CONFERENTIE OVER NED. IN Dl
Naar burgeroorlog in China?
De politieke
gevangenen
DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN.
EEN MOOI KATHOLIEK INITIATIEF
RECHTVAARDIGE
BEHANDELING
Schrijven van het Neder-
landsche episcopaat
VAN MOOK HEEFT OPDRACHT TOT
ONDERHANDELEN
Een vreemd talmen der
nationalisten
Toestand te Soerabaja na
de bezetting
Nog meer moeilijkheden
Felle strijd tusschen
Britten en Indonesiërs
„Staat van belegering"
te Soerabaja
De Koningin naar
Engeland
Morgen aanvang der
besprekingen
De „Kortenaer"
vertrokken
Opdringen van
communisten
Reeds in elf provincies
wordt gevochten
Nieuw schip voor Lloyd
Minder benzine en
olie
Mannelijke hulpactie
voor den wederopbouw"
Toen het licht uitging
250 Kerkklokken uit
Duitsche handen gered
Referendum in Spanje?
Monarchie of bestendi
ging van Franco's regime?
Mgr. Preysing protesteert
K§k Xivmf
^r|r|rsEegn°dtedivS
I Uitg. v. d. Maas-
I bode-StichHing,
J R'dam Giro 9095
I ftecteur
Joh. Kuijpers
Hoofdred.Mgr.
nr j Witlox.
Alg. Redacteur:
H. A. Paalvast.
Drukicer:
N.R.C. N.V.
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
JAARGANG No. 19847
Tijd. adres:
Broers vest 8 A
Tel. 60804
Abonnemenjspr
3.25 p. kwart.
1.10 p. maand
0.26 p. week
Adverterutiën
25 erts. per m.
MAANDAG 29 OCTOBER 1945
Gisteren is in alle Katholieke
kerken van ons land het volgend
schrijven voorgelezen van het
Nederlandsche episcopaat:
Beminde' geloovigen,
Het is U bekend, hoe de Chris
telijke Kerken in Nederland zich
in den bezettingstijd hebben ver-
zet tegen den Duitschen onderdruk-
ker en telkens openlijk hebben
geprotesteerd tegen de door hem
gepleegde onmensohelijke hande
lingen.
Deze prolesten werden mot
vreugde en dankbaarheid door ons
volk begroet.
Toen God in Zijn groote barm
hartigheid ook ons volk de vrij
heid heeft geschonken, hebben Wij
U opgeroepen b>t een vernleuwt^,eI!
dienst aan God den Heer, opdat
Hem in woord en daad dank zou
worden gebracht voor die verlos
sing uit zoo grooten nood.
Wij hebben toen gezegd, dat net
recht zijn loop moet hebben, dat
de schade moet worden hersteld,
en dat misdadigers moeten worden
gestraft. Maar tegelijkertijd hebben
Wij U vermaand, U niet te laten
overheerschen door gevoelens van
WDekChrisK-lÜke Kerken herhalen
thans haar oproep tot het Neder-
1 wfjSCdoen' °een ernstig beroep op
geestelijkheid en geloovigen omU
allen ervan te doordringen- dat net
aanzien van ons volk staat of valt
met de beantwoording van de
vraag of in Nederland wordt ge
handeld naar recht of naar wraak
en haat. Dit geldt met name de be-
handeling der politieke gevange-
nen. Wij achten het een smaad
voor ons volk, wanneer na vijf
jaren strijd tegen rechtsverkrach
ting en vijf jaren lijden onder de
gruwelijke methoden van het Duit-
sche barbarisme, deze booze geest
vat op ons volk zou hebben ge-
'V DKarom stellen de Kerken zich
achter de burgerlijke Overheid,
wanneer deze, naar haar hooge
j,ejii«è roeping het recht handha
vend onrecht en willekeur moe
behandeling dezer gevangenen met
kracht tegengaat. God ontzeg-
In H^Kerken aan een ieder het
nm na de beslissing door de
Sawen instantie, in het bij
zonder nog recht naar eigen in
zicht toe te passen.
