Het werkelijke Linggadjati
I met f
O
Vrijheid
in HOOGERE EENHEID
GULDEN KERST-
H Een
rprachtgeschenki
PHILIPS
Katholieken voor aanvaarding
Nieuwe groote branden in V.S.
J? KerstmisN
HAVE
Jonkman's verdediging
VRIJDAG 20 DECEMBER 1946
PAGINA 5
ROMME DIENT
[TWEE MOTIES IN
m^r,ROMMS <K- v" p-> zegl
PUZZLE
VOOR MILLIOENEN
SCHADE
Pauselijke Kerstgroet
en geschenken
r>
OVERZICHT TWEEDE KAMER
.Vrijheid in hoogere eenheid'' kon de titel zijn van de twee
uren-redevoering, waarin minister Jonkman ook nu weer
aoor bijna 't geheele kabinet gesecondeerd den. 17 sprekers
antwoordde, die Maandag en Dinsdag over Linggadjati hun
diverse zienswijzen hadden kenbaar gemaakt op een wijze,
welke de bewindsman blijkens zijn exordium niet bijster kon
bewonderen- Z- Exc-, nog te veel ingesteld op de Volksraad
methode en zich daarom niet geheel thuisvoelend bij het fel
op elkaar botsen der meeningen, waartusschen ten slotte
door een stemming wordt beslist, toonde in het vervolg zijner
rede niettemin reeds aanzienlijke vorderingen te hebben
gemaakt in Westersche richting.
In een langdurige avondvergadering hebben tal vaan Tweede
Kamerleden gerepliceerd op de rede, welke minister
Jonkman gisterenmiddag had gehouden. Het belangrijkste
was wel, dat de leider der Kath. fractie, mr. Romme, zeide,
dat zijn fractie op één lid na vóór de aanvaarding was,
van wat hij noemde „het werkelijke Linggadjati Eu hij
Idiende een n*ede door den fractieleider der P. v.
onderteekende motie in, waarin het voorgenomen
beleid ten dezen wordt goedgekeurd.
d. A.
regeer-
De heer ROOLViNK <K. V. P.)
bespreekt de adressen die aan de
Kamer zijn gezonden. Naar zijn in.
zicht is de scheidingslijn tusschen
voor. en tegenstanders van de af
spraak van Linggadjati een kunst
matige.
De heer BRUINS SLOT (AR.)
verklaart, dat het antwoord van
den minister hem weinig bevredi
ging heeft geschonken. Elke juridi
sche beschoqgving der zaak wordt
afgeweven met een beroep op de
politieke strekking van het accoord
en op grond van den psychologi.
schen aard. Er zijn echter gevolgen
van staatsrechtelijken aard en dat
vervult spreker met zorg, De ont
werp-overeenkomst draagt een
eenzijdig Indonesisch karakter en
tmen verbergt zich achter bindende
notulen. Spreker betreurt het Pri
maat der psychologie; het primaat
der rechtswetenschap dient in deze
erkend. De de facto-erkenning-
wordt er een de jure, doordat de
Juridische gezagspretentie der re
publiek wordt erkend, ook daar
Waar ze geen macht heeft. Daar
mee roept ze de republiek als staat
in aanzijn.
P. v. d. A. vierkant
achter de regeering
De heer LOGEMAN1N (P.v.d.A.)
Stipuleert nog eens, dat de overeen
komst de beide partijen in goede
trouiw bindt. Het accoord is een
aan de oude rechtsorde vreemd
element en zal wel weer veranderd
moeten worden, willen we niet in
het oude blijven steken. Bij het
streven naar een nieuwe rechtsor
de moet men met nieuwe factoren
rekening houden.
„Wij verzaken onzen
plicht
De heer VONK GP. v. d. V.)
betoogt nader, aan de hand van
een artikel dat prof. Aalberse
principieel zijn standpunt hand
haaft. Ten aanzien van het be-
nadeelen van den staat, waarover
de heer Vonk gesproken heeft,
merkte de minister op, dat kwade
trouw en opzet zeker niet aan
wezig waren. Spr. geeft 'dat gaar.
te toe, maar dat was ook niet'
noodig. Het gaat hier voor een
Uitlevering van Indië aam Soe-
karno.
