d
d
R
Onze oorlogshelden ter zee
Seyss Inquart als mensch
ie rare
werel
ADIO
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
DINSDAG 18 JUNI 1946
PAGINA
jDE VLOOT DER K.M.
1, GEDECIMEERD
oÜil
Het vragenhoekje van
dr. Rabarber
prog ramma
VON PAPEN'S GRIEVEN
TEGEN DE NAZI'S
MOEILIJKHEDEN IN HET
BRANDSTOFFENBEDRIJF
KNOEIENDE DISTRIBUTIE
AMBTENAREN
DE RAMP VAN DE
„MEERKERK"
Duizenden lieten hun leven
In de oorlogsjaren 1940-'45 heeft
Neerlands zeemacht haar bijdrage
geleverd tot de overwinning der
geallieerde strijdkrachten op
Duitschland> Italië en Japan. Dat
zij niet ongeschonden uit den strijd
is gekomen, is begrijpelijk, doch
dat onze vloot gedecimeerd is, is
een zeer ernstig feit
In „Commentaar" is een uitvoe
rig overzicht opgenomen van de
verliezen.
Verliezen in Mei 1940
Reeds bij de Duitsche overrom
peling van ons vaderland in de
Mei-dagen van 1940, heeft de Ma
rine bij haar verweer en aanval
len, zware verliezen geleden. Zoo
gingen in den strijd verloren de
torpedobootjager „Van Galen
door de vele aanvallen, die de
Duitsche Stuka"s op het schip in
den Nieuwen Waterweg te Rottetr-
dam gedaan hebben; de kanon
neerboot „Johan Maurits van Nas
sau", eveneens door Duitsche aan
vallen uit de lucht, in volle zee
ter hoogte van Callantsoog; de
kleinere kanonneerbooten „Friso"
en „Brinio". die beide op het IJs-
selmeer ha voltreffers zijn ver
gaan- de oude rivierkanonneerboo-
ten '.Balder", „Braga", „Bulgia'.
„Freyr" „Hefring", „Hydra'
,,Thor" en „Vidar".
Diverse mijnenvegers zijn ver
loren gegaan, óf door vijandelijke
aanvallen, óf door het tot zinken
brengen door de eigen bemanning.
Het zijn de „Abraham van dei-
Hulst", de „Pieter Floriszoon", de
„M I", „M II", „M III" en „M IV".
De 'onderzeebooten „O 8", „O
11" en „O 12", die op de marine
werf in Den Helder in reparatie
waren, werden tot zinken ge
bracht. Eenzelfde lot trof de oude
kruiser ..Heemskerck", die als
batterij-schip ,,IJmuiden" steun
verleende aan de kustverdediging
bij de IJmuidensche haven.
In Duitsche handen vielen het
artillerie-instructieschip „Gelder
land" en het pantserschip „Hertog
Hendrik", alsmede de in aanbouw
zijnde torpedobootjager Tjerk
Hiddes" De „Philips v. Almonde",
ook een torpedobootjager, werd
door personeel van de werf, waa.r
zij op de helling stond, vernield.
De torpedoboot „Z 3" werd door
eigen bemanning op de pier gezet
bij Enkhuizen, terwijl de „G 16"
te Willemsoord tot zinken werd
gebracht, de „Christiaan Cornells
bij Numansdorp
Deze lijst kan nog worden aan
gevuld met een aantal logement-
schepen als de „Noord-Brabant"
en de „Koningin Emma der Ne
derlanden". het wachtschip te Den
Helder.
,G 13" en ,,G 15", twee torpedo
booten van 1913. De mtfnenlegger
„Van Meerlant" is door een mijn
explosie in Britsche wateren ver
gaan
De oorlog met Japan
Dit overzicht van de scheepsver.
liezen van de Koninklijke Marine
geeft geen wapenfeiten weer van
Nederlandsche oorlogsbodems.
Doch onwillekeurig denken wij
bij de opsomming van de verlie
zen tijdens den Japanschen aan
val in Oost-Azië aan de prachtige
prestaties, die daar door onze man
nen zijn geleverd. Hoeveel Japan,
sche schepen werden niet, van den
aanvang af, door Nederlandsche
oorlogsbodems in den grond ge
boord.
