a trs Is'5S3r»irflflst
Crisis in het politieke leven
are*» -
ZAALBERG
Jongensjolijt
en mannen in het nauw
DE R.K.S.P.
Heldere analyse van
dr. Jos. de Boer
Samenwerking
dekens
van Reeuwijk's
Roomsch en Rood
R.K. W.S.V.—D.K.W
Die rare wereld
Daar zit muziek in
Geloof en politiek
Een gijzelaar uif Gestel
vertelt
Salarieering overheidspersoneel
Voorgestelde
verbeteringen
VERGADERING VAN het voorstel introduceerden, was het
begin gemaakt voor een Roomsch-
Roode samenwerking Eerst vlak
vóór den oorlog zag het er naar
"®r heerscht malaise in het
politieke leven, in de -democratie,
m liet katholieke politieke leven
vooral'
Zoo begon Dr. Jos. de Boer gis
teravond zijn rede voor de R. K.
Staatspartij in den R. K. Volks
bond.
Wat zijn de oorzaken. De oorlog?
Zeker, wij zijn gewend geweest
onze meeningen niet langer in het
openbaar te zeggen en het vreemde
is dat wij er ons zoo gemakkelijk
bij hebben neergelegd. Hadden we
geen lof voor de veel snellere werk
wijze bij het doorvoeren van ge
wichtige besluiten tijdens de
bezetting, dan in den voor-oorlog-
schen tijd met zijn commissies en
sub-commissies?
Toch is d:e malaise geen oorlogs
verschijnsel. Al 10 jaar vóór den
oorlog was de frischheid uit het
politieke leven, er was hoegenaamd
geen belangstelling voor. Ieder, die
n hah en het er voor over had,
lamilie en kennissen te mobilisee-
ren. kon vóór den oorlog raadslid
worden, of hij de capaciteiten had
01 niet. Die malaise was grooten-
deels te wijten aan het feit. dat er
geen parlementaire meerderheid te
vormen was, die werkzaam was. De
coalitie, ontstaan uit het verlangen
van de katholieken naar gelijk,
bereohtiging en eigen onderwijs,
had reeds bij de pacificatie in 1920
haar werk gedaan. De heroïsche
op de "toerale idee van
°°L die eei'der fascis-
ÜflLberaal is, loste tegelijk
oe coalitie op. Want de coalitie was
geen verbond van liet Christendom.
De Protestantsohe broeders bleven
vasthouden aan de oude tegenstel
ling en het oude wantrouwen. De
gezamenlijke overwinning was wel
behaald, maar de eerste gelegen
heid om den ouden bondgenoot een
£ra„n(Ie ««en, werd gretig aange-
H StL?n gezantschap bij den
dien^mHerd weggestemd. Boven-
sociaal en ec^nom® ppvattingen op
ver af S gebied mijlen
mèrs meenn1® van de A- R Zij un"
van het h2^fn' dat de verdiensten
verd wtL™ van «n groot gezin
hSten Z°U' als de staat de
w daarvan meedroeg. Vooal de
is nooit een voorstander
VUUl CiCII UUDU6 in-l
uit, dat er een werkende meerder
heid in het Nederlandsche parle
ment gevonden was. Het kabinet-
de Geer was zoo gek nog niet.
Al met al heeft het te lang ont-
breken van die meerderheid ver
lamming, aarzeling en traagheid bij
het landbestuur en onverschillig-
heid en nog grootere traagheid bij
het volk teweeggebracht.
Toen kwam de oorlog en in de
grootste angsten de herboren liefde
voor Nederland vonden de meest
uiteenloopende richtingen elkaar op
straat, in de cel en in het kamp.
De eenheid, in die omstandig
heden geboren, vroeg ook na de
bevrijding haar plaats en zoo ont
stonden organisaties als de Neder
landsche Volks Beweging. Men kan
zich van dat streven afmaken met
te spreken over de „eenheids-
bacil". Er zijn inderdaad ook be
wegingen zoodanig geïnfecteerd,
maar laten we niet datgene, wat in
de beste oogenblikken in het beste
deel van het volk uit heilig idea
lisme geboren is, zoo kwalificeeren.
