Seyss Inquart over zijn daden
in Nederland
De voorstellen van Van Mook
De orthodoxe kerk in Bulgarije
Ontslagname van gen. Nobile
DINSDAG 11 JUNI 1946
PAGINA
COMITÉ „KAMP VUGHT"
HUMOER OM DEN
MOEFTI
Geheimzinnige verdwijning
uit Frankrijk
Geen terugkrabbelen van
de retgeering
Bedreigd door scheiding
van Kerk en Staat
Als lid van de Pauselijke
Academie voor Weten
schappen
In-tussehen meldt A.P. uit Natt"
king, dat ook de Chineesche am.
bassadeur in Nederland opdrachlt
Jtreeg over deze kwestie bij de
Ned. regeering te protesteeren. Als
grondslag hiervoor wordt aan ge.
voerd, dat de Ned. regeer in g aan
sprakelijk is voor de bescherming
van Chineesche onderdanen ia
Indonesië
TOESLAG VOOR NED-IND.
LANDSDIENAREN
de curacaosche
STATENCOMMISSIE
knut HAMSUN
(Vervolg van pag. 1.).
Seyss verzuchtte, dat hetgeen hij
in redevoeringen geproclameerd
fcad, in de praktijk niet uitvoerbaar
was gebleken, want: „in Nederland
zijn zelfs schaakvereenigingen po
litiek georiënteerd". Toij hij in
1941 de partijen moest opheffen,
omdat ze actlef-vijandelijk tegen
over de bezetting stonden, verdwe
nen daarom ook tal van andere
organisaties- Seyss gaf toe, dat hij
met „groot gebrek aan fantasie'
tewerk was gegaan, toen hij daar.
voor organisaties naar Duitsch voor
beeld in de plaats stelde. „Ik ging
uit van twee onjuiste overwegin
gen: dat onze Duitsche organisaties
beter waren en dat zich in bezet
gebied een eigen politiek zou kun
nen ontwikkelen. „Daarom is mijn
politiek mislukt".
Seyss beroemde zich erop, op
iadvies van zijn Nederlandsche
adviseurs geen Quisling-regeering
te hebben ingesteld. Dat hij N-S-B,-
ers tot staatsfuncties riep, was vol
gens hem noodzakelijk, omdat hij
vertrouwde medewerkers moest
hebben Benutting van de N-S.B.
als dekmantel voor de Duitsche
bezettingspolitiek had hij „vast
gesteld en betreurd, doch niet kun
nen verhinderen''.
Seyss ging vervolgens over tot
bespreking van verschillende detail
punten der aanklacht- „Germani
seering van Nederland was nimmer
zijn doel. Doel was slechts gelijk
berechtigde samenwerking van de
Germaansche volken. Het was in
Seyss' gedachten vanzelfsprekend",
dat de Nederlandsche politie aan
Rauter ondergeschikt gemaakt werd.
Over de Duitsche politie had hij
zelf niets te zeggen gehad.
Uitvoerig sprak hij over de
justitie, waarbij hij zeide, het hoog
staande Nederlandsche rechtsappa-
raat geheel te hebben overgenomen
en daar slechts economische rech
ters aan toegevoegd te hebben, om
dat die meer begrip hadden van de
economische situatie. Dat Duitsche
rechtbanken ingevoerd werden, was
volgens hem niet meer dan natuur
lijk en over de vrederechters sprak
hij heelemaal niet. Geen doodvonnis
was zonder overweging van genade
uitgevoerd.
Echte gijzelaars-executies waren
volgens beklaagde slechts die van
Augustus 1942 en het was aan hem
te danken, dat er toen niet vijftig
doch slechts vijf werden neerge
schoten. Van" executies in het kamp
Vught had hij eerst in Neurenberg
gehoord. Zij moesten op order uit
het rijk geschied zijn. Aan den
moord in Putten en de represailles
voor den aanslag op Rauter had hij
evenmin iets kunnen doen, zij wa
ren door Himmler geëischt. Voor
Rauter wilde Himmler vijfhonderd
personen laten doodschieten. Uit
eindelijk waren er volgens Seyss
230 gefusilleerd. Hij had de uit
voering van het bevel niet kunnen
verhinderen, Omdat de verzets
beweging onderdrukt moest blij
ven.
