BEGROOTINGEN ONDER DE LOUPE
oorlogspad
TWEEDE KAMER OP HET
Geen „strenge" maand
Grondwettelijke vrijheden
niet gewaarborgd
Relaas van „Dakota"-geredde
m
PAGINA 4
WOENSDAG 27 NOVEMBER 1946'
verdwijnen
INDIE KRIJGT NOG EVEN
EEN BEURT
Allerlei
Doodstraffen voor Jap.
oorlogsmisdadigers
met Professor S. WFtsser Ij^er
,>Gruess Gottwaren de
eerste ivoorden der
redders
MYRON TAYLOR BIJ
DEN PAUS
mkt
DE KWESTIE DER
SOEVEREINITEIT
legerleiding onder-
Van de beide rijksbegrootingen zijn nu de hoofdstukken
Binnenl. Zaken, Justitie en Landbouw afgehandeld. Voor
de loopende week hoopt men met drie andere: Oorlog,
Marine ,en Financiën klaar te komen. Gisteren brachten we
het alree zoo ver, dat de algemeene beschouwingen van de
zijde der Kamer over de begrootingen van minister Fiévez
in eersten termijn werden afgedaan.
en hoogere
vinden.
Eigenaardig dat de heer Vorrink
V L r/ ri tt (P.v-dA.) die te veel katholieken
iv an riet V .tl .J\met j speurde in de hoogere leiding, bij
den minister kwam bepleiten: ook
voor de buiten-kerkelijken geeste
lijke vertrouwensmannen!! Achter
welken wensch de heer Tilanus
terecht een vraagteeken plaatste,
al bleek de communist Schoonen-
berg het er mee eens en wilde hij
een cultureele afdeeling van de
CPN. inschakelen!
Een punt. waarop van katholieke
(tijde bijzondere nadruk werd ge
legd. lichten wij uit de ouverture,
die jhr. Ruijs de Beerenbrouck
«peelde, nadait hij den minister om
zijn klinkende M. v- A. en voorin
varend beleid met vertrouwen was
tegemoet getreden.
Mede namens zijn politieke
vrienden uitte hij twijtfel aan de
juistheid van de argumentatie
door den bewindsman gevolgd in
zake het Vrouwen Hulp Korps, dat
deze gehandhaafd wil zien, daar
voor verschillende functies vrou
welijk personeel bij uitstek ge
schikt en vaak geschikter is dan
mannelijk. Dan zijn wij aldus
de kath- afgevaardigde toch
vóór 1940 veel te kort gekomen!
Voor het overige kan het instituut
wellicht voor groote massale legers
zijn nut hebben ter besparing van
mannelijke krachten, de 590 df^
mes bij het leger en de 700 bij
de vloot zijn toch gemakkelijk te
vervangen door een 1300 miliciens
uit de 4 lichtingen. Bovendien
echijnt dit dames-onderdeel bui
tengewoon kostbaar, en dan be
moeit het zich nog niet eens met
den medischen dienst, waar de
vrouw zich eerst bij uitstek ver
dienstelijk kan maken. Aan den
anderen kant staat de nood aan
personeel in de gezinnen en mag
ook wel even gewezen worden op
eventueele moreele bezwaren. De
minister wege het vóór en tegen
ernstig af, en als het tegen óver
weegt, laat hij dan van dit stelsel
afzien-
Ook van a r.-zijde kwam de heer
ïtoosjen zich tegen het V-H-K.
verzetten. Zijn fractie kan dit in-
etituut maar weinig bekoren, hoe
bekoorlijk overigens zijn samen
stellende deelen mogen zijn! Ge
noemde afgevaardigde kwam ver
der op voor verstrekking van
lingerie aan de vrijwilligers in
Indië. die als sansculotten rond-
loopen met een kroontje op hun
wapenrok! Spr. maakte zich onge
rust over 't „afwikkelingsbureau"
te Londen, waar op 1 Aug. j l. nog
$500 militairen op „afwikkeling"
Jachtten.
Ook de heer Tilanus (ch) op
perde te dezen aanzien bezwaren
en overweegt een amendement,
waardoor na 1 Januari a s. geen
geld meer wordt toegestaan.
