Luchtpatrouille boven Palembang
PILOTENHELPERS GEëERD
Romme's reis door Indonesië
Noodrantsoenen op het vliegveld
Het leger zonder
uniform
PAGINA 4
MAANDAG 20 JANUARI 1947;
les uitgereikt te
Maastricht
FRACTIELEIDER
^PREEKT TROEPEN TOE
ORANJETOCHT BAARN—
SOEST
i 11 /T/vrt*.-yw»>iticr.AT> rfv»kr>Tt-neus en voor
This is Palembang tower... this is Palembang tower
I read you strength one; very disturbed dit is Palembang
controletoren, dit is Palembang controletoren ik ontvang u
sterkte een; sterkte een; veel storingen... practisch onhoorbaar*
ontvangst slecht, ontvangst slecht... frequentie te hoog,
frequentie ongeveer twee graden te hoog... Op het hooge
platform, gedeeltelijk met glas afgeschermd, zitten twee
militairen bij de radio-zend-ontvangstcombinaties; uit een
luidspreker snijdt een scherp metalen ruischen door de stilte;
atmosferische storingen knetteren als heftig striemend schroot,
verzwakken, fluittonenoorverdoovend scherp, dan plotseling
een gebrokkelde metalen stem met een onverstaanbaar
keelgeluid
Adri. Hensen uit "Westmaas en
{Tan Ooms uit de Idastraat in
Hengelo probeeren den B-25 zen
der van Fort Mitchell te pakken
te krijgenze zweeten en roo-
ken en vertellen den overkant
voor de tiende maal, dat ze onver
staanbaar doorkomen: „freqency
•bout two degrees too high"
Daar tusschendoor vertellen ze
mij bver over „de toestand"
Het wonderlijke is, dat ze. zo°
dicht bij Palembang, practisch ge
heel geisoleerd zijn, dat er zelfs
uit Palembang geien communi
que's doorkomendat ze alleen
loo nu en dan hooren wanneer
de „Piet Hein", die op de Moesi
ligt z'n neus snuit grommend,
vreemd goedmoedig artillerie
onweer dat ze alleen de Mit-
chell-B 25 jachtbommenwerpers
als wildgeworden horzels de start,
baan zien afstuiven, onmiddellijk
•teil klimmend om beschieting te
Ontwijken, dat ze daarna een enke
len keer een der piloten hooren
vertellen dat die of die-geschut-
stelling van de benden is opgeruimd
en dat ze terugkwamen met tref
fers in de motoren, omdat er
Jappen en Britsch-Indiërs bij de
luchtdoelmitrailleurs zitten (meestal
zaten!) Er zijn geruchten dat wij
zware verliezen geleden hebben,
er is een order om helmen te dra
gen vanwege hoofdverwondingen
bij recente gevechten, de verdedi
gers van het ziekenhuis hier
schijnt hèt schot te zijn gevallen
dat de heele bende over heel de
Stad mata glap maakte hebben
'm eén oogenblik „vies zitten knij
pen", toen 'hun munitie practisch
op was, er is een boot van ons,
waarop onze jongens mannetje
aan pjannetje stonden, door een
zwanen mitrailleur onderhanden
genoipenMaar zeker weten
«toen1 ze niets....
Aan dien horizon, in de richting
van de stad klimmen dikke zwarte
rookkolommen log omhoog
Gisteravond brandde het veel
erger.
„We vingen gisteren berichten
van de tegenpartij op. Een man
hoorden we schreeuwen dat 't
nou „prang betoel" was echt oor
log! Er raasden tanks door de
straten en er werd zwaar gevoch
ten. Hij klaagde over het slechte
moreel van z'n troepen: ze moes
ten koste wat kost volhouden! Een
Jap hield ook nog 'n toespraak"
Nee, verder is er geen nieuws.
Zoo nu en dan ihiooren we de
„Piet Hein" met het 'hoofdkwar
tier praten of met onze pantser
wagens of de Mitchells krijgen
•en opdrachtmaar wij zitten
hier maar en eten wat noodrant-
jtoenenkaakjes, kaakjes en
ajftg eens kaakjes, maar verder is
V best.
