EEN STAD
De M.R.P. in de branding
ROMAN
onder den grond
van een Romanschrijver
Strijd met de communisten
om de eerste plaats
MAANDAG 4 NOVEMBER 1946
PAGINA 1
Verstopt om weer te
kunnen gebruiken
SMUM
Kanonnen en munitie in de
vesting IJmuiden
Het tripartisme maakt
het niet al te slecht
EEN ROOD PLAKKAAT
Een moedig antwoord
ARTHUR KOESTLER,
DE AVONTURIER
MEER ZELFBESTUUR
IN DUITSCHLAND
HOUTUITVOERBELASTING
IN SURINAME
Op 10 pet. vastgesteM
EXPORTORDER VOOR
FOKKER
MOORD IN DONKER
AMSTERDAM
=jt>£=
Jtft de duinstreken rondom IJ muiden: een stuk-geschoten Duitsche
leger-auto in een mijnenveld voor een zwaar
gepantserden munitiebunker
met de ingenieuze afvuur-inrichtin-
gen, magnifieke afstands- en
hoogtemeters, die een blik over zee
gunnen tot op een afstand van 30
kilometer! Een observatie door
zoo'n haarscherpen enormen kijker,
die met groote handwielen als een
veertje zoo licht naar elke ge-
wensohte richting kan worden ge
draaid, is een sensatie op zichzelf
De kanonniers zaten in den draaien-
den geschutstoren op zware lede
ren zadels, naast ben de electrisch
werkende controlelampen, electri-
sche vizierverlichting, electrische
rekentafels, enz.
In de omstreken van Haarlem
en IJmuiden, ja eigenlijk In het
heele duingebied tusschen den
Helder en Hoek van Holland,
maar niet zóó sterk als In den
genoemden sector, heerscht nog
volop „oorlogstoestand". En het
zal jaren dnren, voor de vredes
toestand hier hersteld zal wezen
en de duinen weer vrij en onbe
kommerd betreden mogen wor
den.
Pe heele duinstrook langs het
Noordzee-strand werd systematisch
door de Duitschers ondersteboven
gegraven en °P regelmatige afstan
den voorzien van in haar ®°°£t
magnifieke ondergrondsche vuur-
stellingen en munitiebergplaatsen
die geheel electrisch konden worden
^Timschen Zandvoort en IJmuiden
ligt b.v. een aaneengesloten reeks
massief-betonnen bouwsels la"g®lk
breeden betonnen autoweg, die viaa
achter de eerste duinenrij loopt van
de haven van IJmuiden tot den kop
van den Zeeweg te Bloemendaal-
aan-Zee. Deze verkeersweg is een
weg des doods voor wie de verlei
ding niet kan weerstaan, zich
enkele passen van dien weginhet
duin te begevenDaar loert de dood
in den vorm van listig-verborgen
landmijnen en
do munitie, vaak m onschuldig uit
zfende vormen als buisjes, vier
kante doosjes en gekurkteofdmht:
geschroefde glazen en stalen
^"beklemmende £"6 hangt over
jp hccle gebied, slechts bij regel
matige ttmschenpoozen verbroken
door zware detonatiesi En slechts
onder deskundig mllitafr geleide,
zooals ons dezer dagen <qeZe
viel, kan zich de leek m deze
valleien des doods begeveri en zelfs
dan nog gevoelt men zich alles
behalve op z'n gema tt
Onschuldig-uitziende zware beton
nen ingangspoorten lelde" ni"L
diepe ondergrondsche ^nge"„.]uei
vele trappen en dwars door allerlei
duistere en geheimzinnige vertrek
ken steeds dieper omlaag naar
munitie-opslagplaatsen, met nog ge
noeg voorraden om heel Amsterdam
op te blazenVeel van die bunkers
en gangen heeft men nog niet eens
durven betreden, omdat ook de des
kundigen het niet heelemaal ver
trouwen.
