Het bevolkingsvraagstuk Pagina 3 VRIJDAG 11 JANUARI .1946 NIEUWE SCHIEDAMSCHE COUBJWT STADSNIEUWS „NAAR HET U LIJKT" Voordracht Reinoud Anders Kleinhandelaren nemen geen groentebon G 03 aan Gem. openbare leeszaal en bibliotheek Gosalarm BESCHOUWINGEN BIJ CIJFERS Komen er te veel menschen W.F.-sportnieuws EEN METEOORSTEEN!1 Merkwaardige vondst te Rotterdam Clubavond S.Z.C. Eerlijk zullen we alles stelen Burgerlijke Stand Zuid-Afrika bidt om regen TIJDELIJK MINDER AARDAPPELEN VREDE IN CHINa Landstormers krijgen vijf jaar Dood gebleven Het geven van een critiek draait altijd om drie kardinale vragen Wat zijn de intenties, voldoen die intenties op zichzelt aan de voor waarden. die me, mag stellen hoever benadert de kunstenaar in de uitvoering die gestelde intern ^Wanneer we Reinoud Anders, en met hem nog andere jonge voor drachtkunstenaars, naar Shake speare zien grijpen, komt de vraag op: „Hoe kan het jonge talent zich een zoo veeleischende opgave stel len, die aan den oningewijden toe hoorder practiscn geen bevrediging schenkt, omdat zij een der we zenseigenschappen: de handeling mist? Het kan daarom zijn bedoe ling niet zijn een aan tooneel ge lijkwaardige vertolking te geven. Als zijn intentie is, om met be perkte middelen zijn gehoor een oppervlakkig inzicht te geven in de schoonheid van Shakespeare's werken, is zijn doeL juister en ge makkelijker bereikbaar, omdat er dan andere maatstaven kunnen worden aangelegd. Heeft hij, en dit is voor ons de meest aanneme lijke reden de bedoeling, naast het seven van een inzicht aan het nubliek, zichzelf te trainen en zijn mogelijkheden van uitbeelding met binnenskamers, maar voor het publiek te toetsen, dan weet hij, dat hij zichzelf aan een beoordee ling naar die maatstaven onder werpt. Omdat wij het laatste aan nemen, kunnen wij welwillend zijn. Waren we gaan kijken met de gedachte een meesterlijke ver tolking te zien, dan zou de beoor deeling anders zijn uitgevallen. In één ding is Reinoud Anders verre bij vele anderen voor. Hij spreekt langzaam, duidelijk en zonder hinderlijke confectie-r's en de bekende uitgerekte a's, o's en i's van den beroepsdeclamator. Bovendien is zijn typeering goed genuanceerd. Daarbij valt het vooral op, dat de komische en de vrouwenrollen hem beter liggen, dan de mannenrollen. Een van de beste scènes was dan ook die tus- schen Orlando en Ganymedes (de als jongeling vermomde Rosalinde, die Orlando lief heeft). Reinoud Anders was het merkbaar met Shakespeare's uitlatingen over de liefde en de wijsheid eens, want hij bracht ze met fijne mimiek en zegging over het voetlicht naar de zaal. Zooals we al zeiden, waren zijn mannenrollen zwakker een uitzondering voor Adam en den scheper, die op geestige manier tot Amsterdamsche volkstypen werden en dat zal voor een groot deel een gevolg zijn van de lichte stem, die Anders heeft. Bovendien had hij gisteren bron chitis, zoodat zijn stem in de lage registers weigerde Het geheel was niet zonder be loften, maar misschien, dat zuivere voordrachtstof aan den toehoorder meer bevrediging za' schenken. Aangezien het geen zin heeft de bonnen G 03 in te leveren of aan te nemen, heeft de plaatselijke ver- eeniging van kleinhandelaren in aardappelen, groenten en fruit te Schiedam toesloten de bonnen G 03 van het publiek niet te accepteeren, daar de kleinhandelaren op groen tebon G 02 haast nog niets heb ben ontvangen. Zij acht het aan wijzen van bon G 03 een bureau- cratischen maatregel en acht alleen "den terugkeer tot