Wier W
N ILLEKE Kop zat in z'n 'uiske op
d'hei. alléén, gelijk ie daor alzeleven
alléén 'ad gezete. Hij brook ennigte
takskes kapot en gooide z' op 't vuur.
Een Koning is gekomen
k
DINSDAG 24 DECEMBER 1946
KERSTNUMMER
PAGINA 11
y
Hii warmde z'n verriempelde handekes.
«ri !!èreld Van veurbije dienge stong in hande pakten naor de pijn.
Sn ouwe Tgskes. Heel z'n leven 'eeft In Nillekes ouwe kopke gieng
teveuruit gedocht, fel, gelijk da paste zo 't een en ander om- Hij zette zn
bij znen stropersaord. Mar da's gedaon. petje recht en tufte 'ns op de
Hij denkt nou nie wijer niavnl»». Hn
Iaank gewacht.en op d'n Berk
durfden-'k ook nie te blijve'k Zij
drie keren halverwege over-en-weer ge-
wiest, en nouZe steunde, en heur
zaomelijk gienge ze terug. Hij gaf geen
plavuize. Hij wees naor de bedstee
mee de grune gordijntjes. Meske, zee
ie, ge kunt nie wijer meer. Zijt wijs en
blijft 'ier. 'k Zal om 't vroedvrouwke
gaon'k Zal rap gaon
Hij brook nog rap ennigte tak
skes op zijn maogere kniekes
t'houwe en
tw daoae naoder'and vonne ze Guuste schoof de deur uit Z'n klompkes klon-
öood op bed. Nilleke waar d'r kapot van ken hol en rap over den
ipvp 'ad ie mee 'm Mar t'ende d'n mast m
meer veuruit
dan margen. Margen is 't kersemis. Hij
zal nie veul kersmissen meer meemaoke.
De mense van zijnen ouwer kunde op
oew viengers telle, 's Jaors te veuren ad
ie mee de kersemis nog zitte kaortspeule
mee d'n ouwe Guust d'n veldwachter en
noe ennigte van die ouwe sukkeleerkes. kapot om 't vuur aon
nog emus^c Ar, oiiv n!t 'Z'r» h
gewiest. Heel z'n leve 'ad ie mee
gevochte, 'adde ze mekaore beloerd ach
ter heggen en boskes as Guust 'm per-
beerde t' attrappeere. Daorvandaon da
ze mekaore nie meer konne misse, en
op d'ren ouwen dag saome gienge kaor -
speuleNeeje, grommelde Nilleke, t
zal mijne tijd ook wel stillekesaon worre.
'k Schiet er onder'and alléén over
Allee, 'k gao 'ns kijke wa veur 'ne kerse
mis 't marge zal zijn. 'k Mag lije van
'ne schone, 't Kan m'ne leste zijn
Hij stong overend. 'tZand op de pla
vuize kraokte onder z'n klompe- Hij schar
relde de deur uit. Seffens beet de wiend
'm in zijn ore. Hij liep 'n endeke neve de
mast vort, stong stil en keek naor de
locht. Z'n ouwe waoterige oogskes knip
perde naor de wemelende starre. 'Oort,
daor kwam iemes neve de mast gestapt.
Nilleke gieng wat uit de pad staon om
ze deur te laote: 't waar 'n vrommes.
Mar wa vieng ze vremd; zo moeilijk en
veurovergebogeWel vergimme. grom
de Nilleke, kijk nou toch't Vrommes
zocht steun aon 'n boomke. Kreunend
leng z'er tegen aon.
Wie zijde gij? vroeg Nilleke, terwijl
le 'n stapke naor heur toe dee.
't Vrommes verschrokze wou
wijer gaon, mar ze most rap 'n ander
boomke pakke-
Zijde ziek? vroog Nilleke. Komt
dan mar binne.
't Vrommes begient te schreeuwe. Hij
zet de deur open en pakt heur bij d ren
arm. Allee, komtZe kwam en
stong in 't licht van de bronolielaamp.
Nilleke zag heur pijn. Hij 'eeft weinig
verstaand van zulken aord van dienge,
mar hij begrept wat er aon d'haand is.
Zijde gij er gene van gienderwijd,
van d'n Tiechelt? vroog ie-
't Vrommes schreeuwde en kreunde-
Jao, da zij 'k.mar ik diende giender aon
d'n Berk... Ik durfde nie naor 'uis, nou
1 zoo mee mijn gesteld waar. 'k-Heb te
arden pad.
moest ie vechte
tege d'n straffe wiend. Af en toe moest
ie stil staon om aosem te scheppe.
't Zweet dreef koud en zonder ophouwen
onder z'n petje uit. Z'n 'art sloeg bonzend
'ne roffel in z'n maogere ribbekaske.
Mar hij moog nie stil staon.... Vort,
vecht, ouwe verrekte Nil!