De heer MEYERINK (A. R.)
kPreekt zijn teleurstelling uit over
nadere verk'aring van den mi.
■ster, x)e conclusie van den mi-
is er als zouden de critici zich
niet willen laten overtuigen is in
ooverre juist, dat zij hun begin..
niet w'enschen prijs te geven.
Kath, fractieleider aan
het woord
miniem uit de rede van 'den
dit ri0r hebben geconstateerd,
v__ re§eering vara een geest
van zoeken vervuld is, het zoeken
«„vT.j.wai bindt en niet naar wat
cneidt, Spr. heeft in eerste iin-
s an ie gezegd, dat de verschillen
minder groot zouden blijken
n'rfo n m geleid tot voldoe-
mng. De Maasbode heeft gevraagd
of men met dichter tot elkaar kon
komen en bet Handelsblad meen
de, dat aan een aantal ernstige
bezwaren kon worden tegemoet ge
komen, In het parlement heeft
spr. veel eenstemmigheid aange
troffen op bepaalde punten.
De taak op kort zicht betreft
noodzakelijkheid, dat alle
achtoffers van de gebeurtenissen
van Indonesië uit hun toestand
van ellende worden verlost. Aan
e slachtoffers en hun familie zou
sPr. willen zeggen: Begrijpt, dat
We ook hart hebben voor de nood.
aak, dat gij in vrijheid moet kun
nen leven en dat de Kamer en de
fcgeering zich daarvan bewust zijn.
D' t lijkt spr. nuttig een uitspraak
°er Kamer uit te lokken, opdat die
overtuigng dui'eijk moge klim
fen. Spr. dient hiertoe ven motie
in
algemeene overeenstemming is er
hierover, dat er een groot verschil
bestaat tusschen de voorstelling
die bij velen bestaat over Ling
gadjati en het werkelijke Ling
gadjati- Dat het gaat over het wer
kelijke Linggadjati staat wel vast-
Met dat werkelijke Linggadjati gaat
spr. accoord.
Spr. zegt het antwoord van de
regeering met spanning te hebben
afgewacht. De verhouding van het
politieke accoord en de economi
sche financieele aangelegenheden is
zoo, dat bij onoverkomelijke moei
lijkheden het accoord niet bindt.
Spr. is het daarmee eens. Ten aan
zien van den stand der madbtsmid.
delen is spr. bevredigd door de
mededeeling der regeering. De re
geering is duidelijk geweest ten
aanzien van de periode van 1 Ja
nuari 1949. Voldaan is hij ook over
'het antiwoord over het uitscheiden
uit de Vereenigde Staten.
Sprekende namens de grootst
mogelijke meerderheid yan z9n
fractie zegt spr., dat zij de re
geering toelaat tot het aangaan
van wat de regeering als het
werkelijke Linggadjati aangeeft.
Tenslotte dient hij een mede
door den heer Van der Goes van
Naters onderteekende motie
daartoe in.
De heer TILANUS (CH) zegt,
dat de regeeringsverklaring van
19 December aangenaam was om
aan te hooren, ook wat den inhoud
betreft. Dilt kabinet is echter in
het Indische beleid overgegaan
naar de psychologische staatkunde
Daardoor weet men nooit waar
men staat. Bij conflicten is men
dan geneigd zich vast te klampen
aan de woorden van de overeen
komst.
Van de ontwerp-overeenkomst
verwacht spreker geen heil en hij
zal zich ei lis, op wensch van den
minister, uitdrukkelijk tegen on.
derteekening uitspreken.
Een motie-Schouten
Vervolgens neemt de heer
SCHOUTEN (AR) het woord. Spr.
betoogt o. m. nogmaals in den
breede, dalt de regeering niet was
gerechtigd af te wijken van de
wet tot instelling van de Commis
sie-Generaal. Zij had gebruik
kunnen maken van de mogelijkheid,
een wijziging aanhangig te maken
en spr. neemt aan, dat zij dit wel
bewust heeft nagelaten.
