Van de realiteit naar de
speculatieve wijsbegeerte
Geen PAPIERNOOD overzee
VREDE in de FILMWERELD
ZATERDAG 7 SEPTEMBER 1946
BOEKEN UIT AMERIKA EN ENGELAND
PAGINA 4
H. VADER TOT DE
KATH. STUDENTEN
Heldere beginselen en
practische beleving
DE STUDEBAKER 1947
HET WITTE DOEK
„DE WEG NAAR DE HEL
Belgische film over
Buchenwald
AMERIKA KOMT WEER KS„.WSS.ttSTS&Si?
AAN BOD
„DE ZEVENDE SLUIER'*
_L
in Amerika verschenen tijdens den oorlog ongeveer honderd
romans per maand. Vat is 1200 per jaar. Dat is ruim 7000 in de zes
jaar waarin Nederland van overzeesche lectuur verstoken bleef. En
wat buiten het litteraire aan
publicaties verscheen, op het RIJSTEBRIJBERG l
gebied van wetenschap en kunst, J
oorlogsdocumentatie en tijdschriften overtreft dit getal 7000 met een
veelvoud, terwijl in Engeland de productie over de heele lijn niet
veel mtnaer was.
Eet Angelsaksische drukwerk uit de oorlogsjaren is gegroeid tot
een berg, een rijstebrijberg van lectuur waar geen doorkomen aan is.
f „Britain tn picturesZoo heet een van de stands op de boeken-
tentoonstelling en uit een van de daar geëxposeerde boeken British
inns" pubtlceeren wij bovenstaande illustratie.
Moeten wjj erin berusten dat het
Inhalen van dezen achterstand prac-
tiseh onmogelijk is, een zekere oriën
tatie is ongetwijfeld wèl mogelijk
En voor deze oriëntatie biedt dë
tentoonstelling „Het Amerikaansche
en Engelsche boek van 1939—1946'
ln de Weeskamer aan het Binnen
hof te Den Haag, een aanknoopings-
punt.
Met opzet formuleeren we het
voorzichtig, want men moet de be
teekenis van deze expositie niet over-
echatten. Immers, enkele uren snuf
felen en bladeren in de hoezeer
geselecteerde, toch duizelingwek
kend groote hoeveelheid van 3500
boeken is natuurlijk niet voldoende
om een overzicht te krijgen. Met
name niet op de gebieden der spe
culatieve en exacte wetenschappen,
die zorgvuldig naar de vakken ge
groepeerd, ruim vertegenwoordigd
zijn.
Trouwens, we vbrmoeden dat de
algemeene belangstelling meer uit
gaat naar hetgeen op het gebied
van letteren en kunst-verschenen is:
en naar de oorlogspublicaties.
Wat dit laatste betreft, er ligt een
Pictorial History of the war, in 25
deelen, een unieke verzameling
foto'St welke alles wat in dezen
geest na den vorigen oorlog versche
nen is, overtreft. Churchill staat in
't middelpunt der belangstelling; zijn
redes vinden we wel in 4 of 5 uit
gaven. Ook literatuur orer Neder,
land was blijkbaar in trek, en de
kleine groep landgenooten in Lon
den, met minister van Kleffens aan
het hoofd, liet zich niet onbetuigd
Van hem zien we o.a. 'n brochure, in
het Spaansch vertaaaldSi los nazis
inundan a Holanda. De twee mis
schien wel meest populaire oorlogs
boeken uit Amerika ontbreken ook
niet: Here is your war van den ge
sneuvelden oorlogscorrespondent
Ernie Pyle, en Up front van Bill
Mauldin, voornamelijk uit teekenin-
gen bestaande. Ook Low's War Car
toons ztjn present.