De Christelijke Kerken doen een
beroep op het Nederlandsche volk,
in ziin gedragingen ten opzichte
van de politieke gevangenen en
hun kinderen te toonen, dat het
door den boozen Duitschen geest
niet besmet is. maar dat het blijk
wenscht te geven van het besef,
dat ook bij strikte handhaving
van het recht de christelijke
barmhartigheid moet woraen
^Tenslotte doen de Kerken ren
beroep op alle betrokkenen, opdat
met een sterken wil in samenwer
king van Regeering en volk een
zoodanige oplossing voor de be
rechting en de behandeling van de
politieke gevangenen wordt ver
kregen. dat wij ons voor God en
menschen hierover niet hebben te
schamen.
Uit Den Haag is te Batavia be
richt ontvangen dat van Mook de
opdracht van de regeering heeft,
onverwijld met de Indonesische
nationalisten besprekingen te be
ginnen. De Ned.-Indische rijks
voorlichtingsdienst heeft de ne
gende verklaring gepubliceerd. r
heeft steeds volkomen overee
stemming bestaan tusschen den
minister van overzeesche gebieds
deelen en den luü.-G. G. aangaan
de de mogelijkheid en de vrijheid
lot besprekingen tusschen laatst
genoemde en de nationalisten. Hel
was daarom niel noodig hel bevel
le sturen om de besprekingen te
openen. Den nationalisten is mee
gedeeld, waar en wanneer de luil.-
G. G. hen wil ontvangen".
Of er nu een misverstand dien
aangaande bestaat bij de nationa
listen, of dat er „politiek' van hun
kant in het spel is. is met duide
lijk, maar in een eerder ontvangen
bericht uit Batavia wordt gezegd,
dat de republikeinen de aanstaande
infortneele besprekingen tusschen
dr. van Mook, generaal Christuon
en henzelf op de lange baan pro
beerden te schuiven. Hatta eer-
klaarde, dat de republikeinen
wachten op het antwoord van Ne
derland op de verklaringen van
hun „minister van voorlichting
Men zag hierin aar. Ned. zijde een
hoogst diplomatieke handelwijze en
noemde deze republikeinsche hou
ding „betreurenswaardig", daar er
weinig reden voor de republikei
nen was om nu weer een impasse
te veroorzaken. De Nederlanders
hebben al genoeg laten blijken,
dat zij er de voorkeur aar. geven,
als de besprekingen zoo spoedig
mogelijk beginnen. Het scheen,
dat de republikeinen tijd wilden
winnen.
De leider der nationalistische
strijdkrachten op Oosi-Java, dr.
Moestopo, heeft een langdurige
bespreking gevoerd met brigade
commandant Mallaby, Britsch be
velhebber te Soerabaja. Op vele
punten werd daarbij overeenstem
ming bereikt.
Ondertussch-en gingen Britsche
troepen voort met het bezetten der
stad. Mallaby wees er op, dat de
bezettende troepen „niet politiek
zijn en verzekerde Moestopo, dat
geen Nod. strijdkrachten onder zijn
bevel stonden.
Moestopo verklaarde, dat vele
Nederlanders en Indo-Europeanen
door de nationalisten gevangen
waren gezet en beschuldigde de
leden van de Nica van misdaden
tegen de republiek. Doch na Mal-
laby's aandringen werd overeen
gekomen, dat de beschuldigden
aan de geallieerden zullen worden
uitgeleverd, daar deze een onder
zoek zullen instellen. Mallaby wees
erop, dat de nationalistische regee
ring dit niet zal kunnen doen, daar
zij niet internationaal is erkend.
De geallieerden controleeren nog
slechts het havengebied te Soera
baja. De atmosfeer in de stad is
geladen. Ongetwijfeld is het ver
slechteren van den toestand te
wijten aan de Japanners. De natio
nalisten hebben ook hier een
voedselboycot ingesteld tegen de
Nederlanders en Indo-Europeanen,
mannen en vrouwen zoowel als
kinderen.
