Zorgen voor goede huizen
tot Bisschop
Australië en Indonesië
VAN KATOENPLANTER
redietbeperking in de Yer. St.
„RATIOBOUW" bekijkt SYSTEMEN
Proefcomplexen
in Overschie
WOENSDAG 11 SEPTEMBER 1946
PAGINA 4
GUNSTIGE ADVIEZEN
UITERLIJK AANZIEN
MEN KRUIPT OVERAL IN
THEORIE EN PRACTIJK
COMMISSIE-GENERAAL
BENOEMD
Twaalfhonderd valsche
schoenenbonnen
ITAL. HANDELSDELEGATIE
NAAR ONS LAND
Gebruikt goede postzegels!
DE MOORD OP BURGEM.
MOONEN
HANDELSRELATIES
VERSPEELD
Maatregelen inzake het
consumentencrediet
Joego-Slavië zal vergoeding
geven
MGR. BLOMJOUS EN
ZIJN DIOCEES
Nederland moet bouwen. Tienduizenden woningen moeten
volgens het bouwplan 1946 in dit jaar gereedkomen, veertig
duizend in 1947 en daarna gedurende een reeks van jaren
zeventigduizend per jaar. Op deze wijze zal in de woning
behoefte van onze gestadige toenemende bevolking in tien jaren
voorzien kunnen worden.
Het woningnood-probleem heeft
%ele facetten, zooals het sociale peil
|er woningen, de materiaalvoorzie-
»mg, de organisatie van den bouw,
£e arbeidersvraagstukken, de archi
tectonische en stedebouwkundige
Verzorging, de financieele regeling,
JBZ.
Verschillende organen van 't Mi.
jiisterie van Openbare Werken en
Wederopbouw, in samenwerking met
•ndere takken van Staatsdienst,
Wijden hun krachten aan deze on.
BerwerpenOok uit de architecten-
Wereld en vanwege 't Nederlandsch
Instituut voor Volkshuisvesting en
Stedebouw zijn waardevolle bijdra
gen geleverd tot de gedachtenvor-
*nlng over deze problemen.
OP hlEUWE WEGEN
Haast bovengenoemde onderwer.
pen zijn ook technische en tech
nisch-wetenschappelijke vraagstuk,
ken van groot belang voor een juis
te leiding van den woningbouw. De-
ge kant van de zaak wordt behan.
fleld door de Stichting ,,Ratiobouw",
koninginnegracht 101, Den Haag,
Van de verschillende werkzaam
heden van de Stichting willen wij
thans, aldus lezen wij in „Com
mentaar", speciaal de aandacht
vestigen op haar bemoeienissen
met de ontwikkeling van nieuwe
bouwsystemen. Deze toch zijn van
groot belang voor het vraagstuk,
waarvoor izy staat: hoe zorgen wij
zoo gauw mogelijk voor zooveel
mogelijk goede, permanente wo
ningen? Gegeven eenerzijds de bo.
vengenoemde woningbehoefte, an
derzijds de productie van baksteen
en de hoeveelheden vakbekwame
arbeiders, die er oorzaak van zyn,
dat er, evenals voor den oorlog,
niet meer dan 40.000 woningen per
jaar met het in ons land gebrui
kelijke materiaal, baksteen, ge
bouwd zullen kunnen worden,
staat men dus voor de noodzaak,
bij den woningbouw nieuwe wegen
in te slaan. Nieuwe wegen. Maar
toch sluiten wij die vrij aardig aan,
om de metaphoor even te handha.
ven, bij het wegennet waarlangs
zich de woningbouw ontwikkelde
onmiddellijk na den vorigen oor
log. Dy den ook toen niet gerin.
gen woningnood bouwde men
eveneens om de bezwaren van de
toepassing van uitsluitend bak
steen te ondervangen, in beton.
een rapport uit aan het College van
Algemeene Commissarissen voor
den Wederopbouw, waarin werd
voorgesteld, op groote schaal tot
practijkproeven met nieuwe bouw
systemen over te gaan. Aanbevolen
werd, deze practijkproeven in het
algemeen in twee trappen te doen
geschieden, n.l. eerst een proef op
kleine schaal (door het bouwen
van enkele, d.w.z 2 3 woningen)
aan de hand waarvan een oordeel
kon worden gevormd over de voor
de bewoning belangrijke eigen
schappen van het systeem. Indien
deze proef slaagde, zou een groo-
tere proef worden genomen met een
aantal van 50 100 woningen, waar
bij een nauwkeurige observatie zou
leeren, welke eischen het systeem
stelde aan de materiaal-voorziening
en vooral aan de beschikbaarheid
van geschoolde vakarbeiders. Deze
proefneming dient dus hoofdzakelijk
om de economische waarde van het
systeem vast te leggen.
