rr0 «££SE
Het verzet der Nederlandsche bisschoppen
Traag tempo te Neurenberg
TRAGEDIE TE SOERABAJA
DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN.
Een nationaal monument
VAN MOOK EN
SOEKARNO
riiïtaTiïllTZdiS TS Se"
ZTdedeherbZe:ra niets
Vertragingsmethoden
der verdedigers
De conferentie te Moskou
Besprekingen begonnen
R.K. Staatspartij
Vergadering van den
Partijraad
Nieuwe Provinciaal
der Dominicanen
Benoemingen in het
Provinciaal Kapittel
Bijna 1000 menschen
ontvoerd
R'dam Giro 9095
Directeur:
Joh. Kujjpers.
Hoofdred.Mgr.
Dr. J Witlox.
Alg. Redacteur:
H. A. Paalvast.
Drukker:
N.R.C N.V.
(Jitg. v. d. Maas
bode-Stichting,
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
JAARGANG No. 19888
A-boncnementspr
3.25 p. kwart.
1.10 p maand
0.26 p. week
Tijd. adres:
Broersvest 8 A
Tel. 68804
Advertentiën
15 ets per mm.
MAANDAG 17 DECEMBER^
n (siot)
De loyaliteitsverklaring der
studenten.
t^mk stevig en afwijzend
ic hr?estand.pnnt, dat de Aartsbis.
iehSo onmiddellijk innam tegenover
deh°?an" de studenten
loyaliteitsverklaring.
Z.H.Exc
gevorderde
mons. de Jong maakte
daarover aanstonds voor zich zelf de
volgende aanteekeningende consi
derans van de verordening over den
numerus clausus wil de academische
jeugd inzetten in den strijd tegen het
bolsjewisme; door de toevallige ver
bondenheid van Rusland met de ge
allieerden wordt dit in feite een
strijd tegen het vaderland Ook de
verplichting voor de afgestudeerden
om in het kader van den arbeids
inzet te gaan werken beteekent hulp
verleening aan den vijand Voor niet-
afgestudeerden. die voorloop: g uitstel
krijgen van den arbeidsinzet
ceert het accepteeren van die
..gunst" samen met de onderteeke-
ninff der verklaring, dat d« student
zich de inschakeling in de» totale
oorlogvoering laat welgevallen De
loyaliteitsverklaring staat in een on
losmakelijk verband met de verorde
ning van den Rijkscommissaris (ook
al verklaarde prof. van Dam later
anders) Of de loyaliteitsverklaring
gelet op den tekst alleen, geteekend
kan worden, doet niets ter zake*,
evenmin de overweging dat de stu
denten aan de verordening over den
arbeidsinzet niet gebonden waren,
omdat zij zich slechts verbonden
„naar eer en geweten" Immers, al
dus de Aartsbisschop, het teekenen
der verklaring zelf moet in feite be
schouwd en geïnterpreteerd worden
als een geestelijke capitulatie van de
Studenten; een weigering daaren
tegen zal het moreel verzei tegen de
onrechtvaardigheden van den bezet
ter versterken. De studenten zijn
hiertoe uit vaderlandsliefde verplicht
nu zij er de gelegenheid voor krij
gen, te meer omdat het een vreemde
zaak is een dergelijke loyaliteits
verklaring te eischen van studenten,
die geen enkele overheidsfunctie be-
kleeden De Aartsbisschop ontraadde
dan ook ten sterkste het teekenen
der loyaliteitsverklaring aan alle
studenten, die schriftelijk of monde
ling om advies vroegen Alleen het
feit, dat er geen moreele zekerheid
■was te krijgen, dat de groote meer
derheid van professoren en studen
ten medewerking inderdaad zou
weigeren, weerhield het Episcopaat
yan een openlijke Uitspraak in
bovengemelden geest. Zonder deze
moreele zekerheid zouden enkel bij-
zondere represailles tegen de Mi""-
lieken te wachten zijn geweest Wel
nam de Aartsbisschop aans.onds de
noodigè maatregelen om ae k.k.