"Neen, men kan niet zeggen, dat
de Duitschers hier half werk heb
ben VerrichtTodt en Speer waren
in technisch opzicht bepaald ^en
kwajongens. Men bekijkt maar de
vier imposante batterijen, die de
haven van IJmuiden beschermden,
Iedere Duitsche geschutsbatterij
bestond uit vier stukken, onze Ne-
derlandsche uit Blechts drie. Prach
tige tempeerinrichtlngen vallen den
kenner tevens op. Allerwegen In
stelling staat 10%-c.M. afweerge
schut opgesteld met automatische
luchtverversching. 22 c.M.-kanonnen
beschermden te IJmuiden de slui
zen, op den buitens*en duinenrand
staat op regelmatige afstanden nog
kanon naast kanon. Het zijn diep-
ingebouwde 15- en 17%-c.M.kanon-
nen met resp. gewicht van 11.179 en
9030 kilogram!
Onder deze geheel electrisch wer
kende kanonnen bevinden zich uit
gebreide, diepe munitiebunkers, van
waaruit de munitie per electrische
lift naar de loopen wordt gevoerd en
automatisch geladen. In de onmid
dellijke nabijheid dezer zware stuk-
ken geschut staan 4,7 c.M.-lucht
doelkanonnen. Daartusschen bevin
den zich de zoeklicht-installaties,
eveneens in bunkers geconstrueerd.
Onder elk zoeklicht bevinden zich
schitterend ingerichte meetkamers
van de allerlaatste technische snuf
jes voorzien.
Helaas is er ontzettend veel door
burgers noodeloos vernield na de
bevrijding. De Duitschers zelf had
den alles in volmaakte orde achter
gelaten. Het publiek heeft hier ech
ter als vandalen huisgehouden.
Kostbare precisie-instrumenten wer
den afgerukt en na .inspectie" ver
nield in een hoek gesmeten! Er is
voor tienduizenden guldens domweg
kapot gemaakt en gestolen. Toch
hebben onze militaire experts nog
veel weten te redden en te herstel
len. De meeste kanonnen kunnen
weer bedrijfsklaar worden gemaakt.
Het kostbaarste geschut zal o.a.
naar Den Helder worden overge
bracht.
En iederen dag doen onze mili
tairen nog nieuwe ontdekkingen en
waardevolle vondsten. Want zeer
veel werd door den bezetter ver
stopt onder het zand. Waarom we
dat daar hebben verstopt? Wel, om
het weer te kunnen gebruiken, als
we binnenkort terugkomengaf
dezer dagen een Duitsche krijgsge
vangene te IJmuiden ten antwoord.
Je zou ze tochdie optimisten
L. P.
(Van onzen correspondent).
PARIJS, 28 October.
Bij de algemeens verkiezingen
op Zondag 10 November a.s gaat
de stryd tusschen de Republikein-
sche Volksbewegingde M, R. P.
welke de christelijke beginselen als
grondslag van liet staatkundig le
ven aanvaardtf en de communis
ten. Dat zeggen de communisten
groot aantal stemmen, binnen een
kleinen kieskring toepast. Een stel
sel, dat altijd beter is dan 't meer*,
derheidsstelsel per departement*
waarvan de radikalen gedurende d*
Derde Republiek hebben geprof*»
teerd, maar dat de zuivere weerga*
ve van de volksmeening toch onmo
gelijk maakt
Deze wijze van verkiezing wykt nia
belangrijk af van die, welke rèeds
tweemaal voor 't samenstellen vpi,
de Constituante gevolgd werd en bel
de keeren met vrijw®l dezelfde uit
komst. Dat resultaat was, dat drip
partijen ieder tusschen 25 en 30 pet*
ten. Dat zeggen de commumsten g zeteJs verwierven; cn elkaK.
dat is ook door den heer Bidau.t 2Qodani ,n het evenwicht hiet-
verklaard in een der schitterend
ste verkiezingsvergaderingen, wel
ke Parijs ooit gekend heeft, toen 'knn 'mieveren
tienduizenden Fransche kiezers en trinartisme" ls
kiezeressen het Wintervelgdroom Dlt ,J"partismc is
der zoodanig in het evenwicht hiel
den, dat slechts een samengaan die*
drie partijen een regeeringsmeerdeP-
door velen
vulden
De socialistische party zal nooit
meer een leidende kamerfractie op
leveren; ook de radikalen en con
servatieve republikeinen niet. De
radikalen zijn uit den tijd, de recht-
sche republikeinen, die zich buiten
de M. R. p blijven ophouden, ver
liezen hun beteekenis door hyn on
derlinge verdeeldheden. De partijen,
waarop in de naaste toekomst een
regeering kan gevestigd worden, zijn
alleen de M R. P. en de communis
ten Met hét oog daarop is ook de
kieswet gemaakt, door een eigen
aardige coalitie van communistische
en M. R. P.-stemmen.
