Bewogenheid te Neurenberg
Spanning rond Lahausen
Republiek Joego-Slavië
OOK SUMATRA „BESMET"?
iRÏSSP
DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN.
Films en getuigen
verhoor
Verbazing en neerslach
tigheid bij de verdachten
^Qlcherens dijken
Over een week dicht?
Er is haat in de zaal
Antwoorden als moker
slagen
De afschaffing van
hef koningschap
Gevolgen op den Balkan?
De verbinding Zuid-
Noord hersteld
Spoorbrug bij Buggenum
geopend
Bisschopswijding
mgr. Jos Baeten
Onruststokers van Java
dienen geweerd
1
De eerste Pullman
BrusselAmsterdam
Kerknieuws
R'dam j_i.ro 9095
Directeur
Joh Kuijpers
Hoofdred.Mgr
Dr J Wïtlox
Alg Redacteur:
H. A Paalvast
Drukker:
N R C NT V
CJitg v d Maas
bode-Stichting
DINSDAG 4 DECEMBER
68ste JAARGANG No. 19876
Abo-runementspr
3.25 p. kwart
f 1.10 p maand
f 0.26 p. week
Tijd. adres:
Broersvest 8 A
Tel. 68804
Advertentiën
15 ets per mm.
Neurenberg, 30 Nov 1945.
(door mr A J M van Dal.)
Hjalmar Schachl. de fïnancieele
•n Franz von Papen, de diploma
tieke goochelaar, weigeren naar
net filmdoek te kijken waarop in
beelden die aan de verschrikkin
gen van Dante's hel herinneren,
het vierde hoofdstuk der aanklacht
m het Neurenbergsche proces ver
schijnt: Misdaden tegen de mensch-
heid
Schacht Keert he' proieetiedoek
osten'E!' ef den rug toe vort Papen
houdt ziin blik op den grond ge
richt of bedekt ziin oog met de
rech'e-hsnd
De andere achttien verdachten
kijker. °e Sommigen znoa's Goe
ring. Hess en von Schiraeh. ge-
inferetce?rd. anderen, zooa's Seys-s
Xnquar: en Jodl. uiterlijk onbe
wogen weer anderen, zooals Punk
en F^ank zichtbaar diep onder den
indruk
..Dp vertooning van de films der
concentratiekampen verwekte de
s-erkstp reacties, tot nu toe bij de
III uCVerl waargenomen" zegt
L,:rlnn,or?en uitgekomen psy-
Chiatrtsch rapport der aevan»enis-
doktoren over de uitwerking der
films on de beschuldigden „Het
meerendep! der verdactren rea
geerde met verbazing en neer-
slacnt'vheid en toonde na de films
de effecten van een sterke emo-
tioneele spanning"
In de getuigenbank zit Erwin
X-abauren en opnieuw verbreid'
zich door de rechtszaal een sfeer
van sponning, thans echter een
spanning die gemengd is met rn.vs
terie Pen eenvoudig man schijn
baar. deze kaalhoofdige Oo?tenrijk-
sche generaal in zijn onopvallend
grijs co'bertcostuum. die met rus
tige vlakke stem. zonder eenige
verheffing, antwoordt op het kruis
vuur van vragen, hem door de
Ajnerikaansche. de Fransche, de
Russische openbare aanklagers, la
ter ook door sommige leden van
bet tribunaal gesteld- Maar een
man van scherpe intelligent.e die
zich langzaam doch zeker en" met
volkomen beheersching zijner
woorden weet uit te drukken
Lahausen vertelt van geheime
besprek:noen jn den trein van den
hter "t> het hoofdkwartier,
van ge ^-zinnige acties en sa-
menzwe :n.jpn. van moorden en
moordnlannen, van mysterieuze
opdrach'en en openlijke fusillade,
van terreur en blinde vernieti-
gingszuch-.