De geïllustreerde kunstboeken val
len niet mee. Zeker, er is p.en prach
tige collectie kleurenreproducties
Masterpieces of painting from the
National Gallery of Art, en de boe
ken zijn stuk voor stuk op het mooist
denkbare papier uitgevoerd, maar
als we de keuze hadden tusschen
deze monografieën over schilders, of
de albums welke de Franschen (of
de Duitschersvoor den oorlog
•uitgaven, dan geven We dezen laat.
«ten veruit de voorkeur. v
Tenslotte de letterkunde. We kun
nen den lezer troosten: wanneer wy
ln dezen doolhof weinig houvast
hebben, de Amerikanen en Engel-
achen hebben het blijkbaar zelf ook
niet. Een voorbeeld: De New York
Times Book Review vroeg aan tien
litteraire deskundigen welke tien
hoeken naar hun inzicht in 1945 de
beste waren. Het totaal der door
deze tien genoemde titels was
C6. Slechts een enkel boek kwam
drie of tweemaal op de tien lijsten
voor zooals The white Tower van
Ullman, Apartment in Athens van
Wescott, Rickshaw Boy van L. Shaw
en het historische boekTbe Age of
Jackson van Schlesinger. Het reeds
genoemde Up front was het eenige
dat zeven maal vermeld werd.
Het feit dat al deze boeken op de
tentoonstelling aanwezig zijn, en 't
feit dat drakerige best-sellers als
Cass Timberlane van Sinclair Lewis,
of Forever Amber (dat God beter
het zelfs in den Nederlandschen
boekhandel verkrijgbaar is) è.fwezig
Et)n, geeft ons aanleiding om te ver
onderstellen, dat de keus met zorg
t«,„S5?aak is gedaan. Tusschen de
Engelsche boeken zagen we o.a.
nRevisited het Matste
Eveivn W 1 katholieken schrijver
echter tamelijk zinloos. Meer zal de
lezer gebaat zijn met de vermelding
van twee tentoongestelde boeken die
de rol van gids in de nieuwe Ameri
kaansche en Engelsche letterkunde
heel wat beter kunnen vervullen
dan dit korte artikel. Het zijn On
native grounds, van den jeugdigen
Amerikaanschen criticus Alfred
Kazin, dat een uitstekend inzicht
geeft in de nieuwste Amerikaansche
literatuur (en dat bovendien, in de
goedkoope Oversea-edition, 'in ons
land te koop is), en, voor de Engel
sche literatuur het boekje getiteld
The literature of England a.d. 500
19j2, door Entwistle en Gillet.
En nu hebben we bovendien een
Nederlandschen gids. Want de or
ganisatoren van de tentoonstelling
hebben een voortreffeljjken catalo
gus uitgegeven, waarin van eiken
stand op de expositie alfabetisch dr
boeken vermeld staan, met er achter
de Nederlandsche bibliotheek waar
men het boek eventueel kan leenen.
Alleen al voor dezen catalogus is
een bezoek aan deze tentoonstelling
die den boekenliefhebber doet water
tanden, zeker de moeite waard
Het Pax Romana-congres be
reikte een hoogtepunt, toen een
brief werd voorgelezen dien Z. H.
de Paus aan den bisschop van Lao.
sanne, Fribourg en Genève ter ge
legenheid van dit XXe Congres
der Pax Romana had gezonden.
Een sympathiebetuiging en een be.
moediging, waarin Z. H. o.m. zeide,
de Voorzienigheid te bedanken, om
dat Hjj de katholieke studenten tot
dit werk had geïnspireerd en di
reeds met zulke groote resultaten
had begiftigd. Het begin van de
Pax Romana had gelegen tusschen
twee oorlogen en men mocht ver.
wachten, dat de voortgang van dê
Pax Romana nu nog sneller zou
plaats vinden, gesteund door de on
uitputtelijke kracht van een moreele
energie en de geleide van een in-
tellectueele sterkte.