Beide partijen hebben de integrale
evenredige vertegenwoordiging w~ ar
van ze beide principieele voorstan
ders zijn, opgeofferd voor een stel
sel, dat de evenredige zetelverdee-
lin'g met ongebruikt-laten van een
Op een verkiezingsmanifest der
communisten, te Rome aangeplakt,
ham men de volgende woorden lezen:
,,Als de Gasperi zijn instructies
haalt in het Vaticaan, haalt hij ze
bij een buitenlandsche mogendheid".
In een gisterochtend te Rome ge
houden redevoering heeft de Ita-
liaansche minister-president op deze
verkiezingsmanoeuvre geaptwoord
communisten beschuldigen
ij,*1 ®.*!van". aldus de Gasperi, ,,dat.
het v«4?rders zou ontvangen van
m buitenlandsche
Ongetwijfeld, juri-
cen buitenlandsche
Maar Rome, de stad
en Michel An^
woonplaats van Christus' stede!
houder, die er bisschop i8
kritieke oogcnblikkcn de stad 1,,!
scherming biedt. Want Rome
dankt Hem, den Paus, haar red
ding!
Het was ook de Paus, die dul-
senden politieke vervolgden, tn de
voorbije jaren, bescherming bood
en asyl verschafte. En van die
duizenden was lk er één.
Neen lk heb nimmer eenlge
politieke richtlijnen ontvangen van
een staat, die er geen te geven
heeft, wijl hij geen leger bezit en
geen vloot en geen bommen lk
hen niet politiek met het vati
caan verbonden, doch geestelijk.
Mijn geweten, door het christelijk
geloof verlicht, brengt mij ertoe,
de geestelijke waarden te ver
dedigen der Italiaansche bescha
ving".
Dat Arthur Koestier over het
leven in de cel zulk een obse-
deerend boek schreef als het hier
onlangs besproken „Nacht in den
middag", is geen toeval; Koestier
toch kent de gevangenissen uit
eigen ervaring.
In zijn Testament espagnol" kan
men lezen hoe bij, zelf gevangene
tijdens den Spaanschen burgeroor
log, in zijn cel eindeloos placht heen
en weer te gaan( met korte ner
veuze stappen. Deze celgewoonte is
hem bijgebleven, vertelt 'n Fransch
journalist die dezer dagen een in
terview met Koestier had: tijdens
het geheele gesprek bleef Koestier
tusschen de kamermuren heen en
weer loopen
Gedurende' dit onderhoud, gepubli
ceerd in „De litteraire" van 30 Oc
tober, vertelde de schrijver enkele
tot dusver weinig bekende bijzonder
heden uit zyn avontuurlijk leven.
Talenkenner en zwerver
Koestier spreekt op zyn minst vijf
tal-en in de perfectie: Hongaarsch,
Duitsch, Fransch, Engelsch en Rus
sisch. Voor deze talenkennis werd
de grondslag gelegd baj zijn geboor
te- zijn vader imm'ers was een Hon
gaar, zijn moeder 'n Oostenryksche.
Zijn eerste
litteraire
pogingen
de in 1905
geboren
Koestier
toen
nog een
schooljon
gen wa
ren echter
geschreven
in het Hon
gaarsch. Na
enkele jaren
universitai
re studie
in Weenen,
gaat hij als
correspon
dent voor een Duitsch blad naar
Palestina; later, op het eind van de
twintiger jaren, voor hetzelfde
agentschap naar Parys.
Ziyn naam schjjnt als
Arthur Koestier
de Franco-Spanjaarden, wordt bij
ter dood veroordeeld. Eerst na veel
onderhandelen slagen de Engelschen
erin zijn vrijheid te verkrijgenzijn
belevenissen in Spanje beschrijft hij
in het reeds genoemde „Testament
espagnol".
Communist af
Inmiddels beginnen in Rusland de
befaamde „Moskousche processen."