Om tot den heer Ruijs de
Beerenibrouck terug te keeren, hij
toonde zich heel benieuwd naar de
publicaties in de M- v. A. aange
kondigd over de militaire ge
beurtenissen hier te lande ge
durende de maanden Februari tot
en met Juni 1940. Speciaal interes
seerde hem het aftreden van den
Opperbevelhebber L. en Z. en wat
daarmee samenhing. De petitie"
latende rusten, nu Z. Exc. haar
eenzijdig en tendentieus" heeft
genoemd, behoudt de kath. afge
vaardigde zich toch het recht voor,
in een verder stadium op het in
stellen eener enqu te aan te
dringen.
De enorme kosten
De hooge uitgaven zal de kath.
fractie aanvaarden als ze werke
lijk noodig zijn (vergelijk: topo
grafische dienst waar maandelijks
7000 werd vermorst voor 25
werkuren per week!) maar anders
beslist niet. Tot een combinatie
nochtans van Landmacht en Marine
in één departement (waar dr.
Bruins Slot (ar.), die in zijn
maidenspeech als taak van het
leger primair tegenover den mi
nister de handhaving des rijks
stelde, warm voor liep met een
verwijzing naar stadhouder Wil
lem III en den tocht naar Chattam)
behoeft dij volgens de K-V-P. niet
te leiden, te minder omdat de
scheiding (welke de voorkeur ver
dient) niet meer dan een halve
ton kost.
-Dat „zware gevallen" onder de
officieren worden gestraft met
ontslag en uitzending naar Indië
als gewoon soldaat, vindt instem
ming; maar waarom niet eenzelf
den weg gevolgd tegenover de
onderofficieren?
Gezinspolitiek in het leger
Ook het ongemoeid laten van
gezinshoofden met 6 en meer
kinderen werd toegejuicht, maar
de minister geve den huisvaders
va» 4 en meer kindéren nu ook
de kans hun militaire verplichtin
gen uitsluitend na te komen in
het moederland. Als een gewich
tige aangelegenheid werd voorts
beschouwd de wenschelijkheid
eener financieele vergoeding in
geval van mede-kostwinnerschap
(bij het in dienst zijn van b v. drie
mede-terdienende zoons uit één
gezin)
Geestelijke verzorging
Over de geestelijke verzorging
bleek de kath. woordvoerder zich
geen zorgen te maken: moge zij
zooals nu georganiseerd veel
goede vruchten afwerpen en de
bijzondere sympathie van minister aan
t
De Indische kwestie
kwam natuurlijk ook ditmaal om
den hoek kijken, toen evengenoem-
de democratische - socialist
van wien de uitspraak dient ge
noteerd, dat er geen gevaarlijke
afstand tusschen leger en. volk
mag worden geschapen! admi
raal Helfrich coram riep, die
tegen de ontwerp-overeenkomst
van Cheribon stemming maakt en
op geruchten inging, die willen,
dat sommige officieren overwegen
de gehoorzaamheid aan de regee
ring op te zeggen! Alsof het met
Indonesië alles reeds botertje tot
den boom is, informeerde deze
afgevaardigde voorts of we de
militaire maatregelen ter zake al
niet va t kunnen inperken en het
schema der troepenzending her- INTERVIEW
zien. Gaan we zoo door, dan
zijn in September volgend jaar
175.000 man onder de wapenen!
De communistische woordvoerder
Schoonenberg zong natuurlijk een
zelfde liedje. Hij kondigde overi
gens alvast de tegenstem zijner
fractie aan.
Financiën voor 1946 en 1947. Ook
hier kwam men in eersten termijn
met de algemeene beschouwingen
gereed.
De meeste sprekers kwamen op
voor de belangen der oorlogsslacht
offers. Zoo vond de heer De Wilde
(AR), dat er niets van terecht
komt, wanneer wordt vergoed op
basis van Mei 1940. De heer IJssel-
muiden (KVP) betoogde, dat de
menschen in de geteisterde gebie
den hun recht moeten hebben; zij
moeten eerst, hun kans krijgen, te
vervangen wat zij verloren hebben.
