Geheim
van Van Meegeren
De „Lilian" bewoog maar
kwam niet vlot
BIDDAG
of
methode der oude
meesters
Oostenrijk „m behandeling"
Hemddi beweert het laatste en maakt
een copie van de Anatomische les99
De „Kardinaals
collecte"
ZATERDAG 18 JANUARI 1947
PAGINA S
voor onze vervolgde
geloof sgenooten.
HOOP OP SUCCES NIET
OPGEGEVEN
Het bericht, dat het proces tegen den. kunstschilder Han van
Meegeren in Mei a.s. zal worden gevoerd en dat het nieuw
ingestelde chemisch onderzoek zou hebben uitgewezendat de
veelbesproken doeken geen origineele Vermeers zijn, valt
■toevallig samen met het vervaardigen van een copie van
Rembrandt's „Anatomische les", welke op het oogenblilt in het
Mauritshuis in Den Haag wordt gecopieerd door den Hon-
gaarschen kunstschilder Laszló Hernadi.
Werkwijze der oude
meesters
Hernadi, voornamelijk portret
schilder, die reeds jaren in Hol
land leeft en werkt en hier voor
treffelijke portretten heeft ge
schilderd, heeft een uitgebreide
studie gemaakt van de werkwijze
der oud-Hollandsche meesters. Ge
deeltelijk hebben wü deze werk
wijze reeds uiteengezet in ons blad
van Zaterdag 4 Januari, waarin wij
een beschouwing gaven over de
tentoonstelling van de Academie
der K-K. Leergangen in Tilburg,
waaraan de heer Hernadi als do
cent voor de schilderklasse is ver
bonden. Hy gaf ons daar als zijn
visie op de werkwijze der oude
®t.*9ttrs' dat deze hoofdzakelijk
rdeverven gebruiken waarbij
men wel bedenke da deze niet op
alle stofuitdrukking van toepassing
waren. Bij. het afmaken werden
Veelal ook andere lichtere kleuren
gezeigd welke dunner werden aan
gebracht. Hierdoor zouden ook de
kleuren veel beter in hun oor
spronkelijke helderheid bewaard
blijven.
Dat van Meegeren door allerlei
slechts hem bekende chemische
toepassingen Vermeer zoo voor
treffelijk zou hebben kunnen imi-
teeren verwierp Hernadi ten eenen
male. Om dit te bewijzen vatte hij
het plan op een copie te maken van
de „Anatomische les" van Rem
brandt, waaraan hij tot nu toe naar
zijn zeggen ongeveer honderd vijf
tig uur 'heeft gewerkt. En ieder,
die het wil kan hem Vrijdags en
Zaterdags bezig zien aan dezen ar
beid in het Mauritshuis te Den
Haag.
De bolle spiegel
Er is nog iets .anders, zegt Her-
liitdi, dat den opgang van zoovele
groote meesters in de zeventiende
eeuw verklaart en dat is het ge
bruik van den bollen of Neuren-
bergschen spiegel. De bijna verbijs
terende natuurlijkheid van toon,
vormgeving en kleuren (o-a. blauw
en geel) kon alleen ontstaan, öoor-
dat Vermeer evenals Gerard Dou
en Frans van Mieris, volgens Her-
n&di gebruik zouden hebben ge
maakt van dezen bollen spiegel,
waarbij zij met hun rug naar het
model schilderden en vanuit den
spiegel copieerden.
Deze bolle spiegels, zegt hij, ver
gemakkelijkten het schilderen ui
termate door het verkleinen van
hef beeld, het donkerder worden
van den toon, de scherpe, gave tiee-
kening en hèt geweldige perspec
tief. Sommige kunstenaars staan
zeer critiscth tegenover deze werk
wijze en stellen haar niet bijzonder
hoog. Persoonlijk kan men het ef
fect van den bollen spiegel con
troleeren In z.g. spion, die soms
aan het stuur van een fiets is be
vestigd.
Nu is het, aldus de heer Hernidi,
®en onmiskenbaar feit, dat een
doek van Vermeer nooit die diepe
ontroering vermag op te roepen.
Wolk® hijvoorbeeld een doek van
Rembrandt geeft. Men mist er in
het blootleggen van de ziel, de
stuwkracht door de idee. Jan Ver
meer van Delft was bij zijn tijdge-
«looten niet bekend; schrijvers uit
zijn tijd van boeken over kunst
Vermeiden den schilder niet.