Hierdoor zou de Pax Romana
glansrijk de vergelijking kunnen
doorstaan met iedere moderne orga.
nisatie, die zich baseerde op vage
principes, in plaats van een levende
innerlijke en volledige bevestiging to
geven van de onaantastbare Waar
heid en nimmer falende Naaste
liefde. Geen eeuw had meer be.
hoefte aan heldere principes en aan
een in practijk brengen er van dal
onze eeuw
Daarom is het werk van de Pax
Romana, dat voert tot internationale
naasteliefde, naar een algemeene
vereeniging van allen, die in Chris
tus geloóven en naar ontwikkeling
van de vreedzame en universeele
gemeenschap der menschelijke sa
menleving, zoo buitengewoon wei.
dadig. Het stelt als niets anders de
studenten in de gelegenheid om de
onvergelijkbare oorspronkelijkheid
van de Katholieke Kerk en haar on
vervangbare historische en geestelij
ke zending te beseffen.
Tot slot verleende Z. H. aan alle
deelnemeirs zijn specialen Apopto.
lischen Zegen.
Van de 125 Studebaikers 1947, die
uit Amerika naar Nederland zijn
afgezonden, ztjn er thans 15 bij de
Internationale Automobiel Mij. te
De>n Haag aangekomen.
De Studebaker 1947 is uiterlijk een
geheel nieuw type wagen, volledig
gestroomlijnd, met lager carrosserie
dan zijn voorgangers, breeder inte
rieur, ruimer uitzicht en spatbor
den, opgenomen in de carrosserie.
Het nieuwe type kenmerkt zich in
het bijlzonder 'door de plaatsing van
den motor 50 pet. over de vooras en
de passagiersruimte tot op onge
veer 50 c.m. vóór de achteras. Hier.
door is een' vastere ligging en min
der deining" van den wagen be
reikt. Ben ander nieuwtje zijn de
zeilf-s tellende en Ztelf-centreerende
remmen, welke de veiligheid venhoo-
gen.
Van de vele verzetsfilms, welke
sinds de bevrijding in de Nederland
sche bioscopen hebben gedraaid, mo
gen de Russische film „Regenboog'
en de Deensche film „De Roode
Aarde" wel het meest geslaagd hee
ten, hoewel in beide films meer den
nadruk wordt gelegd op 't avontuur
van het actieve verzet, dan op het
moreele verzet, waarop alle aanval
len der nazis te pletter liepen,
i--.,De Belgen hebben eenigen
tijd geleden met „Soldaten zonder
uniform" een zij het al heel
weinig^ geslaagde bijdrage tot de
collectie verzetfilms geleverd. In
feite was deze „film" niet meer dan
een stuntelig verteld avonturenver
haal, vol ongeloofelijk nare Duit
schers en even ongeloofelijk sympa-
thieke Belgen, die elkaar volgens
het beproefde spionnagefilm-recept
dwars zaten.
Thans zetten de, Belgen ons een
nieuwe film voor: „De weg naar
de hel" (Buchenwald), welke naast
het verzet, waarvan wij slechts en
kele en bovendien zeer onsamenhan
gende en naieve impressies krygen,
het leven van de gevangenen
het concentratiekamp Buchenwald
poogt uit te beelden In deze poging
is de Belgische regisseur E. G. dë
Meyst niet geslaagd. Niet omdat hij
den toeschouwer de ergste wreedhe-
den, door de Duitschers aan hun
gevangenen gepleegd, bespaart
waarvoor wij hem slechts dankbaar
kunnen zijn maar omdat hij de
verschrikkingen, welke, afgezien
van alle wreedheden en mishande
lingen, eigen zyn aan een concen
tratiekamp, niet op klemmende wij
ze in beeld weet te brengen. Slechts
enkele suggestieve momenten (wij
denken o.a. aan den luguberen in
druk, welken het, tegen den achter
grond van marcheerendA gevange
nen, zielloos en automatisch voort
spelende muziekkorps van gedeti
neerden maakte) verheffen deze
film boven het peil van een weinig
interessante en bovendien slechts
gedocumenteerde documentaire rol
prent.
