GERBRANDY
OVER HET BELEID IN LONDEN
MORGEN
Scherpe aanval op De Geer
Het Vaticaansch
gezantschap
Russische druk op Hongarije
DIK TER BUIK kiest het luchtruim
DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN
WOENSDAÏÏl MEI 1946 68ste JAARGANG No. 19999
DE COMMUNISTEN IN DE
COALITIE
gaan de nieuwe bonnen in
R'dam Giro 9099
Directeur:
Joh. Kuijpers
Hoofdred.Mgr
Dr. j. Wltlox.
Alg. Redacteur:
H. A. Paalvast.
Drukker:
N.R.C. N.V
Uiig. v.d. Maas
bode-Stichting,
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
\b0nnement3pi
f 3.25 p. kwart
f 1.10 p.maand
f 0.26 p week
Tijd. adres:
Broersvest 8 A
Tel 68804
AdVertentiën
15 ets p. mm.
„Bezield door de gedachte van het geroepen zijn om
te overwinnen, heeft het Londensche Kabinet zijn da-
gelijkschen en wekelijkschen arbeid verricht, trachten
de alles dienstbaar te maken aan het ééne, groote doel.
Van die taak en die opvatting heeft het naar beste
weten getracht het Nederlandsche volk deelgenoot te
maken, opdat Regeering en volk in de verdrukking één
zouden zijn- Wat in het kader van dit^ beleid paste,
werd bevorderd; wat tegen dit streven indruischte,
moest daarom ter zijde gesteld.
Bij dit beleid,
dat één en on
deelbaar is ge
weest van Sep
tember 1940 tot
Mei 1945, gedu
rende welken
tijd veel tegen
slagen ons deel werden, hebben wij nooit veronacht
zaamd het beginsel, dat de ministerieele verantwoor
delijkheid een hoeksteen is in ons Staatsgebouw en
zulks blijft, ook al is er tijdelijk geen ParlementNooit
is er verzuimd bij cardinale beslissingen ons dit begin
sel voor oogen te stellen, al is een enkele maal verschil
geweest over de toepassing
Aldus oud-minister Gerbrandy in het laatste hoofdstuk
van zijn lang-verbeide en thans eindelijk verschenen en
publiek verkrijgbaar gestelde omvangrijke nota over
het Rcgeeringsbeleid gedurende de oorlogsjaren in
Londen.
In zijn nota formuleert de oud-premier o-a. op scherpe
wijze de houding van minister de Geer als premier en
ambteloos burger. In een apart hoofdstuk motiveert
Gerbrandy cm zijn belangrijkheid het herstel van het
gezantschap bij den H. Stoel ondanks de vroegere
houding van het parlement.
blT^iïrtïn vorn?t een boek van .'SU
km dt». bCVat 19 hoofdstuk-
van' h amen de hoofdpunten
,Van ,h.et gevoerde beleid behande-
ïf v®rBCkeidene dezer hoofdstuk
ken zyn van uitvoerige documen-
taire by lagen voorzien, die nadere
officieele toelichting geven op het
behandelde onderwerp. Na een kort
inleidend hoofdstuk, dat het heen
gaan van dé Regeering naar Lon
den behandelt, spreekt Prof. Ger
brandy uitvoerig in twee hoofdstuk
ken over de lotgevallen van de
Regeering zelf. Eerst over het heen
gaan van den heer De Geer cn
daarna over de wisselingen In zyn
eigen kabinet.
De figuur De Geer
Breedvoerig en steunend op tal
van documenten behandelt Prof.
Gerbrandy de rol, die de heer De
Geer voor en na zijn aftreden als
president heeft gespeeld,
yn betoog, hoewel volkomen in
en niededeelenden trant gehouden
heeft°n<*er eenig spoor van felheid,
een .f1 karakter gekregen van
rint iermate scherp requisitoir,
voortvn^^1"1 van den heer De Geer
ün„ verdiende plaats in
wii<at aat*jundige geschiedenis toe-
Htnu Reeds in het eerste hoofd-
rint wijst Prof Gerbrandy erop,
leiriir»«* De faalde in het
wiii hofeven aan het kabinet. Ter-
gedurende"16^0"006' der minister3
nachts biieen ??rl°Sadagen ook
schikbaar b]c„, eef' althans be-
van Economisch?' £e! I)ePartement
öe heer Zaken, vertoefde
meest kritieken buk den
leiding die
was :iet" ktirachtS.eZe /agen' gaf®
manifesteerde zich aJn' T-°ndcn
onduidelijke houding, <u? ®dlB zijn
bleek, neigde naar een 'ater
met den vijand. De heer j"T'roinl's
verzette zich tegen het capitul?te.er
communiqué, waarin de positie va'
Nederland ais doorvechtende natiê
duidelijk werd gesteld. Hij weiger
?ie,.?e™ekeninR van het A. I. be-
di? V hield een radio-toespraak.
n i„!:ielar,d een allermiserabel-
sien indruk maakte.