Een der weinige overlevenden
is deze generaal uit het com-
nlof van 22 Juli 1944. de samen-
-""erina tegen Hitler's leven, een
man van den achtergrond, maar
e thans oneens als een wre-
I- -ode engel in het licht der
- enbaarheid treedt. De gene-
al-majoor Lahausen werd na
ee inlijving van Oostenrijk de
•aaste medewerker van admiraal
Canaris. het hoofd der contra-
?oionna?e van het oppercomman-
fn der Duitsche weermacht. In
r-e functie kwam' hij met de
r onkere plannen en daden van
Hitler en zijn handlanger? voort
durend in aanraking
Met de SS lag hij in telkens nieu
we conflicten, die dan ook in 1944
tot zijn ontslag leidden. Mislukking
van den aanslag op Hitier maakte
aan zijn boeiend en opwindend
een einde.
stam4» T^tfmgevi'nS varl dezen mart
van intriv^?en en over deze sfeer
n" geheimzinnige ac-
- telt doet hij op de vragen der
an klagers sensa tiomeele onthullin
gen aan het tribunaal.
Lahausen, de man met de diep
liggende oogen en het pokergezicht
vertelt en zooals de documenten
der vorige dagen de gangstermen-
Zaterdagmorgen om tien uur,
bij de kentering van het getij,
is het gat in den Walcherschen
zeedijk bij fort Rammekens
geblokkeerd. Daartoe werd
gebruik gemaakt van Phoenix-
caissons. van 62 meter lengte,
12 meter breedte en 13 meter
hoogte, zooals die te Westka-
pelle worden gebruikt als golf
breker.
Fr valt intusschen nog heel
wat werk te doen om de dich
ting van het gat tot stand te
brengen en of dit lukt, zal af
hangen van de hoogte der
komende vloeden en van
de weersgesteldheid. Als de
omstandigheden medewerken
hoopt men over ongeveer een
week zoover te zijn.
taliteit en de wreede brutalitei'
der nazileiders hebben blootgelegd
zoo leiden ook zijn onhuïlingen
ons binnen in een wereld van roe-
kelooze misdaad, waarvan wij het
bestaan in de samenleving der vol
ken niiet voor mogelijk hadden ge
houden. In September 1939 vlak
voor den va' van Warschau, zit hij
in den trein van Hitier en be
spreekt met Canaris, Keitel en
Ribbentrop het voorgenomen bom
bardement van Warschau en den
„politieken schoonmaak van Polen"
door den Fuehrer persoonlijk be
volen. Met dót cynische woord
„politieke schoonmaak" werd de
massamoord aangeduid op de ge-
heele Pcolsche intelligentsia, den
adel. de geestelijkheid en de Joden
Canaris en Lahausen verzeilen
zich maar Keiiel zegt koraf. dat
deze rlannen door den Führer
zoo zijn vastgesteld en dal de
weermacht ze heeft uil te voeren.
„AHe Poolsche dorpen moeten in
vlammen oogaan" roept Ribben-
trop. „AHe Joden moeten worden
doodgeslagen"
Lahausen's verklaringen groeien
als een avonturenroman, als een
detectiveverhaal Gevangenen uit
een concentratiekamp worden in
Poolsche uniformen gestoken en
doen, tezamen met leden van den
S.D eer aanval op den Duitschen
radiozender Gleiwitz. Zoo forceert
er zorg voor, dat alle deelnemers
aan deze manoeuvre ook haar
eigen leden, spoorloos verdwijnen.
Keitel geeft aan Lahausen op
dracht den Franschen maarschalk
YVeygand ie „elimeneeren". „Wat
is elimeneeren? „Vermoorden"
zegt Lahausen
Keitel informeert herhaaldelijk
ongeduldig naar de resultaten van
zijn order Later ontwerpt hij op
Hitler's instigatie de actie „Gus-
tave", een soorgelijk moordplan op
Giraud Beide plannen worden
door Canaris en zijn staf gesabo
teerd. Zij zijn militairen, zeggen
zij geen moordenaars. Wat zij niet
kunnen saboteeren. zijn de beve
len tot het fusilleeren der Russi
sche krijgsgevangenen.