Universiteit te Nijmegen en de
Economische Hoogeschool te Tilburg
van iedere medewerking ver][® .te
houden Op een vraag van secretaris
generaal van Dam om met ingang
van 12 April de colleges wederom te
doen hervatten, kwam een weigerend
antwoord: er kon met geen moge
lijkheid aan worden voldaan van
wege de geëischte loyaliteitsver
klaring
Wij gelooven, dat nauwelijk
Iemand, aanstonds zoo scherp de
portee van deze verklaring heeft in
gezien. als de Aartsbisschop en dat
nauwelijks iemand zoo zuiver vader
lancTch onmiddellijk de aan te
nemen houding heeft aangevoeld
Wij waren op dit mrot iets uitvoe
riger wegens den strijd, die er nog
6teeds rondom deze loyaliteitsverkla
ring gevoerd wordt. Zelfs een laatste
beroep van Van Dam. liefst op het
inzicht en „de vaderlandsliefde" van
den Aartsbisschop, die door een
enkel woord een zeer groote groep
studenten voor het vaderland kon
redden door «de voortzetting van hun
studies mogelijk te maken, kon
Mgr de Jong niet vermurwen. Ik
twijfel niet aan Uw goede bedoe
lingen, aldus schreef hij op 13 April
1943 aan Prof van Dam maar Uw
argumenten hebben mij niet over
tuigd. Het bestuur der St Radbout
stichting bepaalde dat de formu
lieren van de loyaliteitsverklaring
niet vanwege de universiteit aan de
studenten zouden worden toegezonden
noch geteekend bij den rector zouden
kunnen worden ingeleverd. Met m
gang van 11 April zouden
nader order geen colleges
gegeven en geen examens
tamens worden afgenomen en g
promoties plaats hebben
tot
worden
of ten-
lieken. maar de Bisschoppen wisten
dat zij deze konden vragen. Ze znn
in deze verwachting niet bedTogenen
hebben op hun beurt al hetJ"0®®;
liike gedaan om het onvermijdelijke
teed te verzachten Daarvoor werd
gesticht het Fonds voor de Bijzondere
Nooden Het is wel trelfend dat dit
fn eerete instantie in het leven werd
geroepen ten bate van de Joden
Een vloed van liefdadigheid kwam
op uit het Katholieke volk Volgen?
een voorzichtige schatting heeft het
- Katholieke volk van September
1941 tot November 1944 ruim
tien millioen gulden opgebracht
zond#r dat ooit een bijzondere aan
beveling van de Bisschoppen her
haald behoefde te worden. Behalve
dit werden nog vele tonnen opge-
bracht voor de hulpactie bii oorlozs-
geweld.
Moedig optreden.
Bij het lezen van dit boek walgt
men meermalen van de lage midde
len. waarvan de onderdrukker zich
bediende Een zeer min staaltje daar
van is wel het in pers en radio ver
spreide bericht dat Kardinaal van
Roey in Februari 1943 een voor de
Duitschers zeer gunstig schrijven zou
hebben laten afkondigen De tegen
spraak van den Kardinaal bleef niet
uit maar deze mocht natuurlijk niet
verspreid worden De nieuwe Bis
schop van Den Bosch echter, Mgr W
Mutsaerts. las van den preekstoel in
de St Jan het zeer krachtige ant
woord van den Kardinaal voor Mgr
Mutsaerts had het bestuur moeten
aanvaarden over een B'sX^mtschè?s
het? maangeprakCt in Mci l^ warJn
alfeen hl het Bossche diocees reeds
meer dan 50 seminaries, kloosters en
internaten in beslag genomen Even
moedig als de Bossche Bisschop, w st
ook Mgr. v d Loo. die de Kat none-
ken bij het interkerkelijk ov|rle®
vertegenwoordigde, van zich af te
spreken Zoo wees hij b.v to een
conferentie met Seyss Inquart tegen
over de Duitschers die zich op den
strijd tegen het bolsjewisme beriepen
on het pact met Rusland
Schamper antwoordde Seyss In-
quart: dat was uitsluitend een non
agressie-pact!
