De leider van vechtend Engeland
WINSTON CHURCHILL
Leider ook van alle vrijheid
lievende volken
NIEUWE SCHIEPAMSCHE COURANT
WOENSDAG 8 MEI
PAGINA
Dat was hun prachtigste uur
i N zes weken tijds, te rekenen van 10 Mei 1940 af,
hadden de hunnenhorden van Hitier hun harde en
hatelijke heerschappij over geheel West-Europa gevestigd.
Nederland cn België hadden den ongelijken strijd moeten
opgeienFrankrijk was een verschrikkelijken stap verder
gegaan: het had een smadelijken wapenstilstand geaccep
teerd. Van de landen' welke van den eersten dag af in
ooi log waren geweestof later door een verraderlijken
overval er hij waren betrokken, stonden nog slechts twee
tegenover elkaar: het tot de tanden bewapende nazi-
Duitschland en Engeland. Of, om het nog scherper te for-
muieeren: Duitschland en de Britsche Commonwealth.
Mr. en Mrs Churchill verlaten hun huis Hyde Park Gate, Londen,
om de historische reis naar Amerika te ondernemen.
Churchill als doctor. Met president Truman (l.) en dr. F. Mc Luer,
president van het Westminster College begeeft hij zich naar het
college te FoltonMissouri, om een voordracht te houden.
Er waren twee leiders: aan den
SS?™ kant Hitier, aan den anderen
Winston Churchill.
aena>LtierWÖ' de Beheel® wereld
zaë verachtte en haatte,
zag zij met angstige en toch ver
trouwensvolle spanning naar
tweeden op, met de
den
benauwende
vraagzal met Frankrijk ook Enge
land capituleeren? Het antwoord
kon alleen Londen geven. Onder
wierp het zich aan den misschien
genialen, in elk geval echter aan
hoogmoedswaanzin lijdenden nazi-
Führer, dan ieder besefte het
zou een oceaan van ellende en
slavernij over alle overweldigde en
verslagen volken van Europa neer
storten. Hield daarentegen Engeland
stand, dan kon men op een betere
toekomst blyven vertrouwen. Dan
konden de verschrikkingen noe
onoverzienbaar groot en langduriï
zijn, maar aan den verren horizon
gloorde reeds het licht van verlos
sing en bevrijding, de redding van
Europa en van de wereld.
Op den lOden Mei 1940, den dag
der historische agressie, had Chur
chili het bewind over Engeland
aanvaard.
Dat beteekende, dat de sterkste
man van Engeland naar voren trad
om de naderende crisis het hoofd
te bieden. De man, die reeds jaren
Jaog had gewaarschuwd. dat
uitsehland den oorlog wilde en
do.®' voorbereidde, doch
in de defaeitf» Stem verloren
propaganda van* ontwapenings
in het pariemem f"*nnen' die tot
een Duitsche .gorden, dat zij
hun EngeUehe auto" te""",
hadden gereden splinters
Maar de Duitsche tam,,
hard staal. En de Pn Jm W.re" "an
den geen tam,. s achen had-
tuigen^Gelukkfg h^"
Vloot. Een mt n z'j noS een
een ChurchiïT d Vloot' En
vastbeet en hém Z'Ch 'n Hitier
laten vóór het „a 'oa zou
hnieën zou zakken2'"1"" d°°r de
om genada en stamelend
om genade zou smeeken.
keu. k om genade zou «nee-
te Reims den la' 8roote capitulatie
de Duitsche generam 1945' Spmk
nadat hit de oorknta G"stlv Jodl,
nederlaag had getêèk'a8' absolute
2.41 tn den nacht m.' precies te
teekenlng zrjn het f deze hand-
het Duitsche leger 'nChe volk en
e ovér-SLAenade en
over-
gëfevTrd".8"" OV™naar:'
Op genade en
ongenade. Chi»^
chill had zyn deel bereikt. Maar
vijf jaren, acht maanden en zeven
dagen had de verschrikkelijke strijd
geduurd, een tijd, waarin Churchill,
zooals hy reeds in de eerste dagen
van zyn bewind mededeelde, zijn
volk weinig of niets had te bieden
an '°ed, zorgen, tra-
1 z w e e have
nothing to offer but blood, toll,
tears and Sweat". Echter, met aan
het einde van alle Inspanning en
miserie de vrijheid; de vrüheid voor
Engeland en de geheele wereld.
De wereld luistert naar
Churchill.
