in den wederopbouw der spoorwegen
„De kinderen van Versteegpakten aan
PAGINA 6
DINSDAG 7 JAx, JARI 1947
EEN WELBESTEED JAAR
ELECTRIFICATIE
HERSTEL DER CENTRALE
WERKPLAATSEN
ROLLEND MATERIEEL
1946 l een belangrijk jaar
t.De kinderen van Versteeg moeten onder de wol". Deze geheimzinnige
boodschapt die op Zondag 17 September 1944 door den aether flitsteluidde
één der belangrijkste feiten uit den tweeden wereldoorlog in. Een feit. dat
eenig is in de geschiedenis en dat mede den genadeslag toebracht aan een
niets ontzienden vijand, die vijf lange jaren een groot deel van Europa in zijn
bloedigen greep gevangen hield. De kinderen van Versteeg gingen onder de
wol. Ruim dertigduizend spoo<-wegmunnen begrepen, dat wat van hen verlangd
werd, noodzakelijk was om de laatste krachten van den onderdrukker te
breken. Zij voelden zich opgelucht, toen deze boodschap langs de lijnen ging.
De vuren werden gedoofd, de seinen teerden op onveilig gezet, het machtige
vervoersapparaat der Nederlandsche Spoorwegen kwam tot rust.
Zeven lange, bange maanden zou die
tust duren. Maanden, die den onderdruk,
ker in niets ontziende «woede over den
naderenden ondergang, vrij spel lieten.
Br werd ruimschoots gebruik van ge
maakt- Van het bloedvatenstelsel van
ons nijvere land bleef weinig meer dan
een ruine over. Dagelijks klonken de de
tonaties van springende bruggen en
viaducten,*in massa werden-locomotie-
een, rijtuigen en kostbare machines over
«le grenzen gevoerd, bovenleidingen wer
den vernield en spoorlijnen opgebroken.
Wa. niet weggevoerd kon worden, weva
verwoest. De schade steeg tot 750 millioen
Sulden en van een bedrijf, dat één der
eerste plaatsen innam op de wereldrang
lijst, werd een hoop oud roest gemaakt,
het zwaarst getroffene ter wereld. Toen
segevierende legers ons land, binnen
trokken, scheen Nederland den oorlog te
hebben verloren- Een grootendeels on
dervoede bevolking, gewend geraakt aan
sibotage, stond voor de gigantische taak
met onvoldoende middelen een volledig
verwoest bedrijf weer op te bouwen.
Maar zooals geen moment werd geaar-
seld toen het bevel tot staken werd ge
geven, zoo werd nu niet geaarzeld de
hand aan den ploeg te slaan- Spoedig
bleek, dat de Spoorwegen vooraan zou
den gaan bij den wederopbouw van het
land. Hoewel dit mede te danken was aan
de prioriteit die zij van de autoriteiten
ondervonden en de hulp der geallieerde
landen, richtten steeds meer oogen zich
in bewondering op het reusachtige werk
dat hier werd verricht- Tachtig procent
van het bedrijf moest worden opgebouwd
met leeggeroofde en verwoeste werkplaat-
len, met gebrek aan zelfs de eenvoudigste
Julpmiddelen.
Het eerste halfjaar na de bevrijding
kon weinig worden gedaan. Er heerschte
gebrek aan zelfs de eenvoudigste werk
tuigen en gereedschappen. Slechts de
grondslagen voor het herstel konden wor
den gelegd, doch hierop werd in 1945
energiek voortgebouwd, zoodat men
thans op een welbesteed jaar terug kan
zien. Een jaar, waarin het Spoorwegbe
drijf -van een ruïne een bruikbaar ver
voersbedrijf werd-
De bruggen vroegen veel aandacht,
omdat zij in ons door groote rivieren
doorsneden land noodzakelijk zijn om
verbindingen tusschen Noord en Zuid,
Oost en West mogelijk te maken. Bo
vendien vormden zij een van de
zwaarst getroffen onderdeelen van
het bedrijf. De bruggenbouwers zijn
ware meesters gebleken in het woeke
ren met materiaal. Oude overspan
ningen werden weer voor tijdelijk ge
bruik geschikt gemaakt en uit het
buitenland werden van legerbruggen
afkomstige overspanningen betrokken.