Magister Stokman kon in dit werk
niet alle belangrijke documenten pu-
bliceeren ..Daarvoor zoo verklaarde
hij. zouden meer boekdeelen ver-
eischt zijn." Dit werk bestrijkt na
tuurlijk ook niet. zooals de schrijver
zelf aangeeft het geheel, dat men
zou kunnen samenvatten onder den
titel: Katholiek Nederland tijdens de
bezetting
Laten wij hopen, dat wij ook hier
over eens een publicatie krijgen, even
deskundig ingeleid als Magister Stok-
Do maatregelen van d-e Bisschoppen man dit deed bii hetgeen hij thans
eisen ter» zware offers var» de Katho- kon publiceeren
Resultaten.
Vaak was dit scherpe verzet
teloos. maar het had toch ook wel
eens ooit resultaat Als b v de in
terd ocesane jeugdcommissie °ntb°"~
den wordt verklaard nemen de Bis
schoppen de eigendommen onder hun
hoede Op den eisch <ot uitleverma
wordt geantwoord het is kerkelijk
goed en inlevering wordt geweigerd
Men heeft er niets meer van gehoord
De bezetter wil zich ook gaan be
moeien met de collectes binnen de
kerken Een categorische weigering
volgt; ook daarvan werd niets meer
gehoord De heeren Duitschers willen
zich inlaten met de katholieke zie
kenhuizen; wederom volgt een weige
ring Ook. hiervan is niets meer ver
nomen Secretaris-generaal Schrieke
wil het oordeel der kerken vernemen
over een concept-besluit inzake echt
scheiding Zoowel van protestantsche
als van Katholieke zijde wordt een
voudig geantwoord- de overheid
heeft den plicht dit te laten rusten
Schrieke kwam er niet meer op
terug Teekenend voor de nationale
houding der kerken is wel de opmer
king van Schrieke in dit verband
de kerken moeten niet meenen dat
zij de functie van de Tweede Kamer
kunnen overnemen In October 1941
zoekt de Nederlandsche Volksdienst
contact met het Wit Gele Kruis en
met het Groene Kruis, om te komen
tot samenwerking en concentratie De
Nationale Federatie van het Wit Gele
Kruis antwoordde gesteund door den
Aartsbisschop op dergelijke wijze,
dat hei Wit Gele Kruis al spoedig
buiten beschouwing werd gelaten
Toen de N V D zich een monopolie
positie wilde verschaffen bij het ver-
leenen van hulp bii bombardementen
enz richtten de Bisschoppen onmid
dellijk een eigen organisatie voor
|hu1nver1eening op
Een vloed van liefdadigheid.
Het stoffelijk overschot van
mgr. L. J. Willenbora. den
grooten stichter van het
Ziekenapostolaat.
Wat in de p nlijke Indische
affaire een bijzonder onaange-
namen indruk heeft gemaakt is
het geval: Van Mook—Soekamo
Onze regeering verklaardewe
Zijn niet bereid tot onderhande
len met Soekamo. Toch bleek
deze aanwezig. Van Mook werd
daarov gedesavoueerd en weder
om in eere hersteld. Soekamo
was ongevraagd gekomen, aldus
een regeeringsverklaring.
verklaart echter Van Mook
Het -vóór. zVn vertrek uit Indië:
SoekamoietoJniSt te zeggen' dat
was Miin ,^evraaad aanwezig
Dus ook aan CZ?rwmCn-,
Hel is te hopen, dat deze on
verkwikkelijke affaire, die in
Enge'""d kwaad bloed zette, bij
het bezoek van Van Mook tot
volledige, publieke op
heldering komt.
VanVaatste woord van den heer
klonk °ok' vóór hij Indië verliet,
tiiniSTnZPtiTnistisc*1- M°ge dit op-
^ezoek egegrond blijken en zijn
digen on d °Vereenkomst bespoe
der Koninni sis van het woord
Volkom e ^at eenerzijds
Met dezelfde snelheid, waar
mede de duizenden medewer
kers aan het proces te Neuren
berg iederen middag aan den
loopenden band van de cafete
ria in het gerechtsgebouw iets
eten, wat den weidschen naam
van „dinner" draagt, gaat hel
proces nu naar het einde van
het eerste dee'. Over enkele
dagen zal president Lawrence
he. Kerstreces inluiden met
denzelfden onhoorbaar zachlen
hamertik, waarmee hij iede
ren avond de vaste slotformule
vergezeld laat gaan.
