DE BOUWKASSEN
KERSTTENTOONSTELLING
„HET OOG GETERGD"
Schilderijen in het
Stedelijk Museum
R.K. Gymn.ver. Excelsior
Repatrieerenden uit
Indië
Steeds Hooger-S.F.C. 5-1
ROTTERDAM
Er komt een vriend
vanavond
Nieuwjaarswensch in het
Luxortheater
K
Onhoudbare toestand
Rotterdamsch ElftalZwaluwen
Borrani de beste man in
de R'damsche ploeg
Van Vliet 2e in Brussel
Passagierslijst van de
„Oranje" y
„Den mond getergd", zegt men
van een lekkernij, die naar meer
smaakt.
In verband met de Kersttentoon-
ling zouden we willen zeggen:
„Het oog getergd". Toch geeft zij
ons gelegenheid eens enkele al-
gemeene opmerkingen aan de band
van de schilderijen te maken, niet
in een jargon van „goed gedaan
„zeldzame schoonheid ol leis
dergelijks, maar als een praatje bij
een „plaatje"
Als we binnenkomen en we gaan
met onzen rug naar het schilderij
van de regenter, staan, zien we
aan onze rechterhand een schil
derij, dat opvalt, door de heldere
kleuren, de intiemheid van de
sfeer en de bijzonder nauwkeurige
wijze, waarop het is geschilderd.
Als we het zoo uil de verte be
kijken denken we direct aan den
zeventiende eeuwer Gabriel Metsu,
meer nog dan aan den in den
catalogus vernielden Pieter de
Hoogh. We hebben hier met een
van die graag geziene genrestukjes
te doen. Gaat u maar gerust dicht
bij staan: „Het is net echt" en ik
vermoed, dat u het wel zult
mogen. Toch kor er geen V. a,e
bewondering af. toen wij het zagen
en wij keken nog eens in den
catalogus Geschilderd door Huber-
tus van Hove. D«s een 19e eeuw-
sche van Meegeren want deze
man, die in een totaal anderen tiju
leefde, die noch interieur noch
kleederdracht kende, zooals op het
schilderij voorkomt, heeft hier in
denzelfden geest geschilderd. Hij
is dus verre van oorspronkelijk en
ai mag zijn techniek meesterlijk
zijn, wij missen de ziel. Dat is
geen frase, geer weten uit data,
want kijkt u nu eens naar het
schilderij, dat ernaast hangt: een
boomstudie van H. J. Weissen
bach. Zonder den catalogus in te
zien, weet u, dat hier een stukje
hangt, dat tot de vijf beste van de
tentoonstelling behoort. „Haagscxie
school", geheel in overeenstemming
met de in dien tijd levende stroo
ming in de schilderkunst, na onze
groote zeventiende eeuwers de
grootste periode Uit dien zelfden
tijd is Zanderij het kleine doek van
Willem de Zwart, terwijl ook het
aquarel van Jozef Israëls, één van
zijn bekende stemmige interieurs
met oude vrouw, uit die periode
stamt. Kijkt u na aandachtige be
schouwing van die drie stukjes
nog eens naar het genrestukje, dat
ik het eerst noemde. Voelt u nu
ook iets voor onze opvatting?
We hebben de regenten van het
weeshuis heel onachtzaam voorbij-
geloopen, terwnl ze nog wel zóó'n
beheerschende plaats innemen.
Pardon heeren. Ze staan er, wat
je noemt, op met al hun waardig
heid, de kanten jabots en lubben
zorgvuldig gedaan. Hier was een
geroutineerd schilder aan het
werk maar veel heeft hij niet, dat
ons verrast. Geen bijzondere op
stelling. Misschien de figuur, die
De volledige uitslag van de on
derlinge wedstrijden is als volgt:
Clubkampioene: Riet Melchers,
31 1*2 pnt.; 2e prijs: Jeanne Rens-
man, 30pnt.; 3e prijs: Bep de
Raay, 28 pnt.
2e graad dames;
le prijs Co Rensnfen 29%; 2e
prijs Gretha de Vries 29, 3e prijs
Truus Braak 28; 4e prijs Tini
Teutijn 27%.