I>r>e niaal kwam h(j ln de ver_
gadering van den Ministerraad
met een of ander opzet, gericht
op het vinden van contact met
den Vijand. Als voorbeeld drukt
Prof. Gerbrandy in zijn nota een
eigenhandig door den heer De
Geer geschreven en geteekend
voorstel af, dat bewaard bleef.
Dit rstel luidt als volgt:
„Naar aanleiding, van het be-
Joep, door den Führer van het
Duitsche Rijk in zjjn Rüksdag-
-Van 19 JuU JJ. gedaan op
beaLo. en Bezond verstand ter
.®?."dleJnB van den oorlog, ver-
n,r'andsche Regce-
ken
in8riCdt;. thusi. De
fcoekt
«pi
kn. vernemen, op wei
positie van Nederland betreft) de
Führer zich voorstelt, dat op dit
oogenbiik vruchtbare besprekin
gen ter bevordering van den
vrede zouden kunnen 'worden ge
opend".
(w.g.) DE GEER.
In zyn eerste onderhoud met Mr
Churchill had hij al gesugge
reerd 'n soort vrede van Amiens".
Het iaat zich denken, dat deze
houding critische reactie wekte. De
ongerustheid van H. M. de Konin
gin steeg. Tegen het einde van
Augustus 1940 vroeg de heer De
Geer ontslag, zonder dat deze aan
vrage betiteld kon worden als vrij
willig". De heer De Geer werd niet
meer opgenomen in het nieuwe
kabinet, hoewel hij zelf om de
portefeuille van Financiën vroeg.
Na zijn aftreden leefde hij vrij
teruggetrokken in Boxmoor buiten
Londen. H. M. de Koningin ver
leende hem op grond van zijn ver
diensten in het verleden en omdat
zijn houding toen nog niet aan
oneervolle motieven scheen te moe
ten worden toegeschreven, krach
tens éénstemmig besluit in den
Ministerraad, een hooge onder
scheiding.
Was het daarbij gebleven, dan
had de heer De Geer zyn rust in
eere kunnen genieten. De heer De
Geer echter vertoonde spoedig de
neiging om Engeland te verlaten
en zich naar Zwitserland te be
geven. De Regeering verzette zich
daartegen, o^rdat zij de overtuiging
wei toegec „n, dat Zwitserland
blijkens haar inlichtingen, reeds vol
Duitsche spionnen, eerlang het lot
van Nederland zou deelen en dat de
heer De Geer dus, wanneer hij zich
daar zou bevinden, vroeg of laat
in handen van de Duitschers zou
vallen, die zich zelfs tegen zijn wil
propagandistisch van hem zouden
bedienen. Aangeiien de heer De
Geer echter vurig verlangde naar
den troost van het familie-contact,
werd in overleg met hem besloten,
hem in de gelegenheid te stellen
zich op Rijkskosten naar Neder-
iardsch-Indië te begeven, waar hem
een bepaalde regeeringsopdracht
zou wachten. In Neder landsch-
I iië bevonden zich twee van zyn
kinderen.
Naar Indi'ê
Onder deze uitdrukkelijke af
spraak begaf de heer Do Geer
zich naar Lissabon. Spoedig ech
ter bleek de Nederlandsche Regeo-
ring uit inlichtingen van haar
gezant aldaar, dat de heer de
uier zich in Lissabon tegen den
uitdrukkeiyken wil van de Regee
ring en in stryd met een af
spraak, waaraan h\j zich zelf had
onderworpen, met het plan rond
liep zich niet slechts naar Zwit
serland, doch naar Nederland
zelf te begeven en deswege con
tact opnam met de Duitsche auto
riteiten In Lissabon. De Neder
landsche gezant en de Nederland
sche zaakgelastigde hebben ver
schillende malen met hem ge
sproken, hem het bijzondere van
zyn positie voorgehouden, hem
de mogelijkheid voor ©ogen ge
steld zyn vrouw naar Lissabon te
laten overkomen, hem herinnerd
aan zijn uitdrukkelijke afspraken
Het hielp alles niets. De heer De
Geer beloofde nader beraad, ter
wijl hy het passage-biljet naar
Berlijn al in zyn zak had. Een
maal in Nederland teruggekeerd,
publiceerde hij een brochure
waarin Hitier als de Führer
de Koningin werd niet met name
genoemd als r,de meest bevoeg
de autoriteit" ten tooneele werd
gevoerd. Hij zond den tekst van
deze brochure tevoren naar Lon
den en beloofde haar niet te zul
len publiceeren zonder toestem
ming van de Koningin. Die toe
stemming werd hem nimmer ver
leend, doch binnen enkele dagen
was de brochure gepubliceerd.
