Koningin ontvouwt regeerbeleid
tsyLzzj"""™*' «..«..I
Problemen van den komenden tijd
bwsa
DE POLITIEKE KOERS
Grondwet wordt herzien
sss,
DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN
2°u4 dat wii haar nu
omdaf ^™e5
toróouS SciS
Ind
Buitenlandsche
betrekkingen
Belangen in
Duitschland
Leger en Marine
Rechtsstaat
Grondwetswijziging
De Financiën
Het program der
Troonrede
R'dam Giro 9095
Directeur:
Joh. Kuijpers.
Hoofdred.Mgr
Dr. J Witlox.
Alg. Redacteur:
H. a. Paalvast
Drukker:
N.R.C N.V
Uttg. v. d. Maas
bode-Stichting
NIEUWE SCHIED&MSCHE COURANT
DINSDAG 20 NOVEMBER
68ste JAARGANG No. 1986S
Abonnementspr
1 3.25 p. kwart.
1.10 p. maand
0.26 p. week
Tijd. adres:
Broersvest 8 A
Tel. 68804
Advertenrtiën
25 ets per m
d<L kedGn gehouden vereenigde zitting van de
Knninoi d?ers der Staten-Generaal heeft H.M. de
"gin de volgende Troonrede uitgesproken:
Leden der Staten-Generaal,
^"^EVQELENS van diepe bewogenheid mengen zich mei die
Van vreu9de en erkentelijkheid nu ik na zes jaren van
ere scheiding weer in uw midden verschijn.
offet! °nik>er*n3' nGderlaag en ontreddering, maar ook
der Ju e.ld lleldenmo®d kenmerkten de donkere jaren
Joodsche laL urie" In smart gedenken wij de tienduizenden
de millioenen9 die werden gemarteld en vermoord,
bedreiod w" 1 6 anders en Indonesiërs, wier veiligheid
sterke krarh^" daarnaast het verzet tegen den vijand, dat
een recht T" dat °ns thans onze vrijheid als
zegen Wii Z aanvaarden- Liïden en strijden werkten ook ten
meer bereid ontvankeliïker voor geestelijke bezinning,
en vaster Jï. h*™St Va" °"Ie saamhoorigheid
"VSloten onze roeptng als natie te verstaan.
"TE midden der verwoesting lig
gen hier de krachten
voor
nerstei en vernieuwing en wij
gorden ons tesamen aan om dè
verworvenheden te bewaren en de
zwakheden te overwinnen
he id aekïwit1 jbbelj wij onze w«-
Daarhi? /i ken of verspillen,
den die vielen! aatl de dUizel
VaderïanHwci* -in den strijd om het
macht, dfz« in onze. krijgs-
pt i? koopvaardij of in
het
reerend
spaard
verzet. Moge hun offer inspi.
werken op hen, die ge
dood bleven. Met groote vol-
krach Kin Zle ,ik de succesvolle
a I,en van de Wieringermeer
dankbaar ter wille van deze ge
KM? ijn radiorede van 20 Maart
nep ik U allen op tot gezette
overweging van herzieningsplan-
undlf? gebied, waar
bij mei de veranderde omstandié
klank heeft gevonden n weer"
De plannen van vpl^n
jn den bezettingstijd breken
thans een weg naai' h,m ken zich
lijking. zij omvatten .verwerke"
hervormingen van fl niet alleen
bestel, maar zijn staatkundig
een nieuwe" 0ük gericht op
maatschapneiiïwi seving van het
leven. ppeIlIke en cultureele
In deze
krachten worden de
welke thans den aanv?f b^ndeld-
ingezet tegen normKL hebben
ontwrichting Dc ovS k en
bij dit alle! slechts een beperkS
vmckhfbnaahaar arbeid ls alleen dan
wanneer zij de activi-
^wei aibU'ngers in kerk en gezin,
den norit?»» andere levensverban
den positief waardeert.