De minister heeft spreker ..niet
kunnen bevredigen. Er is niet
eens geantwoord op de vraag of
alle afspraken in de notulen zijn
opgenomen. Spr. verklaart dan
ook zich niet te kunnen vereeni
gen meft het beleid1 der regeering.
Tenslotte diende hij een mede
dour de heeren Bierema, Tilanus,
Zandt en De Wilde onderteekende
motie in, waarin de regeering
wordt uitgenoodigd Ide rijksconfe
rentie ten spoedigste bijeen te
roepen.
De minister antwoordt
Nadat ook de heer Zandt (S. G-)
nog heeft gesproken, komt minis
ter Jonkman aan het woord. Hij
erkent o.m. dat waar is wait een
der leden zeide: de regeering laat
ons in den mist. Inderdaad, aldus
de minister, wij zitten in den mist.
Spr. merkt op, dat het recht van
afscheiding theoretisch zou be
staan. Het is immers conform de
10 Februari verklaring door de
regeering erkend. Het voorstel-
Welter zal zd- in Indonesië doen
door KATHOLIEK THUISFRONT
Overal verkrijgbaar.
Vele en groote prijzen.
vermoeden, dat men een super
staat wil vormen in de verwach
ting, dat men de Nederlandsche
leiding wil handhaven. Met Den
Pasar is haast, omdat de Malino-
gebieden niet den indruk mogen
hebben, dat zij minder zouden zijn.
De vraag is gesteld of na 1
Januari 1949 de Nederlandsche
invloed zou zijn verdwenen in de
Vereenigde Staten van Indonesië.
Dat zal inderdaad zoo zijn, maar
op andere wijze zal die toch tot
uiting komen.
De eerste motie.Romme zal de
regeering uiteraard steunen.
De tweede motie-Romme geeft
de regeering steun, waarvoor zij
erkentelijk is.
Beide moties zijn de regee
ring welkom. De bindende no
tulen zijn verwerkt in de memo
rie van de C. G., maar mocht er
ten deze iets zijn verzuimd, dan
kan dat nog worden hersteld.
De motie-Schouten heeft iets
aantrekkelijks voor de regeering,
maar een bezwaar is, dat er een
strekking in ligt, welke voor de
regeering moeilijk aanvaardbaar is.
De beraadslaging wordt geslo
ten. Besloten wordt de stemming
over de moties heden direct na de
pauze te doen houden.
De voorzitter- schorst te half
trwee de verg,averting hot heden
morgen elf uur.
Verkrijgbaar
bij eiken
PhiliShuve"
handelaar
H.V PHILIPS' VERKOOP-MI) VOOR NEDERLAND EW0H0VEU
Bij een brand, die Woensdag
avond uitbrak in het Abe's
hotel in Zuid Philadelphia, al
dus „A.P.", zijn vijf negers
omgekomen en minstens 35
anderen gewomd, waarvan 6
levengevaarlijk.
Een groot aantal gasten vluchtte
bij het eerste alarmsignaal uit het
uit vier verdiepingen bestaande
gebouw na^r buiten, doch ande
ren, die zich op de hooger gelegen
Het eerste Britsche raket-vliegtuig, de „Flying .wing", dat
binnenkort de eerste proefvluchten gaat maken. Het toestel
is, zooals men ziet, practisch alleen een vleugel met cabinevluchtelingen in Italiaansche kam.
zonder staart. pen
verdiepingen bevonden en niet
durfden te wachten tot de brand
weerlieden hen kwamen redden,
sprongen uit de ramen.
De oorzaak van den brand zou
een brandende sigaret zijn ge
weest.
Een fantastische brand met
vlammen van 50 meter hoogte, die
mijlen in den omtrek te zien wa.
ren heeft een grooten graan
elevator in Minneapolis in de asch
gelegd. De elevator bevatte bijna
3.000-000 schepels gerst. De schade
zal waarschijnlijk meer dan 3 mil-
lioen dollar bedragen. De oorzaak
van den brand is niet bekend. Men
vermoedt, dat er in de toevoerbuis
een opstopping heeft plaats gehad,
waardoor het graan te sterk verhiï
werd.