Seyss zeide, de terugv -ig van
de mannen van Putten te hebben
gevraagd en toestemming te hebben
gekregen. Hij wist evenwel niet
of de terugvoering nog uitgevoerd
had kunnen worden.
De massa-executies kwamen in
1944 en nadien op grond van Hit
ler's bevel van 30 Juli 1944, zeide
hij. Hiertegen hadden zoowel Seyss
als Rauter bezwaar gemaakt, om
dat zij vreesden, dat geheel Neder
land erdoor in de illegaliteit ge
drongen zou worden. Rauter had
zelfs zes weken lang het bevel niet
uitgevoerd, doch daarna 'n terecht
wijzing van Himmler gekregen.
Daarna moesten executies van le
den der verzetsbeweging wel wor
den uitgevoerd, zeide Seyss. Hij
geloofde evenwel, dat het aantal
de zevenhonderd niet zou over
schrijden.
Ten aanzien van de financieele
kwestie had Trip bezwaren tegen
de opheffing der deviezengrens aan
Berlijn doorgegeven, doch zonder
succes. Het was niet te zien, dat
de maatregel voor Nederland zoo
catastrofaal zou worden als nader
hand bleek, want Duitschland stond
toen op het hoogtepunt van zijn
macht en had bij een anderen af
loop van den oorlog de deviezen-
schulden gemakkelijk kunnen terug
betalen. Overigens was volgens
Seyss de invoer in Nederland in
1941 grooter dan de uitvoer naar
Duitschland.
De toestand in het kamp
Michielsgestel wilde Seyss geheel
voor zijn verantwoording nemen
Het was volgens hem geen gevan
genis. Men speelde er golf en kreeg
verlof. Niet een van deze gijze
laars is doodgeschoten, zeide hij -
Beschuldigde zeide voorts, „dat hij
geen priesters in concentratiekam
pen heeft gebracht, doch integen
deel begin 1942 getracht heeft, een
aantal opgesloten priesters te doen
ontslaan". Aan hem was het voorts
tiie danken, dat niet drie duizend
doch achthonderd man gegijzeld
Werdtn als represaille voor Indo
hesië.
Voor de toestanden in de Neder
landsche concentratiekampen noem
de Seyss zich niet verantwoorde
lijk. Zij stonden onder de politie.
Seyss gaf toe, dat in Vught en
Amersfoort excessen voorkwamen,
doch deze waren volgens hem on
vermijdelijk.
Langdurig sprak Seyss over den
arbeidsinzet, waarbij hij toegaf,
dat van het half millioen Neder-
la-ders in Duitschland de helft ge
dwongen was. De eischen waren
door Bormann gesrteld, doch Seyss
had zich beijverd, zooveel moge
lijk jongeren te sturen. Hij zeide
niet te zijn opgetreden' tegen de
sabotage van Nederlandsche ambte
naren, waardoor een millioen vrij
stellingen werden gegeven. In 1944
had hij nieuwe eischen van Sauckel
voor 250 duizend man afgewezen.
De daarna door de weermacht uit
gevoerde razzia's waren bedoeld als
maatregel tegen de verzetsbeweging
en vielen buiten zijn verantwoorde
lijkheid. Onder den druk van deze
razzia's waren daarna nog meer
geregelde deportaties voorgekomen,
waarvoor Seyss de volle verant
woording op zich nam. Hij gaf toe,
dat de Nederlanders in Duitsch
land ondragelijke ellende met de
Duitschers moesten deelen.
„Ik moet openlijk zeggen, dat ik
als antisemiet naar Holland ge
komen ben", zoo begon Seyss zijn
verantwoording over de joden-
maatregelen. Hij zag de joden als
vijanden van nazi-Duitschland en
meende slechts met dit feit reke
ning te moeten houden. Na Hey-
driChs eerste bezoek was de re
gistratie gekomen en daarna was
men stap voor stap verder gegaan.
Het uiteindelijk resultaat had ik
niet voorzien". Enkele malen had
hij geprotesteerd, zooals tegen de
wegvoering van vierhonderd jonge
joden naar Mauthausen en tegen
Heydrichs evacuatie-bevel. Hij had
waarnemers gezonden naar Ausch
witz en die brachten bericht mee,
dat dit kamp en de behandeling
goed waren. „Hat is moeilijk thans
over deze dingen te spreken, om
dat alles klinkt als een hoon", zoo
getuigde hij aan het einde van de
zitting.