3e graad dames:
le prijs Mies Rotteveel 31%; 2e
prijs Agaath Schaap 31; 3e prijs
Tonny Vorstenbos en Toos Kleiss,
beiden met 29%; 4e prijs Corry de
Leede, Stien Broeren en Henny
Holscher, allen met 29 pnt.
le graad heeren:
C. Gunnewegh le prijs met 26;
2e prijs A. Clasingh 23 en derde
prijs met 21% J. Mulder.
2e graad heeren:
le prijs H. Mooren 22; 2e prijs
H. Collignon 21%; 3e prijs A. Din-
genhouts 21%.
Voor alle afdeelingen gaan de
gymnastieklessen zonder onderbre
king op denzelfden tijd in de be
kende lokalen gewoon door
Komende wijzigingen bij de da-
mes-afdeelingen worden schrifte
lijk bekend gemaakt.
Het Schiedamsche bureau „Ne
derland helpt Indië" maakt aan
de hand van ingewonnen inlichtin
gen en onder voorbehoud van mo
gelijke nadere wijzigingen het vol
gende bekend:
Tengevolge van de vertraagde
aankomst van het ss. „Nieuw-
Amsterdam" zullen de met dit
schip repatrieerenden zeker een
dag later hun uiteindelijke bestem
ming, dus niet eerder dan resp. 3
en 5 Januari e.k. bereiken.
De voor Schiedam bestemde pas
sagiers reizen van Amsterdam per
trein rechtstreeks naar Rotterdam
en zullen vandaar per motorvoer-
j naar voor hen aangewezen
adressen alhier worden gebracht.
De met het binnenkort verwach
te m.s. „Oranje" terugkeerenden
zullen op dezelfde wijze als hier
boven vermeld, naar hun eindbe
stemming worden vervoerd.
rechts boven in den hoek staat en
die niet bepaald in een natuur
lijke houding is weergegeven, zoo
dat we de luchtigheid van een
Hals-stuk of de overlegde compo-
sitie van ccn Rembrandt niet te-
rugvinden. Is het wel juist, die
grooten erbij te halen? Zeker, we
doen immers een beetje aan
„leeren zien" Daar begint de ken
nis en op de kennis volgt de
liefde.
In de grootte ligt net ook al
niet, dat zien we wel. Het kleine
stukje, dat ernaast hangt links, een
dame in Rembrandtiek clair-ob-
scure, verraadt een meer dan ge
woon kunnen, hoewel het achter
blijft bij de prachtige portretschets
van H. A. M Roelants door J. D.
Veth. Wat portretten Detreft, is
dit wel het mooiste.
Vergelijkingen te maken in dit
geval, zou dwaas zijn, omdat hier
een veel te persoonlijk werk hangt,
iets, wat met het stuk van Patijn
niet het geval was. Eigenaardig is
de samenstelling van de voorteeke-
ning, die bestaat uit aan elkaar
geplakte deelen. Hier zien we dus
een geheel eiger, manier om een
portret op te bouwen. Zeer mat bij
dezen geweldenaar zijn de stukken
van Herman Ellen Meeg, die te
grijs en te vlak blijven Zeker een
verdienstelijk schilder maar zon
der die, de tijd trotseerende, per
soonlijke wijze van vertolken. Het
beste is het jongensportert. Burg.
van Haeren mag „lijken", we mis
sen in hem alle karakterteekening.
Het stadsgezicht op Schiedam van
Yve Wenning hangt misschien niet
voordeelig in de fletse lijst. Het
kon ons tenminste niet boeien, al
hebben we het niet zonder aan
dacht bekeken.
Dit zijn zoo een paar opmerkin
gen, die wij niet willen besluiten,
zonder een laatste, die hoopt, dat
we meer en grootere tentoonstel
lingen zullen te zien krijgen, waar
bij naar vertegenwc» diging van
een bepaalden tijd is gestreefd.
S.F.C. sloot het jaar af met een
,,off day". Hoewel steeds in den
aanval kon geen der blauw-zwar-
ten de bal ook maal één maal
tusschen de palen krijgen. Het eeni-
gc tegenpunt kwam dan ook nog
uit een strafschop? Terwijl door
de Schiedammers het spel steeds
in de breedte werd gehouden,
speelde St. Hooger met lange trap
pen naar voren, waardoor Zij de
verdediging gemakkelijk passeerde.
