GuLeitw?
PAPIER-
De Kardinaal en Ameland
OJkukeftül/
Gouverneur Kasteel in ons land
De „dubbele raad
afgeschaft
situatie
ZATERDAG 2 NOVEMBER 1946
PAGINA 5
CURACAO IS EEN
PARADIJS
Werkkrachten komt
men te kort
LATER ZACHTER
Van een stakenden raad
om 'n niet-gestaakten
burgemeester
MTS» OVERZICHT TWEEDE KAMER
Uitzending van militairen
naar Indië gaat door
'S PAUSEN TERUGKEER
NAAR HET VATIC A AN
BRITSCHE GEMEENTE
RAADSVERKIEZINGEN
Het was koud en naar op Schip
hol op dezen miezerigen donkeren
najaarsdag. En met vliegtuigen is
wJ altHd zoo, ze komen te vroeg
„f ze komen te laat, meestal wel
Kct eerste, maar op den vastgestel-
flen tijd nooit. Zoo kwam het extra
vliegtuig uit Curacao, dat eerst om
drie uur zou landen, al om vijf over
een op Schiphol aan. De Constel
lation PH-T.A.V., maakte een
extra vlucht in opdracht van de
Bataafsche Petroleum Maatschappij
en pracht op de terugreis den gou
verneur van Curagao, dr. P. A.
Kasteel, naar het vaderland.
Maar al is gouverneur
Pen oud-collega, het was op Schip
hol nog niet zoo eenvoudig om hem
te pakken te krijgen. Nadat hij door
den heer Ph. A. Feltzer, hoofd van
de af deeling West-Indische Zaken
van het departement van Over
gaan Er is toch immers nooit een
Curagaosch leger geweest, er waren
altijd Nederlandsche troepen. In den
oorlog kon dat niet en daarom werd
de militie opgericht. Nu hun taak
voorbij Is, komen er weer Neder
landsche troepen en er is niemand,
die dat gek of verkeerd vindt.
Zal er ook een M&lino'voor
West Indië gehouden worden? ,.Oost
is Oost en West is West, dat zjjn
twee heel verschillende zaken en
Malino ligt de Oost".
De antwoorden zijn kort, zakelijk
endiplomatiek De gouverneur
heeft immers vroeger ook met dit
bijltje gehakt.
Dan zijn de twee minuten die ons
zijn toegestaan weer voorbij. Blijft
u lang, Excellentie?
„Twee of drie weken waarschijn
lijk".
En toen werd dr. P. Kasteel weer
door de heeren van Overzeesche Ge-
biedsdeelen meegetroond om met
mevrouw Kasteel plaats te nemen in
de auto, die hen bracht naar Hotel
Vieux Doelen .in Den Haag, waar
men tijdens het Nederlandsche ver-
Weerverwachting, medege
deeld door 't KNMI te De Bilt,
geldig tot Zondagavond:
Aanvankelijk hier en daar op
klarend met plaatselijk mist en
nog kou; later toenemende be
wolking; tijdelijk eenige regen;
aanwakkerende wind tusschen
Zuid en Zuid-West; gelei»'elijk
stijging van temperatuur.
3 Nov: zon op 7,37, onder 17,09
maan op 15,29, onder 00,00 uur
4 Nov: zon op 7,38, onder
17,08; maan op 15,49. onder 0,48
uur
Met de
T bluf zal wonen,
zeësche Gebledsdeelen was verwei-
komd werd de gouverneur naar een
deze instantie is immers iedereen
„elijk Tijdens dit onderzoek wordt
niemand vertrouwd en ,500 werden
wij eerst na afloop daai van in de
barak toegelaten.
Wij* hebbeen dr. Kasteel toen harte
lijk welkom geheeten namens de
Maasbode Stichting" en hem ge
vraagd naar het doel van zijn be-
*oek.
„Wel, ik kom eens kijken, hoe
het hier in Nederland is. Er is in
de zes en een half jaar, dat ik hier
weg was, nogal het een en ander
gebeurd en in de vier jaar, dat ik
gouverneur ben, waren er vijf
ministers van Overzeesche Gebieds-
deelen. Het wordt dus tijd eens van
gedachten te wisselen",
„.U komt dus onderhandelen over
Öen toekom stigen status van
Curacao?"