Dien XOden Mei 1940 werd Winston
Ehurchill de le id er van het
ook-tjdende E n S e a n Maar
demoermie ledder,v^n de
v r li b e beider van alle
diëdëoëddlk6venda volken
waren bezëtSP8chen Germaan
leiderschap me^ate' ,fu h« dit
maanden a»» Stalin, enkele
deelen Mbo»™4 nog met Roosevelt
van 22 ^fni i^oC,ea een vo1 iaa'>
stond Én 40 tot 22 J»nl 1941,
heel alWn ,ane met Churchill ge-
m den strijd, de klap-
Mrg. Sarah ChurchillOliver, de
oudste dochter van W C-
pen ontvangeiftl, maar tegelijkertijd
zich voorbereidend om zelf klappen
en ten slotte den beslissenden klap
uit te deelen.
Als waarachtig staatsman wist
Churchill, dat een volk in nood
bovenal daden noodig heeft. Daar
om sprak hij zeider, maar elke
redt, welke hij voor de radio hield,
was dan ook een daad. Als hij
Engeland neen, de geheele we
reld via den microfoon, met zijn
typische Engelsche welsprekend
heid, -.de woorden knauwend, nu en
dan pauzeerend, verder stootend
alsof hij een militair offensief uit
voerde, een beeld van den alge-
meenen toestand gaf, herademden
al zijn luisteraars. Zij kregen, als
he- noodig was, nieuwen moed in
den tegenslag; zij voelden zich, by
een gunstiger ontwikkeling, tot
nieuwe activiteit aangespoord.
Steeds wist men, dat Engeland, dat
de geallieerden den strijd nooit zou
den opgeven, vóór het einddoel was
bereikt.
Churchill is een ontzettende op
timist, maar zijn redevoeringen voor
de radio waren vaak verre van
optimistisch. Zij onthulden de
gruwelijke realiteit van de moeilijk-
Dat was ten slotte prikke-
om tot daden aan te zetten
dan het luchthartig gebral van den
nazi-Führer.
Nooit zullen we vergeten, hoe we,
ort nadat Nederland overweldigd
was, midden in de catastrofale in
eenstorting van den Franschen mili
tairen tegenstand, den 4den Juni
1940, moed en kracht putten uit die
eerste grootedaden - rede van
Churchill.
We zullen, klonk het, tot het
bittere einde gaan. We zullen
vechten in Frankrijk; we zullen
vechten op de zeeën en de ocea
nen; we zullen met groeiend ver
trouwen en met groeiende kracht
in de lucht vechtenwe zullen
ons eiland verdedigen, hoe hoog
de kosten ook mogen zijnwe
zullen vechten op de strandenwe
zullen vechten op de landingster'
reinen; we zullen vechten op de
landouwen en in de straten; we
zullen vechten op de heuvelen;
we zullen ons nooit overgeven.
En zelfs als, wat ik voor het
oogenblik niet geloof, dit land of
een groot deel er van, zou worden
overweldigd en van honger ster
ven. dan zou ons Rijk over de
zeeën, bewapend en bewaakt door
de Britsche vloot, den strijd voort
zetten, tot, op het door God vast
gestelde goede oogenblik, de Nieu
we Wereld met al haar kracht en
macht, naar voren zal treden tot
redding en bevrijding van de Oude
Wereld.
Welk een vastberadenheid, welke
geniale visie
Men vertelt si non vero
dat Churchill na het uitspreken
van deze rede, welke de wereld in
de benauwendste oogenblikken van
haar bestaan vertrouwen hergaf,
zich tot zijn omgeving wendde met
de woorden: ,,Maar waarmede zul
len we vechten? Met hakmessen,
met rieken, met schoppen?"
De crisis nadert haar hoogtepunt.
Frankrijk wil capituleeren. Dan
vliegt Churchill naar Frankrijk om
het wankelende te bewegen den
strijd voort te zetten, in Zuid-
Frankrijk, in Afrika, in de Fran-
sche overzeesche gebieden: „Hij
huilde als een kind, vertelt Eduard
Herriot, toen hij in de kleine kamer
van de prefectuur te Tours Frank
rijk bijna op de knieën smeekte den
strijd niet te staken. Indien hij
toen, ontmoedigd. gecapituleerd
had, in plaats van de tanden op el
kaar te klemmen en al zijn energie
te con centre eren, zou Frankrijk, zoir
Europa, zou de wereld nu een prooi
van de Gestapo zijn."
Engeland, onder de machtige
stuwkracht van Winston Churchill,
besloot, wat het ook te wachten
stond, den strijd voort te zetten. De
wereld werd door dit besluit gered.