De veroordeeling van zyn vriend
Bockharin, op welke gebeurtenis zijn
„Nacht in den middag" is geba
seerd, maakt een diepen indruk op
Koestier Dit, en de cynische uit
buiting door de Sovjets van den
Spaanschen burgeroorlog, doen de
maat overloopen. In 1939 treedt hij
uit de partij en te Parys sticht hy
een blad dat tegelijk anti-nazi en
anti-communistisch is.
Ook 4Parijs laat men hem ech
ter niet met rust; October 1939
wordt hij als „politiek verdacht" ge
arresteerd en in het kamp Vernet
opgesloten. Wel laat men hem in
Maart van het volgend jaar weer
vrij, doch de politie blijft hem met
argwaan volgen Als men weer eens
getracht heeft "hem te arresteeren,
besluit hij onder te duiken en litte
raire vrienden helpen hem op weg
naar Limoges.
Na de capitulatie van Frankryk
gaat hij zich doodleuk onder val-
schen naam (hij noemde zich Albert
Dubert, taxi-chauffeur uit Bern)
melden bij het Vreemdelingenlegioen
en op deze wijze slaagt hy erin, via
Casablanca en Lissabon eindelyk 't
veilige Engeland te bereiken.
Deze veiligheid bleek wel zeer
betrekkelijk; niet alleen werd hij
wederom gearresteerd (omdat zijn
papieren niet deugden), maar hij
maakte hier ook juist de zwaarste
periode der bombardementen mee.
Weldra laat men hem vry, hy wordt
ingeschakeld in de Intelligence Ser
vice •eu houdt toespraken voor de
BBC en voor de troepen. Uit deze
periode dateert de Engelsche verta
ling van het oorspronkelijk in het
Duitsch geschreven „Nacht in den
middag".
In Engeland, en in het Engelsch
schrijft hij nog een essaybundel
,The Yogi and the Commissar" en
een tooneelstukt dat thans in Parys
wordt opgevoerd onder den titel „Le
bar du crepuscule".
De laatsfte jaren vatte Koestier
zijn ouden stiel weer op en hij trok
als correspondent voor de „Times"
naar Palestina, waar hij tevens ma
teriaal verzamelde voor een roman
„La tour d'-^zra"
Ongetwyfeld zijn er Europeanen,
die in de oorlogsdagen verschrikke
lijker dingen meemaakten dan de
hier vermelde belevenissen van den
avonturier Koestier; het bijzondere
van zy'n avonturen ligt echter hier
in, dat zy een weerspiegeling zyn
van de politieke geschiedenis van
Europa in de laatste decennia.
_,v—journalist
een goeden klank te hebben, want
nadat hij eind 1931 toegetreden was
tot de communistische party, wordt
hy Russisch correspondent voor
Zweedsche ©n Zwitsersche bladen.
En op uitnoodiging van de Sovjets,
maakt hy een groote reis door Rus
land; hy ziet Moskou en Charkov,
de industriegebieden, de Oekraine,
hy dringt zelfs door tot Transkau-
kasië en Centraal Azië, en maakt
ais eenige journalist de Poolreis
van de Graf Zeppelin" mee.
„Wat ik in Rusland heb gezien,
heeft me verschrikt en gedepri
meerd", aldus Koestier, „het was
een harde slag voor een jeugdig ro
manticus vol illusies". Toch biyft
hy, beïnvloed door Marxistische
Het Amerikaanschv hoofdkwar
tier in Duitsehland heeft verklaard,
dat de door Byrnes te Stuttgart on
langs beloofde grootere mate van
zelfbestuur voor de Duitschers In de
Amerikaansche zone in Duitschland.
uiterlijk op 8 December" zal in
gaan. Dan zullen vol: ens het -
Duitsch nieuwsbureau nog slechts heeft geschaad,
de demilitarisatie en de kwestie der w" eeleeven
herstelbetalingen onder directe Ame
rikaansche controle staan.
De regeering heeft medegedeeld,
dat 10 pet. exportbelasting zal wor
den geheven op allen houtuitvoer
uit Suriname. Oorspronkelijk had
zii een belasting van 3 pet voor
gesteld, doch de wetgevende ver
gadering sprak zich uit voor 10 pc.t
De firma Schre'.ner Co. heeft
een exportorder varkregen voor 11
Fokker-Diepen F 25 vliegtuigen,
welke aan een importeur in Dene
marken zullen worden geleverd.