De vrieswiend neep z'n oogskes
aon 'oudend-aon vol traone- Z'nen
aosem gieng rap lijk van 'n
jong 'ondge- VortHij zag 't
schreeuwende vrommes. Hij zag 'ne lach
deur heur traone breke. Hij zag 'n klein.
klein kiendekeAmij, de wiend sloeg
'm bekaant tege de wèreld. Mee veul
moeite geraokte-n-ie weer in z'n even
wicht. Hoe spijtig, 't kiendeke waar weg.
Hij waar 'n bieteke versuft, mar hij
hieuw z'ne wil en z'n doel lijk toe 'n
puntje veur 'm uit.
Hij kwam er, en 'akkelend dee
ie z'n boodschap, 'tVrouwke sloeg
seffens d'ren doek om en ge
antwoord op heur gepraot. Hij waar nat
van 't zweet toen ze bij z'n 'uiske kwame.
Hij douwde 't vrouwke binne.
Rap, zee ie. Ik wacht 'ier.op 't
kiendeke. Rierend op z'n ouwe beentjes
Een koning is gekomen
Van een zoo hoogen troon;
De aarde heeft 't vernomen;
Het is Gods eigen Zoon.
De lucht hangt vol gezangen,
De hemel gaf Hem prijs;
De tranen op zijn wangen
Zijn dauw van 't paradijs.
Millioenen Serafijnen
Staan voor zijn aangezicht;
Hij kwam den nacht doorschijnen;
De duisternis werd licht.
Aan zuiveren van harte
Wordt dit geopenbaard,
Maar die zijn Wijsheid tarten
Staan blind en onverklaard;
Wie Hem in boeken zoeken
Of met een zwaard ten val,
Tasten in stroo en doeken
En stooten op een stal.
Door ootmoed slechts herboren
Herneemt de mensch zijn wijs:
Een Kind is ons geboren
Op weg naar 't paradijs.
Leg af dan, mensch, uw duister
En trek den morgen aan;
Reeds twintig eeuwen luister
Zijn vóór u opgegaan.
JAC. SCHREURS, M.S.C.
kroop ie tegen den 'outschelft en gieng
zitte wachte-
Z'nen aosem floot deur z'n keelgat-
De nacht sloeg lijk ijs rond zijn bezweet
lijf. Hij voelde-n-'t maar amper. Hij
geraokte den tel kwijt.Ik wacht 'ier
wel, grommelde-n-ie, op 't kiendeke
hier. bezijen d'n stal.... 't wordt 'ne
schone Kersemus
't Waar te veul veur 'm gewiest. Toen
't vroedvrouwke 't heure gedaon 'ad en
de deur open dee om Nilleke te roepe,
lag ie schuins tege den 'outschelft aon
gevalle. Z'n petje waar van z'ne kop
geschove en d'n paoternoster hieuw ie in
z'n 'anden. Rond z'n stoppelig gezicht
lag d'n glaans van 't Kerstkiendje.
lliliiiiinniiiiiiiiiiiituiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiuiiilllJllllllllliillliiliiimuiiiiimiiiiiiiiilllillllllilllllllilllllllllllllinilllllliiiiiMiiiHiiiii
LEZER, ik moet u een illusie ontnemen, als gij meent in dit artikel het
kleurig verhaal der heilige Driekoningen te kunnen herlezen. Evenmin
zal dit artikel gewijd zijn aan het feestelijk vertoon dat de avond van
6 Januari in vele streken van ons land biedt, aan zingende, verklede
kinderen en lichtende lampions. Het handelt heelemaal niet over de Drie
Koningen, maar over het kostelijke blijspel dat Shakespeare schertsend
Driekoningenavond („Twelfth Night of what you will") noemde, hetwelk
door de ST.A-R-T. in het komende seizoen zal worden gespeeld en dat
voor de openingsavond van den nieuwen Rotterdamschen Schouwburg op
10 Jan. as. op het program staat.
CHARLOTTE MONGINOT
20ste EEUW
Beeldde de vroeg christelijke kunstenaar
In symbolen, de middeleeuwer in vaste ty
pologieën, de renaissancist en de barokmees-
ter in illusoire opvatting van de werkelijk
heid; de moderne artist wil een zeer per
soonlijke vertolking van 't zelf doorvoelde,
bit individualisme in de kunst heeft geleid
tot 'n groote verscheidenheid in voordracht
Van het onderwerp. Charlotte Monginot
brengt heel 't gebeuren terug tot de eerste
handeling der schepsels in den Kerstnacht;
tot 't gebed. Hier vindt men weer de sterke
expressiviteit der oudste Kerstvoorstellin
gen. Het Is een primitivisme dat mèt een
IÜker aesthetische vormgeving die de
kunstenaar zich in den loop der eeuwen
Deze comedy geeft niet de werkelijk
heid van het dagelijfcsche leven, pasklaar
gemaakt voor het tooneel. Shakespeare
laat in een rhythmisch spel de onwaar
schijnlijkste gebeurtenissen aan ons ge
nietend oog voorbij gaan- Een schipbreuk
waaruit 'n tweeling Viola en Sebastiaan,
zonder dat de een het van de ander weet,
gered te voorschijn komen. Viola als jon
geling gekleed in dienst van een hertog
(Orsino)i welken zij bemint en zij zelve
bemind door de vrouw, (Olivia)wier hart
zij voor haar heer moest winnen. De
vreemdste verwarringen ontstaan als
Sefbastiaan ten tooneele komt en de com
ponenten van de tweeling („an apple
cleft in two, is not more twin than these
two creatures" V1) als varianten van
één thema de intrigue beheerschen.