De Amerikanen hadden zelfs de
slagzin
„One ship a day
Keeps the Jap away."
uitgevonden op de klappen welke
wij dagelijks toebrachten aan de
Japansche ravitailleeringsschepen
en kleinere oorlogsbodems
Maar ook aan onzen kant waren
de verliezen niet gering, getuige
de sombere lijst, welke hieronder
volgt.
De beide kapitale schepen, de
kruisers „De Ruyter" en ,,Java",
werden tijdens den slag in de
Java Zee getorpedeerd
Het meerendeel van onze torpe
doboot jagers ging verloren. Zij
werden tot zinken gebracht door
vijandelijke acties of in uiterste
gevallen door de eigen bemanning.
Wij noemen hieronder eenige
bekende namen
De „Van Ghent" is tijdens een
nachtelijke actie op 15 Februari
1942 in de Stolze1 Straat tusschen
Banka en Billiton op een rif ge-
loopen en verloren gegaan;
de Evert sen" werd op den
28sten van die maand, in een ge-
zecht met Japansche kruisers
zwaar beschadigd en aan den
grond gezet op het eiland Seboe-
hoe in Straat Soenda;
de „Piet Hein" werd tijdens een
nachtelijken aanval op een Japan
sche vlooteoncentratie in Straat
Bandoeng, na zware schade aan
den vijand toegebracht te heb
ben, door de groote overmacht van
de sterkere Japansche schepen
beschoten en vernietigd;
de „Kortenaer" ging in den slag
in de Java Zee verloren;
de „Witte de With" en de „Banc-
kert" werden beide, na ernstige
bommenschade door Japansche
vliegtuigen, op het Marine Eta-
blisement te Soerabaja vernietigd;
de „Ven Nes" tenslotte werd
tijdens het evacueeren als escorte
schip, ten Zuiden van Banka door
Japansche bommenwerpers ver
nietigd.
Niet alleen torpedoboot jagers
hebben wij in grooten getale in
den driemaandschen strijd in Indië
verloren, vele andere schepen
werden eveneens vernietigd, voor
De Engelsche tijd tot
December 1941
Terstond na de capitulatie heeft
de Koninklijke Marine zij aan zij
gestreden met de Britsche zee
macht. Beschouwen wij den tij«
tusschen de capitulatie en het be
gin van den oorlog in de Aziati
sche wateren op 7 December 1941.
dan zijn hierin eveneens verliezen
te betreuren
De beide onderzeebooten „O 13
en „O 22" zijn respectievelijk In
Juli en November 1940 van een
patrouilletocht in de Noorsche
wateren, niet teruggekeerd. De
oude torpedobooten „Z 5", „Z 6
,,Z 7" en „Z 8'". die uit jaar 1915
stammen, werden wegens onbruik
baarheid uit de sterkte afgevoerd
en in Engeland gesloopt. Dit Se"
schiedde ook met de nog oudere
al de onderzeebooten. Wij hebben
het verlies te betreuren van de
,.K VII", „K X", ,,K XIII", „K
XVI", „K XVII" en de beroemde
,,K XVIII"; de moederlandsche
onderzeebooten „O 16" en „O 20",
gingen na onvergetelijke successen
voor onze marine verloren.
Van de mijnenleggers en 'mijnen
vegers zijn in den strijd gebleven
de „Pro Patria", de ..Krakatau", de
„Prins van Oranje", de „Gouden
Leeuw", de „A", „B", „C" en
„D", de nieuwere mijnenvegers
„Jan van Amstel". „Pieter de
Bitter" en „Eland Dubois". Ver
der, vermoedelijk door eigen be
manning in Maart 1942 bij de ca
pitulatie tot zinken gebracht, de
vegers „Alor", „Ardjoeno",
„Aroe", „Bantam", „Bogor", „Ce-
ram", „Cheribon", ,.Kawi" en
„Salah".
Een van onze grootste oorlogs
bodems, n.l. het kustverdedigings
schip „Soerabaia", het schip met
het zwaarste geschut van de K.M.
n.l. o.a. 2 kanons van 28 cM.0,
werd op het Marine Etablissement
te Soerabaja door Japansche bom.
treffers tot zinken gebracht.