ontwikkelino- n vervult mij de
Java in der gebeurtenissen op
vnl» 'n U gespannen medeleven
ven "et lot der tallooze kinde-
vrouwen en mannen, beroofd,
njfsgevaar of nog onverlost in
m^-dreiging van een verdwaasde
h'tterheirf versta de gevoelens van
wien at _,'n de harten van hen.
aangedaan °,fïhell in onrecht is
ieed dat tot Ik betreur diep het
orde over Javav? ,het herstel der
mijdelijk zal korm^volking onver-
Nederlanders^eTT'indon P°?e:p voor
thans geteisterde land de t"s iln dit
te redden, de toekom* vaV^0'™
meenebest, gebouwd on j, Ge_
aanvaarde saamhoorigheH"W,l,li«
^JaktSd0enesIen- Geea wraako' enhtg
Uging een°°r ,°°,gen' noch de es
rchi4, doewr kol°hiale overhel-
ScharnUigd daT1JSl!°b?ei!30n3 er van
zee eQ°nzGr volt- de gemeen-
harmorv Waarbor» i?' j ier en over
heid Sche ontf biedt voor aller
toe de!n *ÜVende w ^ling' veiliS-
dc groote i?elij kh?idWtelvaaurt Daar-
die te d® achtsin,, e scheppen is
worden eindc vaPdnning waard,
worden gevergd. Mr„°hS volk zal
°Se het ons
ie
spoedig gegeven zijn de grondge-
dachten, die ik reeds schetsmatig
ontwikkelde in mijn radiorede van
7 December 1942, langs consti'utio-
neelen weg tot volle werkelijkheid
te zien worden- Ik weet, dat Ne
derland bereid is, onbaatzuchtig
mede te werken aan de totstand
koming van een nieuwe status van
ons Koninkrijk. Het spoedige bij
eenkomen van de Rijksconferentie
blijf ik daarom bevorderen.
Vol bewondering ben ik voor het
groote aandeel van Suriname en
Curagao, zoowel in de oorlogvoe
ring van het Koninkrijk, als in de
hulpverleening aan Nederland. De
nationale gevoelens van de bevol
king van deze gebiedsdeelen zijn in
7fnni?elo7Mn jaren op ondubbel-
raen en mif tot uitdrukking geko-
aanstaanH zonder twijfel op de
kracht t deBRl|ksconferentie als een
ten goede medewerken.
v
H. M. Koningin Wilhelmina.
Ten aanzien van onze betrekkin
gen met het buitenland valt m
de eerste plaats met groote waar
deering te gewagen van den steun,
dien wij na de bevrijding uit ver
schillende landen in onzen tijdelij-
ken nood ondervonden. De roof,
gedurende de bezetting op ons volk
gepleegd, heeft een afhankelijkheia
op velerlei gebied tengevolge ge
had, die voorloopig onze interna
tionale handelsbetrekkingen sterk
beïnvloedt. Moge de eendrachtige
vredesinspanning van ons volk dit
tij weldra doen keeren. Met de
verbonden landen zijn de betrek
kingen hartelijlk, in weerwil van
de moeilijke problemen, die geza
menlijk moeten worden opgelost
en waaromtrent, naast veel over
eenstemmend inzicht, ook verschil
van meening mogelijk is.
De totstandkoming van de Ver
eenigde Naties wettigt de verwach
ting -dat deze nieuwe poging tot
vrede door organisatie en overleg
ook in moeilijke omstandigheden
met kracht zal worden volgehou
den. Ook al zijn met al onze wen-
schen ten aanzien van deze organi
satie bevredigd, toch zal mijn re-
geering met kracht haar mede-
werking verleenen aan de voorbe
reiding en werking van alle orga
nen der Vereenigde Naties.
Met betrekking tot den geslagen
vijand spant de regeering zich in,
onze belangen overal, waar zulks
mogelijk is, met de meeste kracht
te bepleiten. In Duitschland ving
de Nederlandsche militaire missie
haar arbeid aan, terwijl het even
eens tot tevredenheid stemt, dat
Nederland is vertegenwoordigd in
het Adviseerend Comité voor het
Verre Oosten, dat te Washington
zetelt.
