3 VEILIGHEID EN RECHT Z.H. Exc. Mgr. dr. Jan Olav Smit Koninklijk bezoek aan Twente Ambtenaren en aalscholvers in den Biesbosch «■WSSfMgS Vacantie-brieven ZATERDAG 10 AUGUSTUS 1946 PAGINA 3 DE TAAK DER NEDER- LANDERS IN INDIE ORANJEBETOOGINGEN IN HENGELO EN ENSCHEDE BIJ ZIJN 40-JARIG PRIESTER JUBILEUM AARDAPPELEN GOEDKOOPER BRANDSTOFFEN VOOR DEN WINTER HET BOTERRANTSOEN Margarine of vet naar keuze 8cLPrlrUdkrachtcndehet volgende genemalSPS.eH. Ipoor, den Indischen leggn°^tn,cTe" eraal, tijd voor een uitvoerig welkom voor deze micro foon heb ik niet beschikbaar, tijd en lust om het aan te hooren U niet. Laat ik U daarom op de kortst mogelijke wijze begroeten, niet al leen als legercommandant, maar ook als houder van het snelheidsrecord op de Indië-route". Gen. Sp.,,TJ geeft mij te veel eer. Maar ik zal Uw woorden als lof overbreng-n aan de bemanning van de B 25, e voor dit record aan sprakelijk is, en als troost aan mijn medepassagiers, die 't achterin'min der comfortabel gehad hebben dan ik ,,op de bok", zooals mijn vlie gers mij geleerd hebben, dat te noemen. Wij zaten met zijn twaalven in een B 25, een middel zware Mitchell-bommenwerper, 6 man be manning, 6 passagiers. In het stik donker Zondagmorg-- om 1 uur uit Batavia, 7 uur 's .itends ontbijt in Bangkok, 3 uur 's middags thee in Allahabad, 7 uur 's avonds eten in Karachi, 12 uur 's nachts nog een hapje in Basra, den volgenden morgen ontbijt in Kaïro, lunch in Kome en op tijd voor het avondeten in Den Haag" Gen. Kr.„Vond U Holland ver anderd sinds Uw laatste bezoek?' Gen. Sp.: „Ik sta iederen keer keer te kijken van den snellen voor uitgang hier". Gen. Kr.„En de vooruitgang in Indië?" Gen. Sp.„Langzaam en niet al tijd zeker, maar toch vooruitgang" Gen. Kr.: „Hoe zoudt U als leger commandant het uiteindelijk doel van dien vooruitgang omschrijven?' Gen. Sp.„Het brengen van recht en veiligheid aan ieder bewoner van den archipel". Gen, Kr.: „Ik heb veel menschen gesproken, die dezelfde reis als U gemaakt hadden, zij het dan ook minder snel, en die zich beklaagden over gebrek aan belangstelling voor Indië bij de Nederlanders thuis Bent U het eens met hun ziens wijze?" Gen. Sp.„Gebrek aan belangstel ling heb ik nergens gevonden. Ge brek aan kennis van zaken wel. En dat leidt natuurlijk makkelijk tot vooringenomenheid en misverstand- Gen. Kr.„Wat is volgens U het grootste misverstand" Gen. Sp.: „Het ongerechtvaardigd wantrouwen van vele Nederlanders in de volstrekte oprechtheid van hun eigen regeering, wat betreft de uit voering van de door Hare Majesteit in 1942 aan Indië gedane beloften". Gen. Kr.: „Dit is een algemeene opmerking. Mag ik die nader toe gelicht hooren van militair stand punt?" Gen. Sp.: „Ik spreek niet graag uitsluitend als militair. Dat geeft mij altijd het gevoel, dat ik als militair niet tegelijkertijd als mensch zou kunnen spreken en niets is min der waar, juist in deze dagen. Een militairen kant van de zaak wil ik evenwel toch graag aanroeren, maar juist dan spreek ik als mensch. Het is voor ons militairen pijnlijk, wan neer wij uit gesprekken met niet militairen steeds weer den indruk krijgen, dat men ons beschouwt als degenen, die de nieuwe dingen, die in Indië moeten komen zouden wil len tegenhouden. Dit is al heel on juist. Ik durf zelfs boudweg be weren, dat wij militairen hooren tot hen, die in de eerste plaats zullen helpen deze dingen te brengen". Gen. Kr.: „Juist. Daarover wil ik graag meer hooren. Laat ik mij zoo kort en duidelijk mogelijk formu leeren. Ik spreek dan niet als chef. staf, maar als een Nederlandsch soldaat. En er zijn drie dingen, die iedere Nederlandsche soldaat en vooral diegenen, die in dezen herfst naar Indië zullen worden uitgezon den, niet alleen vragen wil, maar zelfs vragen moet, wanneer hij een denkend mensch is. Vragen die hem recht op een antwoord geven. Wat gaan wij in Indië doen? Waarom gaan wij dat doen? Hoe gaan wij dat doen?" Gen. Sp.