Van de 21 groote bruggen werden er
15 vernield of 70 procent- Aan het begin
van dit jaar waren er vier gerepareerd,
zoodat er nog elf, dus meer dan de helft
onbruikbaar waren. In den loop van het
jaar werden ze vrijwel alle hersteld en
heropend- Op 30 April de brug te Venlo,
op 2 Mei die te Zwolle, op 15 Juli te Dor-
veel rollend materieel in volkomen ver
woesten staat uit het buitenland terug
kwam en er veel arbeid noodig was om
er nog iets bruikbaars van te maken. In
den loop van dit jaar kwam een aantal
gestolen machines uit Duitschland, Oos
tenrijk en Tsjechoslowakije terug, waar
van veel in slechten staat verkeerde.
Vaak ontbraken belangrijke onderdeelen,
maar met inspanning van alle krachten
en met behulp van bevriende mogend
heden, van wie nieuwe machines werden
betrokken, kon men de werkplaatsen
voor een groot deel weer inrichten. Ruim
1900 wagenladingen kwamen in den -loop
van het jaar met gestolen machines en'
werktuigen binnen, van de ruim 700 ge
stolen groote machines kwamen tot nog
toe ruim 200 terug-
Gemiddeld kan thans ongeveer 80
procent van de vooroorlogsche capa
citeit door de werkplaatsen worden
bereikt, afhankelijk van de aange
richte verwoestingen. Het spreekt
vanzelf, dat minder kan worden af
wegen aan het begin van dit jaar 17.771
stuks, waarvan 4360 Nederlandsche en
13.411 buitenlandsche- Thans beschikt
men in totaal over 18.874 wagens, waar
van 15.440 Nederlandsche en 3434 bui
ten landsche. Uit het buitenland werden
tot nog toe 14.367 wagens teruggevoerd,
14-176 worden nog vermist- Het totaal
aantal treinen, dat op werkdagen reed
bedroeg op 1 Januari van dit jaar 924
met een afstand van 36.411 treinkilome-
ters, thans is dit gestegen tot 1544 trei
nen op werkdagen met een afstand van
71.539 treinkilometers-
De eiectrificatie maakte dit jaar goeden
voortgang. Van 115 kilometer, die per 1
Januari electrisch werden bereden, groei
de het net tot 420 kilometer èhkelspoor.
Veel was hiervoor noodig, daar niet al
leen de bovenleiding was vernield, doch
ook onder- en schakelstations waren ver
woest en leeggestolen. In den loop van
het jaar werden de volgende lijnen op
nieuw geëlectrificeerd: Hoek van Hol
land—Schiedam op 6 Mei, Amsterdam—
Amersfoort en OverveenZandvoort op
3 Juni, ZwijndrechtDordrecht op 15
Juli, UtrechtHilversum en Amsterdam
—Zaandam op 5 Augustus, Haarlem—
IJmuiden en Velsen—Uitgeest op 7 Octo
ber, UtrechtAmersfoort op 18 Novem
ber en ZaandamAlkmaar op 20 Decem
ber-
Behalve veel materiaal voor de lijnen,
Het herstel van de Moerdijkbrug eischte veel inspanning en werd met kracht ten uitvoer gebracht.
drecht, op 12 Augustus die te Zutphen,
op 26 Augustus de langste en zwaarst
getroffen brug van Nederland bij Moer
dijk, op 14 December die bij Mook en op
21 December de brug bij Westervoort.
Het volledig herstel van de bruggen te
Zaltbommel, Hedel en Sliedrecht is een
kwestie van enkele maanden. Twee
kleinere bruggen zijn eveneens nog niet
hersteld.
Voor een goed werkend spoorwegappa
raat zijn werkplaatsen onmisbaar. De
Nederlandsche Spoorwegen bezaten vijf
groote, goed geoutilleerde Centrale Werk
plaatsen, waar alle werkzaamheden voor
het omvangrijke bedrijf konden worden
verricht. Vier hiervan werden zwaar be
schadigd oï totaal vernield. Tilburg werd
door een „Sprengkommando" in enkele
dagen grondig verwoest, Haarlem en
Utrecht werden leeggeroofd, Amersfoort
was door roof en bommen in een ruïne
herschapen- Blerick had het voordeel, dat
de Duitschers onvoldoende gelegenheid
haddèn de groote machines weg te slee
pen.
De werkplaatsen werden in het afge-
loopen jaar met werk overstelpt, daar
De autoritei
ten jvandelen
over de her
stelde brug.
geleverd dan voor den oorlog, omdat
de reparaties die thans verricht moe
ten worden veel omvangrijker zijn
en, men nog altijd met een gebrek
aan materialen te kampen heeft- Ook
hier is het afgeloopen jaar heel hard
gewerkt en met prachtige resultaten.