Gestapocommando's hebben op
dracht, alles te executeeren, dat
als drager van het bolsjewisme
beschouwd kan worden. Met vol
komen willekeur schiften zij de
gevangenen, laten voor de oogen
van de Duitsche troepen duizen
den Russen neerknallen
Canaris en zijn staf protesteeren
bij net noofdkwartier. Want de
Duitsche soldaat komt erdoor in
opstand
Nieuwe bevelen van Himmler's
bureau volgen. Om de gevoe
lens van de troepen te sparen
zullen de Russische krijgsgevange
nen voortaan op meer afgelegen
plaatsen worden gemitrailleerd.
De verklaringen van generaal
Lahausen maken een betrouwbaren
indruk. Zij zijn helder en onop-
men een oorlog. De Gestapo draagt gesmukt.
Mr. Van Dal telegrafeert ons uit
Neurenberg op 1 December:
De gansche Zaterdag beheer-
schen de markante gebaren van
Lahausen, den Oosfenrijkschen
generaal-majoor de rechtzaal van
Neurenberg en de spanning rond
zijn persoonlijkheid groeit. Van
daag zijn het niet meer de open
bare aanklagers, doch de verdedi
gers, die dezen laaisien overleven-
de var» de samenzwering legen
Hitier in kruisverhoor namen, en
hij heeft het zwaar te verantwoor
den. Niet voor niets heeft Goering
hem gisteren uit de beklaagden
bank „verrader" toegeroepen en
aan de „bentgenooten" dier bank
spijt betuigd, dal men bij de op
ruiming na het complot tegen den
Führer deken spionage-generaal
vergeten had.
De verdediging doet haar uiter
ste best. het vertrouwen in de
persoonlijkheid van dezen zoo be
langrijken getuige te ondermijnen.
Niet langer antwoordt Lahausen
met de vlakke rustige stem die de
eerste dagen zijn verklaring Ken
merkte. Hij wordt aangevallen en
houwt terug, snel, hevig, met een
stem, waarin bedwongen emotie
doortrilt. Niet langer legt hij zit
tende zijn verklaringen af, zooals
hem gisteren in verband met zijn
hartaandoening was toegestaan
Reeds bij de eerste vraag
die Keitel's advokaat, die het
kruisvuur opent, stelt, gaat hij
staan, wijdbeens de armen ge
kruist. gereed den slag op te van
gen en te pareeren. Een lange
machtige figuur, die de zaal do
mineert. Maar geen figuur van de
forsche openhartigheid die den
soldaat kenmerkt. De achtergrond
van Lahausen's leven blijft duis
ter, zijn persoonlijkheid raadsel
achtig. De intrigues waarin zijn
geheele leven en streven gevan
gen was, laten hem niet meer los.
Zij hullen hem in een sfeer van
geheimzinnigheid
Heeft generaal' Kei.el zijn offi-
datre?n n'?t, stueoS voorgehouden,
rf„ Z1J mets behoefden te doen
tegen hun gewe'en? vraagt dr.
Nelt, de raadsman van den vroeee-
ren Duits-chen opperbevelhebber
Ik weet het niet, antwoord La
hausen. Wat ik weet is. dat hij on
voorwaardelijke toewijding aan
den Führer verlangde van zijn ge
heele hoofdkwartier. Zijn officie
ren moesten in de eerste plaats
nationaal-socialisten zijn.
Zoc vallen zijn antwoorden tel-
Kens ais mokerslagen op de hoof-
vaS verdachten, van Keitel
an Ribbentrop, van Goering.
golft h^at de zaal- hij
5" Xan,he', getuiigenges'joelte
en van® ja der verdachten
nan- 1 verdachten terug
naar den mtrigueerenden ge
neraal, die men zoo sVirdig
was niet te vermoorden. We'ke
nv" -ven bewegen dezen man,
zijn vroegere chefs zoo volko
men prijs te geven, de strop
om hun nek met voelbare in
nerlijke voldoening vas'er en
vaster aan te halen? Wij kun
nen niet zoo maar ve'-ge'en,
dat hij en zijn onmiddelliike
commandant, de admiraal Ca
naris, 6 jaren voor Kek el ge
werkt hebben en dat hij als
leider der spionnage-afdeeling
van een groot leger niet op
zijn post gehandhaafd blijft als
men geen resul'aten weet aan
te wijzen.