„Ik zal probeeren Uw vragen even duidelijk te beantwoor den ais zi|. gggj-gj,} zijn. Wat gaan el1J m. Indië doen? Daarop helb ik rjf-'hlk al.een antwoord gegeven: bewrm!n veiIiSbeid brenigen aan alle G:n"£rTaVen archipel", veiligheid.''likarst™- 7an r6Cht e" ge allen dat r la al °°- dadelijk het waarom weten van dat moeten. Daarom vraag ik, en ik vraag tiet voor allenwaarom moe ten wij recht on veiligheid brengen in Indië?" Gen. Sp.: „Omdat Indië zelf het van ons vertwacöit. Hoe verw ard en verwarrend ook de verhoudingen tus- schen Nederlanders en Indonesiërs thans mogen lijken, het is zeker, dat zelfs zij, d'ie ziclh onze felste tegen standers noemen, dan band met Ne derland en de Nederlanders in hun hart erkennen en aanvaarden. Onze eenige vyan-den ginds zijn die door 'de Japanners in haat en verdwazing opgezweepte groepen, welike wan neer de hartstochten bedaard zijn zullen blijken slechts enkele tiendui zenden op de tientallen millioenen té zijn". Gen. Kr.; ,,Wil dat zeggen, dat wy by het brengen van recht en veiligheid" (U ziet, ik aanvaard •dankbaar Uw terminologie") slechts met daadwerkelijk verzet van zeer we' nigen te doen zullen hebben?" Gen. Sp.,,Neen, het zou een onderschatting zijn van het duivel- söhe raffinement van de Japansche propaganda, een onderschatting ook van de moeilijkheden, die .ons wach ten bij de uitvoering van onze taak, om dat te denken. Er zijn ook nu buiten het handjevol terroristen aanzienlijke gf iepen, die nog in de ban van het verslagen Japan leven en zich onze vijanden wanen, tot... zij ons opnieuw leeren kennen. Wat dan gebeurt vormt het antwoord op uw laatste vraag: ,,Hoe moeten wij ortze taak volbrengen?" Hoe? Op Generaals Kruis en Spoor in- terviewen elkaar voor de microfoon de ons eigen Nederlandsche wyze, met matiging, menschelijkheid en... humor. Kortom zooals thans de troepen van de Koninklijke Land macht en van het Koninklijk Neder- landsch-Indische Leger dat reeds doen. Waar onze mannen komen om recht en veiligheid en vrede te brengen, ziet men in enkele weken in enkele dagen soms, de naar het door ons bevrijde gebied terugstroo- mende bevolking ontwaken uit de betoovering van het Japansche gif. Zij ervaren dat wij vrede brengen, vrede, recht en veiligheid, en zelfs diegenen onder hen die wellicht korten tijd geleden de wapens tegen ons gevoerd hebben, begrijpen dat wij hun bondgenooten zijn, niet hun vijanden". Gen Kr.: „Generaal Spoor, ik begrijp, dat U als legercommandant U te zeer verbonden voelt met alle troepen in Indië om Uw eigen man nen lof toe te zwaaien Laat mij dat daarom doen. Laat mij U mogen zeggen, dat onze Hollandsche jongens in de hun zoo vreemde om gevingen, Uw mannen van het Koninklijke Nederlandsche Indische Leger, die regelrecht uit de ver schrikkingen van de krijgsgevangen kampen weer onder de wapens ge komen zijn, de beste pleitbezorgers zijn voor de zaak van het Konink rijk, van Nederland, van Indië". Gen Sp.Ik dank U, generaal Kruis. Ik kan U verzekeren, dat ik met bewondering de Koninklijke Landmacht-bataljons in Indië in al hun verrichtingen volg. Ik reken het mij tot een eer deze bataljons, die door hun opVeden en gedra gingen de waardeering en het ver trouwen van de Indonesische bevolking hebben gewonnen, onder mijn bevelen te