Het beleid der Londensche regeering De oorlogsverklaring aan Japan DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN. Milliarden-nota POLITIEKE VRAAGGESPREKKEN Het gezantschap bij het Vaticaan BERICHT Geef den kinderen hun MELK Samenwerking van politieke partijen Naar een socialistische volkspartij R'dam Giro 9095 Directeur: Joh KuiJ pers Hoofdred.: Mgr Dr j Witlox Alg Redacteur: H. A. Paalvast Drukker: N.R.C N.V. (Jitg. v. d. Maas bode-Stichting, NIEUWE SCHIEDEMSCHE COURANT JAARGANG No. 19886 Abonin emen tapr 3.25 p. kwart. 1.10 p maand 0.26 p. week Tijd. adres: Broersvest 8 A Tel. 68804 Advertentiën 15 ets per mm. VRIJDAG 14 DECEMBER SNELLER dan iemand verwachtte is de nota der Regeering nopens het algemeen beleid gevolgd door een tweede nota van den Minister van Financiën nopens den budge- tairen toestand van ons land In vroeger jaren plamMHelliik staatsstuk, dat altijd onmiddeUijk na de Troonrede werd ingediend, met den naam „Millioenenno a aan te duiden. Een vluchtige blik op de cijfers, waarop het ons thans vergast, toont reeds aan, dat deze benaming volkomen is verouderd dat men veeleer van een „milliar- dennota" moet spreken, wil men haar karakter in één woord weer geven. Milliarden-nota! Niet om de inkomsten. Dat was te schoon om waar te zijn. In de milliarden loopen alleen de uitga ven en. de tekorten. En helaas niet alleen over de oorlogs- en bezettingsjaren, maar zelfs in stij gende mate over het tweede half jaar van 1945, het eerste halfjaar, gedurende hetwelk ons heele land van den Duitschen plunderaar was bevrijd. Ziehier de cijfers: Het nadeelig saldo van de heele staatshuishouding gewone en kapitaaldienst samen bedroeg: III (Slot) (Van onzen parlementairen redacteur.) Elf ministers togen in Mei 1^40 naar Engeland. Verscheldenen ner kladden enkele ambtenaren bil z'ch Voor zoover zll da' dtnoedig den, vormden zij in Londen sP een kleine, nieuwe ker" „aiitli zamerhand werd daar een departementen °P8ebo""'1f,'k?i slaf tezamen over een redcluken star beschikten. Was dat oezighoutlerij of m 1940: in 1941: in 1942: in 1943: in 1944: 715 millioen 1716 1807 1918 2187 nutteloos* Voor het eerste halfjaar 1945 geeft de nota noch een definitief noch een geraamd cijfer, doch de raming voor het tweede halfjaa wnst een tekort aan van 593 millioen voor den gewonen dienst en 1219 millioen voor den buitenge wonen dienst (vroeger kapi- taal-)dienst. Zoodat het tota'e tekort voor een halfjaar niet min der dan ruim 1.8 milliard beloopt Dal zou voor een jaar 3.6 milliard Uitmaken dat is 1.4 milliard méér dan in het laatste jaar dev Duitsche brandschatting. UIT de cijfers blijkt, dat de toestand van 's lands financiën nog beduidend ongunstiger is, dan zelfs de somberste pessimist durfde voorspellen. Zulke hooge eindbe dragen en zulke hooge tekorten kunnen slechts ontstaan doorda' het geld aan alle kanten wegloopt als water uit een lekke ton. Men ziet het ook inderdaad aan alle kanten wegloopen Beziet men de raming der uit gaven zoowel van den gewonen als van den buitengewonen dienst, dan wordt men ieder oogenblik onaan genaam getroffen door de enorme bedragen, die door iederen post van de begrooting wegvloeien. Voor den oorlog betwistten de departe menten van defensie en onderwijs elkander het hoogste cijfer in 's lands budget. Beide bewogen zich in de laatste jaren voor 1940 omstreeks de 150 millioen. Oorlo? en marine hebben het thans glans rijk gewonnen. Zij eischen thans in een halfjaar rond 325 millioen 650 millioen per jaar. Dat is op 90 millioen na evenveel als de totale gewone dienst voor 1940 Binnenlandsche zaken vroeg voor den oorlog 30 millioen per jaar Thans pp jaarbasis bijna 180 millioen! Justitie steeg van 28 mil