Na een zorgvuldige bestudeering
van de resultatendie in Rotterdam
en Den Haagdoch vooral in het
betondorp te Amsterdam met ver
schillende betonwoningen zijn ver
kregen, heeft Ratiobouw een drie
tal van deze bouwwijzen aanbevolen
voor een dergelijke groote proef. Er
is reeds vastgestelddat deze proef
complexen gebouwd zullen worden
te Overschie en de voorbereiding
voor dezen bouw is reeds in verge,
vorderd stadium.
"Van de meer dan 40 bouwsyste
men, die sinds de bevrijding aan
Ratiobouw zijn voorgelegd, kon
tot nu toe in 16 gevallen een gun
stig advies inzake een proefne
ming- worden uitgebracht. Dit be-
teekent niet, dat van al deze 16
systemen groote verwachtingen
worden gekoesterd, doch slechts,
dat er op mag worden gerekend,
dat de proefwoningen aan rede.
lijke eischen zullen voldoen.
De aanbevolen bouwsystemen zijn
van zeer uiteenloopenden aard. Men
vindt er onder met een staalskelet,
met toepassing van kunstharspla
ten, doch verreweg de meeste pas.
sen beton of gewapend beton toe.
Van deze laatste zijn er, die het be
ton op het werk storten. In dat ge
val wordt de doelmatigheid van het
systeem vooral beheerscht door de
wijze, waarop de bekistingen zijn
geconstrueerd. Slechts indien deze
kunnen worden samengesteld uit
gemakkelijk te monteeren en te de
monteeren elementen, die vele ma
len kunnen worden gebruikt, kan
worden verwacht, dat de bouwwijze
economisch zal zijn.
Aantrekkelijker voor de tegen
woordige omstandigheden zijn ech.
ter methoden, waarbij zooveel mo
gelijk elementen van de woning te
voren in de fabriek kunnen wor
den klaargemaakt, waardoor men
op het werk tot een, weinig arbei
ders en tijd vragenden, montage,
bouw kan komen. By deze metho
de schuilt de moeilijkheid vooral
in een goede verdeeling der te
monteeren elementen en een goe
de oplossing voor de binnenafwer
king van de woning, inclusief den
ieidingaanleg.
By het uitbrengen van een advies
om met een bepaald bouwsysteem
een proef op kleinere of grootere
schaal te nemen, houdt Ratiobouw
alleen rekening met de essentieele,
technische eigenschappen van het
bouwsysteem.
Dit bureau zoekt een geschikte
bouwplaats voor de proefnemingen,
ziet toe, dat het stedebouwkundige
en architectonische ontwerp der wo
ningen aan de eischen voldoet, stelt
eischen in zake de afwerking,' treft
de noodige financieele regelingen en
houdt toezicht op de uitvoering. Dit
alles geschiedt in nauw overleg met
de gemeente, waarin de bouw plaats
vindt. Bij den bouw is uiteraard
van groot belang, dat zooveel mo
gelijk gegevens worden verzameld.
Belangryk is ook het boven aan
gestipte punt van de architectoni
sche verzorging. Het Bureau Bouw
systemen eischt terecht, dat de
vormgeving van de te bouwen
proefwoningen in handen wordt ge
legd van een competent architect,
richter stelt betonbouw aan den
architect zoowel als aan den aan
nemer geheel andere eischen dan
baksteen en om tot een goede vorm
geving van deze woningen te ko
men, is het uiteraard noodzakeiyk,
dat de architecten, die betonwonin
gen gaan ontwerpen, zich er goed
van bewust zyn, dat zjj niet met
baksteen werken en geheel andere
effecten in het lands- en stads,
beeld moeten verwachten.