Daartussen geschoven nog het inter
mezzo van den dwaas gemaakten Mal-
molio, door fijne draden verbonden met
het hoofdmotief en u hebt dit amoreuze
verwikkelingsspel „in a nutshell".
Na lezing of aanschouwing van deze
Comedy, met zijn voortreffelijke lyrische
passages, staat men weer eens versteld
over het gemak waarmee de dramaturg
zulke kleurige draden samenweefde tot
een harmonisch geheel. Doch alleen de
vaardigheid in compositie zou dit stuk
eigen mocht maken ontroert door een
fijnzinnig aansluiten bü de romantiek welke niet zoo hoog doen uitsteken boven veel
rond Kerstmis zoo zinvol beleven, ander geslaagd tooneelwerk, pij Shakes
peare blijft de keuze van zijn stof »n
het samenstellen der tooneelen onder
geschikt aan het streven, zijn vizie op
den mens en het leven vorm te geven.
Daarom is het van weinig belang waar
hij zijn stof „haalt" en vermindert het
de waarde van „Driekoningenavond" in
het geheel niet als de literatuurvorscher
aantoont dat zijn thema herze'fde is als
dat van The History of Apollonius and
Silla door Barnabe Rich en dat de ge
schiedenis reeds verhaald wordt in de
..Novellino" van Matteo Bandello en de
„Ecatommiti" van Giraldo Cinthio. wel
ke verhalenbundels aan Shakespeare blij
kens andere „ontleeningen" goed bekend
moeten zijn geweest.
De betoovering die van Shakespeare's
spelen uitgaat, wordt opgeroepen door de
kaleidoscopische projectie op het tooneel-
venster van al de schakeeringen in
het menschelijke. De auteur is daarbij
niet slechts de man die het projectie
apparaat bedient, maar hij mengt zich
voortdurend in het bont bewegen der
personages- Hij speelt zelf het spel mee
en het spel is hem hooge ernst.
In de mooie ,.vie romancée" van Sha
kespeare welke Arthur van Schendel ons
schonk, wijst hij op „de twee groote be
ginselen van Shakespeare's wezen dié
elkander zullen zoeken en bestrijden, ,,de
droom en de daad". Inderdaad: hij zag
William Shakespeare
in het leven het spel en in het spel
schiep hij het leven, maar zelf vindt hij
geen compromis tusschen droom en
daad.
Terwijl de dichter Shakespeare zijn
personages doet voortgaan in tijd en
ruimte van zijn tooneelschepping en den
toeschouwer boeit door het spel der lots
beschikkingen, is de mensch Shakespeare
met zijn levensproblemen geïncarneerd
in elk zijner helden, wier mond schert
send of mokkend, vol ontzetting of in
deernis, uit haat of uit liefde zijn
eigen volledige menschelijkheid uitzegt.
In .Driekoningenavond" hooren wij
vooral zijn lichte registers bespeeld, maar
het gevoelig oor verstaat den ernst van
de vox humana en onderscheidt de mo
dulaties ook in de vluchtigste passages-
Hoe verrukkelijk zijn de scènes waar
Shakespeare een oogje knipt tegen het
publiek, als Viola (in travesti als Cesario)
haar liefde, verhuld in dubbelzinnige
woorden, aan Orsino belijdt (II, 4); als
zij, geplaagd door Olivia's onmogelijke
liefde, haar zegt niet te zijn wie zij is en
haar demasqué afwerpt zonder door Oli
via begrepen te kunnen worden (Hl, li-
Welk een wijsheid spreekt Shakespeare
uit door de dwazen en dommen: den
wijsgeerigen nar Fest, den dronken Sir
Toby en Sir Andrew, den zelfverzekerden
Malvolio.
Glimlachend volgen wij het schouw
spel, maar met een glimlach van her
kennen en van hoogeren ernst; Shakes
peare houdt ons voortdurend den spiegel
voor, maar den spiegel uit het sprookje»
waarin men meer ziet dan het weerkaat
ste uiterlijk.
Mogen velen in de komende maanden
in dien spiegel schouwen en ondanks del
grijsheid van veler bestaan („For the
rain, it raineth every day") 'n avond toft
de beaming komen „How beautiful 14
mankind!" i
RIET J. yr. POEREN