Is het u bekend, vraagt Gcerings
advocaat, dat admiraal Canaris
vaak zeer aolfef apionnage-acties
ontwierp en energiek verdedigt?
Dat hij langen tijd iintenrief sa
menwerkte met de SS? Ja da: is
den getuige bekend. Canaris wilde
op de hoo-gte blijven, wilde de ge
legenheid niet verspelen op het
juiste moment te kunnen ingrijpen.
Canaris kon nooit spreken, zoo
als hij dacht, maar hoe dacht Ca
naris, boe denikt Lahausen? Be.
hoorden zij tot de oude legerkliek,
die he1 nationaal-socialisme afwe
zen, maar voor den vrede al even
gevaarlijk zijn? Waren zij in hun
verwachtingen teleurgesteld, ge
dwarsboomd in hun carrière, of
brachten zij zich tijdig in veilig
heid. toen zij zagen, dat het schip
waarop zij voeren, lekken vertoon
de en de haven nimmer zcu be
reiken?
Pleit Lahausen thans voor zijn
eigen za-aik? „Is het waar, dat u na
de inlijving van Oostenrijk als
een de. eersten naar Berlijn bent
gereisd, om uw diensten aan het
Duitsche leger aan te bieden?"
vraagt Dr. Sauter. de raadsman
van von Ribbentrop.
„Ik behoefde mijn diensten niet
aan te bieden, men heeft er om
gevraagd. Men diong naar mij,
mijn werk was bekend genoeg",
klinkt het zelfbewust. De vraag
blijft open, waarom hij op de aan
biedingen van Duitsche zijde is in-
'Zie vervolg op pag. 2)
„In overeenstemming met den
vrij tot uiting gekomen wil van
alle bevolkingsgroepen van Joego-
Slavië heeft de constitueerende
vergadering besloten:
lo. dat een federatieve volks
republiek van Joego-Slavië wordt
uitgeroepen;
2o. dat door dit besluit de mo
narchie in Joego-Slavië definitief
is afgeschaft in naam van de be
volkingsgroepen van Joego-Slavië:
en dat aan Peter II Karageorgê
witsj, evenals aan de geheele Ka-
rageorgewitsj-dynastie alle rech
ten, welke vroeger aan hem en
aan de Karageorgewitsj-dynastie
zijn toegestaan, worden ontno
men.'
Aldus luidt de tekst van het be
sluit, waarmede het pas gekozen
Joego-Slavische parlement een
einde heeft gemaakt aan den mo-
narchistischen staatsvorm van het
land. Een besluit overigens, dat bij
niemand en nergens eenige ver
wondering heeft gewekt, en zoo
vanzelfsprekend wordt gevoeld,
dat reeds officieel te Londen is
verklaard, dat geen nieuwe er
kenning der nu republikeinsch ge
worden Joego-Slavische regeering
noodig wordt geacht: de erken
ning van maarschalk Tito's regee
ring kan geldig blijven ondanks
de constitutioneele wijziging.
In het land zelf zal de nieuwe
staatsvorm voorloopig practiseh
geen verandering in de bestaande
situatie brengen. De jonge koning
Peter II vertoeft te Londen en be
seft ter dege, dat hij het best doet
zich met koninklijke waardigheid
in het particuliere leven terug te
trekken. De verklaring, waarmede
hij het besluit van maarschalk
Tito want deze is de drijvende
kracht in deze ontwikkeling
heeft beantwoord, moge uiterlijk
bewogen en fel klinken, in volle
werkelijkheid is zij een berusting
in het onvermijdelijke, met den
wil „om mijn geboorteland als
loyaal onderdaan te dienen." Dat
hü de hoop uitspreekt eens als
koning terug te keeren is begrijpe
lijk bij de vorstelijke wisselvallig
heden der dynastieën op den Bal
kan.