lioen op 40 millioen. En daarnaast eischt het directoraat-generaal van politie nog eens extra bijna 8" millioen! Dat is dus 120 millioen samen voor één departement. De buitengewone dienst vermeldt voor het herstel van oorlogsschade 380 millioen, voor de overheidsbe moeiing met distributie- en prijs regeling, voor prijstoeslagen rijks- bureaux, crisïscontröle-dienst en al dergelijke 409 millioen. Aan perso neel werd in 1939 uitgegeven een bedrag van 274 millioen, thans i? het voor een half jaar 345 millioen. dat is bijna 700 millioen per jaar Zoo kan men dóórgaan. H^oor'aaVd mÜlister Zioh ÜU houdbaren toestand volmaakt. on' Geen sprake van, weert de premier, prof Gerbrandy. af- un^; menschen hadden handen voi werk en belangrijk werk Laat ik hier een misverstand weg nemen Een enkele maal is mij na terugkeer naar Nederland gebleken, dat sommigen zich wel eens afvroe gen. maar wat heeft de Regeering, behalve dan dat wat we merkten, wel gedaan"? In die vraag ligt een, overigens niet onbegrijpelijk, gebrek aan inzicht in de eischen die het re- geeren in den vreemde stelde Een departement als dat van Bui- tenlandsche Zaken had het au fond veel volhandiger dan in gewone tijden en had groote moeite om voor zvjn zeer moeilijke taak spoedig de ge schoolde krachten te vinden, al was dit departement in gunstiger omstan digheden dan de andere. Men begrijpt terstond, dat het opperbestuur over de overzeesche gebiedsdeelen. dat wil d-ts zeggen het Departement van Ko loniën zijn taak behield, tot op zekere hoogte ook verzwaard Justitie kreeg terstond problemen als het :ustodianship van het Nederlandsch kapi'»aal in den vreemde op te lossen, aan de oplossing uitvoering te geven en nu noem ik nog slechts één dei- vele zaken Dit departement bleef bovendien, wat ik zou willen noe men. het juridisch geweten van het Kabinet bti allerlei rechtskundige problemen van andere ministeries Aan Justitie was de taak der wetge ving allereerst toevertrouwd. Wanneer 'J de oorlogswetgeving na gaat, zult U zien. dat ze in omvang die van den vredestijd overtreft Wij waren in oorlog Ik behoef dus niet u i te weiden iver wat van militaire ciepnrtenient.cn «evraasd werd. Eco nomische zaken omvatte het beheer 2 an cTe koopvaardij -vloot., bijrre 3 mil joen ton. met al de daaruit oprij zende vragen, de aankoopen. en zoo kunt TT doorgaan In mijn memo randum hoop ik over de uitvoering van sommige taken het een en ander mede te deelen Bovendien is een of- ficieus Witboek op komst, da, het zelfde beoogt Ongetwijfeld hadden de volkomen op het binnenland aan- gewezen departementen een sterk verkleinde taak. maar om slechts dit te noemen alle departemen ten waren bii de uitgebreide teruE- keerwetgeving betrokken Bovenal echter alle Ministers en daardoor hun medewerkers, hadden tenslotte met dat suk regeertaak te maken. Hot mi eenmaal collegiaal moet wor nfn verricht en dat in oorlogstijd de hoogste eischen stelt. Steeds bleef de volgende factor werken: er zijn tn Engeland de Koningin en het Kabi- n? d w z de Nederlaodsche Regee ring- die Regeering als zoodanig heeft haar oorlogstaak, welke naast de meer normale departementale taak de buiteniandsche politiek, de samenwerking met de bondgenooten op financieel. militair economisch en sociaal geL4.:d. de voorlichting van en steun aan de bezette gebie den. alle cardinale beslissingen op net terrein der oorlogvoering, kortom die regeerine heeft het geheele. dooi 1en oorlog internationaal beïnvloede beleid, te voeren Ik kan U verzeke ren dat door mijn ambtgenooten hard moest worden gewerkt en dat v an bepaalde hoofdambtenaren het uiter ste is gevraagd Mijn herinnering aan Londen bevat een diepgevoelde waardeering voor wat mijn trouwe