Generaal Hawthorn, de geal
lieerde commandant van de land
strijdkrachten op Java, heeft een
proclamatie uitgevaardigd, waarin
aan de Indonesiërs wordt bevolen,
om onmiddellijk alle Europeanen
en Indo-Europeanen los te laten,
riie zii als gijzelaars gevangen
houden. Naar schatting bedraagt
dit aantal in het door de Britten
gecontroleerde gebied 400 terwijl
over geheel Java belangrijk
hooger moet worden geschat
Voorts wordt gemeld, dat men
nog moeilijkheden kon verwachten
in het beruchte Bantam-district,
ten Westen van Batavia, dat bui
ten het gebied ligt, waar de geal
lieerden patrouilleeren. Hier heeft
namelijk de anti-Soekarnoïstische
leider Hedji Selan „den oorlog
verklaard aan alle Europeanen,
Indo-Europeanen, Menadoneezen
en Ambonneezen." Zijn organisatie
laat alleen die menschen toe, die
„onkwetsbaar" zijn geworden door
een ritueelen doop en honderden
Bantammers sluiten zich dage
lijks bij hem aan. Hadji Selan
stelt zich voor president van Ban
tam te wordefi, daarom is hij tegen
Soekarno. Hij is er al in geslaagd,
de Soekarno-politie ..uit zlJn
district te verdrijven. Zijn aanhang
neemt toe door het gebrek aan
geld en de noodzakelijke levens
middelen.
De Britsche posities in Soerabaja
zijn in staat van belegering, aldus
een bericht uit Ba avia. Den ge-
heelen nacht door is er gevochten
rond het Britsche hoofdkwartier en
volgens de laatste berichten namen
de gevechten in hevigheid toe en
eveneens het aantal dooden. Indo
nesiërs, die kleine ianks op de
Japanners hebben veroverd, nemen
aan den strijd deel en vallen de
Britsche troepen aan. Op het geal
lieerde hoofdkwartier te Soerabaja
drukt men zijn vrees uit voor
eenige posities, die slechts een
kleine bezetting hebben. Toen hét
duidelijk werd, dat de siluatie te
Soerabaja verslechterde, hebben
generaal Hawthozn en dr. Soe
karno besloten naar deze stad te
vliegen. Zij hebben inmiddels Ba
tavia reeds verlalen in een Da-
kotavlieg.uig van de „Royal Air
Force".
H. M. de Koningin is voor
nemens, in den loop van deze
week voor eenige dagen naar
Engeland te vertrekken om
afscheid te nemen van den
Koning, de Koningin en de
Kon. familie. Zij zal dan tevens
eenige persoonlijke zaken af
wikkelen.
Alles is nu gereed gemaakt
voor de zoogenaamde „voorbe
reidende infonmeele" besprekin
gen tusschen van Mook en de
republikeinen. Naar alle waar
schijnlijkheid zullen zij heden
avond of morgen aanvangen. De
besprekingen zullen plaatsvinden
ten huize van generaal Christi-
son, maar niet in zijn tegen
woordigheid. Men verwacht, dat
de volgende republikeinen aan
de besprekingen zullen deelne
men: Hatta, Soebardjo, Sjarifoe-
din en misschien nog Sharir.
H M torpedobootjager „Korte
naer" die medicamenten en kLee
ding 'voor Indonesië aan b°0'd
heeft en bemand is op oorlogs
sterkte met 240 keppen, waarvan
m»evéer 70 pet. oorlogsvrijwilli
ge rsis Zondag uit Amsterdam
Veinr°Porthmouth. de eerste tank
haven zal een Engelsch verbin
dingsofficier aan boord
Keurig stond de heele beman
ning aan dek aangetred'
onder de tonen van het „wilhel-
raus door het Ams'erdamschepo
li'.iemuziekcorps gespeel, de ..Kor
tenaer" langzaam het kanaal op-
stoomde. irAfiortaPr" m
Men zal pogen, de "Kof^na?,'_lv"
recordtijd (twee en een halve
week) naar Soerabaja te brengen
Tsjoengking, 28 Oct. (R.O.) De
gouverneur van de Chineesche
provincie Sjansi, generaal Yen risi
Sjin, deelde mede. dat *uin*
veertig millioen Chineezen direct
of indirect betrokken zijn bij de
gevechten, die zich hebben ont
sponnen tusschen troepen van de
regeering en communisten. De
strijd breidt zich snel uit in de
noordelijke provincies.