mogen hebben. Zij ziin waardige vertegenwoordigers van het Nederlandsche volk en ik stel er prijs op te verklaren, dat naast hun militaire optreden, hun gedrag op moreel en zedelijk gebied alle reden geeft tot voldoening." Gen. Kr.: „Ik dank U, generaal Spoor." Voor het eerst na de bevrijding heeft H. M. de Koningin gisteren een bezoek gebracht aan Twente. Het doel van haar reis waren de in. dustriesteden Hengelo en Enschedé, waar H. M. zich op de hoogte stelde van de aangerichte schade en zij tevens op de hoogte werd gesteld van de plannen voor den herbouw der verwoeste stadsgedeelten. Tege lijkertijd voerde zij een langdurig gesprek met vertegenwoordigers der voormalige illegaliteit en afgevaar digden van landbouw, handel en in dustrie. Toen de trein op 't station Hengelo arriveerde, werd H. M. op net per ron, waar een auto voor haar gereed stond, ontvangen door den commis saris der Koningin in de provincie Overijssel, ir. J. Ridder de van der Schueren en door den burgemeester van Hengelo, mr. J. van der Dus- sen. Toen de auto op het stations plein arriveerde juichten duizenden de Koningin toe. Langzaam reed de koninklijke auto door de straten van de zwaar geteisterde stad, die zich met de nationale kleuren had getooid en welker inwoners rijen dik langs de trottoirs stonden. Hier en daar werd even halt gehouden. Bij een nieuw gebouwde school werden door kinderen van gevallen illegale wer kers bloemen aangeboden. De Ko ningin onderhield zich met verschil lende personen en nam met veel be langstelling de stadsgedeelten m oogenschouw, die door de bombarde menten waren verwoest. Te Enschedé De ontvangst te Enschedé was niet minder hartelijk. De Koningin maak. te den tocht naar de textielstad per trein en reeds lang tevoren stonden in de omgeving van het station hon derden personen opgesteld. Om on geveer 3 uur arriveerde de trein. Op het perron werd de Vorstin begroet door den burgemeester van Ensche dé, den heer nir. Van Veen, die naast H. M. plaats nam in de auto. Na een tocht door de gebombardeerde stads gedeelten arriveerde de stoet voor het stadhuis, waar H. M. verschil lende besprekingen zou voeren. Ook hier juichten duizenden personen de Koningin toe, toen de stoet lang zaam het stadhuisplein opreed. Na dat H. M. nog even op het bal- con de menigte had begroet, vond in de mozaiekzaal van het stadhuis een intieme bijeenkomst plaats, waar vele illegale werkers uit Twente als mede vertegenwoordigers van indus trie en het cultureele leven in dit ge west zich hadden verzameld. Tijdens deze bijeenkomst, die ongeveer 1 uur duurde, werd een eestal illegale koeriersters door den burgemeester van Hengelo aan H. M. voorgesteld. De burgemeester van Enschedé stel de de vertegenwoordigers der indus trie aan. de Koningin voor, de burge. meester van Almelo de vertegen woordigers van het geestelijke leven en de burgemeester van Oldenzaal die van den landbouwenden stand. De Koningin sprak met elk der ruim 50 aanwezigen en stelde zeer veel be lang in hetgeen door hen werd ver teld. Te ruim 5 uur was deze bijeen komst ten einde. Hare Majesteit ver toonde zich hierna opnieuw op het balcon van het stadhuis, waarop de duizenden aanwezigen spontaan het ..Wilhelmus" aanhieven. In snelle vaart vertrok Hare Ma jesteit dan naar het station, van waar zij per trein in westelijke rich ting vertrok. is mij al op. uitdrukking geb^ltd\^«oneeIe is dat toeval of Volgende week Donderdag, op den feestdag van Maria ten He melopneming, hoopt Z. H. Exc. Mgr. dr. Jan Olav Smit, oud-apos tolisch vicaris van Noorwegen en Spitsbergen, thans kanunnik van St. I'ieter