een volkomen vrijen handel den eenigen weg om van bureaucratie en gifhandel ver lost te worden. In het hoofdgebouw aan de Lange Haven werden in de maand December 1945 uitgeleend 11.008 boeken tegen 8883 in dezelfde maand van 1944. Hiervan waren 826 (1240) kin derboeken, 3749 (3389) studiewer ken en 6433 (4314) romans. In het filiaal te Kethel werden m dezelfde maand uitgeleend 670 boeken tegen 679 in dezelfde maand van 1944. Hiervan waren 101 (101) kinder- boeken ,32 (58) studieboeken en 537 (520) romans. Ken en In totaal werden dus 11678 (9562) boeken uitgeleend. Het aantal houders van lees- kaarten bedraagt 3491 tegen 4097 in December 1944. Tegen J. H. V. is door de politie proces-verbaal opgemaakt, omdat hij gas buiten den meter om had betrokken. Terwijl we bezig zijn met het probleem van Schiedams toekomst te behandelen, komen wij in een vergadering van de Docenten- Vereenuging St. AuguStinus te recht. waar voor het bevolkings vraagstuk in het algemeen de bijzondere aandacht wordt ge vraagd. Door Dr. W. R- Heere, privaat-docent in de sociologie aan de universiteit in Utrecht, werd deze kwestie zoo doorzichtig en pakkend behandeld, dat wij, in verband met de documentatie van onze artikelen, deze voor dracht in zijn geheel meenen te moeten opnemen. Het is uiteraard een artikel, dat uit vluchtige no tities is opgebouwd en men moet dan ook minder de cijfers dan wel de conclusies als belan rijkste factoren zien Dr. W. R. Heere begon met een duidelijk onderscheid te maken tusschen bevoïkingswetenschap (daemologie) en het bevolkings vraagstuk. De eerste probeert door te dringen tot de oorzaken van een bepaald verschijnsel, de tweede zoekt veel meer de ter reinen te ontdekken, waarop een bepaald verschijnsel invloed uit oefent en waardoor het wordt be ïnvloed. Wetenschap specialiseert, het vraagstuk generaliseert. Een van de eerste kanten, waar we bij het bevolkingsvraagstuk voor geplaatst worden is de wereld beschouwing. Aanvaarden we Gods gebod: „Gaat en vermenig vuldigt u", of beoordeelen en be palen we zelf ons aandeel in de uitbreiding van het menschelijk ras? Maar er is ook een biologi sche karnt, een politieke, een eco nomische en een psychologische. Het is zoo jammer, dat voor dit vraagstuk bij de menschen in het algemeen en bij de katholieken in het bijzonder zoo weinig be langstelling bestaat. Wij. katho lieken poneeren, de stelling van het normale gezin. Maar wie A zegt, moet ook B zeggen en er wordt nog veel te weinig voor een actieve bevolkingspolitiek ge werkt en propaganda gemaakt in onze pers. Er zijn teekenen, die erop wijzen, dat we een nieuwen tijd tegemoet gaan, waarin niet het geld, maai de tnensch en zijn arbeid, primair zijn en het gelid secundair of liever nog tertiair of kwartair. Maar wan neer dat het geval is, mogen de katholieken wel op hun tellen pas sen, want van de 180 menschen, die in een officieele Nederlandsche commissie het bevolkingsvraagstuk bestudeeren zijn er 3, zegge drie, katholiek en twee daarvan hebben ambtshalve zitting en komen nooit. Er schijnen geen katholieken te vinden te zijn, die aan deze aller belangrijkste taak willen werken Na deze algemeene inleiding be sprak dr. Heere enkele theorieën over de bevolking. We kennen 2 stroomingen: De pessimistische en ide optimistische. De meeste men schen kennen alleen den pessimist •Malthus. Maar er zijn veel meer •optimistische geluiden geweest. Keizer Augustus vaardigde de Lex ,J'ulea en de Lex Pompeia uit, waar bij ambtenaren