Voorts werd een order uit Dene
marken verkregen voor een eerste
leverantie van de doo>,r de Esco
Electric te Amsterdam te leveren
materiaal en apparaten voor vlieg-
veldverlichting. Beide orders teza
men bedragen 500.000.
Volgens het Berlijnsche dagblad
„Tagesspiegel" zijn de steenko-
leévoorraden in °P een na e
Berlijnsche electriciteitsfabrieken
uitgeput De electrische centrale
Klingenberg" is de eenige fa
briek, die niet binnen enkele da
gen stil zal moeten liggèn.
reeds dood verklaard, maar in wer
kelijkheid maakt deze ten doode op-
geschrevene het niet 8-1 te slecht»
Staatsminister Gay, een gezagheb
bend leider van de M. R. P.; Thn-
rez, vlootvoogd van he^ communis»
tische smaldeel, en tal van socialise
tische woordvoerders hebben reed®
verklaard, dat ook na deze verkie
zingen er wel niets anders op zal zit
ten dan dat de drie partyen weer
samen de regeering vormen Allee®
een beslissende overwinning van
van de drie, kan dat voorkomen.
Over die vraag gaat dan ook
de strijd. Zakclyk geformuleerd
luidt zij: welke partij zal vol
doenden voorsprong op de andere
krijgen om zelfstandig t© kun
nen beslissen op welke meerder
heidsvorming kan en moet wor
den aangestuurd. De socialisten
zijn te zeer verzwakt, dan dat
zij de sterkste kamerfractie zou
den kunnen opleveren. In Juni
zijn eek de epmmunisten daarin
niet geslaagd. Zij hebben bet
toppunt van hun macht bereikt
en zouden alleen nog kunnen
profiteer© n van een vloedgolf,
door de aanzienlijko ontevreden
heidsbeweging gevormd; maar
zij hebben meer teleurstelling
gebracht dan welke party ooi".
Aller aandacht is op de M.R.ï*.
geconcentreerd
De M. R. P. heeft aan zee- hef
tige critiek blootgestaan; geduren
de twee jarc- iheeft zy de medtver-
antwoondelijiK-ueid gedragen voor et
beleid, dat noch de voedselvoon j».
ning, noch d-e financiën in de goet i
banen heeft JAinnen leiden. Ook
eiêen kring zijn aanmerkingen p
vaLlen, die haar- gelederen soms ver.
zwakten. Zij heeft een moeiiyken
strijd te voeren, en vaak wordt o
verwachting uitgesproken dat z.
zeer verzwakt uit den stryd zal ko
men. Men voert voor die meemnff
bovendien aan, dat de tegenstanden!
der nationalisaties, de voorstandei»
van grootere handelsvryheid en min
der staatsmaatregelen in het be
drijfsleven, een bitteren strijd tegei.
haar vderen, en dat het referendum
het prestige van de beweging zee*
eeft geschaad.
Wij gelooven, dat al die dingen
inderdaad factoren zijn, die wel "uit
werking zuilen hebben, er* dat m*
name de politieke onversch.illighcic
en de teleurstelling velen van
stembus kan verwijderd houden, ma*
zelfs da£ laatste is niet geheel zó.
ker 't Is waar, dat bij het referen
dum een belangrijk percentage de.
M R. P..stemmers de parti.i Mi t
heeft gevolgd. Maar ze hebben
niet ondoordacht gedaan. Dieze
onthouders weten heel goed, waan-..
het op 10 November gaat.en zi»
zullen dan niet thuisblijven. En WV
durven zelfs aannemen, dat de met
te kiezers beginsel bov€n partij zu
len laten gaan, en zeker niet' zuL^-
o ver loopen naar uiters- links, ti'
heel anders zou dat zijn, indien net
spelletje der Gaullisten (zone er de
Gaulle) gelukt ware en de rechtscha
republikeinsche partij leiders z©C
hebben gevonden Maar nu die n ec
de bescherming V&n de Gaulle hcr»*>
ben ontvangen en onderling wa» noj
pig met elkander overhoop hgigm
behoeven uit diien hoofde slecht®
eenige zetels verloren te gaan.
Het eenige gevaar, waaraan de M.