Bij dit woord Balkan raken we
het krachtveld van deze gebeurte
nis. Internationaal-politiek, d.w.z.
van wereldbeteekenis is het feit
niet. Joego-Slavië lag reeds als
Slavisch land in de Russische in
vloedssfeer: misschien, waarschijn
lijk zelfs zal Tito na dit besluit
zich zelfstandiger tegen Moskou
plaatsen, vooral als hij, zooals hij
heeft aangekondigd, een oppositie
zal toelaten, zoo noodig zal aan-
kweeken. Voorloopig wordt in dit
opzicht de pas gemarkeerd: de
toekomst is nog tamelijk ondoor
zichtig. Duidelijker is de terug
slag op de Balkanlanden Grieken
land, Roemenië en Bulgarije
Het schijnt, dat laatstgenoemd
land het voorbeeld van Joego-
Slavië snel wil volgen, en dan
nog een stap verder wil zetten in
het streven naar een federale unie
met Joego-Slavië en zoo een een
heid wil scheppen van alle Sla
vische volken op den Balkan: een
ideaal dat in de betrokken hoofd
steden reeds lang leefde, maar
onderdrukt werd door vier oorlo
gen, welke de bedoelde volken te
gen elkaar in het veld brachten
en door de dynastieke kwestie.
Want een federatieve unie met
meerdere souvereine koningen,
ieder op eigen prestige en souve-
reiniteit gesteld, is wel uitgeslo
ten, Nu kan. terwijl de geheele
Balkan een volkomen chaos is, ten
minste een poging in die richting
worden gedaan, te meer waar Tito
voor alle Slaven reeds een legen
darische figuur is geworden. Hoe
de niet-Slavische landen Roemenië
en Griekenland zich in een der
gelijk complex zullen inschakelen
of inffeschFke'd zullen worden
is een probleem op zichzelf In
elk geval staat ook daar de ko
ningskwestie in een voor de ko
ningen minder aangename belang
stelling.
In tegenwoordigheid van talrijke
autoriteiten is Zaterdagmiddag de
spoorbrug over de Maas bij Bug
genum in de lijn Roermond-Eind
hoven in gebruik genomen. Als
eerste trein was speciaal een kolen-
trein gekozen om daarmee te sym-
boliseeren het groote belang, dat
deze brug heeft voor de kolen-
voorziening, welhaast de voor
naamste factor in den weder
opbouw van on? vaderland.
De president der Ned. Spoorwe
gen ir. W Hupkes, verrichtte de
officieele opening en de zwaar be
laden kolentrein van 35 wagons
stoomde over de brug getrokken
door een feestelijk versierde loco
motief. Ir. Hupkes gaf in een korte
toespraak uiting aan zijn waardee
ring voor het gereedkomen van
deze zoo belangrijke verbinding,
die een groote stap beteekent in
de richting van hernieuwing en
opbouw.
De bisschopswijding van mar.
Jos. Baeten, als bisschop coadjutor
van Breda, zal worden toegediend
door mgr P Hopmans, die hem
ook tot priester wiidde Als assis-
teerende bisschoppen zullen vol
gens „Sancta Maria" fungeeren
mgr dr G. Lemmens. bisschop van
Roermond en mgr J P Huibers.
bisschop van Haarlem.
Hei Bantamdistrict op West-Java
is op 'i oogenblik een broeinest van
de Pemoedas, (leden van de extre
mistische jeugdorganisatie). Een
aanzienlijk aantal hunner gaat ge-
regeld naar Sumatra, waar da toe
stand nog altijd eenigszins gespan
nen is. Van reizigers wordt ver
nomen, dat de invloed van Java
meer en meer op Sumatra wordt
gevoeld.
Indien het den Pemoedas niet
belet wordt op Sumatra te komen
en onrust te zaaien onder de Su-
matranen, zullen er meer moeilijk
heden ontstaan.
Generaal Christison heeft in de
laatste dagen een bezoek aan Pa-
da ng, Medan en Palembang ge
bracht. Door zijn toedoen is een
nauwer contact ontstaan met de
nationalistische leiders.