Nu lykt dat buitengewoon eenvou
dig, want Nederland bezit alle
grondstoffen voor de productie van
normaal grinibeton zelf in zeer vol
doende mate, heeft een behoorlijke
betonindustrie en kent systemen
van betonbouw, waarby vrij veel on.
geschoolde werkkrachten ingescha
keld kunnen worden. En desondanks
Is de zaak zoo eenvoudig niet.
Immerser ligt hier een groot
gevaar. Op het moment is er een
enorme behoefte aan woningen. Al
les, wat thans gebouwd zou worden,
zou zonder twijfel door het publiek
betrokken worden, ook indien het
aan slechts zeer matige eischen van
bewoonbaarheid voldeed. Maar men
moet verder zien. Huizen, die nu
definitief gebouwd wordenzullen
€0 jaren en langer mee moeten. Zij
moeten dus zoo goed mogelijk zijn.
En van grintbeton kan men geer.
goede huizen bouwen, vooral omdat
dit materiaal niet voldoende warm.
te. en geluid-isoleerend is, Voor den
Oorlog werd di( bezwaar ondervan
gen door toevoeging van toeslagma.
terialen aan het beton, vooral van
het uit Duitschland afkomstige
ètims. Dat Bims is natuurlijk niet
meer te krijgen, maar het is een
geluk, ook al vanwege onze devie-
zenpositiedat ook in eigen land
goede toeslagstoffen kunnen worden
gemaakt. Men kent n.l. sintelbims,
Uit sintels van de hoogovens bereid,
en een andere soort, afkomstig uii
de sintels van de vuilverbrandings.
inrichtingen der groote steden.
Buitengewoon jammer is het ech
ter, dat de productie van deze voor
den modernen betonbouw beslist on
tmtbeeriyke toeslagstoffen thans ten
•enen male onvoldoende is. Dat is
een probleem, dat den menschen vaif
Ratiobouw zeer veel hoofdbrekens
kost en waarmede de betonwoning-
fcouw in ons land staat of valt.
Behalve de betonbouwsystemen,
öle reeds na den vorigen oorlog zyn
ontstaan, zyn er thans veel geheel
nieuwe bouwsystemen ontworpen,
Wearbjj ook zeer dikwijls van beton
flvccdt gebruik gemaakt..
Daar een goede beoordeeling
ek nts in de practyk kan geschie.
t bracht de Stichting eind 1945
By K. B, van 10 September 1946
zijn benoemd tot commissarissen-
generaal de heeren: F. de Boer,
waarnemend burgemeester van
Amsterdam van 5 Mei 1945 tot 27
Februari 1946, thans directeur van
de Stoomvaartmaatschappij „Ne
derland"; M. J. M. van Poll, lid
van de Tweede Kamer; prof. ir. W.
Schermerhorn, minister-president
van 25 Juni 1945 tot 3 Juli 1946,
thans lid tan de Tweede Kamer,
Tot voorzitter der commissie is
benoemd prof. Schermerhorn. In
verband met het in de wet vast
gelegde collegiale karakter der com
missie bedoelt dit voorzitterschap
uiteraard uitsluitend de goede orde
te dienen zonder als zoodanig hoo-
ger gezag te verleenen. Naar men
weet, heeft dr. Van Mook als
luitenant-gouverneur-generaal zit
ting In deze commissie.
Naar wy vernemen, zal de
beëediging van de leden der Com
missie-Generaal Donderdagavond
plaats hebben.
In een Amsterdamsdhen schoen*
winkel werden vorige week 56 vak.
s«he schoenenbonnen aangeboden,.
De winkelier waarschuwde de po^
I'! tie, d'ie de bonnen in beslag nam
den aanbieder arresteerde en henj
Op uitnoodigin.g der Nederland,
sdhe Regeering zal een Italiaansche
handelsdelegatie aan het eind van
deze maand een bezoek aan Neder
land brengen.
Nog steeds blijken vele menschen
niet te weten, dat de postzegels met
de Germaansche emblemen niet
meer geldig zijn. Wanneer zij hun
poststukken daarmee frankeeren,
heeft dac ten gevolge, dat de bezor
ging wordt vertraagd en de ge
adresseerde strafport te betalen
krijgt. Men verwijdere de zegels
daarom uit zijn postzegeldoosje.
aan een verhoor onderwierp. Daarbij
bleek, dat hij ze gekocht had van
iemand uit Waalwijk, dde juist in
Amsterdam op bezoek was by het
bureau voor huiden en leder.