te Kome, den dag te herdenken, waarop hij voor 40 jaar door wijlen Z. H. Exe. Mgr. H v. d. Wetering in de Utrechtsche ka thedraal tot priester werd gewijd. Mgr. Smit vertoeft sinds eenigen tijd in het vaderland en maakt ver schillende reizen door het aartsbis dom om het H. Vormsel toe te die nen. Op uitdrukkelijk verlangen van Z. H. Exc. zal de viering van zijn priesterjubileum slechts een intiem karakter dragen. Des morgens om 10 u. zal hij in de kapel van het St. Willibrordushuis te Wassenaar, waar enkele familieleden wonen, een plechtige H. Mis van dankbaarheid opdragen en des middags half drie een Lof pontificeeren, waarbij o.a. twee heerbroers, pastoor A. G. Smit uit Soest en pastoor Fr. Smit uit Rumpt assistentie verleenen. Na af loop is er receptie voor genoodig- den. Mgr. Hendrikus Johannes Smit werd 19 Februari 1883 te Deventer geboren. Na slechts korten tijd pa rochiewerk in Zevenaar verricht te hebben, studeerde hij in Rome theo logie en philosophie, waarin hij den graad van, doctor behaalde. Voor de studie der Bijbelwetenschappen ver bleef hjj in Jeruzalem en Parijs. Van 1913 tot 1922 was dr. Smit professor in de schriftuur aan het groot-sent narie te Rjjsenburg, in welken tyd hij ook zijn actie voor het missiewerk ontplooide, in het hij zonder voor het St. Petrus-Liefde werk, de opleiding van de inlandsche geestelijkheid. In laatstgenoemd jaar viel hem de eer te beurt benoemd te worden tot vicaris-apostolicus van Noorwegen en Spitsbergen en titulair-bisschop van Paralus. Uit handen van mgr. v. d. Wetering ontving hyj op den feestdag van St. Petrus en Paulus in de St. Lebuinuskerk in z(jn ge boorteplaats de bischopswijding, zoo dat mgr. Smit volgend jaar zijn zil veren bisschopsjubileum hoopt te vieren. Bij zijn bisschopswijding nam hij den naam Jan Olav aan. Eind 1928 riep Z. H. de Paus mgr. Smit uit Noorwegen naar Rome om daar werkzaam te zijn als consultor van de H. Congregatie tot Voort planting des Geloofs, terwijl hij te vens werd benoemd tot kanunnik van St. Pieter. Op September 1937 werd Z. H. Exc. benoemd tot eere- kanunnik van het metropolitaan ka pittel te Utrecht. Vermelden wij van den jubilaris nog zijn ijveren voor het werk van de Hereeniging der Kerken, waar over tal van publicaties van zijn hand verschenen. Zijn zin voor his torie deed hem ook een waardevol boek over Rome en het Vaticaan schrijven, terwiil den laatsten tijd zijn bijzondere belangstelling uitgaat naar de archeologie. Met ingang van Maandag a.s. wordt de consumentenprijs voor aardappelen verlaagd van 16 op 13 cent per kg. De kleinhandelsmarge blijft voor- loopig onveranderd, zoodat voor detaillisten de prijs wordt 10.50 per 100 kg. Oorzaak van deze prijsverlaging is, dat de periode van de vroege, op tuinbouwteeltvergunning geteel de aardappels nu voorbij Is. Da latere soorten, die thans in con sumptie komen, zijn goedkooper. Nagegaan, wordt, of de prijs nog verder kan worden verlaagd. Naar wij vernemen, zullen eind dezer maand wederom drie bonnen voor brandstoffen (huisbrand) wor den aangewezen. Op twee daarvan zouden kolen worden beschikbaar gesteld en op een briketten. Degenen, die een beroep, bedrijf of dienst uitoefenen in lokaliteiten, welke om practische redenen alleen met gas of electrlcitelt kunnen worden verwarmd, kunnen voor het stookseizoen 1946/47 een aanvraag voor toekenning van een rantsoen indienen bij het betrokken gas. of electriciteitsbedrijf. Gezinnen, die voor verwarming van de woonkamer op het gebruik van gas of electriciteit zijn aange wezen en die beschikken over een brandstoffenkaart T 606, moeten deze kaart