Want het is goed ons te bezinnen
op de eenvoudige waarheid, dat er
samenwerking zal moeten zijn,
willen wij ons land weer op
bouwen. Op die samenwerking zul
len we ons dus moeten bezinnen
en ook dat heeft malaise in de
politiek gebracht. Ook in de top
leiding van de R.K.S.P is de vraag
naar voren gekomen: Moeten we
doorgaan zooals vóór den oorlog?
Zit er iets in een N.V.B.? Dat heeft
gemaakt, dat het besuur geaarzeld
heeft en we kunnen gerust zeggen,
dat die aarzeling gelukkig is ge
weest. Ook bij ons zijn de mee
ningen verdeeld. Sommigen zeggen-
het lag niet aan het program, maar
aan de leiders. Het urgentieprogram
vaf! nu T:a inhoud, redactie en
Z er n^et beter dan dat van
1937, integendeel. Alleen de be
stuurders deugden niet.
De conservatieve elementen over-
heerschten te veel. Zij verhinder
den de uitvoering van het pro
gramma en zij zijn het waarschijn
lijk, die pater Stokman in zijn in
terview met ,,De Maasbode" deed
zeggen: „Wij zullen zoo noodig den
conservatieven vleugel afsnijden".
Sommige jongeren, en lang niet de
slechtsten, meenen, dat de tijd is
gekomen om ons programma en
ons ideaal tot het geluk van ons
volk, van eenling en gemeenschap,
tot de anders denkenden te bren
JJu tvter verkrijgbaar btj:
,W O M I N G i N R ICH T IM G
Nw. Binnenweg 30 - R'dam
„Sursum Corda" een advertentie
voor een R.K. Kiesvereeniging ge
weigerd had op last van den bis
schop. Spreker ontwikkelde daar
op de idee van den naam Christe
lijk Nationale Partij, die los zou
staan van het nadeel met een be
paalde confessie te worden ver
eenzelvigd en daardoor al degenen,
die het Katholieke Program onder
schreven, in haar gelederen te
verzamelen.
Tot slot kwam spreker nog
terug op de ooalitie. Hij zag geen
heil meer in een samengaan met
de Protestanten. Wel met die
anti-revolutionnairen en christe
lijke historischen, maar dan in
verbinding met de Socialisten,
Ook voor ons ligt er een enorm
terrein open voor de propaganda
van ons geestelijk en zedelijk be
zit. Als er een deel van Neder
land is, dat verantwoordelijk is
voor het welzijn van Nederland,
dan zijn wij het. Volgens de laatste
statistieken is 40 van de Neder
landsche bevolking katholiek. Dver
10 jaar zal ons stemgerechtigd deei
44 zijn. Wij hebben een erfdeel,
dat we onverdeeld onder ons kun
nen houden, maar dat we ook i
heil van ons heele volk kun
verdeelen. Dat is een missie, e
heerlijke taak, misschien e
bovenmenschelij ke, maar een, a
ieder ons zal benijden. Wij zaRp
ons daarbij laten ïnspireeren d -
de voorouders van de schu -
ken en de verdrukking door de
Nederlanders, die m de °ndcrr"
drukking van de laatste vijf jaar
het beste hebben gegeven. Zij zul
len, met ons geloof, het voorbeeld
en de steun zijn om het kJeme
Nederland weer groot te maken,
opdat onze vlag weer in de mast
geheschen zal worden en Neder
land mooier herrijzen zal.
geweest van den" klndert^sl^'^n gen in .ee;1 partij, waari wij geen
zelfs voor een ve,.minderden quantite negligeable zijn, maar
lastmgdruk was hij niet te vinden waarin wij de eerste viool Spelen.