En toien moest en zou ik Palem-
fcang zienmeestal zijn de ver
malen „aan den buitenkant" veel
erger, dan wanneer men 't mee
maakt...zelfs geruchten, die
volkomen met de waarheid blijken
ie kloppen, overdrijven, omdat zij
te veel speling aan de fantasie
laten. Bovendien kende ik zoo
veel inwoners ulit de benauwde
Veste sinds m'n reis met de „Bois-
•evain" *»*■•-*■»•
•e)
kapitein Wetters en samen met
den operation officer, luitenant
Samson, liet ie me zien, wat ie
tot stand gebracht had sinds ie
drie maanden geleden „in z'n
hemd" naar dien doodehjk verve
lenden gloeiend heeten uithoek van
•Palembang was gestuurd.
En dat de mecano's nu als duivels
moesten werken en dat om vier
uur 's middags ierhand zei: „Nou,
ik hoop, dat ik eindelijk m'n ont
bijt 'ns heelemaal aan één stuk
kan opeten zonder gestoord te
worden'', („kaakjes, kaakjes en
nög eens kaakjes....)" en dat
reeds iedereen last had van vita
minegebrek - op Banka zou men
een kist versche groenten gaan
halen! het gaf allemaal niks
tegen dat getreiter mocht eindelijk
iets gedaan wordenhet is
niet prettig als je langzaam ge
wurgd wordt en je mag den strop
niet losmaken.
DE DUCHT IN.
Onder den vleugel van een Mit
chell hurkte de bemanning ota een
kaart: de eerste: Berend Klaassens
uit de Gerbrand Bakkerstraat in
Groningen met Ad Brogtfop van
dein Terheidenschenweg in Breda
De twee anderen waren Indische
jongens, maar voor ik hun namen
kon noteeren, werd ik een nauw
trapj op in den buik van den Mit
chell geduwd en nauwelijks was
het luik dicht of die twee motoren
knetterden open, het duimpje van
den eersteweg waren we.
Ik zat vlak achter de twee rug
leuningen op een soort bankje ge
knield en keek nu over den schou
der van Klaassens en Boogtrop: in
een zwiepende regenbui stoven we
het veld af, stormden scheef de
lucht in, schaduw en hevig zon
licht sloegen wisselend door den
doorzichtigen cockpit-neus en voor
ik het wist, hingen we dreunend
boven Palembang: ik herkende on
middellijk de protected area Tanah
Semoet, het vijvertje met de tji-
marahs rondom, hotel Smit, waar
ik gelogeerd had..— er reden wat
blokkendoos trucks en hier en daar
mierden wat menschjes rond....
maar verderop: de heele enorme
stad van roodbruine daken uitge
storven, in de grijze straatgeulen
geen sterveling, op de Moesi, waar
anders honderden Sampans heen en
weer voeren, slechts wrakhout.
langs de kade steeg de rook uit
verkoolde huizenskeletten.
Koers Zuid-west ten opzichte
van ide stad: de Mitchell B 25
gooide zich scheef naar beneden
en begon zijn patrouille tusschen
éen kaarsrechte spoorlijn en een
breeden kronkelenden weg. over
het wijde land stonden grijze re
genbuien, zeer plaatselijk tegen een
enorm panorama van roomige wol
kenbanken. Vaandrig Brogtrop no
teerde: 4 spoorwagenstwee lo
comotieven elf spoorwagens
auto—.wijzend, op de kaart, dan
weer naar een markant punt van
het terreinbochtje links,
bochtje rechts. (nu, ik was nog
niet luchtziek!) Zoo nu en dan
drukten ze hun keelmicrofoon vas
ter aan, zeiden iets, kniktenBij
Gloenbang, 50 km ten Z.W. van
Palembang, zwenkten we terug..