Tienduizenden communisten, aldus
de generaal, dringen uit Hopei,
Honau en Sjantoeng de provincie
Sjansi binnen. Ongeveer honderd
duizend man roode troepen vallen
op het oogenblik Tetoeng aan en
trachten de gehéele spoorlijn
Psiping-Soeiyoean onder hun con
trole te krijgen. Een derde gedeelte
van den spoorweg is reeds door
hen veroverd. Op bevel van de
Naar wij vernemen, heeft de
Kotterdamsche Lloyd aan de werf
Wilton-Fijenoord opdracht gegeven
tot het bouwen van een vracht
schip met beperkte passagiers-
accomodatie. Het schip is van de
Bantam-klasse en zal ca. 10,000
ton meten.
Tengevolge van stakingen in
de petroleumindustrie in Ame
rika zal de aanvoer van aard
olieproducten voor ons land
gedurende November belangrijk
minder zijn dan in de afgeloo-
pen maanden.
Hierdoor zullen de toewijzi -
gen voór benzine, gasolie, stooK-
olie en binnenkort ook voor
petroleum, aanzienlijk moeten
worden verlaagd. Gehoopt wordt
dat tegen het eind van Novem
ber of begin December de aan
voer weer normaal zal zijn.
De smeeroliepositie is op het
oogenblik eenigszins gunstiger.
Onlangs is door de „Bisschoppe
lijke hulpactie voor oorlogsslacht
offers" en de „Katholieke Actie
voor de mannelijke jeugd in het
bi sdom Haarlem" opgericht de
„Mannelijke hulpactie voor den
wederopbouw".
Over het ontstaan en de bedoe
ling van deze actie deelde haar
secretaris, aalmoezenier J. van Dael,
eenige nadere bijzonderheden mede.
Direct na de bevrijding zijn tal-
riike katholieke arbeiders naar die
gebieden getrokken, waarvan de
opbouw ter hand genomen werd
Hierdoor dreigden reeds spoedig
toestanden te ontstaan zooals bij
de tewerkgestelden in Duitschland,
waar de arbeiders vrijwel geen
verzorging, vooral op geestelijk ge
bied, genoten.
Dit is aanleiding geweest tot het
formeeren van z.g. hulpcolonnes,
bestaande uit groepen arbeiders,
die samen werkzaam zijn aan den
wederopbouw. Iedere colonne staat
onder leiding van een commandant,
die bijgestaan wordt door eenige
assistenten. De arbeiders wonen
bij elkaar en zijn overdag werk
zaam voor diverse firma's en par
ticulieren. De voornaamste taak
van de hulpcolonnes is, deze arbei
ders in hun vrijen tijd „op te van
centrale Chineesche regeering
nemen de strijdkrachten van den
gouverneur een verdedigende hou
ding aan.
Intusschen poogt Tsjang Kat
Sjek nog door onderhandeling het
geschil met de communistische
partij bij te leggen.
De woordvoerder der commu
nisten heeft verklaard, dat in elf
van China's achtentwintig provin
cies schermutselingen en kleine
veldslagen aan den gang zijn. Men
is van meening, dat het conflict
nog niet den vorm van een burger
oorlog in geheel China heeft aan
genomen.
Te Tsjoengking is medegedeeld,
dat Tsjang Kai Sjek heeft besloten,
op het oogenblik nog geen verkla
ring af te leggen over de betrek
kingen tusschen de Kwomintang
en de communisten „Hij wil den
communisten hun volle kans
geven", zeide een woordvoerder
van de regeering. Van beide zijden
wordt erkend, dat door het vast-
loopen van de onderhandelingen
tusschen de regeering en commu
nisten een „zeer gevaarlijke situa
tie" is ontstaan.
gen" en hun behalve lichamelijke
ook geestelijke, cultureele en go
dienstige verzorging te geven,
kortom den arbeiders een goaa
„nood-tehuis" te geven. Zoo brengt
men den arbeiders materialenken-
nis bij, geeft teekenles en traent
zelfs bij te dragen tot herscholing
van de arbeiders. In drie centra m
Nederland zijn deze hulpcolonnes
al werkzaam en wel in Den He
der, op Schouwen en in Vcnray,
terwijl besprekingen gaande zijn
voor de stichting van twee co urn"
nes te Wouw en Renkum. Keeu
150 jonge katholieke arbeiders zijn
op deze wijze voor den wederop
bouw ingeschakeld en hun aantal
breidt zich gestadig uit.