Ons Sdheidden de vooruitetr™eïïde p„,
denkbeelden van Quadragesimo cer"JKe, open dlSCUSSie
Anno en Rerum Novarum, die op Een socialistisch dagblad moest
dep, duur niet alleen bij arbeiders onze eer schrijven, dat de ka-
en middenstanders, maar ook bij tholieken de eenigen waren die
°°:?s gemeengoed gingen ?eze problemen eerlijk hadden be-
worden. Als men een brochure van keken in open discussie. En als
Romme leest over de vertegenwoor- er zÜn, die het optreden van
dïging van den arbeid in de groote slaatspartijbeatuur te aarzelend
N.V.s, wordt het nog duidelijker, ]f°hben, dan kunnen wij blij zijn,
dat dit voor den A. R. man niet er duidelijk in gedemonstreerd
cnnstelijk meer is. Het werd dus 1S' ons ernst *s me^ onze
duidelijk, dat na de pacificatie alle saiYlenwerking. Dat wij niet zonder
gronden voor een vruchtbare meer nieuwe politieke constella-
sche maling *ccnt- verwerpen, maar ons-zelf wit
t i 1 A 1 -. „Til lrrtrvi n n tn'
sche coalitie verdwenen waren Er
zat bovendien bij die menschen iets
m het bloed, dat er van de rn^der
schoot al was ingebracht- de an^st
voor Rome. De anest an"st
macht, die zT zacen VOOr een
k-wamén kathol Jv 6 n groeien. Er
katholiek h ministers, een
gestichten ?"028€sc^lo0l, katholieke
IrbeMers •1Lath0lieke kerken in de
arbeiderswijken, terwijl de sta-
nrni- fn u',twezen, dat in de typisch
piotestantsc.be streekn vS,? e
Friesland en ^eeiand.
boortecijfer terup'ien v™ et ®e"
de angst voor Rom^o^e^^
pathOiOgisch verschijnsel, aldus
spreker.
ues verwerpen, maai uiiö-^cax wax-
len blijven. Aio men wil komen tot
de stichting van een partij, goed 1
Maar dan toch niet zonder de zaak
uitvoerig bekeken en besproken te
hebben. Toch zeker niet zoo maar
lukraak een partij opheffen, als
we onze plaats in een eventueele
nieuwe nog niet kennen. Als er
onderhadeld moet worden, dan na
mens het georganiseerde katholieke
volksdeel.
Het opstellen van een gemeen
schappelijk programma voor de
komende jaren zal heel wat over
leg eischen.
Iedere Ka holiek, die hierover
n?denkt. 2al hei onwaardig moeien
vinden, alleen maar over deze pro
blemen ie loopen soezen op siraai,
ie kankeren os hei werk of ie
«,„5 zeer voorzichtige Nolens had moPP®ren aan de koffietafel. Ieder
n ae?eKd. dat alleen in uiterste moe* hier zijn siem laien hooren.
man^^etreuren/dat onze voor- ^nn^m^en
van onze krach', vóór we kunnen
KVSZhgl^4ia'r3Bov!il °nLam adeeIleMers hooren, wat er
van'! Socialisten (Wp -der het ^olieke^volk^
^ethouri« t dezer dagen a wordt dan pas gezond, als ieder
Sociali^-,^"kwestie weer. - rteci. vercftandig man zijn partij mee-
"'c Won 4finn nflP
»-»G»eialiQr^ "-vvcaLiC w ggw -
steeds an^ Was v°or ons toch nog
materialist*. m®t klassestrij d. haat.
A R. Was niet van
niet vriendschapk cl»
De socialisten stonden' InteKendeel.
pathiek tegenover 1 syrn"
telkens te moeten ervaren, dait
de belangstelling in verhouding
zeer gering was. Enkele concer
ten van ons koor en orkest uitge
zonderd, waren de uitvoeringen
en concerten steeds zeer slecht
bezocht. Het bestuur meent hier
in den laatsten tijd een verande
ring ten goede te bespeuren in
dien zin, dat er thans zeer veel
meer belangstelling zou zijn dan
voorheen".
Het bestuur van Toonkunst
heeft groote plannen voor het a.s.
seizoen. Er komen minstens twee
uitvoeringen van het Toonkunst-
koor en -orkest, een of twee con-
ceften van een groot Neaer-
landsch Orkest b.v. het Residen
tie of Utrechtsch Stedelijk Orkest
en daarnaast nog één of meer uit
voeringen van kamermuziek.
Het toonkunstdiploma geeft re
glementair recht om de gewone
Toonkunstuitvoeringen gratis te
bezoeken, en zulks met alleen te
Schiedam, doch in geheel Neder
land. Het aantal Schiedamsche
leden, dat de Toonkunst-concerten
te Rotterdam gratis bezocht was
waarlijk niet gering'. Het plan is
nu deze faciliteit te handhaven
voor twee gew-one uitvoeringen
van het eigen koor en orkest, en
de overige concerten voor toon
kunstleden aantrekkelijk te ma
ken door het geven van een vrij
aanzienlijke reductie.