Laat er nu plotseling drie auto's
met een honderd meter tusschen
ruimte op den weg rijden;; Adju
dant Klaassens wijst naar beneden
gooit de machine in een steile
bocht, want, die lui hebben kenne
lijk geen best gewetenVan de
twee voorste wagens rolt een stel
kerels als hazen den weg op, ze
verdwijnen in het-,terrein.het
vreemde is, dat ze zich zelf ,,se-
lecteeren", tanis op 't veld blijven
steeds rustig doorwerken, een per
sonen-auto heeft ook een best ge
weten, een boerenwagen met een
tragen buffel denkt er niet over
■om stil te staan, maar, holala
nee jonge.dat moest je nou net
heelemaal niet in je hersens ge
haald hebben! Staat me daar een
van die lui midden op dein weg vóór
de eerste auto 'n „strot vuur" op
ons af te geven, dat het niet mooi
meer is....
Nieuwe bocht.we vragen in
structies aan: „magge we vehikels
in de soep schieten? Heuselijk mi
litaire wagens.." nog een bochtje
hou ze in de gaten! ze staan er
nog., drie auto's, vreemd verlaten
onder de boomenje hebt 't ge
voel, dat je over twintig jaar nog
precies hun positie zult kunnen
teekenen.en dan word je plotse
ling door een enorme hand neer
gedrukt op het knielbankje
h-ou je vast! We schieten scheef
steil om hoog, de wereld zwaait
dronken langs den plexiglas-neus
van de cockpit., wéér duiken we,
sneller, nóg sneller., de eerste auto
de schutter is weg! schiet op
ons toe: op de gunsight (een vier
kante glazen plaat boven het
dashboard) gloeit in den cirkel het
stipje van een brandend lampje
Zaterdagmiddag waren honderden
in den Stadsschouwburg te Maas
tricht getuigen van een indruk
wekkende plechtigheid waarbij 102
pilotenhelpers waaronder 11 post-
huum, werden begiftigd met de
Amerikaansche Vrijheidsmedaille.
Op het eenvoudig versierde po
dium, met de Amerikaansche en Ne-
derlandsche vlaggen als achter
grond, hadden plaats genomen de
Amerikaansche ambassadeur Stan
ley K Hornbeck, de militaire at
taché kolonel Frank M. S. John
son, gen.-majoor Burres namens
generaal Mac Narney van het
■d Amer leger in Frankfort. H. M.
-de Kóningin was vertegenwoordigd
■ei ik wilde Mthans iets door den schout bij nacht Rost van
mee; "zien dm wat branden aln Tonningen en Prins Bernhard
den horizonOmdat ik voor door kapt. Schrade van de Piinc.es
•en piper cub niks voelde, ging Irene-Brigade.
9k naar het 16e Squadron van Verder waren er de Commissaus
De installatie van het kabinet van Oost-Indonesië. V.l.n.r. Ad
miraal Pinke, prof. Romme en kolonel if. Warners.
Prof. Romme is op zijn reis door
Ned.-liidië Donderdagavond te
Semarang gearriveerd, waar hij
door kolonel van Langen en een
groot aantal officieren, alsmede
door pastoor Polamir namens den
bisschop van Semarang werd ver
welkomd. Nog dienzelfden dag
bracht prof- Rarame een bezoek
aan den bisschop van Semarang,
mgr. Soeglopranoto.
Vrijdag bezoCht hij in gezelschap
van kolonel Van Langen de in
Semarang gelegerde Ned. troepen
Prof. Romme gaf door allerlei
Vragen van zijn belangstelling voor
het leven van de jongens blijk.
Vooral de Brabanders en Limbur
gers waren zeer verheugd over de
komst van prof. Romme, die zijn
rondrit besloot met een bezoek aan
de graven der gesneuvelden van
der Koningin in Limburg mr, dr.
F. Houben, de burgemeester van
Maastricht, jhr. mr. Michiels van
Kessenich, de minister van Oorlog
Fiévez, generaal Kruis en hoofdoff.
T, „i i i -I vlieger 2e fel. Witholt van den
Honderd Vrij neidsmeaail- staf van Admiraal Helfrich-
De Britsche Luchtvaart was ver
tegenwoordigd door haar attaché
Group-Captain Lucas en België
door majoor Cassart. In de offi-
cieele loges merkten we verder nog
verschillende andere burgerlijke en
militaire autoriteiten op-
De piloten-helpers, waarvan de
meesten Limburgers warén uit de
Peelstreek waren in de eerste rijen
voor het podium gezeten.