Het is steeds nog de staf van
Jackson, die het woord in de ge
rechtszaal voert en deze zal daiyTer
zittingen, die nog volgen,'""hard
noodig hebben om het laatste on
derdeel van de beschuldiging af te
handelen. De aanbieding der be
wijsstukken is nu nl. gekomen bij
het deel beschuldiging, dat van het
tribunaal een gerechterlijke uit
spraak vraagt over het crimineele
karakter van de zes nazi-organi
saties.
Wat de Amerikanen m de vol
gende dagen dus nog ter tafel
gaan brengen, zal een minder per
soonlijk karakter hebben en zich
richten tegen de gesloten groepen,
d-oo-r wier werkzaamheid de Duit-
o oorlogvoering en misdaden
hoofdzakelijk gedragen werden
Het gericht over deze groepen zal
niet het karakter dragen van een
formeele veroordeeling van een
groot, ongrijpbaar en onstrafbaar
lichaam, Zij zal een basis scheppen
voor de processen, die in tal van
landen zullen worden gevoerd
tegen individueele leden dezer or
ganisaties.
Voor deze belangrijke uitspraken,
waarmee ontelbare oordeelen zul-
samenhangen, heeft de aan-
len
klager der Ver. St. zooveel be
wijsmateriaal bijeen gebracht, dat
hij vreest, dij, nauwelijks in vier
zittingen te kunnen aanbieden. Dit
zal zeker niet het geval zijn, wan
neer de Duitsche verdedigers vol
harden in hun ijver om reeds vóór
het aanbieden der bewijsstukken
daartegen bezwaren te uiten.
De ervaring van de afgeloopen
weken heeft al wel geleerd, dat
zulke, meestal volmaakt over
bodige opmerkingen den gang van
zaken aanzienlijk kunnen veI*"
tragen. Er zitten nu eenmaal 25
verdedigers in de zaal en voor het
minste wat zij te zeggen hebben,
moeten allerlei maatregelen wor
den genomen. Zoodra een verdedi
ger opstaat en behoedzaam in de
richting van den katheder gaat,
weet men al wel, dat men een
kwartiertje kan afschrijven van
den kostbaren tijd. Dan moet de
president eerst scherp over zijn
bril kijkend den verdediger mon
steren en worden wederzijds kop
telefoons opgezet.
Als de wederzijdsche blikken het
startsein gev«i, begint de Duit
sche advocaat doorgaans met zoo
veel bravour te praten, dat de
waarschuwende roode lamp aan
gaat, ten teeken, dat de tolken
hem niet bij kunnen houden. De
verdediger begint dan opnieuw
en, als hij moeizaam zijn in brok
ken verzaagd betoog voleind heeft,
komt steevast van den president
de mededeeling, dat hij met alles
heeft verstaan en of hij dit of dat
nog maar eens wil herhalen
Öp hun beurt staan de Duitsche
verdedigers dan vaak hulpeloos te
gebaren en te wurmen aan den
kiesschijf van hun koptelefoon, die
naar het schijnt voor deze heeren
altijd toevalligerwijs op Ru.siscn
staat afgesteld. Eerst nadat men-
schen van den Amerikaanschen
prosecutiestaf zijn toegeschoten
komt het knopje op het goede
nummer. „.oostnl
Zoo gaat het door en meestal
blijkt aan het einde van tiet drama,
dat de Duitschers vragen om in
zage der stukken de vertalingen
van de documenten, omdat zy
onmogelijk in staat zijn den
gang van het proces by t
Sis Ie alles moeten hiten vertalen
Een uitzondering °P dezen rege
wordt gemaakt, wanneer de stuk
ken in de Duitsche taal aan hen
worden overhandigd: dan vragen
Som een Engelsehen tekst om
te controleeren. of de vert,
WDatCOSnCtzoo de kleine dagelijk-
sche moeilijkheden, waartegen de
rechters met eindeloos geduld
gewapend zijn. Lawrence k:an de
stellers van overbodige vragen
meestal met twee of drie nuchtere
maar rake woorden op hun «toet
drukken, maar hierdoor wordt het
tijdschema van de prosecutie in
gevaar gebracht. Jackson zelf heeft
dan ook in verband hiermee voor
de volgende vier zittingen voor
gesteld, dat de verdedigers be
zwaren tegen ingebrachte stukken
vn-loppig aebterwege zullen laten,
opdat zij volledig gedocumenteerd
het Kerstreces kunnen ingaan en
dit dus zoo nuttig mogelijk kun
Zoowel Bevin als Byrnes hebben
aan de pers te kennen gegeven, dat
gedurende de conferentie niet veel
nieuws bekend zal worden over
haar verloop. Bevin verklaarde:
„Conferenties als deze zijn niet bij
uitstek bedoeld voor koppen in de
kranten."