verplicht waren gehuwd te zijn en kinderen te heb ben, terwijl ook de Grieksche wijsgeer Aristoteles de kinderrijk dom noodzakelijk achtte. Bij Mac- chiavelli treffen we de leer aan, die Hitier overnam, n.l. veel kinderen, veel soldaten voor den vorst. Na den 30-jarigen oorlog, die de bevol king van Duitschland tot op het tiende deel terugbracht en die het land in een nog grooter chaos dan deze achterliet, overwoog men ernstig om aan iederen man toe te staan meer dan één vrouw te heb ben. Ook het Mercantilisme, (het stelsel van economische politiek, dat van de 16e eeuw af door de Europeesche staten werd gevoerd en dat werd beheerscht door het ver langen de economische en militaire macht van het eigen volk zooveel mogelijk te versterken), wilde het geboortecijfer graag heel hoog hebben opgevoerd. Malthus is dus een der eerste pessimisten. Het zou onjuist zijn dezen Anglicaanschen geestelijke te verwarren met het naar hem Wij ontvingen het eerste num mer van Wilton-Peijenoord-sport- nieuws. Het eerste exemplaar is nog maar bescheiden van opzet, maar bij gunstiger tij, hoopt men meer papier binnen te krijgen, zoo- dat ide onwang en uitvoering grooter en beter zullen worden. W. !;nÏÏrtnleu'"i bevat de aankondi- en verslagen voor voetbal, handbal, zwemmen, athletiek, ten nis, schaken en biljarten, en heeft tot doel de saa«m}ioorigh6id. onder het personeel van het groote bedrijf te bevorderen. genoemde Nieuw-Malthusianisme. Malthus beweerde, dat de bevolking toenam in een meetkundige reeks, 1-2-4-8-16-32 enz. De opbrengst van den bodem nam echter toe in een rekenkundige reeks, 1-2-3-4-5-6. Na een aantal jaren zouden er dus meer menschen zijn dan voedsel. Malthus vergat echter twee dingen: le. emigratie en 2e. het mensche lijke vernuft. De geschiedenis be wijst, dat alleen de nood menschen vindingrijk maakt. Een volk, dat niet aanwast, wordt een volk van renteniertjes en het sterft uit. Als we in verband met Malthus' theorie 1750 met 1935 vergelijken, zien we, dat de bevolking 5 maal, maar de welvaart wel 25 maal zoo groot is geworden. Hoe moeilijk het is om een voorspelling te doen, bewees ook Montesguieve, die toch geen kleine jongen was. Hij zei n.l. in het midden van de 18e eeuw, dat Europa binnen 1000 jaar zou zijn uitgestorven. Er is nog niet veel van te merken. Hoe staat het nu hier in Neder land met de bevolking? We bedoe len dan den stand van de bevol- kingshoeveelheid, niet van de kwa liteit ervan. De curve en de bevolkingspyramide helpen ons bij het beantwoorden van die vraag. Vroeger werden er op iedere dui zend menschen 38 geboren. Dit cij fer is gedaald tot 20 in 1943, terwijl het voor 1945 22 is. Ons sterftecijfer is echter van 22 tot 8,8 teruggeloo- pen, het laagste, dat ooit ter wereld bereikt is. Vorig jaar was dit cijfer 10. Ons sterftecijfer is vooral terug- geloopen door de plotselinge veran dering in den kfjk op de hygiëne waardoor de kraam- en babyhulp aanzienlijk zijn verbeterd. Vroeger stierven er 300 van de duizend babies beneden het jaar, nu 40. Zeer belangrijk is in dit verband het werk van het Wit-Gele Kruis. De daling van het sterftecijfer onder babies moet na een 40-tal ja ren het sterftecijfer onder oudere menschen zeer ongunstig beïnvloe den. Als immers 10 van de 1000 menschen per jaar stierven, zou de gemiddelde leeftijd 100 jaar zijn, die is echter 66, zoodat we niet ver wonderd moeten zijn, als het sterf tecijfer oploopt tot 16 of 17. Omstreeks 1960 dus over 15 jaar, zal het aantal sterfgevallen