Aangedrongen werd op spoed bij
het inhalen van den belasting
achterstand. De heer Hofstra
(PvdA) bepleitte o.m. modernisee
ring van de grondbelasting, terwijl
de heer v. d. Weyden (KVP) erop
aandrong dezë belasting te verlagen
tot het peil van 1939.
De heer Teulings (KVP) vroeg
een soepele behandeling voor
oudere menschen, die van beschei
den vermogen moeten leven en
wenschte inlichtingen over de con
troverse tusschen den minister en
de Ver, van de Effectenhandel t.a.v.
den handel in Amerikaansche ef
fecten.
De Tempor aire krijgsraad te Me»
nado heeft uitspraak gedaan in de
zaak tegen den Japanschen oor
logsmisdadiger Minorujanai, die in
gezetenen, zonder berechting en
zonder, dat zij zich hadden schul
dig gemaakt aan eenig strafbaar
feit, liet ter dood brengen en voorts
leider was van een executiepelo
ton, waarbij een aantal Indonesiërs
zonder vorm van proces ter dood
werden gebracht, terwijl deze exe
cutie werd uitgevoerd op gruwza
me wijze. Hij werd tot de doodstraf
veroordeeld.
Tevens werd uitspraak gedaan in
de zaak tegen den Japanschen oor
logsmisdadiger Hideojamada, in de
Minahasa meer bekend onder den
naam ,,Barewo", die tijdens de
bezetting successievelijk comman
dant is geweest van het huis van
bewaring te Menado, van het in-
temeeringskamp in Teling en van
het interneeringskamp voor vrou
wen te Airmadidi.
Aangestipt zij nog, dat de heer
Steinmetz (K.V.P.) informeerde
naar den status van het voorma/ig
staatsbedrijf der artillerie-inrich
tingen en opkwam voor de perso
neelsbelangen; dat dr. Mol (K. V.
P.) het afkeurde wanneer speciaal
uit de geteisterde gebieden jonge
medici dorp voor dorp worden op
geroepen in militairen dienst en
voorts een pleidooi hield voor het
rouleer-systeem bij den mil. ge-
neesk- dienst; en dat van commu
nistische zijde een motie werd in
gediend, tot strekking hebbend
alle onderwijskrachten van mili
tairen dienst vrij te stellen met
het °°S op het tekort aan leer-
achten-
Financien
In de avondvergadering kwam
de orde de begrooting van
stemt ons tot voorzichtig-
bij het uitspreken van een
„Ja professor! U begrijpt, die: j If noem U nog den Labra.
voorspelling omtrent een strenge rr'"r"
Decembermaand interesseert onze
ter. Honger hadden we niet, of
schoon alles, wat we per dag kre
gen, een stukje chocola en een stuk
brood was.
De eerste boodschap van de bui
tenwereld ontvingen We eenige mi
nuten na het ongeval. Het vliegveld
mannen van de reddingsbrigade j Istres seinde: Er komt hulp. Houdt
ons toevoegden, waren „Gruessgoeden moed.". Op dat moment
Gott". Zij schenen even blij te slaakten we allen een zucht van
verlichting.
De kleine Alice Mary McMahon,
zei, dat ze steeds ge
„De eerste woorden, die de
zijn, dat zij ons vonden, als wij,
dat wij gevonden werden", zoo
verklaarde mevr. Loyal HayneSJn jaar oucj
één der geredden van de op den
Wetterhorn-gletscher neergeko
men .Dakota" in een interview te
Weenen aldus „A.P."
lezers!
„Wie heeft er dan een strenge
Decembermaand voorspeld?"
vraagt hij met een lach. „Het weer
kundig instituut in De Bilt toch?"
„Welnee! Wij hebben heelemaal
geen strenge maand voorspeld! We
hebben er alleen maar op willen
wijzen, dat de komende maand ge
middeld kouder zal zijn dan ge
woonlijk! Wij. meteorologen ma
ken wel degelijk onderscheid tus
schen streng en koud! Over streng
hebben we het niet gehad! Moge
lijk komt er één koude week...."