Nederland dient in staat te zijn,
in internationaal verband naar ver
mogen bij te dragen tot handhaving
van de rechtsorde. Daartoe zal met
kracht worden gewerkt aan den
wederopbouw van de Koninklijke
Marine, welke in den oorlog zulike
zware offers bracht, terwijl de
Koninklijke Landmacht Op doel
treffende wijze wordt georgani
seerd. Maatregelen zijn in voorbe
reiding ten einde in het voorjaar
van 1946 een jaarklasse dienstplich
tigen in werkelijken dienst op te
roepen.
Ten behoeve van de ontwikke
ling van de militaire en van de
burgerlijke luchtvaart wordt een
centrale dienst ingesteld, die alle
gemeenschappelijke belangen zal
behartigen.
Het is mij een behoefte uiting
te geven aan het ernstig streven
mijner regeering, om Nederland te
doen herleven als een rechtsstaat,
waarin rechtszekerheid en ver
trouwen in de rechterlijke orga
nen volledig zullen zijn hersteld.
Een snelle en rechtvaardige be
rechting van de politieke delin
quenten beschouwt de regeering
als een dringende zorg. Het ligt
in het voornemen om de bevoegd
heden tot opsporing en aanhouding
op dit gebied weldra toe te ver
trouwen aan de normale politie-
organen.
Bij het ongedaan maken van
onrecht, tijdens de bezetting ge
pleegd, is voor den Raad voor het
Rechtsherstel een belangrijke func
tie weggelegd. De regeering heeft
het zich tot een taak gesteld om
hetgeen in strijd met onze rechts
opvattingen aan den bezetter
herinnert, uit onze wetgeving te
verwijderen en door nationale
voorschriften te vervangen. Ge
streefd wordt naar een snelle vol
tooiing van de noodzakelijke zui
vering van onze overheidsorganen.
De regeering zal een Staats
commissie instellen tot voorberei
ding van een wijziging van de
Grondwet, welke zonder twijfel
van de eerder genoemde voorbe
reidende studies, waartoe de be
zettingstijd velen opwekte, zal
profiteeren. De arbeid dezer com
missie zal voor de onderwerpen,
welke de verhouding tot de Over-
zeesche Gebiedsdeelen raken, ver
band moeten houden met dien der
reeds genoemde Rijksconferentie.
De herziening van de finan-
cieele verhouding tusschen het
Rijk en de Gemeente heeft de bij
zondere aandacht van de regee
ring. Herstel van de financieele
zelfstandigheid der gemeenten als
einddoel staat hierbij voor oogen.
Het vraagstuk der gemeentelijke
indeeling heeft mede haar aan
dacht.
De financieele toestand ken
merkt zich door de noodzaak vaa
zeer groote uitgaven. Voor mijn
verarmde land, dat reeds onder een
zeer zware Staatsschuld gebukt
gaat, beteekent dit alles een cen-
tenaarslast. Het streven zal er bij
voortduring op zijn gericht een
doelmatige besteding der gelden
te verzekeren en de onvermijde
lijke heffingen zoo billijk mogelijk
te verdeeien.
De zuivering van het geldwezen
zal ten spoedigste door een ge
zondmaking van de begrooting
DE Troonrede, waarmee Hare
Majesteit onze geëerbiedigde
Koningin hedenmiddag de zitting
der Voorloopige Staten-Generaal
heeft geopend, onderscheidt zich
van alle vroegere Troonreden op
het eerste gezicht reeds door haar
buitensporige lengte. Naar den
omvang overtreft zij alle staats
stukken van dienzelfden aard ze
ker uit de laatste zestig, zeventig
jaren.
Een viervoudige samenloop van
omstandigheden ligt daaraan ten
grondslag.
TEN eerste het feit, dat dit de
eT?«te rede sinds zes jaren is,
die H.M, de Koningin van den
troon in de Ridderzaal tot de ofl'-
cieele vertegenwoordigers des
volks richt.