en ge boorten in Nederland bij de 11 mil- lioen inwoners in evenwicht zijn vooropgesteld, dat er geen nieuwe vindingen gedaan worden of er an dere belangrijke veranderingen plaats vinden. Als de huidige ten- denz dan doorzet, komen er daarna meer doodkisten dan wiegen uit de werkplaatsen. Dit punt werd in België reeds in 1942 bereikt. Alleen Nederland gaat met zijn geboorte overschot nog vooruit. Zweden, het meest welvarende land van Europa, holt achteruit. Frankrijk heeft 42 miilioen inwoners, maar daarvan zijn er meer dan 6 miilioen van Poolsch, Tsjechisch, Russisch of Afrikaansch bloed. Binnen enkele jaren zal Frankrijk een land van vreemdelingen zijn. Als we dus den toestand aanzien, moeten wij, willen we als volk in tact blijven, een gezonde bevol kingspolitiek voeren. Practisch komt dat neer op den volgenden stelregel. Een ouderpaar moet min stens 4 kinderen hebben, één ter vervanging van den vader, één van de moeder en twee ter vervanging van die menschen, die ongehhuwd blijven, of wier huwelijk kinderloos blijft. Wij, katholieken, staan met 200 geboorten op de 1000 kaholieken. tezamen met de streng gerefor meerden aan den top van de eere lijst. De Joden komen ver onder aan en zonder de martelkampen zou het ras zichzelf binnen 100 jaar overleefd hebben. Nu is een bekend argument van katholieke kranten in het geval van kinderbeperking: gemakzucht. Als vertrouwensman had Dr. van Heeve van veel misère gehoord, maar de belangrijkste oorzaak was niet gemakzucht, maar de samen leving. De samenleving erkent de waarde van het gezin niet en daarom zal er een veel actievere katholieke gezins- en loonpolitiek moeten worden gevoerd. Als dat niet gedaan wordt, gaan we den kant van Berlijn op, waar het geboortecijfer nog niet 1 (0.79) per 1000 is of van Weenen, waar op de 2900 inwoners per jaar 1 kindje geboren wordt. Dan zullen ook wij het platteland als levensreservoir gaan leegzuigen, en zal het ge zonde boerenbloed in enkele gene raties zijn verbruikt door de steden. Een geboortecijfer wil heel wat zeggen. Wij. katholieken, hebben te veel geloofsafval, anders won nen we iederen politieker), strijd glansrijk met onze wiegen. Als voorbeeld haalde spreker Regens burg aan. Tijdens de Hervorming ging de stad Regensburg tot de reformatie over, maar de platte landsbevolking bleef wouw aan de moederkerk. Op het oogenblik is 0.9 van de stad Regensburg katho liek en 0.1 hervormd. Onze bevolkingsipyramide heeft nog een vrij normaal aspect, We hebben een zeer breede basis van geboorten en daardoor is er een gezo-nde en breede laag van men schen tusschen de 15 en de 60. de werkende leeftijd. Willen we die flinke ploeg werkers houden, dan zullen we d-e breede basis moeten handhaven. Kunnen wij 9 miilioen menschen voeden? Die vraag is niet met ja of nee te beantwoorden. Als wij van de wereld afgesloten waren, kon onze landbouw 6 miilioen menschen voeden. Maar we zijn geen gesloten staat en zoolang we een industrie hebben, kunnen we zeker voor 9 miilioen menschen een bestaan vinden. Daarom zal van katholieke zijde een practische industrieele politiek moeten worden gevoerd, die een geweldige zorg met zich zal mee brengen, maar die we al hebben aangepakt door de opening van onze technologische instituten. Op die manier moeten we een oplossing vinden voor de vraag: „Hoe zetten we menschen aan het werk? Hoe geven we die menschen goede en ruime woningen; hoe voe ren we een actieve gezinspolitiek". Want op „steun" willen we onze groote gezinnen niet meer laten leven. „Steun" is een aalmoes en de samenleving moet het zich een eer rekenen de zorgen, die het groote gezin heeft, te helpen dra gen. Tot nu toe is daar geen sprake van geweest en alles wijst er op dat het groote gezin eerder de dupe, dan de geëerde zal zijn. De belastingpolitiek is in dit opzicht wel erg onvoldoende. Daarbij ge beuren er rare dingen. Een onder zoek in Amsterdam wees uit, dat vrijwel alle volksonderwijzers kin derloos waren. Vaak stond én man nvrouw voor de klas. 