Regie en spel zijn zoo doorzichtig
en naief, dat zij den toeschouwer
slechts zelden boeien, terwijl de wij
ze, waarop ae camera is gehanteerd,
haast dilettantisch is te noemen Bij
het toepassen van aanzienlijke 'cou
pures zou deze bijzonder lange film
(niet minder dan 3054 meter)
slechts kunnen winnen.
•venfcens
Greene.
DU noemen
van enkele titels is
De belangstellende lezer zal zich
herinneren wij hebben er inder
tijd min of meer uitvoerig over
bericht dat er aanstonds na de
bevrijding eenige wrijving ontstond
tusschen de filmmagnaten aan gene
zijde van den grooten plas en onze
bioscoop-exploitanten, die zich door
de agressieve politiek van de
M(otion) P(ictures) E(xport) Asso
ciation) bedreigd gevoelden en zich
tegen de gevreesde penetratie uit
het land van den dollar te weer
stelden.
Het eigenlijke conflict dateert
van nu juist een jaar geleden, toen
vijf der acht maatschappijen in de
M.P.E.A. vereenigd (Metro Goldwyn
Mayer, Paramount, Warner Bro
thers, Fox en R.K.O.) en die tot
dar lid waren van den Nederland
schen Bioscoopbond, haar lidmaat
schap opzegden: een soort oorlogs
verklaring, welke van Nederland,
sche zijde met boycot werd be
antwoord.
Onderhandelingen, aanvankelijk
schoorvoetend ondernomen, wilden
niet vlotten, waaraan het optreden
van den heer Kahn als bemiddelaar,
zooals later ook van Amerikaansche
zijde is erkend, stellig niet vreemd
was. In Juni j.l. intusschen zijn de
besprekingen hervat en is men zelfs
tot een beginsel-accoord gekomen
dat tot grondslag heeft gediend
voor nadere onderhandelingen in de
maand Augustus, waarbij zoodanige
vorderingen zijn gemaakt, dat, naar
een officieel communiqué luidt
.,de mogelijkheid van een accoord
niet is uitgesloten". Zoowel de
ledenvergadering der M.P.E.A. als
die van den Ned. Bioscoopbond,
moeten nl. haar goedkeuring hech
ten aan de ontworpen overeenkomst
en omstreeks de helft dezer maand
verwacht men ter -zake een be
slissing.
Wat is de inhoud van het
agreement
Hierover wordt begrijpelijkerwijze
de noodige stilzwijgendheid be
tracht; wat niet verhinderde, dat er
aan alle kanten in de pers on-
controleerbare berichten opdoken,
die uiteraard elkander vaak tegen
spraken en zeker wel culmineerden
ln de mededeeling, dat de Ameri
kanen het voorzitterschap van den
Ned. Bioscoopbond zouden hebben
geambieerd.
Uit een onderhoud met een der
insiders kregen wij den indruk, dat
zekere sensatielust diversen bericht
gevers parten moet hebben gespeeld
en de aangelegenheid vóór alles met
een verheugend optimisme mag wor
den bekeken. Dat er trouwens van
den extravaganten eisch der Yankees
Wel mag als vaststaand worden
aangenomen, dat de big five der
M.P.E.A. opnieuw tot den Bioscoop
bond zullen toetreden en aldus van
de dwalingen huns weegs terug-
keeren. Dat is op zich 'n bijzondere
reden tot verheugenis; want hier
ligt tenslotte de kern van het con
flict. Ook lijkt het niet te boud
beweerd, dat de voornaamste steen
des aanstoots, de koppelverkoop, is
geëlimineerd, daar dit in het weer
lid worden schijnt begrepen en
bovendien in de nieuwe overeen
komst de leveringsvoorwaarden bui
ten geding blijven.