In Noord-Brabant is opgericht
een comité „Kamp Vught 1943-1944",
dat een gedenkteeken wil plaatsen
nabij de plaats, waar zoovelen hun
leven lieten, die nimmer een eigen
graf zullen hebben, omdat hun
stoffelijke resten werden verbrand.
Door geheel Noord-Brabant zal een
schoolactie georganiseerd worden.
School na school zal op deze wijze
aan de kinderen gelegenheid bie
den tot het storten van een bijdrage
van vijf cent.
BOEK VAN MONTGOMERY.
Veldmaarschalk Montgomery is
bezig met zijn tweede boek over den
laatsten wereldoorlog. Het is geti
teld: „Van Normandië tot de Balti-
sche Zee".
Zijn eerste boek, „Van El Alameln
tot de Sangro-rivier", werd alleen
verstrekt aan officieren van het
vijfde leger.
Naar het A.F.P. uit Parijs meldt,
heeft de groot-moefti van Jerusalem
op mysterieuze wijze Frankryk met
onbekende bestemming verlaten.
Naap een woordvoerder van het
Engelsche departement van bui-
tenlandsche zaken verklaart, is aan
de Fransche regeering om inlichtin
gen over deze verdwijning verzocht.
Men neemt in officieele kringen te
Londen aan, dat de Fransche re
geering zich bewust was van het
feit, dat een terugkeer van den
moefti naar het midden-Oosten in
de huidige omstandigheden aan
Engeland zeer onwelkom zou zijn.
Hoewel Engeland den moefti niet
als oorlogsmisdadiger beschouwt,
wordt hij schuldig geacht aan ver
grijpen tegen de voorschriften van
de Britsche verdediging van Pales
tina.
In officieele Fransche kringen
geeft men te kennen, volkomen in
het duister te tasten omtrent de
verblijfplaats van den moefti van
Jerusalem. Een woordvoerder van
het Fransche ministerie van bin-
nenlandsche zaken verklaarde tegen
over Keuter: ,,Wij denken, dat hij
het land verlaten heeft. Het is ech
ter ook mogelijk, dat hij alleen zijn
woonplaats verlaten heeft en nog in
Frankryk vertoeft. Hij bevond zich
niet onder huisarrest. Er is ook
geen Fransche wet, waardoor wij
hem konden verhinderen, Frankryk
te verlaten of zich vrijelijk in het
land te bewegen. Hij stond niette
min onder politie-toezicht en wij
stellen thans een onderzoek in naar
de omstandigheden van zijn ver
dwijning."
Berichten, volgens welke de groot
moefti reeds te Damascus zou zijn
aangekomen en zich vandaar naar
de conferentie van den Arabischen
bclid te Bloedan, in Syrië, zou be
geven, worden, naar het Fransche
persbureau meldt, officieel tegen
gesproken.
Uit bevoegde Indonesische krin
gen te Batavia wordt vernomen,
dat Sjahrir het ontwerp voor de
nieuwe Indonesische tegenvoor
stellen zoo goed als voltooid heeft
Zij liggen over het algemeen in
het kader van de besprekingen,
welke gedurende het verblijf van
Lord Inverchapel te Batavia ge
houden zijn.
Dezelfde Indonesische kringen
wijzen er op, dat de meening, als
zouden de laatste Ned. voorstel
len niet zoo ver gaan als de oor
spronkelijke, niet juist is. De voor-
loopige voorstellen, opgesteld ge
durende h©t verblijf van Lord In
verchapel te Batavia, omvatten
zoowel suggesties van Ned. en In
donesische zijde als van Lord In
verchapel. Het was de bedoeling,
dat deze voorstellen door de Ned.
regeering, indien deze daarin toe
stemde. als haar eigen voorstellen
zouden worden aangeboden. Dat
deze methode niet gevolgd werd,
is zuiver het gevolg van het feit,
dat bij het bezoek van Soewandi
en Soedarsono aan Nederland
bleek, dat de Ned. regeering niet
van plan was het voorloopig ont
werp te steunen.