„Dat klinkt al v.eel optimistischer
professor! We dachten al aan war
me stoven en puneh-met-citroen en
al die narigheden meer...." „Nee,
we hebben alteen maar bedoeld
te waarschuwen...." „Ook de
regeering? Met het oog op 'n paar
extra kolenbonnetjes?" Zooals U
wiltIn December is dia gemid
delde temperatuur 'n graad of wat
boven nul. Dat zal nu lager wezen,
gemiddeld!"
„U baseert Uw vermoeden waar.
schijnlijk op andere gronden dan
Geertje, onze huishoudster?"
„Welke factoren heeft die dan
"tot haar beschikking?" ,,De eikels
in het bosch! Er waren er zooveel,
dit najaar! En dat waren voor haar
„factoren" genoeg! Bovendien had
ze gehoord van zonnevlekken...."
„Dit laatste is nog zoo gek niet!
De zonnevlekken hebben altijd wel
eenigen invloed op het weer! Maar
stellig niet zooveel, als mej.
Geertje denkt!"
„Mag ik dan vragen wat de
achtergrond van Uw voorspelling
is?" „Wij hebben verschillende
achtergronden! Wij kregen bijv.
altijd gegevens uit Ru land en Si
berië maar die ontbreken vcor
't oogenblik. Dan is er ook in
dorstroom.
Onze gedachten vliegen den At-
lantischen Oceaan over naar dat
koude stuk van Noord-Amerika
met zijn onbarmhartig klimaat.
„Die Labrador-stroom stuwt het
warmere water .van den Golf
stroom soms honderden kilometers
naar het zuiden toe, en dat doet
zich dan hier als een storing gevoie-
1-en! Maar ook omtrent dezen kou
den stroom hebben we geen volle
dige gegeven! Wat voor ons van de
grootste beteekenis is, dat zijn .de
luchtdrukgegevens tusschen IJs
land en de Azoren, de groote, at-
mcspherhche circulatie, die óók
weer haar invloed heeft op den
„warmen" Golfstroom. Het zijn,
hoofdzakelijk, deze gegevens, in Ju.
ni verzameld, die van groote be
teekenis zijn voor het weer in De
cember!"
Met 'n opgelucht hart verlaten
we het „Geographisch Instituut!"
Géén koudegolf in December!
Myron Taylor, die als persoon
lijk vertegenwoordiger van den
president der Vereenigde Staten
bij het Vaticaan geaccrediteerd is
en na een lange afwezigheid te
Rome is teruggekeerd, werd door
den H- Vader in audiëntie ontvan
gen, nadat h ij tevoren een onder
houd heeft gehad met den onder
staatssecretaris, mgr. Montini.
De ambassadeur, die een werk
zaam aandeel nam in de hulpver
leening aan het door den oorlog
ge'.roffen Italiaansche volk, even-
lopfd had, dat ze zouden worden
gered. En toen de vliegtuigep pak- Groenland a 1 tijd een goed weer- als aan de pauselijke hulpactie,
jes voedsel, kleeren en medicijnen station geweest, maar de D^nen ^al binnenkort ook medewerking
naar beneden gèworpen hadden,1 zijn door den oorlog wat achterop
had zij vroolijk uitgeroepen: „Ha, geraakt! Hun gegevens gaan nog v aan e reorganisatie
niet verder dan-... 1942! Een en van het Italiaansche Rcode Kruis.
Mevrouw Haynes vervolgde: „Dej cirltPrk]aps'"
nachten duurden ons allemaal te
lang. We moesten om vier uur al,
naar bed, omdat het dan donker! -éwrr i |x
was, en wij konden niet vóór 7 uur) B (it (1 (lil t)Oll OTlt UfCGnt
opstaan. Overdag kaartten we, tot-
dat onze banden zoo koud waren.
dat we de kaarten niet meer vast
konden houden. Wij brachten on
zen tijd zooveel mogelijk in de open.
lucht door.
Wij hebben geen moment de hoop
opgegeven, dat we zouden worden
gered. Soms zag het er erg somber
uit, maar niemand wilde dat toege
ven, zelfs niet aan zichzelf.