Het nieuwe tooneelwerk, waar
de Amsterdammers het jaar mee
openen, is een sidder-stuk van
internationale makelij, waarbij
geen middelen zijn geschuwd om
„spanning" te scheppen.
Het aardige van dit geval is
echter, dat de handeling geplaatst
is in het kader van den onder-
grondschen strijd in Frankrijk en
dat de gebeurtenissen zich afspelen
in een inrichting voor ongevaar
lijke gekken.
Vooral dit laatste geeft telkens
gelegenheid de hoofdhandeling te
breken met dwaze tusschenspelen,
die soms zeer grappig waren. Een
maal kreeg Johan Fiolet zelfs een
open doekje.
De auteurs hebben geprobeerd
het stuk in het laatste bedrijf een
ernstige wending te geven. Maar
als het op een groot conflict aan
komt tusschen een Duitschen spion
en een Fransch Jodinnetje, dan
verliezen zij de beheersching van
hun stof en vervallen tot rhetoriek.
Daarbij moeten in dit gezelschap
voorname rollen nogal eens aan
te zwakke krachten worden toe
vertrouwd. Louis de Bree en Han
Bentz van den Berg hebben het
stuk gedragen met verschillende
goede spelers van het tweede plan.
(Volw.).
Na afloop hebben Jet van Dijk-
Rieker en Johan Fiolet als Pieter
nel en Thomasvaêr een nieuwjaars
wensch uitgesproken van Ch. A.
Cocheret. Het was een samen
spraak over Rotterdam, de stad, de
haven en allzs wat de burgerij ter
harte gaat. De gevallenen werden
herdacht, de Koningin werd. gehul
digd en de burgemeester kreeg een
hartelijk woord. De collecties van
het Museum Boymans mogen in
de toekomst worden „vermeerd",
aldus Thomasvaêr. Men zal het
den journalist niet euvel duiden
dat hem den wensch naar grootere
kranten uit het hart was gegrepen.
Een grappige hekeling van de
tegenwoordige salon-conversatie
onderbrak den tekst.
Eerst op een zeer laat uur
stroomde de uitverkochte schouw
burg leeg en gingen de toeschou
wers tevreden naar huis.
Het elftal van oud-internationals, dat op Nieuwjaarsdag den tradilio-
neelen wedstrijd tegen H.F.C. te Haarlem speelde. Staand v.l.n.r.
Paauwe, Pienter, Keizer, v. Heel. Caldenhove; zittend: Wels, Venie.
Pellikaan, Lagendaal, van Spaandonck, v. Gelder.
In 1932 werden in ons land de
eerste bouwkassen gevestigd en
wel naar Duitsch voorbeeld, waar
deze instellingen ontstonden na
den eersten wereldoorlog en een
geweldig resultaat boekten. De
ontwikkeling hier te lande was
echter langzaam en moeizaam.
Geld was onder hypothecair ver
band gemakkelijk te verkrijgen, en
de bestaande spaarbanken, hypo
theekbanken en particuliere geld
schieters voorzagen voor een be
langrijk gedeelte in de behoeften
der bevolking aan solide beleg
ging en verkrijging van gelden ter
financiering van een eigen huis.
Vervolgens was de bouwkas voor
ons volk een totaal nieuw insti
tuut, dat zeker wel een aantrek
kelijk doel had. n.l. de verbrei
ding van het onbelast eigen-huis-
bezit, maar dat zich hoofdzakelijk
bediende van het rentelooze
systeem, waartegenover men on
wennig en wantrouwend stond-
Tenslotte werden er in korten tijd
een groot aantal kassen geves
tigd, menigmaal door personen
van dubieus gehalte, waardoor
aanvallen op de bouwkassen in het
aigemeen in de pers niet uitble
ven en waarschuwingen van poli-
tioneele zijde tegen bepaalde kas
sen plaats vonden, wat ook zeer
nadeelig was voor de serieuze in
stellingen. De langzame ontwikke
ling kan het best geïllustreerd
werden door de volgende gegevens
met betrekking tot het per jaar
toegekende bouwkapitaal van de
grootste kas
Toegekend bouwkapitaal.