Den 18den Juni 1940 deelde Churchill
voor de radio deze beslissing mede:
Wat generaal Weygand den slag
om Frankrijk noemde, is voorbij.
Ik verwacht, dat de slag om En
geland binnenkort zal beginnen.
Van dezen slag hangt het voort
bestaan van de Christelijke be
schaving af. Hangt af ons eigen
Britsche leven, de continuiteit van
onze instellingen, van ons Rijk.
De geheele furie en macht van
den vijand zullen zich wellicht
zeer spoedig tegen ons keeren.
Hitier weet, dat hij ons op dit
eiland moet breken, of dat bij den
oorlog verloren heeft.
Indien wij hem kunnen weer.
staan, kan geheel Europa weer
vrij worden, kan het leven van
de wereld zich weer naar breede,
zonnige hoogten voortbewegen. In
dien wij echter falen, dan zal de
geheele wereld, met inbegrip van
de Vereenigde Staten, met inbe
grip van al wat wij gekend en be
mind hebben, verzinken in den
afgrond van een nieuwen donke.
ren tijd, versomberd en waar
schijnlijk verlengd door de lichten
van een verdorven wetenschap.
Laat ons daarom onszelf op
onze plichten bezinnen en ons zoo
gedragen dat, als het Britsche
Rijk en zijn Commonwealth nog
een duizend jaar bestaan, het na
geslacht nog zal zeggen: This was
their finest hour!
„Dat was hun prachtigste uur!"
Engeland hield stand.
Engeland heeft stand gehouden.
Ook in de gruwelijke Augustus- en
Septemberdagen 1940, toen de over
machtige Duitsche luchtmacht dag
in dag uit Londen en Zuid-Enge-
land door bombardementen murw
trachtte te maken. Toen een veel,
veel kleiner tal Engelsche gevechts
vliegtuigen het bestond den onge
lijken strijd aan te binden. En......
tenslotte overwon.
Op 11 September klonk Churchills
stem door de radio:
Verachtelijk
Hitier denkt door het vermoor
den van groote menigten burgers,
vrouwen en kinderen het volk van
onze machtige, keizerlijke stad te
brekenHij begrijpt niets, niets
van den geest van de Britsche
natie, van de sterke zenuwen der
Londenaars, wier voorvaderen
zoo'n groot aandeel hadden in het
vestigen van parlementaire instel
lingen, en die van kindsbeen af
geleerd hebben de vrijheid boven
hun eigen leven te stellen.
Profetisch:
Hitier heeft in alle Britsche
harten een vuur ontstoken, dat
nog hoog zal oplaaien, als alle
sporen van de branden, welke zijn
bombardementsvliegtuigen in En
geland hebben ontstoken, reeds
lang zijn uitgewischt. Hij heeft
een vuur ontstoken, dat steeds fel
ler zal branden, tot de laatste
sporen van de nazi-tyrannie in
Europa zijn verteerd.
Op 8 October na de Britsche over
winning in den slag om Engeland:
rouw en offer zal opnieuw de glo
rie van de menschheid worden
geboren.
Wijsheid in de welsprekendheid;
menschenkennis in de staatsman-
kundeonvoorwaardelijk vertrou
wen in de toekomst; zekerheid, dat
Amerika zich aan de zyde der vrij
heidsstrijders zal scharen.
Dit alles tezamen tot een prach
tige eenheid vervlochten is de on
verstoorbare kracht van Winston
Churchill tegenover zyn eigen volk
tegenover de bezette landen wie
zou ooit een rede van dezen „bloed
hond", zooals de Duitschers hem,
in onze oogen, verheerlijkten, heb
ben willen missen tegenover den
vijand. Deze zou er aan ten gronde
gaan.
Dan komen de betere dagen; want
tot dusverre begreep eigenlijk nie
mand ten volle, waarop dat ver
trouwen van Churchill steunde.
De betere dagen: Rusland kon
niet worden gebroken; Hitier ver
klaart Amerika den oorlog; lan
ding van Amerika en Engeland in
Afrika; Duitschers en Italianen
worden uit Afrika verdreven; ver
overing van Sicilië en Zuid-Italië
na den triomf van Stalingrad dry.
ven de Russen de Duitschers steeds
meer uit Rusland wTeg; D-dag: lan
ding in Normandië; herovering van
Frankdijk, België en Zuid-Neder.
landopmarsch der geallieerden
West en Oost in Duitschland; stad
na stad in Duitschland valt; Hitier
pleegt zelfmoord; Berlijn valt; nazi-
Duitschland capituleert.