In de op 16 November j.l. ge
houden ledenvergadering zijn tot
nieuwe beatuursleden verkozen
mejuffrouw A. C. Suijver, de hee.
ren Mr. G. M. Hovingh en G. P.
Wattez.
De heer W J. Schade van Wes
trum heeft tijdelijk het voorzitter-,
schap op zich genomen.
De wandelaars gaan St. Nicolaas
vieren!
Zondag 25 November a.s. om
uur zullen de Sint en zijn knechts
in de Harmonie aan de Nieuw
straat wqrden ingehaald.
Kaarten voor dezen feestavond
zijn voor leden en voor donateurs
verkrijgbaar bij den voorzitter, den
heer J. Birning, Vlaardingerdijk
65 b.
Een oude sergeant-majoor neeft
in de dagen van 1913 eens lot zijn
.biggen" gezegd: „De definitie van
het leger is als volgt: het leger is
de absolute tegenstelling van een
verstandige maatschappij^
Die definitie blijkt nog niets van
haar waarde te hebben verloren,
want, de jongens, die in Hoek van
Holland liggen, ontvingen verleden
week: een paar bruine schoenen
met een doosje zwarte schoen
smeer en een paar gele sokken
met blauw stopgaren.
Professor Wetallus uit Emmer-
Campascuum, leider van tallooze
psycho technische onderzoeken bij
sollicitaties naar belangrijke be
trekkingen als sneeuwruimer en
baanveger, concludeert uit boven
staand bericht, dat de betrokken
kwartiermeester in het burger
leven binnenhuis-architect is ge
weest met veel gevoel voor kleu
rencombinaties.
FBANSCH—ZWITSERSCH ACCOORD
Het op 16 Nov. onderteekende
FranechZwitsersch hamdelsverdlrag
zal geldig zijn voor 6 maanden, in
gaande 1 Dcc Frankrijk zal maande
lijks 42.000 ton kolen naar Zwitserland
zenden alsmede 6000 ton ijzer en
staal Bovendien zal Zwitserland
nog 17.000 ton kolen per maand ontvan
gen in ruil voor het gebruik van 2./6
der Zwitsersche luchttransportvloot en
nog 8 10.000 torn in ruil voor mijo-
hnul en levering van electrtschen
stroom. Volgens de Jamdbouwover-
eenkomst tusschen beide landen zal
Zwitserland aan Frankrijk 3000 stuks
vee en 30 goederenwagens zaad leve
ren in ruil voor zaad en kali. terwijl
ook de uitvoer van Fransche wijnen
zal worden vergroot. De financieeie
overeenlnomst duurt drie jaar. Zij
voorziet in de vrijlating van de
Fransche activa in Zwitserland.
TREINVERBINDING
GOUDA—ROTTERDAM.
Het Diesel-electrische treinstel,
dat defect was en dientengevolge
ui den dienst GoudaDen Haag en
Gouda—Rotterdam moest worden
genomen, is hersteld en weer in
gelegd, zoodat de dienst weer vol
gens de gewone dienstregeling
wordt gereden.
Het bestuur van de afdeeling
Schiedam en omstreken van de
Maatschappij tot bevordering der
Toonkunst heeft besloten het mu
ziekleven in Schiedam te activee-
rên Zoo staat het in de circu
laire die wij ontvingen en die wy
met groot genoegen lazen. Schie
dam heeft na de bevrijding veel
herlevingen en geboorten gezien
cp velerlei gebied, maar men zal
het ons niet euvel duiden, dat wij
de renaissance van het cultureele
leven het meest toejuichen. En
het geldt niet alleen een weder-
geboorte of een ontwaken uit den
slaap, hét is veel meer. De bezet
tingstijd heeft wel het cultureele
leven uit de openbaarheid ver
bannen, maar juist daarom vond
in intiemen kring een nog vrucht
baarder en nog diepgaander be
oefening plaats met het gevolg,
dat plannen, die voor den oonog
in embryonalen toestand aanwe
zig waren, nu als levenskrachtige
uitingen naar buiten treden.
In de circulaire van het toon-
kunstbestuur lezen we dan ook
het volgende:
Voor een stad van ruim 65000
inwoners is het aantal mogelijk
heden om goede muziek te hoo
ren ontstellend klein. Toonkunst
heeft in vroeg'er jaren naar beste
kunnen daarin trachten te voor
zien, doch het was ontmoedigend
blaast.