„Het is best mogelijk, dat wij
daar ook over praten".
„Hoe is de toestand op Curacao
„Hét is een paradijs in deze
Wereld. Zelfs de Amerikanen en
Canadeezen zijn bij ons verbaasd.
Alles is ongerantsoeneerd te krij
gen. Wij moeten nu zelfs gaan toe
zien op den export, het wordt een
beetje te bar. Maar levensmiddelen
en alle mogelijke andere artikelen,
het is er alles volop. Wel is er ge
brek aan menschen, vooral arbeids
krachten voor de petroleum-in-
dustrie Hoor de bevolkingstoename
is er een nijpend woningprobleem.
Een groot uitbreidingsplan hadden
wij al doch nu voltooide de beken
de architect Dudok een bouwplan,
dat 4 millioen Curagaosche guldens
zal vragen. In den oorlog is er bij
ons veel tot stand gekomen, zooals
een automatische telefoonverbinding
tusschen de eilanden onderling.
Verder zijn er overal vliegvelden
aangelegd op Aruba, Bonaire, St.
Maarten en St. Eustatius. Op het
vliegveld bij Curagao wordt een
groot stationsgebouw geplaatst, dat
1 millioen gulden zal kosten".
„Is het waar, dat de ontbinding
van de Curagaosche militie onrust
heeft teweeg gebracht, omdat het
gebiedsdeel nu door Nederlandsche
troepen bezet zou worden?"
„Dat is nonsens. De miliciens zijn
dolblöj, dat zy naar huis
DE PRIJS VAN COKES
Op 1 November is een nieuwe
prijsregeling voor gascokes ingegaan,
waardoor de maximumprijs voor
gas- en mijncokes uniform wordt
vastgesteld. Bij levering aan huis
van den verbruiker is de prijs voor
cokes 1, 2 of 3 4.25, voor grove co
kes 4.05 en voor cokes 4/3.90
per eenheid. In de groote steden mo
gen deze prijzen met 10 cent worden
verhoogd.
Naar wij vernemen, zal de uitzen
ding van militairen naar Indië niet
onderbroken worden. Dat de tweede
divisie zich waarschijnlijk eerst in
het volgend voorjaar voor Indië zal
inschepen, op een tijdstip dus, dat
de opleiding door de autoriteiten als
afgesloten kan worden beschouwd,
houdt niet in dat afgezien wordt
van een aanvulling der reeds in de
Oost aanwezige lichte infanterie-ba-
taljons
Deze bataljons, die verleden jaar
September reeds naar Indië zijn ver
trokken, worden nog geregeld aange
vuld en zullen op een sterkte ge
bracht worden van twee lichte in-
fanterie-divisies.
UB HEILIGE ZWEETDOEK
Tijdens den oorlog werd de hei
lige zweetdoek, die in een kapel
van de Turijnsche kathedraal be
waard wordt, wegens het gevaar
voor bomaanvallen overgebracht
naar Monte-Vergine. Thans is
deze kostbare relikwie met een
specialen trein, wederom naar de
kathedraal1 overgebracht.
EMIGRATIE NAAR ZUID
AFRIK A
Wij vernemen, dat teneinde ge
volg te geven aan het nieuwe
immigratie-beleid van de Unie van
Zuid-Afrika hier te lande eerstdaags
immigranten-selectie-commissie
werkzaam zal zijn. In verband hier.
mede zal het gezantschap der Unie
van -nu af geen aanvragen van
adspirant-immigranten betreffende
vestigingsmogelijkheden in Zuid-
Afrika meer behandelen en ook geen
aanvragen van adapirant-immigran-
ten voor permits voor blijvende
ah meer m ontvangst nemen.
Alle zoodanige aanvragen moeten
gericht Worden aan d«a voornoemde
commissie, nadat het bekend ge
maakt is. dat zij met haar werk
zaamheden is begonnen.