Churchill9s triomfdag
Dan weerklinkt op V.E.-dag, den
dag van de zegepraal in Europa,
wederom Churchill's stem door den
aether: één groote triomfkreet en
een dankwoord aan allen, die een
aandeel in de overwinning hebben
gehad. Maar met geen enkel woord
maakt hy melding van zijn eigen
werk, van zijn moeiten en zijn zor
gen. Engeland, het Britsche Rijk,
de geallieerden hebben overwonnen:
zyn werk is met het hoogste succes
bekroond.
Te voren had Churchill het lager
huis officieel in kennis gesteld van
Duitschlands onvoorwaardelijke ca
pitulatie. Onmiddellijk na deze offi-
cieele mededeeling stelde hij voor,
dat het Huis zich naar de kerk van
St. Margaret zou begeven „om God
nederig en eerbiedig dank te bren
gen voor onze bevrijding van de be
dreiging van een Duitsche overheer-
sching". Het geheele huis trok in
stoet, de speaker en Churchill voor
op, naar den dankzeggingsdienst.
Als tegen den avond zestig dui
zend menschen op Parliament
Square bijeen zijn gekomen om
Churchill te huldigen, ka n hij in
een hem overweldigende ontvoprfr»T
niets anders uitbrengen dan
W aarschu wend
Lange, donkere maanden van
kwellingen en beproevingen liggen
Voor ons. Niet alleen groote geva
ren, maar nog veel meer tegen
slagen, veel tekortkomingen, vele
fouten, vele teleurstellingen zullen
zeker ons lot zijn. Dood en rouw
zullen de metgezellen op onzen
tocht zijnhardheden onze dek
king doorzettingsvermogen en
moed ons eenige 3child. Zij zullen
het verlichtend baken van Euro
pa's redding zijn.
En dan op 12 Juni 1941, als Chur
chill reeds wees, dat Hitier op een
na de grootste dwaasheid van zijn
leven de grootste was zijn oor
logsverklaring aan de Vereenigde
Staten en Roosevelt beging door
de Russische stoomwals, welke hem
eens in Berlijn zelf zou verplette
ren, in beweging te brengen:
Triomfantelijk:
Met de hulp van God, moeten
wij ons dagelijks bewuster worden,
dat wij, standvastig in geloof en
plicht, onze taak ten einde toe
moeten vervullen.
En dit dan is de boodschap,
welke wij heden zenden aan alle
staten en naties, nog in slaven,
banden geketend of vrijaan alle
menschen in alle landen, die om
de zaak van de vrijheid bekom
merd zijn; aan onze bondgenooten
en allen van goeden wil in Euro
pa; aan onze Amerikaansche
vrienden cn helpers, met wie de
banden over den oceaan steeds
nauwer worden aangehaald;
dit dan is onze boodschap:
De harten omhoog! Alles zal ln
orde komen. Dit de diepten van
is jullie overwinning. In geheel onze
lange geschiedenis hebben wij geen
grooteren dag gezien dan deze
God zegene u allen 1"
Na den eersten wereldoorlog eer
de Frankrijk Clemenceau met den
grootschen titel: Fère Victoire;
Vader van de Overwinning. Die
zelfde eeretitel komt Winston
Churchill toe.
Zonder den tweeden wereldoorlog
zou Churchill de geschiedenis zijn
ingegaan als een uitSTst bekwaam
literator, als een eenigszins vreem
ie parlementariër; als een man met
veel verdiensten, maar ook met
veel mislukkingen. Nu is hij gewor
den de leider van de strijdende
vrijheidlievende volken, de vader
van de overwinning. Zoo hebben
wij hem jarenlang in Nederland ge
huldigd; zoo zullen we hem met
nog meer geestdrift huldigen, nu
h\j in ons midden, op Nederland-
schen bodem vertoeft. Het eere
doctoraat, dat hem wordt aange
boden, is maar een zwakke afspie
geling van de gevoelens van be
wondering en dankbaarheid, welke
het geheele Nederlandsche volk je
gens Churchill koestert.
Daarom hebben wij, tot grondiger
kennis en inniger waardeering, in
korte trekken den grooten staats
man en leider willen schetsen, niet
met onze woorden, welke slechts
een deel van deze figuur zouden
kunnen onthullen, maar met zijn
eigen woorden, welke in de zwarte
jaren van den oorlog ons zoo vaak
bemoediging, troost en licht hebben
gebracht; welke ook Churchill vol
ledig karakteriseeren als den ver
beten vechter voor de zaak van
Engeland en voor een vrije toe
komst.