Aant. contract. Bedrag
31 Dec. 1934 3 13,000
1935 7 33,000
1936 16 57,500
1937 25 „111,300
1938 48 223,000
1939 75 328,000
1940 93 405 800
Ook is teekenend het feit, dat
tot 1941 35 kassen werden opge
richt of plannen daartoe werden
gemaakt, terwijl er van dit aantal
toen nog 9 werkten en slechts een
viertai werkelijk van beteekenis
waren
De overheid had zich ook nog
niet met deze instellingen be
moeid, behoudens eenig politioneel
toezicht. Ook serieuze beschouwin
gen over het bouwkaswezen ont
braken tot dan toe bijna geheel;
een uitzondering moet gemaakt
worden voor eenige artikelen van
de hand van dr. ir- H. G. van Beu
sekom en een rapport eener com
missie ingesteld door de Ned. Broe
derschap voor gediplomeerde ma
kelaars.
Een plotseling geheel verander
de toestand doet zich voor na het
uitbreken van den tweeden we.
reldoorlog. De belangstelling voor
de bouwkassen neemt in ontstel
lende mate toe. Niet alleen het
publiek gaat steeds zich meer wen
den tot de bouwkas. ook allerlei
personen voelen zich geroepen een
bouwkas te vestigen- Tevens ver
schijnen enkele gedegen werken
over het bouwsparen en de bouw
kassen- in het algemeen. De good
will door de oudste kassen sedert
1932 verworven gaat nu effect sor-
teeren. Niet alleen, dat het pu
bliek zich. ondanks het ontstaan
van vele nieuwe bouwkassen n.l.
15 in hoofdzaak wendt tot de van
ouds bekende instellingen, ook de
wetenschappelijke studies laten
hun recht wedervaren en wijzen
op het nut, dat de bouwspaarkas-
sen in ons land kunnen stichten.
De commissie ingesteld door het
Nederlandsch Instituut voor Volks
huisvesting en Stedebouw gaat in
haar Rapport betreffende de Bouw
snaarkassen zelfs zoo ver om voor
te stellen „publieke bouwkas" in
te leven te roepen. Het boven
staande gepaard met een grooten
geldovervloed, die niet gemakke
lijk belegging kon vinden, ver
klaart de reusachtige toename der
toegekende bouwkapitalen bij de
kussen na 1940.
Ter illustratie volgen hier de ge
gevens der grootste bouwkas.
Toeeekend bouwkapitaal
Aantal
contracten bedrag
31 Dec. 1941 242 1.046.400
1942 621 2.922 850
1943 1646 8.705.360
J 1944 963 6 103 700
Ook de volgende gegevens betrek
king hebbende op de kassen te zaroen
wijzen op de sterke ontwikkeling.
Totaal ge-
Aantal contracteerd
contracten kapitaal
31 Dec. 1944 7.300 34.500.000
19421) 15.294 79.600.000
1943 28.199 168.662.000
iDe juiste cijfers per 31 Dec.
1942 zijn niet bekend.
Het uitstaande hypotheekbedrag
heeft geen gelijken tred gehouden
met de toename van het gecontrac
teerd bouwkapitaal en het toegekend
bouwkapitaal. Het totaal uitstaand
bedrag aan hypothecaire gefl-dleenin-
gen bedroeg per 31 Dec. 1943 voor
alle Kassen te zamen slechts
I 4.888.000. De verklaring is natuur
lijk. dat het in oorlogstijd moeilijk
is huizen te bouwen of te koopen.
Het acquisitie-verbod.
De ontwikkeling der Kassen
werd medio 1943 plotseling afge
broken door de acquisitie-stop aan
alle kassen gegeven door de Ne-
derlandsche Bank, op grond v;
het Eerste Uitvoeringsbesluit Ban
ken. Even te voren n.l. 2 Juni 1943
was de Staatscommissie Bouwkas
sen geïnstalleerd, die de Regeering
van advies zou moeten dienen met
betrekking tot een wettelijke rege
ling der bouwkassen. Ondanks allé
pogingen door de Vakgroep Bouw
kassen en de Staatscommissie aan
gewend om onder bepaalde voor
waarden ontheffing van het acqui
sitie-verbod te krijgen, welk ver
bod noch in het belang der Kassen,
noch in dat van de deelnemers en.