Ten eerste kon minister Loge-
mann het om formeele constitutio-
neele redenen niet eens zijn met
den vorm van de overeenkomst en
ten tweede waren er bezwaren
tegen den inhoud van de voorstel,
len, wat betreft het opnemen van
geheel Sumatra in het Indonesische
schema.
Niet alleen kenden Soemandi en
Soedarsono het standpunt van de
Ned. regeering, maar ook dr. Van
Mook is naar Batavia terugge
keerd met een voorstel, waarin dit
standpunt lag opgesloten, waar
van de hoofdtrekken natuurlijk
Men schrijft ons uit Rome:
De godsdienstige toestand in
Bulgarije onder communistische
bezetting is moeïlijk, maar er is
geen bepaalde godsdienstvervol-
ging, naar men opmaakt uit een
zoo juist ontvangen verslag over
de toestanden in dit land. Eigenlijk
is er minder onverschilligheid
voor den godsdienst dan vroeger.
De gewijzigde betrekkingen tus-
schen Kerk en Staat zullen echter
de moeilijkheden nog verscherpen.
De voorgenomen wijzigingen
brengen vooral een slag toe aan
de orthodoxe kerk, waarvan de
grootste meerderheid (84 pet.)
Bulgaren deel uitmaken De of
ficieele positie welke de ortho
doxe kerk bekleedde in het Bul-
gaarsche leven zal voornamelijk
getroffen worden door drie wët-
Hot „geval" van gen. Umberto
Nobile, den Italiaanschen Noord-
poolonderzoeker, die zich op de
verkiezipgslijst der communisten
had laten plaatsen, en zijn ontslag
nam als lid van de Pauselijke
Academie voor Wetenschappen,
wordt, naar C.I-P meldt, breed
voerig besproken zoowel in de ka
tholieke als in niet-katholieke krin
gen van Rome.
Over 't algemeen wordt aange
nomen. dat het ontslag van den ge
neraal van de Academie (Pontifica
Academia delle Scienze) waarvan
'hij als lid werd aangesteld door
Paus Pius XI op 28 October 1936,
niet vrijwillig werd aangevraagd,
tiaar dat het Vaticaan een wenk
gaf, dat het lidmaatschap in een
Pauselijke Academie niet vereenig-
baar is met werkzame deelneming
in de communistische politiek.
Ook wordt de vraag levendig be
sproken, of generaal Nobile een
„echte" communist geworden is,
dan wel of hij en zijn persoonlijke
eerzucht slechts door cfe commu
nisten worden uitgebuit tot hun
eigen doeleinden. Het is een be
vreemdend feit, dat hij enkele
dagen vóór zijn mededeeling zich
candidaat te stellen voor de com
munistische partij, officieel een
verklaring ten gunste van de
Christen-democratische partij tee
llende Bij het afleggen van de ver
klaring van dezen plotselingen om
keer, zeide de generaal, dat hij
aldus handelde „in kalm overleg,
na de uitdrukkelijke verklaringen
van Togliatti aangaande het gods-
dienstvraagstuk". Deze opmerking
betreft de verklaringen, door den
communistischen leider, Palmiro
Togliatti, afgelegd op de bijeen
komst van de communistische paritij
te Rome in Januari en sindsdien
herhaald in vele propa,ganda-rede-
voeringen, bewerende, dat het voor
goede katholieken mogelijk is, lid
te zijn van de communistische partij.
Welingelichte katholieke kringen
wijzen er echter op, dat generaal
Nobile er zeker niet onkundig van
zijn kan, dat deze meening van
Togliatti niet gedeeld wordt door 't
Vaticaan en de Italiaansche bis
schoppen.
Het lidmaatschap van de Pause
lijke Academie voor Wetenschappen
beperkt zich niet tot katholieken.
Onder de 70 leden van de Acade
mie bevinden zich een aantal pro
testanten, joden en ongeloovigen,
en hun politieke opvattingen zijn
zeer uiteenloopend. Maar van de
leden, die katholiek zijn, wordt ver
wacht, dait zij zich als zoodanig
zullen gedragen' In de kringen der
geestelijkheid wordt het besluit
van generaal Nobile beschouwd als
een daad, die te ver gaat. Gedu
rende geruknen tijd wist men, aai
gen. Nobile een bewonderaar was
va de sovjet-unie, waar hij ver
schillende jaren woonde, en dat .tij
veal bewonderaars heeft in Rus
land. Men dacht echter, dat zijn
vriendschap voor Rusland niet ge
grond was op eenige sympathie
voor de communistische ideologie.