De Waalwijker werd door de poli
tie opgewacht en bij onderzoek bleeikf
dat hy nog 500 valsche bonnen in
zijn bezit had. Het onderzoek naar
den oorsprong werd naarstig voort
gezet en leidde via Bruneii, Kaats*
heuvel en Rotterdam naar Ben Haag
en vandaar weer naar den kantoor
bediende die ook een fotozaak!
heeft en op wiens kamer in het
Westland nog een partytje valsche
bonnen werd gevonden. Ofschoon K.
beweerde van niets te weten, meent
de politie by hem toch aan de bron»
van den stroom der valsche bonnen
te zijn aangeland. K. is dan ook
voor den officier van justitie geleid
en in het huis van bewaring inge
sloten.
In het geheel zyn thans 1200 ver*
valschte schoenenbonnen voor da
messchoen en in beslag genomen.
Het bijzonder gerechtshof in Ben
Bosch heeft gisteren uitspraak ge
daan in de zaak betreffende den.
moord op burgemeester Moonen en
de gebrs. Hoffmans te Waalwyk.
Wegens blootstellen aan vervolging
door den vijand', den dood of zwaar
lichamelijk letsel tengevolge heb
bende, veroordeelde het hof Johan
na van GeijselLeijtens, bijgenaamd
,,Vuil Bientje", tot 20 jaar gevan
genisstraf met ontzegging van het
kiesrecht voor het leven. Haar
nichtje Huberdina Boxtaele werd
veroordeeld tot 12 jaar gevangenis
straf. Tegen beiden was 15 jaar
geëischt.
„Australië heeft zijn kans im den
hanctel met Nedenlandsch-Indië
verspeeld", aldus de heer Johin de
la Valette afgevaardigde van die
„Coosolidated Export and Import
Group of Australia Proprietary
Ltd", tegenover een bijeenkomst j
van bankiers en indngtrieelen.
Die heer De la Valette, dde on
langs een overzicht vain de Austra
lische handelsrelaties over de laat
ste 5 maanden heeft beëindigd,
zeide o.a.; „Indien de Australische
havenarbeiders de Nederlandsche
schepen, die op Ned erl and s ch - Inch
varen, niet besmet hadden ver
klaard. zou Australië op due markt
binnengedrongen zijn en het zou
moeiflijik gevallen zijin Australië
weer van die positie af te dringen.
Zooals echter de zaken nu staan,
zijn de geweldige orders, die
Nederlandsch-Imdië heeft geplaatst,
door Engeland Amerika, Britsch-
Indië, Denemarken en andere
landen uitgevoerd"
Kolonel J. Litchfield, waarne
mend dlir, van bovengenoemde
Mij., zeide. dat de officieele in
trekking van in Australië geplaats
te orders door de NeberLandsche
autoriteiten 14.500 000 Australische
ponden beliep. Onder de bestelde
goederen bevond zich 30.000 ton
meel, dat tengevolge vain de in
trekking door Amerika werd ge
leverd.
Van de goederen, die Neder-
lamidiseh-Inidië noodig heeft, zou
Australië 90 kunnen leveren,
indien de besmetverklaring niet
bestond, aldus de kolonel.
Na de maatregelen tot beperking
van het crediet, die de Federal Re
serve Board in den loop van de
laatste weken heeft genomen en die
in de verhooging van den disconto
voet door de Federal Reserve Bank
van N. York omstreeks half Juli
haar hoogtepunt vonden, zijn een
reeks andere maatregelen gevolgd,
die ook duidelijk de tendenz hebben
het consument crediet te beperken
en de inflationistische ontwikkelings
mogelijkheden te verkleinen. Deze
nieuwe actie weerspiegelt de groeien
de ongerustheid in ambtelijke krin
gen over de symptomen van een
inflationistische ontwikkeling, zooals
deze in de stijgende prijzen en de
te sterke uitbreiding van het con
sume ntencxediet tot uitdrukking
komt.