In Medan heef de „republikein-
sche "ouvemeur" van Sumatra
dr. H. .san, evenals de nationalisti
sche leider Shafei te Padang, ver
klaard, te willen samenwerken met
de Britten en voorbereid te zijn op
informeele besprekingen met de
Nederlanders, teneinde waarborgen
te krijgen voor het economische
leven van het land. Zij voegden
hieraan toe, dat zij de Nederlan
ders niet officieel konden ontmoe
ten, aangezien zij daartoe eerst be
velen uit Java moesten krijgen. De
betreffende bijeenkomst werd bij
gewoond door mr. Spits, één der
erlandscfye gouverneurs op
Sumatra.
De Indonesische leiders spraken
hun groote vertrouwen in Sjarir en
zijn collega's uit en hoopten, dat
hij geheel Indonesië naar zijn kan
zou weten over te halen. Zij zeiden
dat iedereen de vooroorlogsche
normale omstandigheden terug-
wentsohte onder een systeem van
zelfbestuur, met steun van de
Nederlanders, voor zoover zulk?
noodig was. Zij waren zich ervan
bewust, dat veel steun noodig is
Zij hoopten, dat alle Nederland-
sche plantages en zaken spoedig
veer geopend zouden worden, om
dat hierdoor alleen de welvaart
kon terugkeeren. Tot zoover de
Indonesische leiders.
Vragen aan min. Logemann
Het Eerste Kamerlid Weiter heeft
eenige schriftelijke vragen gesteld
aan den minister van overzeesche
gebiedsdeelen. In deze vragen
wordt eerstens verzocht om een
wekelijksche uitsluitend op feite
lijke gegevens berustende mede-
deeling. zonder commentaar, om
trent de gebeurtenissen in Ned.
Indië,
Voorts wordt verzocht, mede te
deelen over welke machtsmiddelen
de regeering thans beschikt in of
nabij Ned. Indië of in de naaste
toekomst, bijv. op ultimo Decem
ber a.s. denkt te beschikken, be
staande uit deelen van het Kon.
Ned. Ind. leger, het Kon. Ned, leger
en de koninklijke marine en of de
regeering zich reeds een voortel
ling heeft gemaakt van het tijdstip
waarop zij verwacht in staat te zijn
met behulp van die machtsmidde
len zelve het herstel van rust, orde
en veiligheid in Ned Indië ter
hand te nemen.
De eerste Pullman BrusselAm
sterdam is Zondagmorgen 9.30 uur
uit Brussel vertrokken en le 17.34
uur te Amsterdam aangekomen.
Daarmede is de geregelde Pull-
man dienst BruaselAmsterdam
en omgekeerd ingewijd. De rit
duurt nog lang. doordat de trm'n
met over de Moerdijkbruc rijdt,
maar via Roosendaal over Tilburg
Nijmegen en Utrecht moet.
?®u.Ssc en Ned. spoorwegen
hebban deze gebeurtenis niet onop
gemerkt laten voorbijgaan en er
een zekeren luister aan gegeven
De locomotief was versierd mei
vlaggen en groen. Talrijke voor
aanstaande personen van de Belgi
sche spoorwegen en uit officiééls
kringen naaakten de reis mede. Na
aankomst te Amsterdam had een
dmer plpats, waarop de dir.-gen.
oer Belgische spoorwegen, de heer
Henmng en de heer Claeys. secr.-
gen. van het Belgische ministerie
van verkeerswezen, hulde brachten
van den moed van het Ned.
spoorwegpersoneel tijdens den oor
log. De minister van verkeer en
energie, ir. van SchVk, uitte zijn
tevredenheid over de hervatting
van de bedrijvigheid van de „Com-
pie. des wagons lits" en sprak de
hoop uit, dat de toenadering tus-
schen beide landen nog bevorderd
zal worden.
Hedenmiddag vertrok de eerst®
Pullman om 13.08 uit Amsterdam
naar Brussel.
BENOEMINGEN IN HET BISDOM
HAARLEM
Z.H. Exc. de Bisschop van Haar
lem heeft benoemd tot kapelaan
te Rotterdam (H. Lambertus) den
weleerw. heer A. H. Duyvestein;
tot kapelaan te Zaandam den wel
eerw. heer H. B. Bertels, die ka*
pelaan was te Nibbixwoud.