Generaal Nobile, die thans 60
jaar oud is, vloog in 1926 naar de
Noordpool in zijn luchtschip
„Norge", vergezeld van den Noor-
schen onderzoeker Amundsen en
landde te Teller, Alaska. In Mei
1928 ondernam hij een tweede ex
peditie in het luchtschip „Italia",
doch na de Pool overgevlogen te
hebben, stortte het luchtschip neer
op 't ijs en werd gedeeltelijk ver
nield. Nobile werd gered door een
Zweedsch vliegtuig, maar de meeste
leden der bemanning kwamen om.
Hij werd verantwoordelijk ge
steld voor het verlies van het lucht
schip door de Italiaansche onder-
zoeks-commissie in 1929, waarna
hij zeer onpopulair werd bij de
faseistische autoriteiten.
ten, welke nu overwogen worden:
1) De wet voor scheiding van
Kerk en Staat, die de orthodoxe
kerk zal onttronen en berooven
van den financieelen steun, dien zij
vroeger van den staat genoot, zoo
wel rechtstreeks als door de ver
goedingen voor de diensten bij
gelegenheid van huwelijken, be
grafenissen, enz. 2) Haar econo
mische toestand zal nog moeilijker
gemaakt worden door de wet op
de landhervormingen, die in
Maart aangenomen werd en waar
door alle groote bezittingen wor.
den opgeheven, ofschoon er be
loofd werd, dat er een uitzonde
ring zal gemaakt worden voor
„belangrijke godsdienstige wer
ken" 3) Tenslotte, de wet tegen
godsdienstige opvoeding zal het
nog moeilijker maken voor de
orthodoxe kerk, om eenigen gods-
dienstigen invloed te hebben in de
vorming van de openbare mee
ning. Deze wet werd nog niet aan
genomen, maar het godsdienston
derricht in de scholen werd ge
schorst door een ministerieel be
sluit, verleden herfst uitgevaar
digd-
Een storend element deed zion
voor in de Bulgaarsche orthodoxe
kerk zelf, in den vorm van een
„beweging van democratische
priesters". Zij draagt ongeveer het
karakter van de „levende kerk",
beweging van de eerste dagen der
Russische revolutie. Zij tracht het
gezag van de bisschoppen te on
dermijnen en maakt propaganda
voor het huwelijk van bisschoppen
en dergelijke nieuwigheden. De
beweging heeft een eigen orgaan.
De toestand van de Katholieke
Kerk is veel beter. Daar er hoog
stens slechts 60 000 katholieken
zijn bekleedt zij een veel
belangrijke plaats dan d« °rtbo-
doxe kerk. De drie katholieke
bisschoppen zijn m vrijheid en
mogen klaarblijkelijk hun functie
vervuilen zonder beperking
De katholieke scholen, die door
vreemde, meest Fransche religieu-
sen bestuurd worden, zijn nog ge
opend, maar de Bulgaarsche kin
deren mogen enkel de lagere klas
sen volgen, onder voorwendsel,
dat er geen voldoende nationale
opvoeding gegeven wordt. Het
wetsvoorstel tegen godsdienstige
opvoeding kan hier echter veran
dering in brengen. De betrekkin
gen tusschen de regeering en de
Apostolische legatie, d.i. met het
Vaticaan. blijven hoffelijk. Zoo
werd op den verjaardag van de
kroning van den Paus, op 12
Maart, de receptie van de legatie
bijgewoond door vele leden van
de regeering, o m den minister
van buitenlandsché zaken, den mi
nister van openbare werken en
het hoofd van den eeredienst.
De eenige aanval tegen de Bul
gaarsche Katholieke Kerk in de
pers kwam van de pen van den
Sovjeet-schrijver Ilya Ehrenburg.
Men dient echter wel in het oogie
houden, dat de betrekkingen
de Katholieke Kerk in Bulgarije
misschien beter zijn dan elders in
Oost-Europa, omdat zij in leden
aantal niet sterk genoeg is om
veel invloed te oefenen.
konden worden teruggevonden iqi
de bekende rede van minister Lo-
gemann in de Tweede Kamer.