Dat deze bolle spiegels werke-
h'.. werden gebruikt valt te be-
Ï'J™ uit een citaat uit het Groot
schilderboek van Gerard Lairesse,
«1^5 een hoofdstuk voorkomt
Besteld:
Middelen om alle zwaare
Bouwgevaarten, Beelden, Boo-
men, als anders, na het leven,
in hunnen volkomene en natuur-
Iyke verkorting, te tekenen.
Men leest daar hef volgende:
..Dewyl het gemeenlyk ge
beurt, wanneer de natuur ons
schynt te begeeven, en haare
gunstige hulp niet meer by
te zetten, dat wy dan onze toe
vlucht tot het vernuft neemen,
om middelen te verkrygen
door de welke wy het gebrek
kennen herstellen en deze
schade vergoeden; zo is het
my, in het schilderen der Zol-
derwerken, mede gegaan. Na
veele moeite tevergeefs, en
veel wroetens onnuttelyk aan
gewend te hebben, om na hef
leven alles te mogen tekenen,
heb ik eindelyk dit volgende
middel ontdekt, 'tgeen my
ruim de schade, door het
vergeefs blokken, vergoed
heeft; zijnde het zelve zeer
goed in alle Stukken met
laage horizonden; gelyk men
door het gebruik zal bevinden.
Ik neem dan tot voorbeeld,
dat ik het Stadhuis van Am
sterdam, ja al was het drie
maal zoo hoog, en dat zonder
op te kyken, wil tekenen.. Qm
dit te doen verkies ik een af-
standtg wydte van het zelve tot
op acht of tien voeten, meer
of min na vereisch der zaak.
Vervolgens neem ik een
rondglazige spiegel, die con
vex of verhoeven gesleepen is,
omtrent een voet groot in de
diameter of middelsnydinge,
welke in de Neurenburger
winkels wel gevonden worden.
Stelt deze tegen het binnenste
des deksels van uw tekenbord
of portefoly. Maakt dat gy
de zelve overeind kunt zetten
zomtyds wat achterover, na
dat gy die dingen van onderen
en hooger wilt zien. Dus na
dert men het opengeslagen
portefoly en met de rug na
het voorwerp gekeerd, tot op
zulk een afstand, als gij 't ge
bouw, den boom, of wat het zij
begeert in zyne vertooning te
hebben. Dit tekent men ver
volgens uit de spiegel alzo na;
of men modelt het op wit of
blaauw papier.
Dit middel is zeer bekwaam
om allerhande groote werken
in naauwe plaatsen of straa-
ten af te modellen, ja twintig
of dertig huizen beffens; als
mede voor de Landschapscihil-
diers tot het modelleeren op het
land, ja heele landstreeken
met steden en dorpen, water,
bosschen, bergen, en meer,
van het oosten tot het westen,
zonder zyn hoofd te roeren,
noch zyne oogen om te
draaijen. 't Is mede zieier na-
tuurlyk en gemakkelyk voor
die de Perspectief Optica in
den grond niet verstaan."
En in het „Beknopt verhaal Van
het. Leven der vermaardste schil
ders" In 't Frans beschreven door
den Heer de Piles. En in 't Neder
duits vertaald door J. Verhoek.
Uitgegeven t' Amsterdam By
Balthasar Lakeman, Boekverkoper
1725 lezen wij:
„Gerard Douw van Leyden,
is Discipel van Rembrandt ge
weest, en al hoewel zyn ma
nier van schilderen zeer ver
schillende is van die van zyn
Meester, nogtans is ihy aan hem
de kennis schuldig van de
voornaamste konstregels het
Coloriet betreffende, hij schil
derde in 't klein in ülyverv,
en zyn figuurtjes die in 't ge
meen niet boven een voet
groot zyn, zyn zo uitvoerig ge-
schildert8 als ofze zoo groot
als de Natuur waren Hy deed
niet als naar het lieven dat hy
in een ronde of bolle spiegel
beschouwde.
En hetzelfde zegt dit werk van
Francois Miris: „Hy bediende zig
zo als Douw van de bolle Spie
gel.