W'etsvoordrachit inzake
grenswijziging van gemeenten is
het in de Tweede Kamer geloopen
zooals Donderdag in uitzicht werd
gesteld. Het amendement der anti
revolutionaire fractie, dat opkwam
voor het behoud der commissie uit
de ingezetenen, heeft nog eenige
discussie uitgelokt. Maar minister
Beel, die de reëele beteekenis van
de commissie terecht terugbracht
tot die van een adviescollege, .dat
slechts remmend werkt op een snelle
systematiek, welke altijd maar
vooral thans bij den wederopbouw
gewenscht is en bovendien onnoo-
dige kosten met zich brengt, won
ditmaal gemakkelijk het pleit, met
4&—24 stemmen werd het amende
ment verworpen. Behalve de an.ti-
rev stemden ook de staatk ge**e
en 'de christ.-hist. fractie vóór het
behoud van den „dubbelen raad
alsook de ultra-vooruitstre
vende communisten
Een serie amendementen uit den
K.V P -hoek en verdedigd door den
heer Maenen werd als evenzoovele
verbeteringen door den bewinsman
overgenomen Niettemin werden ze
nog eens zonder stemming aan
vaard door de Kamer. Het v£<?r"
naamste schakelde ook de rechts
personen in voor het indienen van
schriftelijke bezwaren bij Ged. Sta
ten.
Het ontwerp werd met 4923
stemmen (zelfde verhouding) aan
genomen.
Reglementeering
bouwkassen
Het was een aardige coïncidentie,
dat deze wetsvoordracht in behan
deling kwam juist op d,en Wereld-
kunnen spaardag waaraan minister Llef-
tinck even herinnerde in zijn ant
woord aan een drietal sprekers, van
wie de katholieke afgevaardigde
Van Vliet wel de voornaamste oppo-
nent mocht heeten. Hem stelde Z.
Fxc ongetwijfeld gerust met de
mededeeling, da, overleg miet de
vakgroep Bouwkassen uiteraard zal
nlaats hebben, terwijl bovendien de
nemen*6 maatregelen
van bestuur de door den afgevaar-
^rtnen^-' ver-
sie komen da,t alleen het ingrijpen
van eetn Regeeringscomonissaris in
staat zal zijn, het door den raad
miskende overheidsgezag en de ver
stoorde orde te herstellen.
In meer of mindere mate werd van
katholieke (Steinmetz), aniti-rev.
(Algera), christ.-hist. (Krol) zijde,
alsook door d>e P. v. d. Vrijheid
(Korthals) de houding van den mi
nister gebillijkt. Vooral de eerstge
noemde twee fracties schaarden zich
onomwonden achter den opzet om
het &óza& te handhaven tegenover
degenen die zich aan de hun opge
legde taak onttrekken, omdat zij
me* den door de Kroon aangewe
zen burgemeester weigeren samen
te werken.
Motie
Maar den heer Schepa, die in een
vlotte maidenspeech zich namens
de Party van dien Arbeid verzette
tegen den Regeeringscommissaris,
daar er z.i. nog mildere mogelykhe-
den bestonden. zaït de zaak zoo
hoog, dat hy ten slotte een motie
indiende, waarin de minister werd
uitgenoodigd het ontwerp ip te trek
ken en een andere instantie aan te
wyzen om de geloofsbrieven te on
derzoeken.
Minister' Beel had te voren een
tegen zijn gewoonte in uitvoerige
uiteenzetting van het geval gege
ven, waarin uitkwam, dat de eenige 0__
fout van burgemeester Poppinga is I voorzitter der betrokken commissie
geweest, dat hy gegevens uit het van voorbereiding is de heer Teu-
bevolkingsregister heeft verstrekt,lings aangewezen. j L. H.
waartegenover staat, da< hy zich
met levensgevaar tegen den men-
schenroof heeft verzet en bij tal
van gelegenheden het was een
lange lyst aan den actievem weer
stand heeft deelgenomen, zooda* hy
ten slotte moest onderduiken. Ter-
wyl de Friesche zuiveringscommis
sie dan ook adviseerde hem als bur
gemeester te handhaven zij het
in een andere gemeente was het
Centraal Orgaan van meening, dat
tegen hem geen enkele maatregel
diende te worden genomen. Eén per
soonlijke vyand schijnt een rel tegen
hem te hebben opgezet.
Tegen de motie had Z Exc. dan
ook ernstig bezwaar, want het gaat
niet louter om een administratieven
maatregel en ook staat Ops ter land
niet alleen.
In «temming gebracht werd de
motie met 38—28 stemmen verwor
pen. Toen staken de partijgenooten
van den emotioneelen heer Scheps
de hoofden bij elkaar Bij de stem
ming over de motie hadden al en
kelen hunner de zaal verlaten,
maar nu kwam fractieleider Van
de<r Goes van Naters verklaren, dat
slechts een deel zijn stem aan het
ontwerp zou onthouden.