Is het wonder, dat de heer Ger
brandy aan het slot van zyn hoofd
stuk meedeelt, dat hy in begin Juni
1945, vóór zijn aftreden als Minister
.van Justitie, opdracht gaf een voor
onderzoek in te stellen teneinde te
komen tot een antwoord op de
vraag of strafrechtelyke vervolging
van den heer De Geer op haar
plaats was? De nota deelt het resul
taat van deze opdracht niet verder
mee.
In langelange rijen defileerde gisteren de bevolking van SoestdijH
langs het paleis om de jarige Prinses te huldigen. Het bordes wer4
in een bloemenbed veranderd. H. M. de Koningin nam deel aan de,
feestelijkheid
Hongarije en Oostenrijk behooren
tot de zwaarst geteisterde gebieden
van Europa. In de eindfaze van den
oorlog is op hun gebied een verwoe
de strijd gevoerd, welke ongekende
verwoestingen heeft aangericht; ma
terieel, maar ook moreel zijn deze
landen geslagen in een mate, welke
de weelderigste fantasie zich nauwe
lijks kan verbeelden.
Oostenrijk kreeg een vier-mogend-
hedenbezetting: vier olifanten, die
zich op den rug van een muisje een
plaats veroverden. Hongarije was er
nog ongelukkiger aan toe: het kwam
Aanvulling der bonnenlijst voor
de tweede helft van de 5de periode
1946 (28 April t.m. 11 Mei), elk der
volgende bonnen geeft recht op het
koopen van:
lion lui art en KA, KB, KC 604.
221 algemeen 125 gram boter.
222 algemeen 125 gram margarine.
223 algemeen 50 gram thee.
224 algemeen 250 gram jam, stroop
enz.
225 algemeen 250 gram waschpoeder.
Bonkaarten LA, LB, LC 604.
118 vleesch 100 gram vleesch.
A 29 melk 2 liter melk.
B 29, C 29 melk 3y2 liter melk,
112 aardappelen 2 kg. ^.ardappelen.
Bonkaarten KD, KE 604.
724 algemeen 250 gram jam, stroop,
enz.
725 algemeen 250 gram waschpoeder.
Bonkaarten LD, LË 604.
D 29, E 29 melk 6 liter melk.
612 aardappelen 1 kg. aardappelen.
Tabakskaarten enz.
T 26 2 rantsoenen tabaksartikelen
(geen import-cigaretten)
T 35 1 rantsoen import-cigaretten.
V 26 100 gram chocolade of suiker
werken.
X 26 100 gram chocolade of suiker
werken.
X 35 1 rantsoen import-cigaretten.
Bovengenoemde artikelen kunnen
reeds Donderdag worden gebruikt.,
met uitzondering van de bonnen
voor melk en aardappelen, waarop
eerst met ingang van Maandag mag
worden afgeleverd. Ook op den
extra-vleeschbon, welke deze bon-
nenlyst vermeldt, kan bij uitzonde
ring reeds op Donderdag worden
gekocht.
v -
57. Professor J G H r»
s. T. Wheetallis 'fronste' Z1?é M' K-
brauwen. Hoe kreeg hit 2 wWenk-
n-aam dat vliecrtuio- hemels
naam dat vliegtuig zonder broS^n
naar beneden. Onaangenaam wasd£
situatie, zéér onaangenaam Tja het
moet zeer onprettig zijn, wanneer
men 2000 meter boven zee, een 500
k.m, van land tot de ontdekking
ff ronds.*»- ul' wca" komt, dat de benzine op is. Allerlei
nam« wnt de gedachten gingen door zijn hoofd»
hoe hij had geknikkerd toen hy tien
was, hoe hij had gevoetbald topn hy
vyftien was, hoe hy had toen
"11 20 was, hoe hij professor was
geworden, en nu nu zou
misschien een graf in do zee krij-
hetgeen voor een zeeman des-
Gewenscht mooi was, maar voor hem,
SL Pr?fessora nee, dat.... Toen
ide arme professor uit zijn
overpeinzingen gewekt door een
eigenaardige stilte. De propeller stond
stil, zooals deze dingen meestal doen
wanneer de motor staakt.