onze volkshuisvesting is, werd
geen bevredigend resultaat ver
kregen. Na de bevrijding van ons
land, waarbij het Bankenbesluit
(225 1941) kwam te vervallen met
alle ter uitvoering van, op grond
van of krachtens dat besluit uitge
vaardigde algemeen verbindende
voorschriften, hervatten de bouw
kassen hun werkzaamheden, mee-
nende dat ook de acquisitie-stop
verdwenen was. Bij schrijven van
21 Aug. j.l. deelde het Departe
ment van Financiën echter aan de
Vakgroep Bouwkassen mede, dat
deze opvatting onjuist was en dat
dus het acquisitie-verbod nog
steeds van kracht was voor al die
Kassen, die een schriftelijk verbod
tot acquisitie in 1943 van de Ned.
Bank hadden ontvangen. Sommige
Kassen legden zich bij dit stand
punt van het Departement of
schoon zeer aanvechtbaar neer,
andere stoorden zich er niet aan
en gingen door met de acquisitie.
Het Departement greep niet in,
sancties ontbreken n.l. terwijl in
de opvatting van het Departement
het acquisitie-verbod in elk geval
niet geldt voor de bouwkassen na
de bevrijding van ons land opge
richt. Wel een eigenaardige toe
stand.
Einde van het rentelooze
systeem?
Ondanks de felle koude bestond
er een groote belangstelling voor
den op Nieuwjaarsdag in het
Sparta-stadion gespeelden wed
strijd tusschen het Rotterdamsch
elftal en een Zwaluwenelftal
waarin de opstelling van enkele
veelbelovende coming-men de bij
zondere aandacht trok.
Als proefneming had deze wed
strijd echter weinig waarde: de
omstandigheden maakten het den
spelers onmogelijk hun normale
spel te ontplooien, en het zou dan
ook onjuist zijn de prestaties van
dezen middag als normen aan te
leggen bij een beoordeeling van
zoowel spel als spelers Uitzonde
ringen moeten echter gemaakt
worden voor den Zwaluwendoel
man v.d. Vliet (ODS) en rechts
binnen Wels jr (Unitas); deze
beide spelers lieten een uitsteken
den indruk achter en het moet
gezegd worden dat 'het Zwaluwen
team aan 't goede verdedigen van
v. d. Vliet voor een groot deel de
overwinning te danken heeft. De
grootste belangstelling ging uit
?aaJ uet hPtreden van Ehlen (Sit-
tardsche Boys) van wien veler,
een oplossing van het midden-
voorvraagstuk in het Nederlandsch
Elftal hoopten. Ehlen werd door
de abnormale terreinsomstandig
heden kennelijk zeer gehandicapt,
maar toonde niettemin door goed
positiekiezen en spelverdeelen
een middenvoor van klasse te zijn:
een hernieuwde proefneming zou
dan ook alleszins aanbevelens
waardig zijn. Brouwershaven (Uni-
tas), spil, en v. d. Gijp (Emma)
linksbinnen, vielen niet op. De
Deiftenaar v d. Engel (DHC)
daarentegen speelde een goede
partij en was De Vroet (Feijen-
oord meermalen te glad af.
In de Rotterdamsche ploeg moést
keeper Landman, nadat de glad
heid van het veld hem al een
paar maal een onoverkomelijke
moeilijkheid was gebleken, zich
een paar gymnastiekschoenen laten
aanmeten, en toen ging het aan
merkelijk beter en verdedigde hij
cijn doel op de van hem bekende
wijze.
Borrani voelde zich het best in
wintersche omgeving thuis en
hij was dan ook verreweg de
beste man in de Rotterdamsche
plaeg.