Het werd dan ook met 48 tegen 14
stemmen (inclusief die der com
munisten) aangenomen.
Heffing in eens
By den aanvang der vergadering
deelde de voorzitter mede, dat het
ontwerp op de vermogensheffing in
eens 22 November a.s in de af dee
lingen zal worden onderzocht. Als
Bij het parochie-eeuwfeest
ontbreekt Z. Em- niet
*\K MOET NOG EVEN
NAAR DE GRUYTER
'met mijn bonnen...
EN BETERE WAAR
EN 10 PROCENT
ALLEEN DE GRUYTER
OE KOFFIE EN THEEZAAK
'f21
met name de veiv
plichte N.V.-vorm, de G^a^baar-
hteid van het rentelooze systeem
en van het aantrekken van g
van derden. Ken en ander blijft
voorbehouden voor de nadere w -
teliike regeling, die de nu vo9^f®"
stelde voorloopige spoedig zal KUIJ"
nen volgen Thans is het er ook al
leen om té doen minimum-eisehen
te stellen tegen beunhazery. De
bona-fide ondernemingen blyven
buiten schot en de bi.i nota van wij
zigingen voorgestelde overgangs
termijn stelt dit ten overvloede dui
delijk in het licht.
Zonder stemming werd het on*"
werp aanvaard.
Opsterland in opspraak
Het is niet de eerste keer, naar
uit het debat bleek, dat de Friesche
gemeente Opsterland van zich spre
ken doet. Want de grootvaders van
den aldaar tegen den niet langer
gestaakten burgervader stakenden
raad hebben indertijd ook zoo iets
bij de hand gehad. Vyftig jaar ge-
leden was er n.l ook een conflict
tusschen de vertegenwoordigers der
burgery en den burgemeester en het
was dr. Abraham Kuyper in eigen
persoon, die het toen voor de onder
curateele gestelde „kleine luyden"
opnam. Maar ln dien tyd was er
geen zuiveringscommissie, die den
eerst gestaakten" burgervader
„zuivea*" had verklaard. En boven
dien was er toen zooals de anti
revolutionaire oud-minater De Wil
de, die zelf in 1937 een partijgenoot
als burgemeester van Opsterland
aanwees, opmerkte een gemeen
teraad in functie hetgeen nu niet
het geval is.
Want de zaak ligt thans zoo, dat
het in functie tredèn van den nieuw
gekozen raad onmogelyk is, omdat
goedkeuring der geloofsbrieven is
gesaboteerd docxr den noodraad en
bovendien de nieuwbenoemde!* wei
geren zitting it-e nemen.
Na lange aarzeling moés^ daarom
de bewindsman wel tot de conclu-
t>e parochie van St. Clemens op
Ameland heeft deze week haajr
derde eeuwfeest gevierd. En alle
Roomsche Amelanders, in welken
uithoek van het land zy ook wo
nen, haastten zich naar het eiland
om het jubilé mee te vieren. Met
hen verscheen Maandag aan den
drukken steiger van Holwerd na
tuurlijk ook de kardinaal, die zijn
geliefde Ameland ook dezen keer
niet kon vergeten. Voorts waren
er de oud-pastoors van het eiland
en die van de „buu»rt-parochie"
Dokkum,
Aan den oveirkantgeen officieele
ontvangst aan den steiger; een
auto voor den kardinaal, een paar
bussen voor de overige gasten en......
we waren er.
Heel Katholiek Nes en Buren
waren in actie met de voorberei
ding van het feest. Smaakvol was
de kerk versierd, waarby de lijnen
van het gebouw waren gerespec
teerd. Rondom waren schijnwerpers
opgesteld, die op den feestavond
het heiligdom in het volle licht
zouden zetten.
Om tien uur dén volgenden mor
gen zette het feest in met een
plechtige H. Mis met pontificale
assistentie, welke werd opgedragen
door den pastoor der parochie, den
zeereerw. heer W, Kaalberg. geas
sisteerd door de oud-pastoors Th.
Naar uit Vaticaanstad wordt ge
meld, zal de H. Vader vanavond of
Dinsdagochtend uit Castel Garedolfo
naar het Vaticaan terugkeeren.