Z. H. de Paus heeft een Kerst
groet aan Duitscbe krijgsgevange
nen gezonden, waarbij hy hun
toewenscht, dat zij iin het komen
de jaar naair hun gezinnen terug,
keeren. De Paus zal ook geschen
ken ter beschikking stellen, voor
de kinderen van buitenlandsche
Het werkelijke Linggadjati
jN d2 beoordeeling van de vraag
r* der re,veering moet worden
toegestaan het aangaan van het
erkel'jke Linggadjati heeft mr.
r,<Ir,rne overeeiïstïmming o.p drie
vonten geconstateerd en wel het
?angspunt in de rede van 7 Dec.;
ecnsi.vmrning is er ook over de
fc-o"5?' jkkeid, dat de rijkscon-
e, een belangrijke taak in
VPbouw wordt toegekend en
Toch scheen Z-Exc. zich nog
eenige illusies te maken over de
mogelijkheid als in den Volksraad
den politieken tegenstander te
overtuigen van zijn ongelijk; want
met veel zorg wikte hij zijn woor-
den naar beide zijden van de
scheidingslijn, waar aan den eenen
kant Linggadjati als iets verfoei
lijks wordt beschouwd, terwijl men
er tea- andere zijde iets veelbelo
vends in ziet; een tocht naar
Canossa (natuurlijk van ds. Zandt)
en een groot offer om iets goeds
te bereiken; herinnerend daai-bij
aan Victor Hugo's karakteriseering
van den strijd in de Vendée: het
een Statenbond van zeven onaf
hankelijke provincies, leidde in
dertijd tot den eenheidsstaat van
het Koninkrijk d-tir Nederlanden.
De nu ontworpen Unie zal de
laatste herinnering aan de kolo
niale overheersching uitwisschen,
daar het Oranjehuis zich boven de
leden aan de zaken der Unie zal
wijden. Beide leden genieten de
zelfde mate van souvereiniteit
beperkt voor beiden door het
Statuut der Unie.
Aan de onderteekening van de
overeenkomst zak een briefwisse
ling voorafgaan, waarin regee-
conflict van allemaal dezelfde ringsve-klaring en toelichting der
menschen. die óf naar het verleden C -G. zijn verwerkt en de Indische
óf naar de toekomst zkn.
Kortelijk zij aangestipt ter sa
menvatting van het substantiSele:
Kern van de kwestie is de be
ëindiging der kolcniale verhouding
door het zoeken naar vrijheid in
hoogere eenheid, d.w-z. eenheid
delegatie zal zich met deze docu
menten accoord moeten verklaren.
De republiek
Uitweidend over de erkenning
,der repoblick, noemde Z-EXc. haer
van het Koninkrijk en vrijhe d een Japansch product, dat zich een
der samenstellende doelen. In die zijdig een plaats had gereserveerd
eenheid voorziet de Unie, waarin in her staatsbestel, thans als vol-
ter voorkoming van machtsstrijd j waardig fungeert in de overeen-
een conflicten-regeling de bede komst met het vooruitziciit later
leden (Koninkrijk en V S v. Ind een der Ver. St. van Indonesië te
bindt De Unie van Utrecht, ook [worden.
Als tegenwaarde krijigit de repu
bliek de verplichting het gezag de
facto uit te oefenen, wat haar nog
wel eens in moeilijkheden zou
kunnen brengen. In de republiek
vindt men goed en kwaad (de na
koming van het bestand is onbe
vredigend); maar moclht zij er niet
in slagen haar gezag te handhaven,
en ook als heel het politiek accoord
zou mislukken (terzake waarvan
twijfel mogelijk is) dan blijft alles
staatsrechtelijk onveranderd en de
Ned. Reigeering juridisch verant
woordelijks, wat ioverig|ar»s gelldt
voor heel den overgangstijd, totdat
de nieuwe rechtsorde definitief
gevestigd is.