De Board of Governors van de
Federal Reserve Bank, die in October
1945 de beperkingen van het con
sumentencrediet, in 1941 ingevoerd
als anti-inflationistische oorlogsmaat
regel een ig.-zins matigde, heeft nu
voor alle afbetailingsaankoopen tot
een bedrag van 2090 de controle
weer ingevoerd. Tot nog toe waren
afbetaling,s'aankoopen tot 1500 vrij
van beperkingen. Deze maatregel is
van zeer groot belang voor den
verkoop van automobielen, welke
grootend eels op afbetaling geschiedt.
Hij neemt nog in belangrijkheid toe
door de prijs verhoogingen voor
auto's, die kort geleden voor den
detailhandel zijn ingevoerd, zoodat
nu ook alle aankooipen van auto's
van de micdelprijsklasse onder de
controle vallen.
Een verdere beperking' van het
consumentcrediet wordt bewerkstel
ligd door de verkorting van den
betalingstermijn van credieten voor
afbetalingszaken. De verkorting van
den looptijd strekt zich ook uit tot
credieten voor het bewijzen van
diensten. Onder al deze bepalingen
vallen o.a. credieten tot het verkrij
gen van huishoudelijke goederen,
credieten voor huiur betalingen,, be
lastingbetalingen en vaoant:ereizen.
Hieruit blijkt duidelijk de verstrek
kende beteekenis van de maatregelen.
Kort na bekendmaking in het
Federal Reserve Bulletin namen de
consumentencredieten buiten be
schouwing gelaten de credieten voor
reparaties, weder in bedrijfstellingen
en mo demise er ingen vanaf begin
November tot eind Mei met ruim
625 milldoen toe. Meer dan de helft
van deze leen in gen waren zooge
naamde „Consumer installment
loans'', zooals zij in de nieuwe be
palingen van cte Federal Reserve
Board genoemd worden.
De waarnemend minister van bui-
tenlandsche zaken der V. S-, Clay
ton, heeft tydens een persconferen
tie medegedeeld, dat de Joego-Sla-
vische regeering voorloopig in prin
cipe met de Amerikaansche is over
eengekomen, vergoeding voor het
omkomen der inzittenden van het
boven Joego-Slavië neergeschoten
Amerik. vliegtuig te betalen. Hy
zeide, dat nog niet was besloten, of
voor het verlies van het vliegtuig
zou worden betaald. Hy verklaarde
met nadruk, dat hy slechts sprak
over de eerste voorbereidende be
sprekingen tusschen den Amerik.
ambassadeur te Belgrado Batter-
son, en de Joego-Slavische autori
teiten en dat zyn uitlatingen niet
als definitief moesten worden be
schouwd, daar deze slechts de on
middellijke reactie van de Joego
slavische autoriteiten tydens het
onderhoud met Patterson beschre
ven.
Eerst professor^ toen directeur
van een katoenfabrick en thans
bisschop. Dit trio is wel de merk
waardigste stadia uit het jonge
leven van den jongs ten Neder,
landschen Missiebisschop, den
Witten Pater mgr. Jos. Blomjous.
Een knappe, rijzige figuur zit
tegenover ons, de nieuwe aposto.
lisch vicarig van Moesoma Marwa
in Centraal Afrika. Een open hoog
voorhoofd, een heldere intelligente
oogopslag. Hij ia Brabander en zyn
tongval laat duidelyk blyken, dat
hij zijn Brabant in Afrika niet ver
gat. Pas 38 jaar oud en nu reeds
geroepen tot zulk een hoog en ver.
antwoordeiyk am-bt.
Hij keerde naar het Vaderland
terug om er de bisschopswyding t®
ontvangen,
In 1934 zoo vertelt hy, is hy in
Carthago priester gewyd, waarna
hij in Nyssgezi als professor aan 't
Klein.Seminarie kiwam In 1937 werd
by er Overste en bleef dat tot 1942.
Toen volgde een rondreis, zes maan
den lang door Oeganda en Rolanda
en dan zijn benoeming tot overste
manager van een katoenf abri elk tn
Murutunguru.
Een katoen fabriek? vragen we
verbaasd.
Ja zeker. Be Missie heeft daar
een katoenfabriek, waar heel wat
menschen werkten, die geestelyke
verzorging hard noodig hebben. Ik
kwam weer terug in Nyegezi> waar
in Mei van dit jaar het bericht kwam
van mijn benoeming tot Apostolisch
Vicaris van Moesoma, een afge
scheiden gedeelte van het Vicariaat
Mvanza.