inleveren bij den distri. butledienst. EEUWFEEST ACHELSCHE KLUIS. De beroemde abdij der Paters Traipplsten te Borkel en Schaft (N. Br.), bekend als de Adhelsch-e kluis, zal op 27 Augustus haar 100-jarig bestaan vieren c van orde en rust' opzet?" Gen. Sp.; „Opzet. Ik heb u aj gezegd, dat ik gevoelig, ja misschien overgevoelig ben voor het onver diend verwijt niet te behooren tot de waarachtige, bevorderaars van de vernieuwing van Indië, die tevens de vernieuwing van het Koninkrijk is. Ik hoef U niet te zeggen, hoe gevoe lig, ja overgevoelig een wantrouwige wereld, thuis zoowel als m het hui tenland staat tegenover datgene wat in Indië onze plicht is. Ik vermijd daarom uitdrukkelijk alles wat mis verstand zou kunnen wekken. Rust kan worden opgevat als gedwongen rust, orde als opgelegde orde, herstel als een teruggang naar het oude, Daarom gebruik ik deze woorden niet. Veiligheid en recht brengen wij, moeten wij brengen". Gen. Kr.: ,,U zult wel denken, dat ik o>ver elk woord val, maar wij zijn hier samen om den klaarsten wijn te schenken dien wij te bieden hebben. U zegt: „Wy moeten". Ik ben het met U eer.a. Maar niet iedereen zal 'margarine of 300 gram vet, Het huidige boterrantsoen zal, zoo eenigszins mogelijk, gedurende de wintermaanden gehandhaafd blijven. De kans bestaat echter, dat minder boter, doch daarentegen meer mar garine zal worden verstrekt. Men streeft er naar geen verandering te brengen in het totale vet-, boter, en margarinerantsoen. Een en ander is evenwel geheel afhankelijk van den invoer. Met ingang van 18 Augustus zal de gescheiden distributie van mar garine en vet worden opgeheven en zal een bon worden aangewezen, waarop naar keuze vet of margarine 'jan worden gekocht. Daarnaast ral de bon. waarop uitsluitend boter verkrijgbaar is, gehandhaafd wor den. Deze maatregel heeft tot doel den consumenten meer ruimte te verschaffen om in de wisselende be hoeften aan spijsvetten en marga rine te voorzien. Voor de periode van 18 t/m 31 Augustus zijn de volgende rantsoe nen vastgesteld: voor kinderen ge boren in 1942 of later een bon voor 250 gram boter en een bon voor 125 gram margarine of 100 gram vet; voor personen geboren in 1941 of vroeger een bon voor 125 gram boter en een bon voor 375 gram De naam van dit gebied is reeds zoo zeer verbleekt, dat men nauwelijks nog de duisternis erin herkent van eeuwenoude water rampen, en het jaartal van den Elizabethsvloed welke nog slechts reminiscent is aan spons- en grif- feldoozen en een schoolmeester, die er iets van op het bord schreef. Maar men ruikt het water en het zure, frissche van waterbie zen en lisch en hoogwuivende rietvelden. Er wonen nog pioniers in den Biesbosch, ze hebben er hun gezin en bewerken den goeden grond hunner polders en soms gaan er dagen voorbij, dat zij niemand zien dan de kleine kolonie, waarin zij leven een sloep doet er meer dan een uur over en de veerman op den vasten wal, gewaarschuwd door t signaal van den mand, geheschen aan een paal, brengt de eilandbe woners ook niet voor niets in „de beschaafde wereld", terwijl bij eb de kreken en slooten bijna droog loopen. In den winter zijn zij soms dagen geïsoleerd, met geen ander bezoek dan de trekganzen uit het Noor den, die neerstrijken in de open wakken, 's nachts wanneer de maan boven de grienden rijst en het riet dor wordt, opensplijtend in dood stil vriezend weer. En toch kan men in de verte het fijne kantwerk van de Moerdijk- brug zien, waar in een half uur meer menschen passeèren dan deze poldereilanden aan inwoners tellen. Het moet er een vreemd leven zijn, en de gang der dingen in deze