voorname gevange nen, zooals Goering en Jodl- In dit geval, heeft de voorzitter er aan toegevoegd, zou iedere overhaas ting tegenstrijdig geweest zijn met de uitoefening van de recht spraak, die onverzettelijk moet zijn. Vidkun Quisling, de 50-jarige premier van Noorwegen onder de Duitschers, houdt rust, nadat in de afgeloopen dagen een onder zoek heeft uitgewezen, dat hij ge heel toerekenbaar is en niet lijdt aan eenige kwaal, die op zijn toe rekeningsvatbaarheid van_ invloed zou kunnen zijn. Inspuittingen in de bloedcellen van zijn hersenen hebben het nemen van foto's met X-stralen mogelijk gemaakt. Het proces zal eerst heden her vat worden, aangezien de proeven Quisling's krachten hebben ver zwakt en de geneesheeren gead viseerd hebben hem een dag al- geheele rust te laten. De Amerikaansche na-oorlogsche plannen tot verbetering van het arbeidsvraagstuk beoogen werkgele genheid te scheppen voor tien miU üoen man meer dan in 1940. FRANSCHE KOLENPRODUCTIE stijgende De kolenproductie in Frankrijk stijgt gaandeweg. De dagelijksche productive. welke in het gebied Waziers 61.000 ton bedroeg, bereikte verleden Donderdag het cijfer van 70.200 ton IJMUIDEN aang. 28 Aug.! Tilly (N), Londen voor Amsterdam, stukg.; Brisk (No), Hudiksvall voor Amster dam. hout; Bauta (No), Hudiksvall voor Zaandam, hout Op 12 Juni 1940 werd Private Roy Pugh, een Engelsch soldaat, in Frankrijk krijgsgevangen genomen en overgebracht naar Duitschland, waar hij in April 1945 door de geallieerde legers werd bevrijd. Gedurende zijn gevangenschap werd Pugh een belangrijke per soonlijkheid in Duitsche oogen omdat hij was geopereerd door von Reinhardt, den lijfarts van Rommel. Pugh vertelt daarvan het vol gende: „Ik kreeg acute blinde darmontsteking. Men sjouwde me I naar een hospitaal, waar ik in een gang werd gedeponeerd. Even later passeerde een militaire arts, blijkbaar een hooge oome, om ringd door een heele serie dokters, verpleegsters en militairen. Op zijn bevel werd ik naar de opera r;e- zaal gebracht en precies zeven mi nuten later kwam ik er weer uit, zonder blindedarm. Het mooiste was, dat von Rein hardt, me een bewijs gaf, waarin hij verklaarde, dat hij me had ge opereerd en dat ik gedurende 12 maanden geen zwaar werk mocht verrichten. De operatie moest na tuurlijk een succes worden! Ik heb dat bewijs drie jaar lang in allerlei kampen laten zien en altijd weer sprongen de betrokken korporaals bij het lezen ervan n de houding onder den uitroep: „Mein Gott, von Reinhardt! Heil Hitier!" Van zwaar werk was dan verder geen sprake meer.

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Nieuwe Schiedamsche Courant | 1945 | | pagina 2