Nadat -het Sted. Orkest onder lei
ding van Henri Hermans de plech
tige bijeenkomst met de volksliede
ren had geopend, nam allereerst de
burgemeester van Maastricht het
woord.
Na zijn groote voldoening te heb
ben uitgesproken hier in Maas
tricht deze talrijke hooge gasten te
mogen begroeten, wijst hij op de
grootheid van deze bijeenkomst,
welke de dag van de ondergrond-
sche werkers is. De mannen en
vrouwen, die zooveel helden van
de lucht hebben geborgen en voort
geholpen op den weg om wederom
actief deel te nemen aan den strijd
voor victorie, vrijheid en vrede.
Dit werk werd gedaan voor de
goede zaak. Publiciteit werd nooit
gezocht, want dat beteekende in
den oorlog den dood en in vredes
tijd verdragen zij dit niet omdat
dit in strijd is met hun beschei
denheid.
De Amerikaansche ambassadeur
gaf vervolgens uitdrukking aan zijn
bewondering voor de Ned. burgers,
die dagelijks ontberingen leden en
hun levens waagden in den onder-
grondschen strijd tegen een mee-
doogenloozen en immer tegenwoor-
digen vijand, opdat de levenswijze,
waarin wij gezamenlijk gelooven
behouden mocht blijven. Hij ver
heugde zich hiervan uitdrukking te
kunnen geven, mede namens net
geheele Amerikaansche volk. Door
der troepen en een aansporing om aanwezigheid
voort te gaan met het toonen van meten van de aanwezlgnem
zelfbeheersching nu en mcletoe- gebeft eWeI.
komst, waarbij zij moesten trach-
strijd vlak onder den neus van de
Nazi-indringers. Vele ontberingen
zijn geleden, deportaties gevolgd
en tenslotte concentratiekampen in
den loop van dit heroisch werk-
Gezinnen werden uiteengeslagen als
gevolg van Nazi-represailles en
vooral wilde spreker hen gedenken
die hun levens gaven.
Deze decoratie symboliseert de
werkelijke en blijvende dankbaar
heid van het Amerikaansche volk
voor hun heldhaftigen strijd.
Het moment der decoratie was
toen aangebroken en een voor een
betraden de piloten-helpers en
-helpsters of hun nabestaanden het
podium om onder hartelijk applaus
van de geheele zaal gedecoreerd te
worden door kol. Frank M. S.
Johnson.
Vooral Moeder Poels uit America
(Limburg) viel een ware ovatie ten
d6Na afloop dezer plechtigheid
vond in de Redoutezaal een zeer
drukke receptie plaats, waarbij het
zeer geanimeerd toeging en vele
vrienden uit het verzet elkaar ont
moetten.
de Tijgerbrigade op het Tilleime-
plein.
In zijn toespraak tot de troepen
zeide hij o-a-: „Ik zou mij scha
men, indilen ik bij mijn terugkeer
in Nederland zou moeten verkla
ren,, dat ik niet bij de troepen was
geweest". Vervolgens gaf prof.
Romme een uiteenzetting va® de
behandeling der ontwerpover
eenkomst in de Tweede Kamer en
wees hierbij op de eenstemmigheid
van de Kamer ten aanzien van een
duurzaam samengaan van Neder- geheele AmeriKaansuue voos.. j-,w.
land en Indonesië. „Dit samen- djt werken zijn honderden vliegers
gaan", aldus prof. Romme, „hangt we<jerom in staat gesteld hun plicht
niet af van staatkundige doch van te doen en hij te dragen den oor-
maatsdhappeiijke krachten". j0„ te verkorten Zonder deze me-
Prof. Romme besloot zijn rede dewerking zou menige Amerikaan-
miet een lofprijzing op het moreel familie thans niet kunnen ge-
der troepen en een aansporing om de aanwezigheid van
eiieiae xctjiiiuLicfcuicix*
Een leger zonder uniform van
ten „èen stiAje van hm hart te mannen en vrouwen voerde een
geven". voortduTenden en doeltreffenden
het beeld van de auto schuift sa
men met deze stip., de duim van
Klaassens drukt op een knop aan
den stuurknuppel.zeven zware
mitrailleurs spuiten roffelende
stralen vuur naar de autoenkele
treffers, 'maar de inslagen ranse
len iets te veel naar rechts. kruit
damp De Mitchell trekt steil
op fractie van een seconde zie
ik niets, duizend kilo aan je on
derlijf, neergeperts op de bank.