Onze grootste behoefte was wa-
Landingsvaartuigen, welke dienst hebben gedaan bij de invasie in
Frankrijk, worden te Rotterdam omgebouwd tot zandtransporteur.
t*0 meus van het schip wordt verwijderdwaarna het gat wordt
gedicht
De Commissie-Generaal is uit
Indië terug en heeft zich over het
brandende vraagstuk, dat thans
zoozeer de gemoederen vervult, in
stilzwijgen gehuld. Reeds de heer
Van Poll, die twee dagen eerder
terugkeerde, verklaarde, toen hij
bij zijn aankomst door journalisten
werd bestormd: „Het eenige, dat ik
u zeggen kan, is, dat er niets te
zeggen is". En daar moest de pers
het dan voorloopig maar mee doen.
De antwoorden, die de heer
Schermerhorn gisteren op Schiphol
gaf, waren niet minder raadsel
achtig
Intusschen zijn er al enkele be
sprekingen gevoerd en de beden
kingen, welke van vele zijden tegen
het ontwerp-accoord wo-rden ga-
maakt, schijnen wel hierin te cul-
mineeren, dat dit ontwerp wel han
delt over b.v. de buitenlandsche,
financieele, militaire en zelfs cul
tureele betrekkingen, maar niet
over de binnenlandsche aangelegen
heden van Indonesië.
Men wil waarborgen zien, voor
de orde en de rust, voor de veilig
heid van allen, die daarop krach
tens onzé grondwettelijke beginse
len aanspraak kunnen maken.
De veiligheid van hun persoon
èn hun goederen, de vrijheid van
godsdienst en geweten, dienen te
worden verzekerd. En dat worden
zij niet, meenen vélen, indien Indo
nesië krachtens dit ontwerp wordt
tot een souvereinen staat.
Een van beide: een staat is sou-
verein of hij is het niet.
En als straks zou blijken, dat
Indonesië zich geen behoorlijk be
stuur kan vormen en dat de grond
wettelijke vrijheden van de bewo-
Wa; stel hiertegenover de Com
missie-Generaal?
Naarwij vernemen, stelt zij
hiertegenover, dat dit ontwerp
een basis-ontwerp is, en het
hoogste, dat kon bereiken.
Volgens de leden der C. G.
komt het aan op de uitwerking
van dit ontwerp, waarbij garan
ties zouden moeten worden gege
ven, wat betreft de grondwette
lijke vrijheden.
Zij erkent, dat kier het zwakke
pun, van geheel de ove eenkomst
ligt en wü meenen ons niet te
vergissen, indien wij zeggen, dat
er bij het kabinet groote bezwa
ren bestaan tegen het ontbreken
juist van dit kardinale punt.
En dat het wel eens zou kun
nen gebeuren, dat de gegeven ga
ranties, als verlengstuk van dit
ontwerp, niet gebee! voldoende
worden geacht.
De Commissie Generaal zou deze
ontwerp-overeenkomst intusschen
beschouwen als prendre ou
laisser, aannemen of verwerpen.
De leden van de Partij van den
Arbeid zouden naar het schijnt het
laisser echter zien als het uitgangs
punt van een kolonialen oorlog, wat
ners, wie dan ook, zouden worden
aangetast, dan zou ingevolge dit ^oor anderen weer wordt ontkend^
ontwerp 1 Nederland niets anders omdat er in dat geval niets anders
kunnen doen, dan protesteeren, zoo- j te doen zou zijn dan een politieel
als het b.v, zou kunnen protestee- j herstel van de orde.
ren bij Joego-Slavië tegen de ver-1 Aldus schijnt op dit oogenblik de
oordeeling van mgr. Stepinac. Meer i stand van zaken en wij kunnen
niet, omdat Indonesië een souve- slechts met belangstelling afwach-
reine staat zou zijn.
De vrijheden der burgers, zegt
men, zijn in deze overeenkomst,
die verder gaat dan de bekende re-
geeringsverklaring van 10 Februari
j.l. niet gewaarborgd.
ten of de C. G. Donderdag a.s. het
kabinet zal kunnen overtuigen van
haar standpunt, dat met de uitwer
king van deze ontwerp-overeen
komst alle bezwaren zouden zijn te-
ondervangen.