Op 5 November zal de Paus in de
Sixtijnsche kapel de j-aarlijkscue
plechtige Requiemmis by wonen voor
de zielerust van de dit jaar overle
den leden van het H College
De eerste uitslagen van de gemeen
teraadksverkiezin&en in 360 gemeen
ten. van Engeland en Wales (Londen
uitgezonderd) geven groote winsten
voor Labour, (67 zetels gewonnen
en 28 verloren), doch ook de con
servatieven boeken winst (gewonnen
40 en verloren 28).
Dit ging in hoofdzaak ten koste
van %de onafhankelijken, die 20 ze
tels wonnen en er 71 verloren. l>o
v. d. Pavert en A. Schenk. Pastoor
A. Smit. oud-pastoor van Dokkum,
was cetremoniarius en het koor zong
op een wyze, waaraan menig stads-
koor een voorbeeld kan nemen de
Gregoriaansche Missa de Beata.
Een andere zoon der parochie,
pastoor W. de Jong van Heeren
veen, hield de feestpredikatie. Na_
tuurlyk een preek met historischen
inslag om den aard van het fieest
ende historie zit de familie De
Jong nu eenmaal in het bi- De
inhoud der magnifieke rede H in
het kotrt weergegeven door Ik l dich
terswoord: „In 't verleden ligt het
heden, in het nu wat worden zal".
Tot besluit van de kerkelijke vie
ring werd 's middags door den
hoogeerw. heer Th. Holtmann, de
ken van Leeuwarden, geassistèerd
door den oud-pastoor H. Koelman
en pater D. Former ook een
Amelander een plechtig Lof ge
celebreerd.
s Avonds was in het parochie
huis de „huiselyke viering". Daar
kwam heel Katholiek Ameland bij
een rond zijn kardinaal, zyn pastoor
en zyn gasten. Een eerbiedwaardig
historicus las er de „kroniek van
de parochie" voor en by markante
gedeelten gin g het tooneelscherm
open en verschenen daar Radboud
en St. Willibrard, pastoor Artz en
de Jansenistenpastoor Pennaerts,
maar ook straatzangers en „str&n-
jutters". Vervolgens traden fanfare
en gemengd koor op en spraken pas
toor v. d. Pavert en deken Holt-
mann.
Het familiefeest, dat was voor
bereid door pastoor Koelman en
meestert- T. Oud van Buren, be
reikte zyn hoogtepunt, toen de kar
dinaal het podium besteeg. Allen,
die aan het welslagen van het feest
medewerkten, bracht hy dank en hy
vermaande zijn eilanders onder de
voorspraak van O. L. Vrouw en St.
Clemens zoo mogelyk nog beter te
zijn Katholieken van sta-vast, voor
al in deze moéihjke tyden.
De Kardinaal gestrand
Op den terugtocht naar den vas
ten wal ia Donderdagmiddag de
postboot van den dienst Ameland
Holwerd tengevolge van den lagen
waterstand ongeveer 300 meter vooir
de pier van Holwerd op het wad
vastgeloopen.
Onder de passagiers bevond zich
ook kardinaal De Jong.
Van Ameland, waar het feit spoe
dig bekend was, Is daarop de motor
boot .Friesland" terstond uitgeva
ren, weike erin slaagde het ge
strande schip te bereiken en passa
giers en post over te nemen, hlr was
echter heel wat manoeuvreerkunst
noodig, voor de „Friesland" erin
slaagde de haven binnen te loopen.
Tot onze voldoening
gunnen wij onzen lezers
berichten, dat er eindelijk
een lichte verbetering tot
stand is gekomen in de
voor de dagbladen gel
dende papierregeling, als
een gevolg waarvan wij
met ingang van a.s Maan
dag onze courant dagelijks
in den omvang van acht
pagina's (klein formaat)
kunnen doen verschijnen.