Byrnes heeft een bezoek gebracht
aan het graf van Lenin.
De Sovjet-russische bladen heb
ben in grooten opmaak de woor
den, door Bevin uitgesproken bij
zijn aankomst in Moskou, gepubli
ceerd. Bevin sprak namelijk de
hoop uit, dat de besprekingen
mochten leiden tot nauwe samen
werking tusschen Groot Brittannie
en de Sovjet-Unie.
Naar radio Moskou meldt heb
ben Bevin en Byrnes een oezoek
gebracht aan Molotoff.
Het volgende communiqué is
gisteren in Moskou gepubliceerd:
„De conferentie van de ministers
van buitenlandsche zaken van
Groot-Brittannië, de V. St. en de
Sovjetunie is vandaag in Moskou
geopend. De Sovjetunie werd ver
tegenwoordigd door een delegatie
onder leiding van den volkscom
missaris van buitenlandsche zaken,
Vachlslaf M. Molotof, de Ver. St.
door een delegatie onder leiding
van den minister van buitenland
sche zaken James Byrnes, en
Groot-Brittannië door een delega
tie onder leiding van Ernest
Bevin, den Britschen minister van
buitenlandsche zaken".
Zaterdag om 11 uur zal de Partij
raad der R.K. Staatspartij in hotel
„Noord-Brabant" te Utrecht zijn
23ste vergadering houden.
De wnd. voorzitter zal m deze
bijeenikomst veirslag uitbrengen
over de werkzaamheden en het
beleid der Partij tijdens de bezet
ting en na de bevrijding.
Wat betreft den aandrang, uitge
oefend om tot naamswijziging der
partij over te gaan, stelt het Partij
bestuur zich open voor bevredi
gende suggesties, wel-ke echter tot
heden nog niet zijn binnengekomen.
Het Partijbestuur stelt voor de
waarneming van het Partijvoorzit
terschap door mr. dr. P. J. Wltte-
man te doen voortduren tot na de
algemeene verkiezingen.
Ter vergadering zal prof. mr. C.
P. M. Romme. voorzitter van het
Nationale centrum, het in tweede
lezing door de Nationale leiding
van het Centrum voor staatkundige
vorming vastgestelde ontwerp
urgentie-program inleiden.
nen besteden. De laatste dagen
zullen we dus in rechtgeaard
Amerikaansch tempo doorwor
stelen.
De eenige, die baat heeft bij den
achterstand, die momenteel reeds
bij het oorspronkelijke tijdschema
bestaat, is de Franschman de
Menthon. Hij zou aanvankelijk
reeds 6 December gestart zijn
met de aanbieding van de Fran-
sche documenten, maar zal nu
eerst 2 Januari aan het woord
behoeven te komen.
In het Albertinum te Nijmegen
is heden het Provinciaal Kapittel
gehouden van de Paters Domini
canen
Als opvolger van den hoogeerw.
pater B Sohaab, die gedurende
dertien jaren het ambt van pro
vinciaal heeft vervuld, werd ge
kozen de hoogeerw. pater L.
Teeuwen.