's Zomers werden er buitenlandsche reizen gemaakt en de oude dag kwam met dubbel pensioen, dat de zwaar zwoegene ouders mét kinderen ver diend hadden. De bevolkingspoli tiek in Nederland mag wel eens grondig veranderd worden. Het is gelukkig nog niet in Nederland, zooals spreker in Frankrijk mee maakte, dat het huwelijk gebaseerd was op de grootte van het spaar- bankje, dat man en vrouw mee brachten, maar dat er ook hier nog heel wat ontbrak aan de mogelijk heden voor jongelui om een gezin op gezonde basis te stichten, daar mee zou wel niemand het oneens zijn Tot zooverre, wat de Nederland sche zijde van het bevolkingsvraag stuk aangaat. Morgenavond hopen wij de zeer interessante verhande ling over Europa en de wereld op te nemen. Daarna kunnen wij de artikelenreeks over Schiedam met nog meer inzicht en doorzicht ver volgen. Gistermiddag om half twee is o* de Nieuwe Binnenweg nabij h»5 magazijn van Vroom en Dreesmaa een merkwaardige steen neerge komen. Naar men meent, heeft men met een meteorsteen te doen,.-c'och van de zijde van het meteorologisch in stituut vernemen wij dat dit niet direct vast te stellen is. De ster renwacht in Leiden zal hiernaar een onderzoek instellen. Toen de steen op het wegdek viel brak ze in drie stukken van ongeveer 20 cm. lengte en 6 cm. breedte. De buitenkant had de tele kleur als van zwavel, op de breuk was de kleur als die van basalt. De binnenkant is paars gekleurd, waarschijnlijk veroorzaakt door de enorme hitte die de steen bezat toen ze neerkwam. Tw6e passeerende heeren en een dame hebben een stuk medegeno men. Een van hen heeft de merk waardige vondst naar het insti tuut te Rotterdam gebracht. Gisteravond hield S.Z.C. aan de Nieuwe IHaven een gezelligen clubavond als officieuze viering van het 30-jarig bestaan. O.a. tra den op de Jubilees, met een nieuw repertoire en de Golddiggers o.l.v. Le ende Bruin. Het was een geanimeerde bijeen komst. Na verwijdering van een glas ruit zijn dieven een winkel aan de Beijerlandschestraat alhier binnen gedrongen en hebben aldaar een hoeveelheid suikerwerk en choco lade ontvreemd. Geboren: Willy d. v. J Knigge en A M Meijer, Parallelweg 238; Bertha J P M, d. v. P Bos en M C Broeders, Boerhavelaan 1, Li- duina A, d. v. A C Meijer en H H Bonefaas, Vlaard.dijk 65, Albert, z. v. H Brouwer en W H Voor horst, Nassaulaan 75; Angenietje H, d. v. A W Sliedrecht en H Clausing, Nassaulaan 75. Getrouwd: C A Koning, 25 j. en H G van Deurzen, 21 j.; C van Duikeren, 25 j. en W D Kooijman, 25 j.; E Verwiel, 23 j. en J M Bockkom, 18 j; H H Clifford, 27 j. en J C Blom, 22 j.; J Mak. 23 j. en A van der Tak, 19 j.; P van der Velde, 27 j. en C M Brök- ling, 24 j.; D Kramer 27 j. en E Droge, 20 j.; J. H. Grönefeld, 28 j. en B C de Groot, 24 j.; J Heijster 24 j. en J van Os, 24 j.; J Scheep maker, 24 j. en M G E Schuur- mans, 23 j.; C van der Net, 57 j. en E Meerhof, 58 j.; J Heerema, 25 j. en A M Mooij, 23 j. Overleden: A Hagestein, 44 j., Nic. Beetsstraat 22; B H P Heins- broek, 57 j., Dr. Noletstr. 