Heeft U intusschen nog andere
officieele functies bekleed, monseig
neur?
Sinds 1939 was ik vicaris-ge
neraal van het bisdom Mwanza
dit stond in verband met de ziekte
van mgr. A. Oomen, den bisschop
van Mwanza.
Be antwoorden komen rustig en
bedachtzaam uit zijn mond. Be jonge
Bisschop spreekt eenigszims aarze
lend. Hij denkt rustig na voor hij
iets zegt. Ik heb nog geen spontaan
antwoord gekregen. Be schilder
achtige witte buimous heeft hy los
jes om zyn schouders geslagen. Ik
zie den rozenkrans van den Witten
Pater om zyn hals niet lang
meer, dan zal de gouden bisschops
keten met het kruis dit eem oudig
snoer vervan gen
En uw nieuwe Missiegebied?
Wel, Moesoma Maswa vormen
twee districten. Het totaal aantal
inwoners bedraagt 450.000. Hiervan
behooren 220.000 tot de Wasoekoema-
stam. Be overige 230.000 zijn ver
deeld onder negen 'verschillende
stammen. Be bevolking bestaat
hoofdzakelijk uit landbouwers. Er
zyn zelfs pygmeeën in mijn gebied,
voornamelijk bij het Eyasi-meer, een
zoutmeer in het Zuiden. Er zijn
10.000 Christenen onder hen, die over
4 missieposten verdeeld zijn n.l.
Kowak, Nyegina, Kilulu en Sayu-
Sayu.
Beschikken die alle reeds over
een kerk?
Jammer genoeg niet. Kowak.
dat de meeste Christenen telt, ten
getale van 5000, heeft er geen. Ook
Kilulu bezit nog geen kerk, maar
als men mij een handje wil helpen
met den zeer belangrijken post van
Kowak, dan zou ik het Nederland-
sche volk reeds uiterst dankbaar
zyn.
Het land zelf is in het Zuiden
vlak; er komen uitgestrekte savan
nah's voor In het Noorden daarenw
tegen is het bergachtig. Een prachtig
landschap. Het kan daar echt koud.
zijn. U moet bedenken, dat men er
langs de grenzen van Kenya op 2000.
2500 Meter hoogte leeft.
Er ig ook een uitgestrekt wild
reservaat. Ik ben er laatst nog met
een auto doorgereden. Baar zie je
nog alle soorten wilde dierenin hefc
overige gedeelte van het land zijn
er hoofdzakelijk buffels, antilopen
en zebra's Olifanten ziet men er
heel weinig.
Be bevolking zelf is goed; het is
een gezond volk.
Maar als ik hierna de vraag stelf
hoe hy er de toekomst ziet voor de
Katholieke Kerk in zyn gebied, komt
het antiwoord niet aarzelend, maar
spontaande oogen stralen achter
de brilleglazen
Uitstekend! Er zyn practisch
geen Mohammedanen Moesoma—
Maswa feit 3 a 4000protestanten
r ig enorm werk te verrichten
maar met Gods hulip bereiken wy
zeker ons ideaalMoesoma-Maswa
voor Christus en Maria.
Nog een vraag, Monseigneur.
Heeft U al een wapen gekozen?
Ja zeker. De spreuk zal zijn
„Domus Dei et Porta Caeli". Het
schild zal diagonaalsgewys in twee
deelen gescheiden zijn. Op het be.
nedenste komt een zilveren stad met
domineerend de kerk op een heuvel.
Het geheel op een zandkleurig veld.
Deze kerk is het Huis Gods en ver!
beeldt de uitbreiding van het Evan,
gelie in Afrika. Op het bovenste
gedeelte komt een Gouden Deur lan
den Hemel op een groen veld. Het
devies zal beteekenen: Door uitbrei
ding van de Kerk in Afrika de ne
gers naar de Hemelpoort te geleiden_
Met de wenschi dat inderdaad zijri
vurigste verlangens rijkelijk in ver
vulling zullen gaan, verlaten wfl
Monseigneur, overtuigd, dat het
Vader,and hém een gul onthaal zal
bereiden. Dat het met hem mee zal
leven en hem zal steunen én door
gebed én door offer;
HAR1RY VBNCKEN W.P.