Tot definitoren werden benoemd
de Zeereerw paters A. Preller,
prof Reg Jansen S. Lemeer en
St. Hillen
De nieuwe Provinciaal werdl m
1898 te Tegelen geboren, in 1919
trad hij in de Orde van St. Domi-
nicus en in 1926 werd hij priester
gewijd. Nadien was bij leeraar in
het Duitsch aan het St. Dominicus-
college te Neerbosch. In 1932 werd
hij benoemd tot novicemmeester in
het klooster te Huissen en in 193T
tot prior van dit klooster. Als zoo
danig heeft hij ook de bombarde
menten van het kloaster meege
maakt. De gemeentenaren van
Huissen hebben in tusschen zijn
prachtige hulpverleening aan de
slachtoffers der bombardementen
en de geëvacueerden weten te
waardeeren
In Augustus j.l., bij de viering
van zijn zilveren professiefeest,
hebben zij pater Teeuwen op uit
bundige wijze gehuldigd. De ge
meenteraad benoemde hem tot
eereburger van de stad.
LUCHTDIENST MET INDIË
Het Indië-vliegtuig „N.L. 300".
vlucht np 7, gezagvoerder Kooper,
uitgaand, is 17 Dec. 0.50 uur uit
Karatsji vertrokken, bestemming
Colombo.
Te Soerabaja hebben de extre
misten gedurende de gevechten
aldaar bijna duizend mannen,
vrouwen en kinderen ontvoerd.
Zij worden als gijelaars vastge
houden. maar niemand ook de
Briische militaire autoriteiten
niet weet precies waar.
Wij kennen van deze tragedie
slechts het eerste gedeelte: een
ooggetuige heeft medegedeeld, hoe
deze ongelukkigen. onder wie ook
vele Menadoneezen en Ambonnee.
zen waren, meegenomen werden
uit het kamp Roebeecklaan in Soe
rabaja in een tropieohen regen.
Op één der vorige dagen waren
zij naar een verzamelpunt ge
bracht en men had hun medege
deeld, dat zij „geëvacueerd" zou
den worden, omdat de streek te
gevaarlijk was en „de Ghurkas hen
allen zouden dooden". Maar na
vier uur geloopen te hebben, wer
den zij naar het kamp terugge.
stuurd. Toen de uittocht onder toe
zicht der extremisten eindelijk be
gonnen was. wilde een aantal
vrouwen niet vertrekken, en zij
zeiden: „Waarom doodt jullie ons
hier niet?" De extremisten lieten
de vrouwen toen achter, waarop
zij door Ghurkas bevrijd werden.
De Britsche autoriteiten heb
ben ontdekt, dat de gijzelaars naar
Taman, ten Zuiden van Soerabaja.
gezonden waren, maar dat zij daar
niet gebleven zijn. Zij hebben deze
olaats verlaten met onbekende be
stemming, waarschijnlijk Modjo
kerto, 30 kilometer landinwaarts-
Een dergelijk massa-transport kan
niet onopgemerkt geschieden.
Men gelooft daarom dat het trans
port in verscheidene groepen ver
deeld is. Een groep werd waarge
nomen bij Goebeng, waar zij vol
gens zeggen „in een trein gejaagd
werden, die vertrok in de richting
van Malang". Men gelooft, dat an
deren te Tjewang en Kertosong
ten Zuid-Westen van Modjokerto
zijn. Niemand weet hoe zij behan
deld worden.
Zeer vele Nederlanders op Java
worden gesloopt door zulk een
nooit eindigende onzekerheid. Het
is een van de ernstigste aspecten
van den huidigen toestand, die
officieel laconiek beschreven wordt
als „tamelijk rustig".
De raad van Indië.
De Indische regeeringsvoorlich-
tingsdienst deelt mede: De heer
H. J. Spit, vice-voorzitte van den
raad van Indië, en de heer G. F.
de Bruyn Kops, lid van den raad
van Indië, hebben hun ontslag uit
's lands dienst ingediend. Beide
ontslagen zijn bij Kon. Besl. aan
vaard.
Hei broeinest der extre
misten.
De extremisten hebben het cen
trum van hun beweging van het
nu bijna geheel verwoeste Bekas-
si 600 huizen werden daar met
den grond gelijk gemaakt ver
plaatst naar Tikampek, ongeveer
110 km ten Oosten van-Batavia.
Het geheele gebied wan Bekas-
siTjikampek was zoowel voor
den oorlog als gedurende de Ja-
pansche bezetting berucht om de
opstootöes van gespuis en „ram-
pokkers".