Uit deze feiten blijkt echter, dat
er geen sprake is van een terug*
nemen van de oorspronkelijke
voorstellen.
Indonesische kringen nemen re
serve in acht omtrent de vooruit*
zichten van de onderhandelingen.
Zij zijn zich zeer goed bewust, dat
de gebeurtenissen, welke onlang?
hebben plaats gehad, vooral die te
Tangerang, een slechte uitwerking
gehad kunnen hebben Het is ook
opmerkelijk dat de Indonesiër?
weinig neiging toonen hun aange
legenheid voor de organisatie der
vereenigde naties te brengen en
directe onderhandelingen met de
Nederlanders prefereeren
Belangwekkend in dit opzicht i?
een artikel in het „Nieuwsblad",
officieel orgaan van het „republi-
keinsche ministerie van voorlich
ting" onder den titel „De pain)
groeit tegen de verdrukking in",
Het komt daarin tot de volgende
conclusie:
„De oorlog is voorbij, laat on?
door middel van samenwerking
het land sparen voor de ergste
aller rampen als straks de Britten
teruggetrokken zijn, laat ons, In,
donesiërs en Nederlanders, dan de
etenstafel opnieuw samen dekken
en samen aan den maaltijd gaan,
sans rancune Laten de geweren
nog niet knetteren, want de palm
groeit tegen de verdrukking in".
Tangerang
Dr. Van Mook en luit.-gen.
Spoor hebben Vrijdag een bezoek
gebracht aan Tangerang. waar zij
met eenige vooraanstaande leden
der Chineesche gemeente hebben
gesproken. Vandaag houden de
Chineezen in Batavia rouwdag.
Een Ned. patrouille heeft 500
Chineezen gered, die door extre
misten in Kesambi waren gevan
gen genomen.
De Chineesche minister van
bditenl. zaken heeït den Chin,
consul-generaal te Batavia op,
dracht gegeven krachtig tegen den
massamoord te protesteeren bij de
Indonesische autoriteiten èn teven?
om aan de geallieerde en Ned.
troepen te verzoeken doeltreffende
maatregelen te nemen ter be.
scherming van de Chineesche on
derdanen.
Evacuatieschip veroverd
en heroverd
Een bende van ongeveer 150
Indonesiërs heef een Japahsbh
evacuatieschip, dat voor Tegal lag
buit gemaakt. Latter heeft de Van
Kinsbergen het vaartuig in de om
geving van Japara heroverd en
een deel der opvarenden gevan
gen genomen.
Onverklaarde vlucht
De republikeinsche radiozender
te Solo meldt, dat „veie vlucht®,
lingen Solo en andere gebieden
binnenstroomen". Of deze vlucht
een gevolg is van de afkondiging
van den staat van beleg of door
eenige andere reden is veroor
zaakt daaromtrent wordt niets ge.
meld.
Van 1 Januari 1946 zal,
in Nederland vertoevende landsdie
naren Jïep. landsdienaren en we
duwen en weezen van overleden
landsdienaren en daarmee gelijk te
stellen personen boven hun ten laste
van de Indische geldmiddelen of de
Indische pensioenfondsen genoten
wordende inkomsten een duurtetoe-
slag, benevens aan enkele catego
rieën van gepensionneerden tevens
een kindertoelage worden toege
kend, waarvan de bedragen zullen
worden gebaseerd op de gestegen
kosten van levensonderhoud ln Ne
derland.
De Staten van Curasao hebben den
heer M. F. Dacosta Gomez tot voopt
zitter en de heeren J. Plantas, C«
Joncker, L. Gerharts en F. Kwarto
tot leden benoemd van de commis*
sie, welke naar Nederland zal ver*
trekken. De heer C. Eman, lid vaó
den landraad van Aruba is aan d-ei
commissie toegevoegd. aii
Zij zal samen met die van S iU
name heden naar Nederland ve»
trekken.
Het proces tegen den NoorsctteO
romanschrijver Knut Hamsun, dl«
ervan beschuldigd werd diensteil
aan de Duitsche propaganda te heb
ben bewezen, zal niet doorgaan.
De physieke toestand van den b*"
jarigen gaf het O.M. tot dit besluit
aanleiding.