Deze verruiming van de
voor de dagbladen zoo
noodzakelijke grondstof is
belangrijk. Zij zal ons de
gelegenheid geven de
nieuwsverzorging en alle
andere rubrieken, welke,
zoowel het een als het
ander, van de papier-
schaarschte zoo schrome
lijk te lijden hebben ge
had, op breedere basis te
plaatsen: een gerechtvaar
digde eisch van den lezer;
een met smart verbeid ver
langen van ons zelf. Het
is dan ook zonder eenig
leedwezen t hoegenaamd
dat wij ons nauwe keurs
lijf vaarwel zeggen om in
ons nieuwe costuum te
voorschijn te treden, dat,
al is het nog lang niet
de ideale „verschijnings
vorm", toch reeds tot rui
mer ademhalen in staat
stelt. Wij vertrouwen, dat
ook onze abonné's de in
getreden verandering met
ingenomenheid zullen be
groeten.
DE DIRECTIE
Prijsvraag voor een
gefusilleerdengedenkteeken
De minister vasn O. K. en W. acht
het van beiteekenis, dat op de hon*
derden plaatsen waar gedure-nd®
den bezettingstyd Nederlander*
werden gefusilleerd, een gelijkvor
mig of althans overeenkomstig ge-
denkteeken wordt opgericht, opdat
door het geheele land zulk een plek
gronds als gewyde grond herkeor
baar zy.
Hij heeft hiertoe een openbar*
drieledige prijsvraag uitgeschreven,
waarin wordt gevraagd een onCr
werp voor het gedenkteeken zelf,
alsmede een symbool en een spreuk
om op het gedenk te ekien aan te
brengen
Er zullen geen geldprijzen wor
den uitgeloofd, doch de inzender»
behouden de auteurs- en reproduo
tie rechten, waarvan de vergoeding
door den minister zal worden vastr^
gesteld.
Alle gewenschte inlichtingen voocé
deze belangrijke prijsvraag, waar
aan iedereen kan deelnemen, wöft
den gratis verstrekt door den se*
cretaris der jury, K. E. Schuur
man, Paulus Potterstraat 24 Am«
sterdam. Daar de termyn van in
zending op 1 Februari 1947 wordi
gesloten, is het spoedig aanvrage»
van inlichtingen gewenscht.
IN TE LEVEREN BONNEN
Door detaillisten voor de weel'
van 3 t.m. 9 November 194^
Suiker: 629 (3 rts.), 129. 130, 'SI
(1 rts.). Aflossing week 29 Sept-
5 October.
Brood: 45—JB (16 rts)., 45—
46—1, 45—4C, 46 1D (8 rts.), 46—5
(4 rts.).
Melk: D10, E10 (12 rts.), B10, CIO
(7 rts.), AIO (4 rts.) Aflossing we«K
612 October.
EierenKantsoenbonnen.
Zuidvruchten: 555 055 (1 rts.) Af
lossing week 1117 Augustus.
Zachte zeep: 621, 121 (1 rts.). AJ„
lossing week 814 September.
Tabak (grossiers)Coupu"Vi
A189, 190. Aflossing week 612 Oct,
Petroleum: D01 (3 rts.), 53 t/n»
56, 74 (2 rts.) 109, 609 (1 rts.)«
A01, 02. 03, 04,' B01, 02, C01, DOS»,
03 (2 rts.).
Brandstoffen, Industriekolen. Co»
kesCoupures B, C, D, E verbrui
kers. Geen vervangingstoewijzingei».
IndustriekolenZonder linkerbo.
venhoek.
Brandstoffen; BV60, BV61
rts.), BV62 (1 rts.), BV63 (2 rts.),
WA606 (1—9e per.) (1 rts.). WB606
1—9e per.) (5 rts.).
Keukengerei: Oude en nieuwo
pnt 1 en 10, 503, 006 (2 pnt.).
Textiel: Toewijzingen textielgoe-
deren, toewijzingen Distex MD8f%,
1 t/m 25 YA 510, 101 t/m 130 V\
VB VC VD, VE 605, B en C VA,
vb'VC, VD, VE 605 (5 pnt.), 101 t/nVj
200VF 605, B82 1 pnt. (blauwgrijs*
oranje), B82 10 pnt. (blauwgrija-
groen).
Detaillisten in vleeschwaren (ge-ut-
slagers) die nog geen opgave val#
et^ongeviecr^drie"kwartier veXra"! ^cH^og^
loren. Voor de liberalen luiden deze Pins kon Z.Em. hierna de reis naar van 4—G Dovpmben derheden
^voorloopige uitslagen; winst 5 en ver.[xTt^At ^ortzetten, J^hU om- ^oor J