polders kent waarschijnlijk dieper de onveranderlijke regelmaat van eb en vloed en het waaien van wind in de rietvelden en het hoor baar stijgen van water in duizend grillige kreken. Als gast van den burgemeester van Made en Drimmelen hebben wij op een boot van de rivierpolitie een dag door den Biesbosch gezwor ven om „de moeilijkheden en mo gelijkheden van dit gebied" te be- studeeren. Een groot gedeelte van dit 9000 H.A. groot gebied, waarop een 400 menschen wonen, hoort nl. onder deze Brabantsche gemeente. „Als ge nou oew ooren es open zet", zei een boer op het tijdelijk verblijf van een woonschuit, dan zal lk de heeren wel 'ns vertellen, hoe wij het hier maken. Van de 21 kapitale boerderijen, zijn er 10 verdwenen of zeer zwaar beschadigd, terwijl 5 andere er niet veel beter afkwamen. Ik heb ln een uur tijd nog nooit zooveel herstel en wederopbouw-instanties hooren opnoemen als op die boerenark; de bitterheid van dien boerenmond tel de zooveel „ambtenaoren" bij el kaar, dat ze waarschijnlijk, naast elkaar gezet de gaten van het En- gelsche artillerievuur in de schu ren gemakkelijk hadden gedicht (hetzelfde geldt voor het aantal in gevulde formulieren) behalve dan bij den eenen boer, die zelfs geen onderdak had voor den hond, laat staan voor den oogst van 136 H.A. bouwland, want deze boer had alles verloren. Noord Limburg, en Brabant, Wal cheren en Oost-Zeeuwseh Vlaande ren, de Betuwe en de Wieringer- meer ach, men ként zoo lang zamerhand de rij wel zullen eveneens de urgentie van deze pro blemen kennen, al wórdt er dan ln Nederland hard gewerkt aan den wederopbouw, maar zijn er daar ook boeren, die hun bieten moesten omploegen, daar ze geen werk krachten konden krijgen om te wie den, en verdwijnen de arbeider» daar ook, wanneer ze hun fiets banden en laarzen eenmaal gekre gen hebben Ja, het moet er een vreemd leven Zijn en men vraagt zich af, hoe deze menschen over „paragraaf zooveel" denken en hoe de klank van „sub A tot en met E" in hun monden wordt. Soms zou men alle instanties op excursie willen stu ren om dit verschil van bureau theorie en harde praktijk zoo tast baar te zien als ik het zien mocht. En tegelijk zouden zij den Bles bosch zienNou zegt die jonge ijverige burgemeester „een dikke huid en een gladde rug" dat er telefoon in den Biesbosch komen moet, en inderdaad, dat de bewo ners geen water en electriciteit hebben is al erg genoeg en wan neer men een haiven dag noodlg heeft om de distributiebescheiden en de winkelwaren pp den vasten wal te gaan halen, of nog langer om de kinderen te bezoeken, dia reeds met 6 jaar naar kostschool gestuurd worden er is kerk noch school zou men hun dit kleine gemak onzer civilisatie gaarne gun nen, maar de hoogspanningsmas ten, die dwars door de ongereptheid van dezo waterwildernis zijn gezet, hebben al genoeg bedorven. Gun de aalscholvers hun broed plaatsen en den waterhoentjes, het groene duister der waterbiezen, verjaag den weemoed van den tu reluur niet en wees dankbaar voor den ijver van den karrekiet, die zijn kunstig nest weeft tusschen de rietstengels. Wantom alles van de for mulieren te vergeten hoe nood zakelijk hun kwaad ook is— kan men niets beters doen danden Biesbosch bezoeken, het riet zien rillen op den stroom der keerende eb, den wind hooren rulschen door het groene griendhout en zoo stil zijn, dat men den dans der muggen hoort boven het geheimzinnig wa terleven op een zomerdag ergens ln de ruige armholte van een kreek- meander. Het was er zeer goed. J. W. HOFWIJK

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Nieuwe Schiedamsche Courant | 1946 | | pagina 3