De stand 02 was reeds bij de
-ust verkregen. De Zwaluwen
linksbinnen v. d. Gijp (Emma)
maakte na 35 minuten van een
misverstand in de Rotterdamsche
verdediging gebruik om het eerste
doelpunt te scoren, en 3 minuten
voor de rust was het Wels. die in
moeilijke positie met een uit
stekend schot Landman voor de
tweede maal passeerde. Deze
stand was echter geheel tegen de
verhouding in. De Rotterdamsche
ploeg was in de eerste helft over
wegend in de meerderheid ge
weest. doch had, mede door pech,
den weg naar het Zwaluwendoel
niet kunnen vinden. In de tweede
helft echter hadden de Zwaluwen
het beste van het spel en het wa6
aan Landman te danken dat de
onzekerheid van de Rotterdam
sche backs Smits (Excelsior) en
^audcv (Hermes DVS). die voor
den Feijenoorder v. d. Heiden was.
ingevallen niet meer doelpunten
kostte. De Rotterdamsche voor
hoede kwam ook in de tweede
helft niet door de goed sluitende
Zwaluwen-verdediging Wilders
(Blauw Wit) en v. d. Linden (Ajax)
en niet te vergeten doelman v d
Vliet heen, en bovendien miste
Braams (Excelsior), die voor den
Spartaan Den Boer was ingeval
len en die voor de rust goed had
voldaan, na de hervatting enkele
prachtige kansen.
Over het algemeen was het toch
wel een aantrekkelijke wedstrijd,
waarin de Zwaluwen wel iets
meer kregen dan zij verdienden.
Het elftal der oud-internationalen
heeft Nieuwjaarsdag in Haarlem met
53 van H.F.C gewonnen
Wielrennen.
Op Oudejaarsavond vonden in
het Sportpaleis te Brussel wieler
wedstrijden plaats, waaraan ook
door enkele landgenooten werd
deel genomen.
De series sprint voor professio
nal® werden gewonnen door
Senfftleben, Soherens, v. Loove-
ren en v. Vliet. In de kwarteind
strijden behaalden Gosselin, Sohe
rens, Gerardin en v. Vliet de
overwinning. In den derden kwart-
eindstrijd sloeg Geirardin onzen
landgenoot Derksen met een halve
lengte. V. Vliet won gemakkelijk
van v. Looveren. terwijl Gosselin
op fraaie wijze Cautenet achter
zich liet.
Eindstrijd: 1. Soherens; 2. Van
Vliet op kwartwiel; 3. Gosselin.
Achtervolging over 10 km.: Prat
wint van Peters in 13 min. 11 sec.
met 50 meter verschil.
Het wordt tijd, dat aan dezen on-
zekeren toestand waarin de Bouw
kassen nu reeds twee en een half
jaar verkeeren een eïnd komt.
Eerst een periode medio 1943 lot
de bevrijding, /waarin elke acqui
sitie verboden was. daarna een
departementaal standpunt dat juri
disch juist of niet juist ïs elk
geval in de praktijk niet te hand
haven is, daarnaast het reeds meer
dan 2.% jaar wachten op een voor
stel der Staatscommissie met be
trekking tot een wettelijke rege
ling en misschien nog een over
gangsregeling. Door deze onzeker
heden en maatregelen is het pu
bliek huiverig geworden voor^ de
bouwspaarbeweging in het alge
meen. Als gevolg hiérvan is be
langrijk nadeel toegebracht aan de
Kassen, en een gedeelte van de
goodwill verloren gegaan, om niet
te spreken van de gederfde inkom
sten. Tenslotte is onze volkshuis
vesting hierdoor benadeeld eu
wordt ze dit nog iederen dag, zoo
lang deze onzekerheden blijven ba-
staan. Bovendien weten de bouw
kassen niet in welke richting ze
zich verder moeten ontwikkelen.
Dit geldt in het bijzonder de vraag
of bij de wettelijke regeling r,et
rentelooze systeem al dan niet zal
worden gehandhaafd. Naarmate
men langer met een beslissing,
vooral t.a.v. dit punt wacht, wor
den de moeilijkheden bij de invoe
ring van een wettelijke regeling
grooter. Een enkele Kas en wel
de grootste houdt rekening met de
mogelijkheid, dat het rentelooze
systeem verboden zal worden. Haar
aspirant-deelnemers wordt dit vol
ledig verklaard. Dat deze Kas -laar
acquisitie hierdoor beperkt is dui
delijk, als men weet. dat haar min
der scrupuleuse zuster-insU.'.lingen
bij de acquisitie over dit onder
werp niets zeggen.
Op ons bureau, Kortenaerstraat
1 te Rotterdam, ligt ter inzage de
passagierslijst van het motorschip
Oranje", dat met repatrieerenden
uil Indië op weg is naar Nederland*