1; E M Beukers, 81 j., St. Liduinastr. 20: Th Dijkers, 74 j., echtg. van M de Kok, Dr. Noletstraat 1; B V W F B Schmidt, 49 j., Singel 80. De droogteperiode tn Zuid- Afrika houdt aan, en vandaag is het in de geheele Unie een dag van ootmoed en gebed voor regen. In Kaapstad zal de gouverneur- generaal, majoor van Zijl, spe ciale diensten in de Engelsche kathedraal en de Ned. Hervorm de kerk bijwonen. De groote droogteperiode van 1933 wordt officieel „kinderspel'" genoemd vergeleken met de hui dige. Het drooge weer heeft de opbrengst van mais, vleesch, zui velproducten en aardappelen sterk gereduceerd. De aanvoel van aardappelen, die reeds bijzonder moeilijK was in dezen winter, is in de voorgaande week nog aanzienlijk verzwaard, doordat de verwachte dooi te laat inzette. Als gevolg daarvan zal het noodzakelijk zijn het op de bonnen te verstrekken aardappelrantsoen van personen, ouder dan vier jaar, ingaande volgende week tijdelijk met twee kilogram te verlagen. Deze tijdelijke verlaging kan wor den opgeheven door aanvulling van het rantsoen met twee kg uit de vroeger verstrekte voorschot ten. De verwachting bestaat, dat over 15 2 weken de grootste moei lijkheden zullen zijn overwonnen. Degenen, die niet meer beschikken over de verstrekte voorschotten, zullen door een ruimer gebruik van de thans vrijgegeven peul vruchten hun maaltijden kunnen aanvullen, terwijl ook de omvang van het broodrantsoen mede werkt, om deze tijdelijke noodge dwongen beperking niet al te zwaar te doen gevoelen By de opening van de bijeen komst van den politieken volks raad te Tsjoengking hesft genera lissimus Tsjang Kai Tsjek mede- deeling gedaan van het besluit to-t beëindiging van de vjja-r' ,jk- heden tusschen de troepen der centrale Chineesche rege rmg en der communisten. In ziin toe spraak heeft Tsjang Ka> i'sjek medegedeeld, dat de voi ende maatregelen ten uitvoei zouden worden gebracht: 1. het toeken nen van vrijheid van woord en vergadering; 2. erkenning van alle politieke partijen; 3. het in stellen van plaatselijke zelfbestuur in de provincies en 4, de bevrij ding van alle politieke gevan genen. In verband met het bev° tot staking der vijandelijkhed'-' tus schen de strijdkrachten van de centrale Chineesche regee ing en de communisten worden al e troepenbewegingen in China stop gezet, behalve ten Zuiden van de Jangtse-rivier en in Mandsjoerije. Het bijzonder gerechtshof te 's-Gravenhage deed uitspraak in enkele zakein. A. v. Vliet, fotograaf te Vlaar- dingen, die als verpleger dienst had genomen bij den landstorm, werd veroordeeld tot 5 jaar ge vangenisstraf met ontzegging van beide kiesrechten voor het leven. Tegen verdachte was 9 jaar ge- eischt. W. J. v. d. Velde, tuinder te Rockanje, werd wegens het ver raden van eenige „melkstakers'' in Mei 1943, veroordeeld tot 1 jaar gevangenisstraf. In deze zaak was 2 jaar geëischt. J. Brouwer, fabriekt, „er te Vlaardingen, had diens; genomen bij den landstorm Nederland. De ei-sch in deze zaak was 2 jaar ge vangenisstraf geweest, terwijl de uitspraak thans luidde: 5 jaar met ontzegging van beide kiesrechten voor het leven. Gisterenmorgen om hall negen zakte de 53-jarige J. v. d. L. uit de Pleretstraat bij het uitstappen uit lijn 10 in de Jonker Franss trant plotseling in elkaar. Hij werd naar het ziekenhuis aan den Coolsingel vervoerd, waar bleek dat hij overleden.

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Nieuwe Schiedamsche Courant | 1946 | | pagina 3