ambtgenooten. ieder met zijn staf, soms onder zeer harde omstandighe den. hebben eepraesteerd Deze waar deering geldt ook 1^ bijzondere mate onzen Ambassadeur, den Heer Mi- chiels van Verduynen, die Nederland zoo uitstekend vertegenwoordigde. U had in Londen ook een Re- geeringsvoorlichtingsdienst? Ja maar legt U vooral den rradruk op .voorlichting" Geen pro- oagan da-dienst. Deze dienst eischte een groot aantal menschen voor zich op 250 menschen zaten er op het laatst in Administratief ressorteer den zij onder Buiteniandsche Zaken: politiek droeg ik de verantwoorde lijkheid Ook voor de radio? Radio Oranje Ook voor de radio, inder daad, althans van medio 1942 af. Ik weet wat U mij vragen wilt: of ik over de Radio tevreden was' Dat was ik niet steeds; daar is niemand ooit heelemaal tevreden over geweest. Radio Oranje heeft wed fouten gemaakt. Maar één ding staat vast: Radio Oranje vormde d*n band tusschen Londen en Nederland, het mid del, vaarmee Koningin en Regee ring het volk konden bereiken, het leverde in den tateren tijd onder de Heeren van den Broek, den Doolaard en de Jong beste voorlichting en krachtdadlgen geestelijken steun, waardoor z(j in critjeke tijden het verzet konden «timiileeren en ook daadwerkelijk hebben gestimuleerd. Door Radio- Oranje ook konden w« bet Ne- derlandsche volk op de hoogte houden van onze daden. maken? e^n eind te Theoretisch heeft hii liikheden ter beschikking- v^ge" ging van de inkomsten en bene?" king van de uitgaven. Verhooging van de inkomsten kan hij verkrijgen door het opvoe ren der belasting. Uit de nota blijkt echter niet, dat de minister dezen £,6g denkt in te slaan. Hij heeft wel lasHnen ten aanzien van de be- de^^etgeving maar voor zoover imronPif^nen nieuwe bronnen van el leen tot\, ontsluiten, dienen zij gaven, di dek-king van speciale uit- deze beg,! ®pjteeltelijk nog buiten Mover zübehhg vallen. En voor "en gewon'®stingen betreffen, die dienst ten buitengewonen twijfelachtige komen, is het directe verni zn in totaal tot een men leiden gering van inko- noemt een der?®., minister zelf ring ook ni^t ~,e''.ikp ve-meerde- doel. Zijn doel ligt in een verder verschiet. Hij wil. o.a. door afschaffing van de vennootschapsbelasting, het be drijfsleven stimuleeren om zoo doende meer welvaart en dus hoo- ger belastingopbrengsten te verkrij gen. Daarnaast verwacht hij van het algemeen beleid der Reveering eenzelfde effect: welvaartsherstel en daardoor verhooging van de fiscale inkomsten. Dit is echter op dit oogenblik van ondergeschikte beteekenis. Waar net op aankomt is dat op korten termijn de uitgaven drastisch wor den besnoeid. Ook op dit punt koestert de mi nister plannen. Hij ziet mogelijk heden in een verlagiiig van de rente der staatsleeningen Dit kan echter geen zoden aanzetten. Een verlaging van 14 pet. op zelfs 15 a 20 milliard staatsschuld levert met meer dan 75 100 millioen op van de 3600 millioen. die wij op basis van deze begrooting in één jaar tekort schieten. Weliswaar wordt dit tekort ten deele gevormd door uitgaven, waarvan de minister zelf zegt, dat zij een afloopend ka rakter dragen en dus de begrooting van volgende jaren in mindere mate zullen belasten maar het zou toch niet juist ziin te veel ge rueht te geven aan de omelet van de renteverlaging. Resteert: de inkrimping van het overheidsapparaat kortweg ge zegd: de bezuiniging. Déér zal in laad het zwaartepunt moeten ggen Er kan op het oogenblik vee] worden bezuinigd het het slaPPe handje door overheM=a-efficienter maken van Dat is een n-„° illusie zoolang een ambte naar een ambtenaar blijft. Neen: er moeten overheidsdiensten ver dwijnen, die een herleving van de welvaart in den weg staan, die al leen in bedrijf worden