Wanneer men aan deze beide
kardinale punten vasthoudt, schijnt
er o.i. geen twijfel over mogelijk
dat men er van Nederlandsche zijde
in geslaagd is een gewillig oor te
vinden bij den grooten broer en het
resultaat der besprekingen als een
succes van beteekenis voor de
kundige leiding van onzen bond
mag worden aangerekend. Zij mag
de eer voor zich opeischen ,,to have
made tha best of it", maar dan in
den letterlijken, overigens niet gang
baren zin der uitdrukking.
Wat samenwerking vermag
Aan genoemde leiding komt dan
ook zeer gewis een eeresaluut toe.
Zoo goed als aan de leden van den
bond, die eendrachtig tot den laat-
sten man zich achter hun bestuur
hebben geschaard en van die hou.
ding geen haar breed afweken by
het verzet, dat geboden moest wor
den. Ook al waren er buiten de
organisatie, die poogden van de
situatie partij te trekken.
Gelukkig beperkte zich hun aan
tal tot een zestal ondernemingen
over het geheele land, waarvan nog
vier, die bij den bond om opneming
hadden verzocht, doch moesten wor
den afgewezen, omdat zij niet vol
deden aan de voorwaarden, die voor
het lidmaatschap gesteld worden.
Te hunnen aanzien zal stellig in
de nieuwe overeenkomst wel een
nootje gekraakt worden.
Geen stortvloed van films
uit Amerika.
Als het accoord wederzijdsche be
krachtiging vindt, zal uiteraard de
import van Amerikaansche films,
tot nu toe zeer bescheiden, weer
toenemen. Men koestere hieromtrent
echter geen al te groote verwach
tingen.
Want het contingent is vrij krap
gehouden en bovendien zal de
deviezen-regeling, die nu al op de
Europeesehe markt een vrij strenge
selectie doet toepassen, oorzaak zijn,
dat ook ten aanzien van de Ameri-
buansche productie met zorg ge
kozen wordt. Ook is er momenteel
slechts voor een beperkt aantal I
Amerikaansche films plaats in de
theaters, waarvan (buiten de voor
naamste in de groote steden) alle
voor den oorlog twee hoofdfilms
in elke voorstelling vertoonden, het
geen thans reglementair tot één is
gereduceerd.
Maar in elk geval mogen we er
op - ekenen, dat we wederom meer
geregeld met de beste producten
van Hollywood zullen kennis kun
nen maken.
Verkoop van Asta en Luxor
Ook ten aanzien van den ver
koop der beide theaters van het
Ufa.concern heeft men in de pers
een bedenkelijker gezicht gezet dan
noodig is en werd zelfs het spook
beeld der Amerikaansche penetratie,
die bezworen scheen, hier en daar
weer opgeroepen.
De theaters zijn momenteel staats
eigendom en wij mogen aannemen,
dat de regeering niet over één nacht
ijs zal gaan en met diverse belan
gen rekening zal houdem Wij kunnen
ons voorstellen, dat zij uit over
wegingen van economischen aard
bedenkingen heeft tegen het over
gaan der ondernemingen in Ameri
kaansche handen. Er staat tegen
over. dat de M.P.E.A. als lid van
den Ned. Bioscoopbond gebonden zal
zijn aan de voor zijn leden geldende
bepalingen en er voor monopolis,
tische extravaganties diensvolgens
geen vrees behoeft te bestaan. Wij
hebben den indruk-, dat in de krin
gen van het filmbedrijf zelf de zaak
heelemaal niet zoo zwaar wordtge
tild als door sommige buitenstaan
ders.
Ook in deze aangelegenheid staat
een beslissing voor de deur.
L. H.
Het probleem van de verzetsfilnf
in den waren zin van het woord,
waarvoor nog steeds geen oplossing
blijkt te zijn gevonden, is met „Da
weg naar de hel" zeer zeker geedl
stap in de goede richting gebracht^
Voor personen boven 18 jaar.