---.levzi HcLliSrnfl. VTL «"aaawwiju,
dienstig 'h "Jt was anti-gods-
en ook mem vorinni»me, niet
naar hetzelfde. Verjonging, niet
alleen naar jaren, maar meer nog
naar menschen.d die vroeger met
meededen, omdat ze het hopeloos
j1+o mnptpn
ZondaévifminCT ni»i ,werd aan meededen, omdat ze het nopeious
hur ^fri i ^- L1- Sedaan, Door vonden tegen domheid te moeten
Wing waren hnn 5Xr?,sbeschou- vechten, is noodig. Spreker behan-
^ngen S j zedfhJke opvat- delde vervolgens den naam van de
Eet 2ij j anders dan de onze. partij. Hij zeide. hoe de Paus ei} de
S0ciallsten met hun Kerk zich steeds meer distanciee-
iJ"Weüjk ddare opvattingen over ren van de politiek.
m°raai g'ew Zondagviering en De katholiek, die aan politiek
S' protestant0511- ,die de katholieken doet, doet daarmee nog niet aan
„''ch kon<j",en dij elkaar hielden, katholieke actie. Als voorbeeld
f,hluezenli)kin,^'e elkaar voor de daartoe haalde spreker de Action
jschen mét van onze sociale Francaise naar voren, die door
Pf, f?cialisten h Lang hebben den Paus veroordeeld is, omdat zij
saboteerd en np,. jodertoelage ge- voor zich het bezit van het ware
de Iweede Kamer n Romme in en beste katholicisme, d.w.z. het
de socialist, in en v. d. Tempel, monarchale katholicisme, opeischte.
Eerste Kamer Hij vond het verheugend, dat
De beide seminaria van het Bos
sche bisdom kregen in de oor
logsjaren plotseling een min of
meer trieste vermaardheid: het
groot-seminarie te Haaren werd
gijzelaarskamp en gevangenis:
„Beekvliet" te St. Michiek-Ges.el
mocht althans uitsluitend aan gij
zelaar-s „gastvrijheid" verleenen
binnen zijn, ten deele, oude mu
ren. Robert Peereboom leverde
met journalistieke vaardigheid een
schets van het leven en de sfeer
op Beekvliet onder den titel
.„Gijzelaar in Gestel" 'Uitgeverij
de erven J. J. Tijl N V Zwolle),
door zijn medegijzelaar. Jhr ir. J
de Ranitz met vlotte teekenlngetjes
geïlliurtreerd. Peerboom verbleef
slechts vijf maanden in het gitze-
laarsoord, hetgeen uiteraard niet
zonder invloed zal zijn gebleven
op den inhoud.
Een gijzelaarskamp is geen con
centratiekamp in den luguberen
zin, dien dit woord verkreeg. Vele
gijzelaars erkennen achteraf rond
uit: We zouden het niet gaarne
hebben gemist. Ten volle geldt
hier het Vlrgiliaansche woord vol
levenswijheid: Wellicht zal men
dit eenmaal met vreugde geden
ken.
Er heerschte in het.kamp veelal
een min of meer gezellige, haart
jongensachtige sfeer, b.v gety
peerd in den burgemeester van
Naarden, die voor het ter ruste
De onlangs door den minister
van binneniandsche zaken inge
stelde commissie, die tot taak
heeft van voorlichting te dienen
omtrent de vraag, welke verder
gaande voorloopige maatregelen,
in afwachting van een algeheele
herziening van het rijksbezoldi-
ginsbesluit 1934, zouden dienen te
worden genomen ter verbetering
van de financieeie positie van
bet burgerlijk rijkspersoneel, mei
name van het lager bezoldigd
personeel, heeft haar eerste ad
vies uitgebracht en het treffen van
de volgende mataregelen aanbe-
bevolen:
1. Invoering, te rekenen van 1
Sept 1945. van een tijdelijke over-
bruggingstoelage ten bedrage van
f 240 per jaar of 4.80 per week
voor gehuwden en ongehuwden
eenige kostwinners en van 120
per jaar of 2.40 per week voor
de overige ongehuwden.