De Anatomische les
Dit alles verklaart volgens Her
nadi de mogelijkheid van een per
fecte copie, waarbij het niet strikt
noodzakelijk is, dat ook de imi
tator den bollen spiegel weer zou
hebben gebruikt. Hernadi zelf
heeft zich nu een zwaard'STe opga
ve gesteld. De „Anatomische Les"
van Rembrandt stelt hoogere ei-
schen, en daarbij komt, dat hij
niet de beschikking had over het
fijne linne, dat de oude meesters
gebruikten en zich tevreden moest
stellen met een grof korrelig lin
nen, waardoor de onderlaag van
aardeverven veel dikker moest
worden aangebracht om een nauw
keurige copie te kunnen vervaar
digen
Het zou bij dezen stand van za
ken, nu het bericht gepubliceerd
is, dat de gewraakte schilderstuk
ken niet als origineele Vermeers
zijn te beschouwen, interessant zijn
indien van Meegeren zijn geheim
prijs gaf om dit met de ideeën van
den kunstschilder Hernadi te kun
nen confronteeren.
Maar reeds een goed geslaagde
copie van de „Anatomische Les"
zou een belangrijke aanwijzing in
deze richting kunnen beteekenen
In vele landen en niet
alleen in die, welke onder
bolschewistische heerschappij
levenstaan zijdie in Christus
gelooven en Hem ook in het
openbare leven willen doen
heerschen, aan vervolging en
zwaren druk bloot. Vaak moe
ten zij hun moedig geloof met
den dood, nog vaker met ar
moede en ellende „boeten".
Hoe gaarne zouden wij iets
voor hen doen om hun leed te
verzachten, om een einde aan
hun lijden te maken.
In vele opzichten zijn wij
machteloos; maar één machtig
middel hebben wij: het gebed.
Daarom was het een prach
tige gedachte den dag van
morgen tot een Biddag voor
onze vervolgde geloof sgenoo
ten" te proclameeren.
Wij behoeven onze katholie
ken nauwelijks aan te sporen
zich morgen voor deze inten
tie in H. Communie en vurig
gebed te vereenigen, opdat
God onzen strijdenden broe
ders en zusters de kracht geve
Zijn Naam uit te dragen in een
wereld, welke zich van God en
Zijn Christus wil Losmaken.
Eén in den strijd, één in het
gebed, één in de zegepraal.
F. C. baron van Aerssen, wiens
benoeming tot Ned. ambassa
deur in China te verwachten is.
De plaatsvervangers der vier mi
nisters van buitenl. zaken, die het
ontwerp-verdrag met Oostenrijk be
handelen, maakten gisteren op hun
tweede vergadering opnieuw goede
vorderingen
De bijeenkomst was in hoofdzaak
gewijd aan de groote lijnen van
het verdrag. Een speciale commis.
sie zal de p-eambule opstellen.
'Hierin worden alleen historische
feiten gegeven, zonder vermelding
van goed- of afkeuring.
Het eigenlijke verdrag zal een
politieke, militaire en economische
afdeeling bevatten. De ontwerpen
voor de politieke afdeeling moeten
a.s. Maandag ter bespreking worden
aangeboden.
De kleinere geallieerde landen
zullen alleen met toestemming van
den betrokken auteur inzage 'van
bepaalde documenten kunnen krij.
De plaatsvervangers komen
Maandag weer bijeen. Zuid-Afrika
heeft den raad van ministers en
den plaatsvervangers verzocht nau.
wer, dan thans in de bedoeling
ligt, samen te werken met de
landen, die actief aan den oorlog
tegen de asmogendheden hebben,
deelgenomen.
De collecte, welke is gehouden
voor een feestgave aan Z. Em.
Kardinaal De Jong hij gelegenheid
van zijn verheffing tot hef. Kardi
nalaat, heeft ruim 715.000 opge.
bracht. Dit geld zal worden be
steed voor het herstel en den op.
bouw der verwoeste kerken in ons
land en aan ieder der bisschoppen
is een gelijk aandeel uitgekeerd.
Dr. Karl Gruber, de Oostenr.
minister van 'buitenl. zaken, is be
noemd tot afgevaardigde bij de
conferentie der plaatsvervangers
van de groote vier voor Oostenrijk.
Mten verwacht, dat Gruber a.s.
Woensdag te Londen aankomt. Hij
zal worden vergezeld door zeven
d'eskundigen.
Hedenochtend is het eerste
continent mariniers te Amster
dam scheep gegaan aan boord
van de ,,Boissevain", die mor
gen naar Indië vertrekt. In de
loods werden de mariniers toe
gesproken door overste Lange-
veid, chef van het corn»
(Van onzen specialen verslaggever)
Den Helder, Vrijdagavond.