Bovendien: zoodra de overeen
komst geteekend ds, krijgt elk ge
biedsdeel ook binnen het gebied
der republiek het recht een
afzonderlijken status te verlangen.
Inzake de daarbij te volgen pro
cedure moet een afzonderlijk re
glement ontworpen worden.
Ook de arbitrage-clausule, op het
laatste moment opgenomen zonder
dat de volledige draagwijdte er
van door partijen werd overzien,
zal in een afzonderlijk reglement
nader moeten worden omschreven.
Volgens verklaring der C.G., zal
onder de nieuwe regeling ten
minste eenzelfde godsdienstvrijheid
worden gewaarborgd als onder de
huidige Ind. Staatsregeling.
In het plan-Welter staat veel
dat ook via L. te bereiken is; het
is echter te unitarisch, biedt te
weinig aan Indonesië en laat te
weinig aan het Koninkry,k. Het
stuurt aan op een superstaat, waar
in Suriname en Car3gvo de beslis
sing zouden hebben. Het plan-
Schouten had zin gehad vóór de
Japansch» occupatie.
Een afstraffing
In nauw verband lot deze pero
ratie stoni een intermezzo, in de
rede gewijd san het r?quisitoir van
oud-procureu.-generaal mr. Vonk
(P.v.d.V.) die immers het kaibinet
beschuldigd h:d van ontrouiw,
meineed en strafbare schending
van de wet. Fijntjes merkte Z.Exe.
|op, dat ook het O M„ zich kan ver
gissen en dat men de afschaffing
der koloniale verhoudingen en het
maken van een einde van den chaos
ook zonder kwaad opzet zou kun
nen nastreven. Anders dan b.v. een
procureursgeneraal zijn de leden
der C.-G. geen gewone ambtenaren
doch hiërarchisch slechts onderge
schikt aan de Kroon. Een optre
den als van mr. Vonk zou waar.
sc'hijnlijk buiten de Kamer kunnen
vervolgd worden zoodat de rollen
dan werden omgekeerd. En het ar.
tikel van Staatsraad Aalberse,
waarop de procureur zich beriep,
ts herroepen; zoadat de stukken
van overtuiging niet geheel bij wa
ren. En in aansluiting hierop gaf
de minister een interessant histo
risch overzicht van de ontwikke
ling dezer aangelegenheid waarin
constant op twee gedachten werd
gehinkt (zelfs nog in de Troonrede,
de aide mémoire en de instructie)
waarbij telkens een verdere .ver
schuiving zichtbaar werd van de
zgn. Rijkseenheid naar den federa.
tieven vorm. Is heet dan redelijk
daartegen zoo sterk te opponeeren?
Replieken
In de avondvergadering werd ge
repliceerd over Linggadjati. Veel
kunnen wij laten passeeren, ook al
omdat men in menigerlei her
haling verviel; de zaak is lang.
zamerhand doodgepraat. Prof.
Logemann (P-v.d.A.) zich bewusi
dat hij zijn aandeel heeft gehad in
de jongste politiek, zelf immers
oud-minister van O. G., beant
woordde uitvoerig een paar oppo
nenten en zette nog eens zijn
zienswijze uiteen, ten slotte ver
klarend dat zijn fractie vierkant
achter de overeenkomst staat.
Procureur-generaal Vonk liet 't
niet bij zijn afstraffing zitten en
kaatste den bal terug door uit de
ministerleele rede een nieuw ..be
wijs" te voorschijn te tooveren dat
opnieuw de grens van ons consti-
tutioneele recht werd overschre-
den!
Met de Par.ij van de Vrijheid
bleven de A.R. en de C.H. fractie
zooals werd verwacht, op haar
standpunt staan.
Voor de communisten verklaar
de de heer de Groot, die zijn
dreigement van Dinsdag kon in.
slikken dat zij met e?n „zwijgende
uitspraak", niet fraai maar mis
schien onverwijdelijk. accoord
gaan.