gehouden om het redden van de baantjes. Daar zullen kostbare maar over bodige takken van den rijk woe- kerenden boom van het ambtelijk apparaat moeten worden afgesne den. Anders gaan wij ten gronde. -•-+ boom en takken en al! Op het terrein der oorlogvoe ring? Op dat terrein nebben wi] Inder daad gedaan wal wij konden Over verschillende maatregelen in hel be lang van de algemeene oorlogvoering hebben anderen reeds bijzonderheden bekend gemaakt Onze medewerking bereikte echter haar hoogtepunt ln de oorlogsverklaring aan Japan Het leed voor ons geen twijfel dat Japan als het tn oorlog kwam. Nederlandsch-Indië niet met rust zou laten De telegrammen, die wij bij het toenemen van de spanning bin nen kregen wezen er steeds duidelij ker op Wij aarzelden dan ook niet deel te nemen aan besprekingen die mei het oog op deze eventualiteit werden gehouden. Toen tenslotte een groote Japansche transportvloot op weg naar Malakka werd gesignaleerd twijfelde onze vlootvoogd Hellfrich geen oogenblik meer: dat kon alleen maar oorlog beteekenen. ..Zouden wil maar niet beginnen?'' meende hij Oorlogsverklaring. Van dat oogenblik af kwamen verschillende mijner collega's en enkele hoofdambtenaren regelma tig bij elkaar op mijn kamer in Brown's hotel. Dover Street bon don waar ik een ruime kamer h?d. die tevens als conferentie- kamer dienst deed. hüpen Vrijdagavond waren w« büeen er gebeurde niets. Zo'ndagfapearlHarbour! Aanva. oP Amerika, met w»«wg on. mo reel verbonden wisten. De aanva op Engeland, jiiridisch reeds onze bondgenoot. tegelbkertUd.Moch ten wil onze bondgenooten laten bespringen zonder daaruit sequenties te trekken. Ie waar wtJ zeker waren, da wij aan de beurt kwamen? heb aanstonds de m'nisters U eengeroepen en in niet fcehee ledigen ministerraad w^rcl oorlogsverklaring aan sloten. Hare Majesteit de gin hechtte nog nachi haar goedkeuring aan dit besluit en onmiddeUUk «In. oorlogsterklaring bassadeur de Heer Mich els van Verduvnen stelde oogenblikkelhU dien zelfden nacht de Engeiscne reeeerine op de hoogte van ons besli-'t. Toen CharchiU dcn vol genden dag een verklaring af legde in het Lagerhu s lag de schriftelijke mededeeling va onzen Ambassadeur aan Eden voor hem. Overal werd deze daad ais een voorbeeld van bondgenoot- schapstrouw gewaardeerd Wil stonden toen op het toppunt van onze populariteit in Engeland Ik herinner mij levendig hoe wij in die dagen terugkeerend van een speech, die ik in Guild Hall hield werden toegejuicht door een samengestroomde menigte op straat Onze daad was ook van reëele beteekenis. U moet den klap niet onderschatten dien de Amerikanen i-n Pearl Harbour oplie pen Daar ging een vloot van ver- slagschepen en kruisers, verloren De steun van onze vloot had voor de geallieerde oorlogsvoering zeker waarde Admiraal Ifellfrich, toen opperbevelhebber der gemeenschappe lijke vloot geworden, had een zeer goeden naam Van meevechten terwille van na. oorlogsche concessies is dus geen sprake geweest? Nooit ofte nimmer. Wij heb ben geheel uit eigen beweging gehandeld, omdat wij wisten, dat wij ook op het lijstje stonden om aangevallen te worden, wij óns dus, bondgenooten voelden van de Engelschen en Amerikanen en aanstonds als gelijkwaardige bond genooten wilden optreden. Wij hebben geen concessies gevraagd en er ook nooit gedaan Steun punten zijn ons nooit gevraagd en had men ze ons gevraagd, dan zouden wit geantwoord hebben, dat daarover te praten viel, als men ons eeüjkwaardige steun punten bood. daar. waar wil die noodie mochten achten Gezantschap bij het Vaticaan. U hebt naast de oorlogsverkla ring aan Japan ook een daad van vriendschap gesteld jegens den H. Stoel? Wij hebben het gezantschap bij het Vaticaan hersteld