dan is de „black out" voorbij, we
brullen alweer de bocht door, steil
op één vleugeltip,, wéér komt de
auto in zicht diepere duik vuur!
en plotseling ontploft ie in een ge
weldige oranje steekvlam.duimpje
op! Wie volgt.
Na vijf runs, brandden de drie
auto's als fakkels..
Het eerste wat ie zei, toen we
een uur later gingen, was;
„Hebt u dat wel eens mee
gemaakt op den grondik bedoel»
is u zelf wel eens van uit vlieg
tuigen beschoten..? Het is ver*
schrikkelijk.
Het waren ongelooflijk aardige
jongens, maar 't diepste respect
heb ik voor de kerels, die hier nou
al zóólang zitten, krijgsgevangen
geweest zijn of van Australië uit
hebben meegevochten en die nu
nog maar zachtjes kankeren Dö
meesten boffen bovendien niet
zooals Klaassens, die een extra
kerstvlucht naar Nederland mooht
maken en van 't station in Gro
ningen om z'n moeder niet te laten
schrikken een telegram stuurde;
„Ik kom. Hou de kachel warm.»
Berend.
In den avond zaten we te luis
teren naar verhalen over beesten,
jachtverhalen en verhalen over
'slangen en tijgers.. Er waren no-
tabene twee planters met dat toe»
stel mee gekomen, die alweer het
binnenland in wilden.ze konden
niet eens. naar Palembang, maar
ze waren vol goeden moed. Een
van hen, de heer W Verboom, die
naar een kina- en thee-onderne
ming boven in Dempo wilde, 300
km. 't binnenland in, zei: „We be.
ginnen nou voor den derdeft keer,
eerst de crisis, toen de Jappe,
toen., och nee, dit komt wel goed
zeg.
In de verte rommelde artillerie,
de lucht boven de stad laaide weer
rossig op. opnieuw heele verha
len, zooals alleen planters ze ver
tellen kunnen; ze spreken dan van
uit een jaren lange stilte, die
's avonds over 'hun onderneming
daalde.„Nee", zei Verboom,
jullie met je gruwelverhalen uit
de boekjes over tijgers en zoo en
slangen", waarop Monsieur Amadéi
Victor, Alfred Coulin, een Zwitser,
die 't besfe stuk van zijn leven
in' Sumatra had gesleten en óók
weer terugging om thee te plukken,
een verhaal vertelde over een
pandabeer, dien hij met de fleseh
had groot gebracht en die op
laatst zoo dol was op de huisge*
nooten, dat zijn omhelzing te innig
werd. Hij gaf 'm toen aan den
dierentuin, maar in den nacht
voor zijn vertrek, stierf ie.. „Den
kop heb ik laten prepareeren
en ik ze er bij, nietwaar, dat deze
kop een vriendelijke, glimlachen,
de uitdrukking moest hebbende
gevaarlijkste beesten op Gods
aardbodem zijn de menschen,
nietwaar
Hij lachte, zeer wijs en zeer
beminnelijk.
Buiten in den regen werd op
nieuw de artillerie wakker.
J W. HOFWIJK»
Indien de blijde gebeurtenis
ten paleize Soestdijk niet des mor.
gens om 7 uur algemeen bekend is
doch later, zal de Onsmjetocht
BaarnSoest eerst den volgenden
dag worden gehouden.
Een beroep, waar
toe vele Engelsche
vrouwen zich voe
len aangetrokken
is dat van vee
arts. Op de foto
is een vrouwelijke
vee-arts bezig met
het onderzoek
van inentingsstof.