Dik en Chogum keken met verbe
ten gezichten voor zich. Nee, ze
vochten liever, met 100 boeven, dan
dit!
Het toestel verloor intussohen
steeds meer aan hoogte en de eenige
levende wezens i-n deze buurt, de
meeuwen, keken met verbazing naar
dien vreemden vogel» die recht op
de zee afging.
onder een exciusief-Russ-ische bezets
ting, met alle gevolgen van dien.
Intusschen schenen de Russen aan
vankelijk Hongarije, dat toch veel
eer Westersch dan Oostersch is ge
oriënteerd, op politiek gebied een.
tamelyk vrije hand te laten. Bij da
op 4 November j.l. gehouden parle
mentaire verkiezingen lieten zy, in
tegenstelling met hun houding in
Polen en op den Balkan, zelfs zoo
veel vryheid, dat de communisten,
die in de voorloopige volksverte
genwoordiging 127 van de 498 zetels
hadden ingenomen, hun aantal afge
vaardigden tot 70 van de 409 zagen
dalen, terwyl de in wezen fel antL-
comm. partij der kleine bezitters 'n
zelfstandige absolute meerderheid
haalde, n.l. 245 van de 409 zetels in
het definitieve parlement. Eenzelf
de verschynsel heeft zich voorge
daan in alle bezette gebieden, wel
ke nader met het communisme heb
ben kennis gemaakt; ze keeren zich
zoo scherp mogelijk van het heils-
systeem af.
Het viel echter niet te verwach
ten, dat de Russen zich zonder meer
by deze democratische uitspraak van
het Hongaarsche volk zouden neer
leggen; want, afgezien van alle an
dere factoren, kon deze uitslag on
der bepaalde omstandigheden als een
zeer gewichtig moment in de Donau-
politiek gelden. Op langen termijn
zag Moskou zijn z.g. veiligheids- en
misschien, zelfs zijn herstelpolitiek
bedreigden men kan er dan ook op
rekenen, dat de beruchte communis
tische ondermijningsmethoden haar
werk zouden doen. Een scherp toe
zicht op alle sleutelposities in Hon
garije leek de eerste taak der Rus
sische politiek, terwijl daarnaast de
plaats der communisten ver boven
en buiten hun getalsterkte moest
worden uitgebreid.
Ofschoon de klein-bezitters een af
doende meerderheid hadden, werd
een steeds gevaarlyk experiment
een regeering gevormd, waarin de
communisten een belangryke plaats
innamen. De vroegere volkscommis
saris Rakosi, die secretaris-generaal
van de Hongaarsche communistische
partij is, kreeg het vice-ministerpre-
sidentschap, een communist werd mi
nister van binnenlandsche zaken; zoo
beheerschen de communisten de poli
tieke politie en een belangrijk deel
van het bestuursapparaat, terwijl zij
door de vorming van een links-blok
hun politieke macht met den dag
versterken.
Dit heeft natuurlijk een recht-
streekschen invloed op Hongarije's
buitenlandsche politiek, te meer
waar nog steeds oen rood leger van
een kleine millioen man op Hongaar-
schen bodem vertoeft. (Volgens be
trouwbare berichten berust een
groot deel der moeiiykheden bij het
terugtrekken der roode troepen uit
de bezette gebieden op het feit, dat
de Russische troepen na hun contact
met de Westersche beschaving niet
meer naar den sovjetstaat willen te-
rugkeeren). De groote leuze, welke
momenteel in Hongarye wordt ge
propageerd, is* geen bufferstaat
tusschen Westen en Oosten. En de
consequentie daarvan luidt dan
gaede relaties met de Westeiyke ge
allieerden, niets liever, maar bo-
vena'l nauwe samenwerking en
vriendschap, eventueel zelfs bondge
nootschap met Rusland. Dat daarbij
ook nog over democratie" wordt
gesproken, is een bykomstige aange
legenheid.
We staan echter voor het feit, dat
Rus-land steeds verder in het hart
van Europa binnendringt. Want be
halve Hongarije wordt ook het door
de Russen bezette deel van Oosten
rijk en zelfs geheel Oostenryk onder
steeds sterker Russischen druk gezet.
KARDINAAL DE JONG NAAR
ROME
Kardinaal De Jong, mgr. J. M.
Caro, aartsbisschop van Santiago
en mgr. Saliege, aartsbisschop van
Toulouse, worden medio Mel to
Rome verwacht, alwaar Z.H. de Paus
die hen op 23 December tot de
waardigheid van het kardinalaat
verhief, in een speciaal consistorie
hun den kardinaalshoed *al opsot-
ften.