inderdaad. Ik was van oordeel, dat het Vaticaan in de oorlogs- of beter in de vredes- diplomatie een dermate belanrijke roi speelde dat wij daar niet weg moch ten blijven Het wekte trouwens bij onze bondgenooten ernstige bevreem ding. dat wij. de bondgenoot bij het Vaticaan géén vertegenwoordiger had den. terwijl Japan de vijand er wel een had Het herstel van deze betrekkingen waartoe ik vrij spoedig de mogelijk heden onderzocht, stuitte in den be ginne op moeilijkheden Het Vaticaan lag ingesloten door Italië dat onder den Duitschen hiel zuchtte mr meer geïsoleerd. Naderhand echter toen de bevrij ding van Italië in zicht raakte was de situatie gunstiger geworden en met eenstemmige beslissing van het heele Kabinet, werd toen herstel van het gezantschap door Minister van KI effens aan HM de Koningin voor gedragen Na de bevrijding van Rome kon onze gezant zijn geloofsbrieven aanbieden Financieel beleid. Uiteraard heeft het Londensch beleid veel geld gekost? Natuurlijk Marine en Oorlog vooral hebben geld gekost Evenzoo onze verplichting om het verlies op de exploitatierekening van de koop vaardij. die voor de oorlogvoering werd ingezet, voor onze rekening te nemen. Wij hebben het verzet in Nederland welbewust financieel ge steund Maar twee dingen hebben wij steeds nagestreefd: WO wilden zooveel mogelijk het goud van de Nederlandsche Bank intact hou den. opdat er na den oorlog een gezonde goud basis voor het her stel der staatsfinanciën aanwezig zou zün. En wtJ wilden de be zittingen der Nederlanders in hel buitenland zoo streng mogelijk In custodianship nemen opdat na den oorlog een gezonde deviezen- basis voor het herstel van den buitenlandschen handel aanwezig zou zijn. In dien opzet zijn wji ten deele geslaagd. Wat de finan ciën betreft, behalve van enkele kleinere inkomsten uit heffingen en van een enkele leening. heb- Dit nummer bestaat uit 8 pagina's in verband met de publicatie van de millioenen- nota. De Directie. ben wij o.a. geleefd van het Ega lisatiefonds, waarvan het goud, evenals dat van de Nederlandsche Bank tijdig kon worden overge bracht. Uw eind-mdruk, professor? Mijn eind-indruk? Als geloovlg man kan geen anderen hebben, dan dezen: God heeft ons door on gekend zwaren tijd heen geholpen en ik erken gaarne, dat ik zonder Hem niet bij machte ware geweest tot den arbeid en de geestesinspanning die op mijn post van mij werden gevergd. Ik derrk aan zaken als de voorbe reiding van alles wat noodig was om aan Noord-West-Nederland dat lag te zieltogen, zoo te zeggen daags na de bevrijding, te bieden al wat het m zijn doodelijke ellende noodig had. opdat het niet zou bezwijken. Nie mand heeft beseft beter dan ik dat mijn werk menschenwerk was en zeer onvolkomen De eere van den eoeden uitslag zij aan Hem. Die ook het onvolmaakte menschenwerk ten goede leidt Het voorlichtingsbureau van den voedingsraad deelt mede: Het melk. rantsoen is verlaagd. Volwassenen krijgen per week D/i liter melk, d.w.z. ruim 2 dl. per dag Wanneer men hiervan dagelijks eenige kop- pen koffie gebruikt, schiet er wei nig melk over voor een pudding, vla of ander melkgerecht. In vele gezinnen met kinderen maakt men wel deze gerechten, omdat de melk van de kinderen in het eten van het geheele gezin verwerkt wordt. Dit is echter onjuist. Een dergelijke verdeeling van de melk moet ten sterkste afgeraden worden Melk is een waardevcl voedingsmiddel, en is, omdat er vrijwel alle voe dingsstoffen in voorkomen, bij uit stek geschikt voor het kind dat immers nog groeien moet De hoe veelheid melk, welke aan de kin deren verstrekt wordt, hebben zij dan ook geheel en al noodig Ook voor de volwassenen zou het goed zijn, als zij meer melk dan het hui dige rantsoen