De geest onder de jonge
menschen, onder wie ook vele
M.T.S.-ers, is uitstekend en er
wordt flink aangepakt. Hetisi de
bedoeling de colonne te Den Helder
te gebruiken als „doorgangscen
trum" voor de arbeiders. Zij blij
ven eenigen tijd in Den Helder,
waar hun arbeid wordt beoordeeld.
Worden zij geschikt bevonden dan
krijgen zij een onderscheiding, o
op de overall genaaid mag ®or t5
en dus beschouwd mag worden ais
een soort „certificaat cen var_
kwaamheid", woarna J worden
de andere colonnes te weiK
geteld. z.ch ujts]uitend bezig
metJ herstelwerkzaamheden, dus
ml met nieuwbouw.
Ofschoon de Duitschers geduren
de de bezetting meer dan 90 pet.
van onze kerkklokken roofden, is
slechts een zeer gering percentage
daarvan ooit versmolten.
Dezer dagen is bekend geworden,
hoe 250 klokken voor vernietigin0
gespaard bleven, doordat een Ne-
Serlandsch schip, dat van Noord-
Holland op weg was naar Fnes
land. ..schipbreuk" leed.
De Nederlandsche kapitein, de
heer Hommer uit Amsterdam, had
zich vóór zijn vertrek in verbin
ding gesteld met den vuurtoren
wachter op Urk en met hem af
gesproken, dat hij zijn licht zou
dooven, wanneer zijn schip den
vuurtoren zou passeeren.
De samenzwering slaagde uit
stekend. Toen het schip met de
klokken aan boord voorbij den
vuurtoren voer, ging het licht
prompt uit. Kapitein Hommer
raakte toen natuurlijk even prompt
zijn koers kwijt en even later zat
zijn schip aan den grond. Hij ont
snapte, met zijn bemanning naar
de kust, terwijl het schip eenigen
tijd later in de golven verdween.
De Duitschers, die zich gep
zagen voor het zi|n heele
verdwenen schip met zi.i de
bemanning die z had aan.
ondergrondsche bewegde vuur.
gesloten ard|n heer Schaap en
torenwachter, de" hPt geven
beschuldigden he*" vijandelijke
van signalen
va.il
vliegtuigen. h al wist zijn aan-
De na veel moeite van te
klagers er het ujtgaan van
licht éen gevolg was van kort
sluiting, waarop men hem weer
on vriie voeten stelde.
Het gezonken schip is kort ge
leden weer gelicht en zijn kost
bare lading bleek slechts weinig
schade te hebben geleden van het
bad in zout water.
Bovendien zijn onlangs nog
meer dan 800 Nederlandsche klok
ken teruggevonden in Hamburg.
Volgens welingelichte kringen
in Parijs zou Franco, na overleg
met Don Juan, besloten hebben,
de volgende maand een referen
dum te houden over een even-
tueelen terugkeer van de monar-
chie in Spanje.
Van de bevolking zou worden
gevraagd, te stemmen voor behoud
van het huidige regime of voorae
monarchie. Genoemde kringe b
wachten, dat in dit S^al de ®e
volking zich voor den terugkeer
van don Juan zal uitspreken.
legen anti-godsdienstige school.
De bisschop van ,Bf
klaart: ^vreding
dienstonderwijs is niet der.
maar anti-godsdienstig De ondre
vorming m de scnoien
tigen, iets, waarin de nazi s nou
geslaagd zijn". De brief roept alle
Katholieke ouders op om e<P'
tie te teekenen, strekkende tot ae
inrichting van bijzondere scholen
met godsdienstonderwijs dus) resp.
het wederinstellen van uren waar
op godsdienstonderwijs wordt ver*
strekt, in de gewone scholen.
Mgr. von Preysing richtte den
herderlijken brief tot zijn dioce-
sanen naar aanleiding van het
voorstel van de onderwijsautori-
teiten van Berlijn om het gods
dienstonderwijs van den lesrooster
te schrappen.
Op het oogenblik vertoeft In ons
land de generaal-overste van de
missionarissen van Mill Hill, father
O'Callanghan, die een visitatie-reis
maakt naar alle huizen van zijn
congregatie in Nederland.