R P. bloot staat, L dat de opgaan*
dé beweging in zeer snel tem£®
vertraagd zal worden. Maar haaj
uitstekende organisatie en het
dat zii de partij is. waarop alle rc
publiikeinen van Christelyken .huiwl
zich kunnen vereemgen, terw^i zjf
bovendien een wenkelyk» volksbevjft.
ging is, geven haar de kjns d-e on
tegenzeglijk zware proef te door
staan
vrienden, die hem de terreur en de
voor-
j -J. aie hem de terreur
onderdrukking der vrijheid als
nnp-nsTirf
uur vrij
bygaand voorspiegelen
Partij
lid van de
Dan komt de Spaansche burger
oorlog, en nu komt hem z\jn kennis
van het Engelsch van pas: wederom
treedt hy op als correspondent, dit
maal van de News Chronicle De
vreugde was kort; gearresteerd door
In ©en logement in de Warmoes
straat te Amsterdam is in den
nacht van Vrijdag op Zaterdag de
61-jarige houdster van dit huis, dat
vooral tyden's de bezetting een zeer
slechten naam had, dodr een onbe
kende vermoord.
Pas Zaterdagmorgen om half elf
werd de moord ontdekt door een
jongeman, die met de vrouw naar
het belastingkantoor zou gaan.
De dader is nog niet ontdekt, doch
de politie zoekt naar een der gas
ten van het logement, die in den
nacht van den moord ls verdwenen.
De vrouw had van de belasting
een aanslag gekregen voor 20.000.
Daar zy het hiermede niet eens was,
had zy, in verband met haar doof
heid, bovenbedoelden jongeman ge
vraagd met haar naar den inspec
teur te gaan. Toen de vrouw echter
op den afgesproken tijd niet ver
scheen en hy aan de huisdeur ram
melde, bleek deze niet te zon ge
sloten. Hetgeen erg vreemd was,
omdat er altijd een heele serie
sloten op zat. Tot zijn schrik vond
hij in de kamer op een divan, die
voor de deur was geplaatst, de
vrouw in een deken gehuld dood
neerliggen.
De benedenverdieping was geheel
overhoop gehaald. De gasten op de
bovenverdiepingen bleken nog te
slapen. By hun verhoor vertelden
zg, dat zij dea nachts tot ongeveer
2 uur samen met het slachtoffer
beneden een ..gezelligen avond"
hadden doorgebracht. Eén echter
uit het gezelschap, de 22-jarige
zwartehandelaan L. M. v. d. H-,
bleek te zijn verdwenen. Deze had
aan het eind van het „feest" een
vriend, waarvan men alleen wist,
dat hy „Herman" heette, uitgelaten
en was toen beneden gebleven. Bij
de politie staat hU uiterst ongunstig
bekend.
Op den Nieuwendijk en In zijn
stamcafé, waar hij anders geregeld
is te vinden, is hij nu niet te zien,
zoodat hij met het misdryf ln ver
band wordt gebracht.
Bovendien mag n«et vergeten
worden, dat het kiezerscorps In
meerderheid uit vrouwen be
staat. Vergissen we ons niet,
dan is de verhouding 64 pet. te
gen 46; .en terwijl men van
oudsher dacht, dat de vrouwen
sentimenteel' zonden ste.mmen
ls gebleken, dat ze beginselvaster
zijn dan de mannen, die ln be
langrijker mate tot de vlottenoo
kiezersmassa hehooren. Voor de
M.H.F is de groote vraag: zul
len de'kiezers opkomen?
Zondag a.s. zal in het diooeei»
Dy on, een herderlijk
worden voorgelezen van
Pieitro Gerlier, primaat van Uauciet
waarin - den geloovigen E «wezen
wordt op den ernstigen plicht, om
aan de stemming op 10 November
a.s. deel te nemen. Onthouding van
stemmen, zou nu de hoogste be
langen op het spel staan, misdadig
zijn. Door ln moeilyke oogenblikkeM
zyn' plicht te verzaken lost men
geen vraagstukken op,
inen grootere verantwoordeli.]Kh©Rl
op zich. Alle Franschen
derhalve volgens hun geweten
stemmen, ter verzekering van da
nationale broccVr^hap, welke den
besten w?.°rborg bl^üt Toor gerecn*
tigheid, orde en vrede.