kregen, doch de hoe veelheid en samenstellinig van de overige voedingsmiddelen, welke thans gedistribueerd worden zijn dusdanig, dat voor hen een grootere hoeveelheid melk dan 1% liter per week niet strikt noodzakelijk is De moeder, wie de gezondheid en goede groei van haar kinderen ter harte gaat en welke moeder is dae net? geve haar kind'eren» dus het geheele rantsoen melk. Zij schaffe de melkgerechten voor de volwassenen van het gezin af. als er geen melk voor is. Er zijn nog voldoende toetjes en andere sma kelijke gerechten zonder melk te maken en wie deze niet weet te bereiden, vrage de recepten aan het voorlichtingsbureau van den voedingsraad Koninginnegracht 42. te 's-Gravenhage. De secretaris van de studiecom missie gevormd door verschillende politieke partijen en groepen, schrijft o.m. het volgende aan het A.N.P.: Er is overlegd tusschen de be sturen van verschillende politieke partijen (de S.D.A.P., de R.K S P de C.H.U., de V.D.B., de C D U.) en het bestuur van de N V.B., hetgeen gevolgd werd door gezamenlijke besprekingen met delegaties van een deel dezer partijen, benevens enkele groepen. Het stadium, waar in dit overleg thans verkeert, maakt de publicatie van een aantal ge gevens wenschelijk. In Augustus, September en Oc tober werden afzonderlijke, inlei dende besprekingen gehouden. Het werd in deze besprekingen gewaar deerd dat de N.V.B. de methode van overleg heeft gekozen en niet is ingegaan op het verlangen van een minderheid van haar leden, die aanvankelijk de stichting van een nieuwe partij wenschte. Het ge sprek met de partijen afzonderlijk wekte de verwachting dat ge zamenlijke onderhandelingen van de S.D.A.P., de V.D.B., de C.D.U., een deel van de „Clhristofoor- groep" en de N.V.B. uitzicht kon den openen op de vorming van een nieuwe partij. Dit overleg is met delegaties uit genoemde groe pen op 10 en 24 Nov. en 8 Dec. geweest en werd geheel of ge deeltelijk bijgewoond door de volgende personen: dr. B. S. S Al (Christofoorgroep), dr. W Ban ning (N.V.B.-voorzitter), mr. dr. pen uaar kuis vujui v«u -t:'- d scheidene oorlogsschepen, waaronder' J, Barents, (((N.V.B.-pIv.lidJ, -I v d. Brug (C.D.U), J. C. Deering (V.D.B.-plv. lid). W Drees (S.D. A.P.), mr. M. v d. Goes van Naters (S.D.A.P.), mr. ir B. W, Haveman (N.V.B J. Janz« <C. D.U.I). mr. A. M. Joekes (V.D.B.I, C Kleywegt ((N.V.B.-plv lid), prof. mr. R. Kranenburg, IV.D.B.) mr. P J. Oud (V.D.B.); ir S. A. Pothumus (V.D.B.). G. Ruygers (Christofoorgroep), prof. :r. w. Schermerhorn (N.V.B.), J. Schilt- huis (V D.B.-olv. lid), mr. N. Stuf- kens (S.D.A P.). K. Vorrink (SD, A P mr. G E. van Walsum (N. VB) J Willems (Christofoor groep), W. Thomassen, secretaris. Keizersgracht 452, Amsterdam. De besprekingen hebben op 8 Dec. geleid tot princ'.pietle overeenstemming ten aanzien van de poli ieke grondslagen en de waarborgen, welke voor een dergelijke samenwerking moeten worden gesteld. Enkele ander® principieele problemen zijn nog in discussie. Aan de samenwerkende partijen en groepen zal een kort program van beginselen van een te stich ten nieuwe, socialistische volks partij op breeden grondslag wor den voorgelegd, alsmede een ont- werp-urgentieprogram, wanneer daaromtrent in de studiecommissie overeenstemming zal zijn bereikt. Het behoeft geen betoog, dat deze partijen en groepen in hun beoor deeling van de plannen vrij staan. Zij zullen daarover hun leden en partij-instanties dus hebben te raadplegen. Voorspellingen omtrent de uitkomst zijn voorbarig, doch het voorloopige resultaat van het werk der commissie opent de mogelijkheid van een gunstige ont- wikkeling.

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Nieuwe Schiedamsche Courant | 1945 | | pagina 1