In forsche trekken overziet un
staatsstuk al het leed. dat ons volk
doorstond in de jaren der bezet
ting, de eervolle werkzaamheid,
die het ontplooide in den onder-
grondschen strijd tegen de tyran-
nie alsmede de geestelijke bezin
ning en de saamhoorigheid, waar
mede ons volk zich in de stilte
van zijn schuilplaatsen heeft voor
bereid op de moeilijke taak, die
het na de bevrijding wachtte. Het
is van groote beteekenis. dat deze
dingen de eerste maal. dat ons
Staatshoofd van den troon tot ons
sprak, duidelijk werden gezegd en
vastgelegd.
ic
F en tweede omstandigheid, die de
lengte der Troonrede niet
onaanzienlijk beïnvloedde, ligt in
den kritieken toestand, waarin
zich juist op het oogenblik het
Rijk in zijn geheel bevindt. De ge
beurtenissen op Java bedreigen
niet alleen nu nog. na den oorlog,
het leven van talrijke Nederland
sche kinderen, vrouwen en man
nen; zij bedreigen ook de Rijks
eenheid zelf, zij bedreigen den
band tusschen Nederland en In-
dië. Niet slechts doordat zij het
gevaar oproepen, dat die band
staatkundig wordt doorgesneden
wanneer de teekenen niet be
driegen mag dat gevaar wel als
bezworen worden beschouwd
maar méér nog. doordat zij het
groeiende vertrouwen tusschen
Nederland en Indonesië een gevoe.
ligen slag dreigen toe te brengen.
Dat alleen reeds zou èn voor Ne
derland èn voor Indonesië nood
lottig zijn.
Daarover mocht de Troonrede
niet zwijgen.'
Zij moest gelijk zij inderdaad
doet de goede verstandhouding,
het wederzijdsch vertrouwen
nieuwen steun geven, door de
uitdrukkelijke officieele bevesti
ging van het koninklijk woord
midden in den tijd der bezetting
uit Londen op een zoo ónofficieele
plaats als een studio van de B.B C.
gesproken.
blijkt
f ICHTBAAR
lengte van deze
ook uit de
Troonrede
hoezeer zich de taak van den
Staat in de jaren, die achter ons
liggen, heeft uitgebreid. Letterlijk
alle takken van menschelijke be
drijvigheid en van maatschappelijk
leven vinden in deze Troonrede
iets, dat hun aangaat, iets. dat de
Regeering te hunnen aanzien voor
nemens is te doen of in onderzoek
dan wel in voorbereiding te nemen.
Het geldwezen, de internationale
handel, de industrie, de scheep
vaart, de land- en tuinbouw, de
boerenorganisatie, de bedrijfsra-
den, de prijzen, de loonen. de so
ciale verzekering, de gezondheids
toestand. de dekking, de kleeding,
het schoeisel, de huisvesting, het
verkeer, het onderwijs, de vrije
jeugdvorming, niets van dat allies
ontgaat het alziend oog op den
Troon.
Dat wil zeggen: niets van dit
alles onttrekt zich aan de be
moeienis van hen, die optreden in
naam van den Troon: van de amb
tenaren.
En nu is één ding zoo merk
waardig:
In letterlijk alle vroegere Troon
redevoeringen putte de Kroon zich
uit in het prijzen van de ambte
naren. Waar iets groots tot stand den aangevat en zoo spoedig moge-
kwam, kregen de ambtenaren een
pluim, een onderscheiding, een
bijzondere vermelding om hun
plichtsgetrouwheid, hun toewij
ding, of om de „lofwaardige wijze,
waarop zij zich van hun roeping
kweten."
Niet aldus deze Troonrede.