Het laatste deel van
den oorlog
Hoewel de regeering in Enge
land tijdens den oorlog er voor
heeft zorggedragen, dat de Ko
ninklijke Marine er geregeld nieu
we schepen bij kreeg, kon zij niet
bereiken, dat de verliezen volledig
werden aangevuld.
Met het overige deel van onze
zeemacht vochten wij verder, den
vijand slag op slag toedienend,
doch zelf steeds meer schepen ver
liezend
De kruiser „Sumatra" ging bij
de invasie in Normandië voor de
K. M. verloren.
Tijdens het olie-laden voor de
-V
Het s.s. Meerkerk
dat in de buurt van •stkapeile op een
mijn liep.
Noord-Afrikaansehe kust werd de
moderne torpedobootjager „Isaac
Swe-ers" door een vijandelijke
onderzeeboot getorpedeerd
De „Gerard Callenburgh". een
torpedobootjager, die in de Mei
dagen van 1940 door eigen beman
ning tot zinken was gebracht,
daar het schip nog niet zoo ver
was voltooid, dat het naar Enge
land kon uitwijken, was door de
Duitsehers gelicht en als „ZH I"
in dienst gesteld. Dij schip werd
kort vor de invasie door Engel
sche zeestrijdkrachten in het Ka
naal tot zinken gebracht
Van de onderzeebooten werden
er verschillende gesloopt. Dit lot
ondergingen de „O 14", „K XI" en
„K XII"
De „O 19" leed in Mei 1945 in
Japansche wateren schipbreuk.
Van de gedurende den oorlog
aangekochte schepen gingen ver
loren: de motortorpedoboot ,,203",
de „Marken" en de „Terschelling"'
De beide laatste zijn bij het mij
nenvegen gezonken.
Dat het pad van een redacteur,
die belast is met de vragenrubriek
van zijn krantniet altijd met rozen
is bezaaidblijkt wel uit de volgende
correspondentie, welke wij in een
van de buitenlandsche bladen aan
troffen:
Mevr. M. F. schrijft: Mijn man
verbiedt me voortdurend met een
haring op mijn schouder te loopen.
Aanvankelijk meende ik, dat het een
grapje van hem was, daar ik, na
tuurlijk, nooit een haring op mijn
schouder draag. Maar nu weet ik,
dat hij het ernstig meent. Wat moet
ik doent
Dr. Rabarber antwoordt: Leg een
haring op uw schouder en neem haar
er af, als uw man u dat zegt.
Mevr. M. F. schrijft: Ik heb een
haring op mijn schouder gelegd, doch
mijn man zeide niets en dus kon ik
er haar niet van afnemen. We gin
gen dineeren en mijn tante zeide
tegen me: ,,Beb, waarom doe je die
harinrj niet van je schouder aft"
Mijn man stoof woedend op en zeide:
„Wees niet zoo dwaas, tante Marie,
ze heeft geen haring op haar schou
der"Maar er was er natuurlijk wel
een. Wat zal ik doen*
Dr. Rabarber antwoordt: Laat die
haring, waar ze is, om wille van
den vrede en rust in ww gezin.
Mevr, M. F. schrijft: Ik heb de
haring twee dagen lang op mijn
schouder gehad en eens, toen ik het
arme beeaf voerde, »ei 71% IJ Tl 7710,7%:
„Een mooie haringdie je daar op
je schouder hebt, Beb33. Ik was stom
verbaasd. Hij weet dus nu blijkbaar
dat ik een haring draag. Daarom
nam ik het beest van mijn schouder
en stopte het weg. Doch nu zegt'
mijn man voortdurend: ,,Beby er is
geen haring op je schouder'3Wat
moet ih in 3s hemelsnaam doent
Dr. Rabarber antwoordt: Het
komt er niet meer op aan, wat u
doet. Het zal niet lang meer duren
of u is even gek als uw man.
WOENSDAG, 19 Juni.
HHbVERSUM I (301 M.) VARA.