Kwasi-wetenschappelijke
psycho-analyse
Van een geheel ander genre is da
Engelsche film „The Seventh Veil'"
(De Zevende Sluier) van Comptoa
Bennett. Van de realiteit van het
concentratiekamp -worden wy ver-»
plaatst naar een der meest specui
latieve gebieden van de metaphysi-
cade psychologie en wel de psycho
analyse, een tak der wijsbegeerte,
welke nog in haar kinderschoenen
staat en welke door haar minder
wetenschappelijke voorstanders
graag wordt voorgesteld als hèt
wondermiddel tegen alle zielekwa
len, Dat er voorstanders van de
psycho-analyse het scenario van de
ze film hebben helpen schrijven, be
twijfelen wij geen oogenblik, maar
of de film eenige wetenschappelijke
waarde heeft als bewijs voor de
juistheid der psychotherapie, is zeer
twijfelachtig. De ongekend snelle
en simplistische wijze, waarop in de
film een vrouw wordt verlost van
een in haar ziel gefixeerde angst-
Idee, welke haar tenslotte tot een
poging tot zelfmoord drijft, geeft al
le reden tot dezen twijfel
Afgezien daarvan is „De Zevende
Sluier" een ongewone en zeer be
langwekkende film De daarin ver
kondigde theorie is, dat, als men er
in slaagt alle zeven sluiers van ach
terdocht, schaamte en schuchter
heid, welke het menschelijke gewe
ten onthullen, weg te nemen, de in
tiemste gevoelens van de ziel kun
nen worden doorgrond. Vijf minuten
van narcose zijn voldoende om dit
te bewerkstelligen.
Een en ander doet de psychiator
dr. Harsen (Herbert Lom) met
f'rancesca Cunningham (Ann
Todd), die een poging tot zelfmoord
onderneemt, welke wordt verijdeld.
En dan blijkt het volgende: als 14-
jarig meisje op kostschool, wordt
Miss Cunningham, die zeer muzi
kaal is door een onderwijzeres ge
straft, met de plak, juist op den
dag, dat zij haar piano-examen moet
afleggen. Het gevolg is, dat zij met
haar pijnlijke handen slecht speelt
en sjeest. Onder voogdij van een ab-
normalen, kreupelen, heerschzuchti-
gen vrijgezel (James Mason) wordt
zij later een beroemd pianiste Als
zij zich aan zijn dwingelandij
wenscht te onttrekken en met een
schilder naar het buitenland wil
vluchten, slaat hy haar op de han
den. Onmiddeliyk daarna worden
haar handen by een auto-ongeluk
gewond en in het geloof, nooit meer
te kunnen spelen, komt zy tot een
poging tot zelfmoord
Een vlotte psycho-analyse onder
narcose brengt den knak in haar
ziel aan het licht en in een zucht
de zieke van haar dwang-idee
genezen.
Ann Todd moet in deze film de rol
vertolken van een meisje, dat op
groeit van 14 tot 21 jaar. een hoe
kig, verlegen bakvisch, dat haast
onmerkbaar verandert in een gra
cieuze, volwassen vrouw. „De Ze
vende Sluier" is niet de eerste film
waarin Ann Todd een hol'drol ver
vult, hoewel het Nederlandsche pu
bliek, zoover wij weten, voor het
eerst in zulk een rol kennis met
haar maakt De wijze, waarop zjj
zich in de film van haar moeilijke
en ondankbare taak kwijt, doet ons
met belangstelling naar haar verde
re prestaties uitzien. James Mason
en Herbert Lom leveren uitstekend
spel, terwijl Compton Bennett een
gave, zy liet wat conservatieve re
gie voert.
Een film, waarvan personen bo
ven 18 jaar en vooral liefhebbers
van muziek het Londensche
symphome-orkest onder leiding van
Muir Mathieson, speelt o.a. werken
van Beethoven, Grieg, Mozart en
Rachmaninoff met belangstelling
zullen kennis nemen.
ve op Walcheren werkende buitenlandsche studenten maakten een booU
tocht doop de Roiferdamsche havens