Nadat hedenochtend de sleep
boot Hudson er niet in wist te sla
gen het op den Razenden Bol vast
zittende Deensche kustvaartuig
„Lilian" vlot te sleepen, werd he
denmiddag een nieuwe poging ge
daan onder het wakend oog van
den heer v. d. Hidden, directeur
van Smit en Co. persoonlijk, die
van den vuurtoren van Huisduinen
het reddingwerk gadesloeg. Tijdens
den vloed tusschen 2 en 4 uur
hebben de „Hudson" en de „Schel,
de", die inmiddels ook heeft vast
gemaakt, alle krachten bijgezet om
het schip in dieper water te krij
gen, doch het mocht niet baten. Er
kwam geen enkele verandering in
de positie van het schip. En zoo
keerden allen om vijf uur onver-
ridhterzake naar hotel Bellevue te
rug, teleurgesteld weliswaar, doch
niet hopeloos. Integendeel de heer
v. d. Hidden persisteert bij zijn
optimistisehen kijk op deze kwestie
en de oude ervaren zeerobben uit
Den Helder zijn het ditmaal met
hem eens. Er is beweging in het
schip geweest, dat is gisteren ge
constateerd, doch het zal van een
samenloop der omstandigheden af
hangen, of het schip morgen of
misschien pas volgende week zal
vlot komen,
Tweederde'gedeelte van de beman
ning bevindt zich thans aan boord;
de overigen, waarvan er sommigen
verwondingen hebben opgeloopen,
zijn ondergebracht in hotel Van
Op Schiphol arriveerde de P. H.T. B. X. met twee kisten,
geadresseerd aan Prinses Juliana, bevattende baby-kleertjes,
door Ned. vrouwen in Noorwegen vervaardigd.
der Linden, waar ook de geheels
bagage der bemanning is aangeko
men en opgeslagen.
Een fijne geste
Een-lid is vrij ernstig gewond ir*
het ziekenhuis van Den Helder op- g
genomen, doch maakt het redelijk j
wel. Een inwoner van Den Helder
is op de sympathieke gedachte ge-
komen den gewonden Deen een.i
mooie fruitmand aan te bieden uit j
erkentelijkheid voor het feit, dat
het dochtertje van den schenker, i
dat tengevolge van den oorlog ern-
stig ondervoed is geworden, hetH
vorig jaar met een Roode-Kruis-
Kinderuitzending door 'n Deenschal
familie geruimen tijd liefderijk-*,
werd opgenomen en met stevigen
kost weer heelemaal op dreef werd
geholpen! De schenker (heeft op
deze wijze den dank van het Neder-
landsche volk aan de gastvrije Der
nen willen symboliseeren en de ge-
wonde Deensche zeeman in het HeL
dersche ziekenhuis heeft zich over
dit royale en spontane cadeau bij
zonder verheugd.
Intusschen blijft de „Lilian" het'
gesprek van den dag in het stadje
waar de jutters, bekende Helderl
sche typen, op diverse punten aa»
de haven samenigroepen en hui*
gemiste kamen oip buit bespreken.
Want behalve pijpaarde, heeft dit
schip, dat op weg is van Engeland
naar Finland, begeerenswaardige
zaken aan boord, zooals een niet
onbelangrijke hoeveelheid sigaret
ten en eenige tientallen splinter
nieuwe fietsen, om van eten en
drinken maar niet te spreken.
Men rekent er op. dat het schip
vlot zal komen, ook van de zij da
van iden sleepdienst van Smit en
Co. In 'den nacht van Vrijdag op
Zaterdag zal bij opkomenden
vloed tegen drie uur door da
„Schelde" en de „Hudson" een
nieuwe poging worden gedaan..
Intusschen gelooft men niet. dat
deze reeds zal slagen, doch all
komt er slechts een nieuwe ver
andering in de positie van he®
schip,) dat stevig vast blijkt ta
zitten, dan is er reeds veel ge
wonnen en hoopt men Zaterdag
middag opnieuw aan den slag ta
gaan.
Naar wij vanochtend vernamen,
hebben ook in den afgeloopenl
nacht de pogingen 0m de „Lilian""
vlot te brengen geen succes gehadj.
Niettemin blijven de bergers
vol goeden moed. Alleen overwe
gen zij andere maatregelen ta
nemen.
.Vanmiddag om 5 uur is het wee^
hoog water en dan gaan zij op»
nieuw aan den slag.