7.00 Nieuws, gymn. en gram.; 10.20
Kookpr.; 10.35 Zang en piano; 10.55
Gram.; 11.45 Ber. uit Indië; 12.00
Ork.12.35 Ramblers; 13.00 Nieuws;
313.15 Ork.; 14.00 Voor de vrouw;
14.15 Cello en piano; 14.45 Gram.;
15.00 Voor de jeugd; 17.00 E. Walls;
17.35 Kwartet; 18.00 Nieuws; 18.15
Orgel; 18.30 Voor de Ned. Strjjdkr.
19.00 Caus.19.15 Piano en zang;
19.30 VPRO: 20.00 Residentie-ork.
21.00 Hoorspel; 22.15 Septet; 22.45
Caus.; 23.00 Nieuws; 23.15—24.00
Gram.
HILVERSUM H (4.15 M.) NCRV.
7.00 Nieuws, gymn. en gram.; ll.Oo
Fluit en piano; 11.45 Gram.; 12.00
Folitiemuziekkorps13.00 Nieuws;
13.20 Orgel; 13.45 Dichte muz.; 14.30
Kamerplanten; 14.50 Gram.; 15.00
Sextet; 15.30 Kamermuziek; 16.00
Gram.; 16.15 Kinderkoor; 16.45 voor
de jeugd; 17.30 Piano; 17.45 Over
Indië; 18.00 Piano; 18.15 Mandoli-
Jftata; 19.00 Nieuws en caus.; 19.30
jEngelsche les; 20.05 Orgel; 21.15
Philh. ork.; 22.00 Nieuws; 22.30
Philh. orkest; 23.1523.50 Gram.
Psychologische impressies
uit de rechtszaal
Meer gedreven dan leider
door mr. A. J. M. VAN DAL.
Neurenberg, 15 Juni 1946.
Is Seyss Inquart 't prototype van
den verachtelijker, verrader; was hij
een laffe huichelaar, die zijn Intel
lect misbruikte om zfln omgeving
en de wereld een persoonlijkheid
voor te spelen, die niet bestond; was
hij een idealist, door het lot op
dwaalwegen meegesleept; of was hij
een Streber, aanvankelijk met goede
bedoelingen bezield, maar reeds
spoedig door zijn eerzucht gedreven
tot daden, welke den toets der acht
baarheid niet meer konden door
staan?
Dat de persoonlijkheid van den
vroegeren rijkscommissaris in de
Nederlanden desondanks de geesten
bezighoudt, vindt niet in de laatste
plaats zijn oorsprong in de intelli
gente wijze, waarop hij zijn verde
diging heeft opgezet en doorge
voerd. Dat de houding, bi) deze ver
dediging door hem getoond, onge
wone breedte liet doorschemeren,
werd vrijwel eenstemmig beaamd,
Jnist dit respect voor zijn verstan
delijke gaven, riep de vraag naar
den vollen omvang van zijn persoon
lijkheid en karakter wakker. Aan
een diner in het Faberkasteel raakte
ik over de vraag in een geanimeerd
debat met den Utrechtschen straf-
rechthoogleeraar en lid van den bij-
zonderen raad van cassatie prof.
Pompe, die hier in Neurenberg ver
toeft. Prof. Pompe, aan wiens oor
deel vanzelfsprekend waarde gehecht
moet worden, ziet Seyss Inquart
vooral als den huichelaar, die nimmer
den moed had voor zijn overtuiging
uit te komen en die zich door 'n aan
tal onoirbare en valsche streken een
carrière trachtte te banen. Ik kan
deze meening niet deelen. Voorzoover
de feiten, die in dit proces over zijn
politieke optreden ter sprake komen,
op zijn persoonlijk leven een licht
werpen, wijzen zij naar mqn mee
ning in een andere, zij het iet direct
tegengestelde richting en vragen om
een ietwat gecompliceerder psycho
logische verklaring.
Stammend uit een goed milieu en
voor de academische studie bestemd,
werd Seyss Inquart bij het uitbre
ken van den vorigen oorlog naar het
front geroepen en verscheidene ma
len onderscheiden, waarvan drie
malen voor individueele dapperheid.
Met een laf karakter is dit nauwe
lijks ii\ overeenstemming te brengen.