2. Invoering, te rekenen van
1 Sept. 1945, van een gegarandeerde
bezoldiging voor hen, die den 21- de regeering zal worden aanvaard.
jar. leeftijd hebben bereikt, welke
zou moeten bedragen voo-r: ge
huwden en ongehuwde eenige
kostwinners in een standplaats dei
le kl. f 1800 per jaar of 34.56
p. w.; in een standplaats 2e kl.
1675 per jaar of f 32.16 p. w in
de overige standplaatsen: 1550
per jaar of 29.76 p w.: de overige
ongehuwden: in een standplaats
le kl. 1400 per jaar of 26.88
P. w.; in een standplaats 2e kl
1325 per jaar of 25.44 p. w
in de overige standplaatsen: 1250
per jaar of 24 p. w.
De bepaling, krachtens welke
aan huwende ambtenaren een uit-
keering van 360 ineens wordt
verleend, moet worden ingetrok
ken.
3. Een soepeler regeling met m-
gang van 1 Jan. 1946 voor een
overgang van de oude bepalingen
omtrent de minimum-kindertoe
lage. welke voor 1 Mei 1945 200
per kind per jaar bedroeg, naar
de nieuwe bepalingen, waarbij het
minimum op 150 werd gebracht.
Zijn wij welingelicht dan be
staat er gegronde reden voor de
verwachting, dat dit advies door
gaan de ronde deed in rote en
wit gestreepte pyama. me: een.
glimmenden hoogen hoed waarop
het woord „Brandmeester" prijk
te, met een lantaarn en een Helle
baard van hout en blik. alsmaar
brommerd: „Maf ze, Hosany" En
op het voetbalveld vierde de jon
gensjolijt hoogtij, wanneer won
derlijk samengestelde elftallen,
b.v pers contra Kamerleden, of
notari-sen tegen, burgemeesters,
of geestelijken, waarbij kapelaans
excelleerden, tegen leeken. met
een ijver een meer ernstige zaak
volkomen waardig elkaar vinnig
bekampten en een oud-minister als
mr de Wilde daarna den overwin-
ningsprijs uitreikte met een grap-
pigen speech, die overigens heel
gemakkelijk een ernstigen inslag
kreeg.
Maar met dat al: men was en
bleef gijzelaar, en wat dat kon
beteekenen bleek heel duidelijk,
oen in den nacht van 14 Augus
tus 1942 de lampen over de slaap
zalen flitsten en de ter dood ge-
doemden werden weggevoerd. En
als de executie tot meerdere inti
midate op 15 Augustus plechtig
wordt meegedeeld, is het spontane
antwoord van de gijzelaars, da' ze
als één man in de houding gaan
staan tot eere van de gevallen
l»ameraden Vóór den avondmaal
tijd werd dit herhaald Neen. de
overweldigers kregen er ons volk
niet onder, ook de gijzelaars niet,
ondanks de meest beestachtige
methoden Zoo hebben later nog
wel een- de lichten over de slaap
zalen geflitst, alleen uit een dier
lijk genot van schrikaanjaging.
Zelfs dreven de bruten het zóó ver,
dat een paar gijzelaars op een
nacht werden ontboden naar het
voorgebouw, waar de moffen
zaten, juist zooals dat was ge
schied in den executie-nacht Zelfs
heeft een dronken individu het
zóó ver gebracht, dat hij 's nachts
zijn licht liet schijnen over een
naar gijzelaars met de boodschap:
Sie werden nicht erschossen.
Maar eenmaal is het nog even
ernst geworden, toen nog één gij
zelaar voor het executiepele'on
werd geplaatst, en toen ook dit
plechtig werd afgekondigd, gingen
op den kouden Oc'oberda,, opeens
al de hoeden af, als een =tpon'ane
hulde waarvan de krijschende mof
-en oogenblik als verbijsterd stond.
En bij beide executies hadden in
de aula plechtige herdenkingen
plaats waarbij waardig en moedig
werd gesproken. De moffen
negeerde men.
Maar ondanlbs de afleiding en
opbeuring van godsdienstige bij
eenkomsten, talrijke, haast over
dadige cursussen, spreekbeurten en
tooneel- en muziekuitvoeringen
'Juda en Andriessens) werd het
bevrijdingsuur altijd met in'ense
vreugde begroet, al zal -teek-
vliet" in onverwelkbaie herinne
ring in veler harten b'üven voort
leven. i