Aan het herstel van de 72 stations
gebouwen, die vernield of zwaar bescha
digd waren, werd dit jaar gewerkt en
hoewel tijdelijk, werden vele voor het
gebruik gereed gemaakt. Te Arnhem en
Nijmegen werden noodstations geopend
en te Gouda werd een deel van het toe
komstige station in gebruik genomen.
Het rollend materieel baarde de groot
ste zorg. Nieuwbouw- was nog niet mo
gelijk en men moest zich beperken tot
het herstellen van uit het buitenland
teruggevoerd materieel, dat meestal in
volkomen vervallen staat verkeerde. Ook
hier werd veel hulp van het buitenland
ondervonden en in den loop van het jaar
verscheen veel buitenlandsch materieel
op onze lijnen. Op 1 Januari beschikten
de Nederlandsche Spoorwegen over 605
stoomlocomotieven, waarvan 284 Neder
landsche en 321 buitenlandsche- Uit
Duitschland waren op dat moment 292
machines teruggekeerd. Thans zijn uit
Duitschland 406 gestolen locomotieven
teruggevoerd, waarvan velen in zeer
slechten staat, zoodat slechts 239 machi
nes tot dusver hersteld konden worden.
In totaal zijn thans aanwezig 610 Neder
landsche locomotieven, waarvan 383
bruikbaar en 566 buitenlandsche, waar
van 352 bruikbaar.
Aan rijtuigen voor stoomtreinen beza
ten de spoorwegen op 1 Januari 317 Ne
derlandsche en 171 buitenlandsche, dus
totaal 488 rijtuigen. Uit Duitschland kwa
men 423 rijtuigen .terug, vermist worden
nog 525 stuks. Totaal heeft men thans
de beschikking over ruim 1300 rijtuigen,
waarvan er echter slechts 768 bruikbaar
zijn. De andere zijn in reparatie- In den
loop van het jaar staken zoowel Dene
marken als Zwitserland ons de vrienden
hand toe. Denemarken leende ons 30,
Zwitserland 20 rijtuigen-
Aan goederenwagens bezaten de Spoor-
moesten 14 onderstations en 12 schakel
stations worden ingericht. Van het elec-
trische materieel werden 34 stroomlij n-
treinstellen, 48 motorrijtuigen en 34 aan-
hangrijtuigen hersteld.
Aan het herstel van de buitenlandsche
verbindingen werd dit jaar groote aan
dacht besteed. Een vijftal groote confe
renties werd gehouden, waarvan twee in
Nederland en in October werd een Euro-
peesche dienstregeling- en doorgaande
rijtuigconferentie voor het jaar 1947/48
gehouden. Op 6 Mei werd een dagelijk-
sche rechtstreeksche verbinding geopend
naar Brussel en Parijs, ingaande 29 Juli
werd de bootdienst Hoek van Holland
Harwich v.v- van drie- op zesmaal per
week gebracht en op 7 Augustus werden
de treinen AmsterdamHannover en
terug met aansluiting op den Nord-Ex-
press ingevoerd- Op 7 October werden
deze treinen weer opgeheven en kwam
tweemaal per week een nieuwe verbin
ding naar en van Kopenhagen on Ber
lijn tot stand, terwijl tevens een dage-
lijksche verbinding met Luxemburg en
driemaal per week een verbinding mei
doorgaande treinen naar Basel tot stand
kwam. Op 18 November werd de belang
rijke rechtstreeksche verbinding inge
voerd met Kopenhagen, bekend als de
Scandinavië-Express. Ingaande 9 Decem
ber kwam een nieuwe doorgaande ver
binding AmsterdamLuxemburg—Basel
en terug tot stand en op 17 December
ten slotte werden dagelijks doorgaande
treinen van Hoek van Holland naar Ba
sel en terug ingevoerd.
Een jaar van ingespannen weder
opbouw bij de Nederlandsche Spoor
wegen is voorbij. Een jaar van teleur
stellingen en tegenslagen, maar ook
van -groote voldoening over hetgeen
werd bereikt- Het in exploitatie zijnde
spoorwegnet steeg in dat jaar van
2824 kilometer tot 3083 kilometer en
de sterk toegenomen vervoersbehoefte
kan met succes het hoofd worden ge
boden. Daarom zal het jaar 1946 als
één van de belangrijkste geboekstaafd
blijven. Belangrijk niet alleen voor de
Spoorwegen, maar voor het geheele
Nederlandsche volk, dat om zijn moe
dig, zwijgzaam werken, allerwegen
bewondering afdwingt.