De uiterst moeilijke internationale
situatie, waarin Oostenrijk zich be
vond, bracht hem in de rijen der
nationalisten, die naar Anschluss
met Duitschland streefden. Vergeten
wij niet, dat zelfs de groote demo
craat, dr. Karl Renner, kort na 1918,
naar Anschluss heeft gestreefd.
In de politiek echter ontwaakte
Seyss' eerzucht en deze eerzucht
kreeg in 1937 haar kans. Doordat
hij niet tot de extreme nationaal-
socialisten behoorde, was hij bruik
baar als verbindingsman tusschen
Schussnig en de illegale nationaal-
socialisten. De verklaring van Skubl,
die zeven Jaar in een afzonderings
kamp doorbracht en dus geacht mag
worden een onverdachte getuigenis
af te leggen, maakt het niet onwaar
schijnlijk, dat Seyss oorspronkelijk
met goede bedoelingen voor Oosten
rijk bezield was. De verklaringen
van Schmidt en Skubl samen maak
ten echter tevens duidelijk, dat hij
al spoedig meer gedreven dan leider
was, en wel gedreven op een weg,
waar de wegwijzers der moreele on
derscheidingen ten eenenmale ont
braken. Had von Papen dit alles
doorzien, toen hij volgens getuigenis
van Guido Schmidt in 1938 weigerde
Seyss de hand te reiken? Zijn eer
zucht verstikte overigens ook zpn
godsdienstige gevoelens. Van zijn
Het was gisteren precies twaalf
jaar geleden, dat Franz von papen
zijn vermaarde Marburger rede
hield, waarin hij waarschuwde te
gen de schending van de rechten
van kerk en individu door de nazi's,
een rede, door zijn verdediger Kubu-
schow „uniek" in de geschiedenis
van den nazistaat genoemd. Publi
catie van de rede werd dan ook
indertijd door Goebbels verboden.
Von Papen nam deze rede tot in
leiding en basis van zijn verdediging
gisteren en zeide, dat hij op dat
oogenblik tot de conclusie gekomen
was, dat Hitiers regiem gevaarlijk
was. Hij noemde den vroegeren
Fuehrer een „compromisloozen au
tocraat". Een der beschuldigingen,
die van Papen als katholiek 't meest
aan het hart gingen, was, dat men
hem medewerking verweet aan
kerkvervolging en schending van
het concordaat. Het waren Bor-
mann en Goebbels, zoo zeide hij,
die Hitier telloens weer tot maat
regelen tegen de kerk brachten en
hij had tegen die maatregelen her-
haaldelijk geprotesteerd. Hij zeide,
ich verplicht gevoeld te hebben, zich
ondanks deze ontwikkeling niet te
rug te trekken, omdat hij daarmede
niets bereikt zou hebben. „Trouwens
ook de Paus heeft den Berlijnschen
Nuntius niet teruggeroepen", zeide
von Papen.
wordt en tot rijkscommissaris van
Nederland aangesteld, is hij zulk een
blind aanhanger van de partij en
zijn zijn carrière geworden, dat hij
een willig en bruikbaar instrument
blijkt voor de gematigde inkapse-
lings- en roofpolitiek, die Hitier aan
vankelijk in ons land nastreeft.
Dat hij een huichelaar was, is
naar mijn gevoelen een niet geheel
adequate uitdrukking, want hij heeft
zich wat zijn nationaal-socialisme
betreft niet anders oorgedaan dan
hij was. Eerder moet men zeggen,
dat het nationaal-socialisme hem tot
een volledig Macchiavellist had ge
maakt en dat zijn politiek in Neder
land door dit macchiavellisme be
paald werd. De verklaring van dr.
Hirschfeld voor het tribunaal, dat
Seyss na September 1944 van hou
ding veranderde en vee) meer oor
aan de Nederlandsche belangen
leende dan daarvoor, past geheel in
deze lijn.