Voor het eerst wellicht sinds de
Troonrede in ons land gebruike
lijk is, krijgen de ambtenaren er
een ernstige vermaning in. De
herziening van hun rechtspositie
moge, aldus de tekst, „mede tot
verbetering van de waardeering
van den ambtenaar leiden, zoowel
in eigen oog als- bij het volk." En
van den Troon zelf dringt het
Staatshoofd aan op „de versterking
van het bewustzijn van den amb
tenaar, dat de diepste bevrediging
in het arbeidsleven voor hem ligt
in zijn dienst aan de volksgemeen
schap."
Deze passus is uniek en houdt
ten nauwste verband met het eer
ste opvallende kenmerk van deze
Troonrede, haar lengte.
WANNEER in vroeger jaren een
Regeering voor de eerste maal
optrad wilde de uiteenzetting van
haar program weieens langer uit
vallen dan in de latere jaren van
haar bewind. Dien eersten keer
placht zij een overzicht te geven
van al wat zij in den loop van
de vier jaren, die zij hoopte, dat
haar beschoren waren, dacht te
volbrengen.
Bij deze Regeering ligt de situa
tie anders.
Zij heeft er geen Hauwen kijk
op hoeveel jaren haar bewind zal
duren. Het kan best zijn al
valt het niet te hopen dat het
resultaat der verkiezingen haar
binnen enkele maanden reeds tot
heengaan noopt.
Toch kon zij met anders dan
zich een omvangrijke taak stellen
De toestand van het land eischt,
dat zij zich met vele. met tallooze
zaken onmiddellijk bezig houdt en
dat zij tegelijkertijd minstens even
tallooze zaken, waarvan zij de
voltooiing wellicht nooit zal aan
schouwen nu reeds op stapel zet.
Over deze beide dingen spreekt
zij in deze Troonrede.
Dingen, die de hand te doen
vindt, die onverwijld moeten wor-
lijk hun beslag moeten krijgen:
de wederopbouw van marine,
land- en luchtmacht, de berich
ting der politieke delinquenten
de zuivering van het overheids
apparaat, de buitenlandsche lee
ningen, de opstelling van een wel
vaartsplan. het verleenen van
consumptiecrèdieten, de wederop
bouw der verwoeste gebieden, de
beheersching der prijzen en loo
nen. Daarnaast echter dingen, die
lange voorbereiding en rijp overleg
vergen. Als daar zijn: de herzie
ning van de Grondwet, de opbouw
der bedrijfsorganisatie, de over
gang van een arbeiders naar een
algemeene volksverzekering, de
reorganisatie van hel onderwijs.
Hoe onzeker ook van haar levens
duur. deze dingen mocht de Re
geering niet latèn liggen. Niet
haar verlangen, maar het belang
van het land eischt, dat zij veel
hooi op haar vork neemt dat
de Troonrede dus lang was.
GELUKKIG bevat deze Troonr-, „a
twee zinsneden, die duidelijk te
kennen geven, dat het streven der
Regeering is gericht op maat
regelen, die eerlang beperkend
zullen werken op de lengte van de
Troonrede Zij kondigt tot twee
maal toe maatregelen aan, die be
doelen den omvang van de staats
taak te verkleinen door een deel
van wat thans binnen die taak valt,
over te dragen aan de zorg van
de bedrijfsgenooten zelf. De orga
nisaties der boeren zullen een be
langrijke taak te vervulen krijgen
in de regeling van productie en
afzet en daardoor zal een grootere
mate van vrijheid in eigen be
drijfsvoering worden verkregen.
En een bedrijfsorganisatie staat op
stapel, „waaraan zoowel een eco
nomische als een sociale taak zal
worden toevertrouwd"
Het woord socialisatie of natio
nalisatie komt in deze Troonrede
anders dan in de eerste Regee-
ringsverklaring van dit Kabinet
niet meer voor. Niets meer dus,
dat op verdere uitbreiding van de
Staatsmachine wijst. Een uitbrei
ding, waarvan ieder in den lande
thans waarlijk schoon genoeg heeft.
In plaats daarvan: een ontlasten
van den Staat door de organen der
betrokkenen.
Dat is een verbetering die da
hoop wettigt op een terugkeer der
kortere Troonreden van weleer.