Ai met al schijnt mij het eindoor
deel over Seyss Inquart te moeten
luiden, dat hij een man was van be
langrijke verstandelijke gaven, die
noehtans door gebrek aan karakter
den aanleg tot grootheid miste. On
der gunstige invloeden had hij een
uitstekend minister kunnen zijn,
voor staatshoofd schoot hij zonder
twijfel tekort in onafhankelijkheid
van geest, kracht en wil en onbaat
zuchtigheid van handelen. In het
spoor van het nationaal-socialisme
geraakt, maakte hij weldra alles
ondergeschikt aan de belangen van
den Duitschen staat, die echter
steeds op onaanvaardbare wijze met
zijn eigen belangen ten nauwste ver
weven waren.
Daardoor stapelde hij, aanvanke
lijk misschien zonder het ten volle te
beseffen, weldra schuld op schuld
en eindigt terecht zijn loopbaan op
de verdachtenbank voor een inter
nationaal gerechtshof. Zijn verdedi
ging daar weerspiegelt dezelfde ka
raktertrekken als zijn leven: zij is
knap en toont hem verstandelijk op
ziin best. Toch zou een grooter per-
J - irrofnP.ht
Volgens een mededeeling van het
secretariaat van den centralen bond
van transportarbeiders zou de lan
delijke regeling van loon- ._n U
arbeidsvoorwaarden in het brand-
stoffenbedryf eindigen op 33 Maart
1946, waarbij werd aangenomen dat
voor dezen datum ln overleg tua-
schen partyen over de nog hangen,
de geschilpunten besprekingen zoul
den plaats vinden. De vakgroep
detailhandel in brandstoffen wei
gert evenwel dit overleg te plegen
op grond dat de verhooging van de
winstmarge niet zou zijn nageko
men, daarbij erkennende dat de ge
vraagde loonen niet onredelijk zijn.
In een te Amersfoort gehouden lan
delijke vergadering van afgevaar.
digden der arbeiders ond. -mg
van het hoofdbestuur van den Cen
tralen bond is nu een motie aange
nomen, waarin wordt weergegeven
dat voor 1 Juli een bevredigende
landelijke regeling Van loon-arbeids-
voorwaarden op de basis van de in
gediende voorstellen tot stand moet
komen, welke moet worden geacht
te zijn ingegaan dd. 1 April 1946.
Te Utrecht zyn drie distributie
ambtenaren aangehouden, die dui
zenden bonnen in hoofdzaak mar
garinebonnen hebben verduisterd
en te gelde gemaakt. In zes weken
tijds hadden zij zoodoende niet min
der dan 10.000 in handen genre,
gen, die ze hadden opgemaakt met
mede-feestende jongedames, voorts
waren zeilbooten gekocht enz. Van
de helers zijn er ook reeds twee ge
pakt. Verder zjjn nog eenige .rij
wielhandelaren gearresteerd. die
aan distributie-ambtenaren „zwar
te" rijwielen met banden leverden.
nauwe verbinding met het nationaal-I soonijjkheid met minder ijver gezocht
socialisme af verzaakt hij aan zijn
religieuse plichten.
Als hjj 10 Mei 1940 in het hoofd
kwartier van den Fuehrer geroepen
hebben naar verontschuldiging i
met minder oog voor het ooge"^
kelijke eigenbelang, een zekerder,
maar een grooter ondergang geko
zen hebben.
Naar de Ver. Scheepvaart Maat.
schappijen, waaraan de „Meerkerk"
toebehoort, mededeelden, bestond de
bemanning van het schip inclusief
den kapitein uit 91 koppen, waarvan
74 Laskaren. De overige leden wa
ren Nederlandsche officieren
Volgens mededeeling van do
directie moet het schip definitief ala
verloren worden beschouwd.
De namen van de vermiste Ned,
leden der bemanning zijn: L. Jansen,
vierde machinist, en J. L. Verduyn,
assistent-machinist, beiden uit Mid
delburg. De kapitein is van boord
gegaan. Er zijn nog eenige leden op
het sohitp achtergebleven.
DE DISTRIBUTIE VAN
bananen.
De aangekondigde distributie va«
bananen voor kinderen heeft ver
traging ondergaan, daar het son
dat op 15 Juni in Rotterdam
verwacht, door machinestoring
route heeft moeten wözl®en'tweede
Juni wordt evenwel ®|eelte van
schip verwacht E<m mogeKjjk
de lading zal dan gebracht
in distributie worden
