potents LOT in den nieuwen tijd
DE ZWITSERSCHE PERS
tijdens den oorlog
De Fransche kabinetsformatie
Rotterdam—Scheveningen dit
jaar weer electrisch
Het ongelooflijke gebeurde in 1944
DINSDAG 21 JANUARI 1947
PAGINA 5
OP DE PUINHOOPEN
VERSCHEEN DE RUS
w
DE PERS POLITIEK DER
REGEERING
Ruim 160 Duitsche
protesten
De M.R.P. wil meedoen
OPENLUCHTTHEATER
TE BKEDA
■ar
De vernielingen langs
deze lijn
De stembus hieeft in Polen ge-
stamel dl. Zoneter de aller-
minste spanning wachten
wij den uitslag af. Wie winnaar zal
zijn staat vast. Wij hopen Rechts,
dat- Engeland en Almerika het er
niet bij zullen laten zitten.
Steeds is Rusland de vijand ge
weest van het kloeke, katholieke
Pooische land en onder de Czaren
en onder de Sovjets; ook op dit
punt van buitenlandsche politiek
is er geen verschil tusschen het
oude en biet nieuwe regiem in
Rusland.
Wat Rusland in de vorige eeuw
op zijn geweten heeft geladen te
genover het Pooische volk, behoeft
niet meier te wordien benadrukt.
Nog versch in de herinnering ligt
de brute aanval in iden rug in 1939
toen Polen zieltoogde onder den
aanval van een overmachtigen,
wrèeden en meedoogenloozen vij
and. Daar schijnt niet miser over
gesproken te mogen worden.
Nog verscher'in de herinnering
maar dat schijnt heelemaal te
moeten worden verzwegen lig
gen de gruwelijke dagen van den
opstand, de verwoesting en uit
moording van Warschau in 1944.
Wij werden hieraan wederom le
vendig herinnerd door een artikel
van Stefan Rokita in ,De Linie".
Polen te wapen, de tijd der be-
vrij ding is gekomen, Polen snelt
te wapen en verjaagt den bezetter,
Polen, er is geen oogenblik langer
te verliezen zoo klonk de op
roep van Radio Moskou in de
laa'stie dagen van Juli 1944. Gene
raal Bor riep zijn mannen in War
schau bijeen en verklaarde: Mos
kou wemscht niet alleen een on
middellijke militaire actie in War
schau, maar eischt het vierkant.
Er ward besloten tot het bevel:
Morgen, klokke zeventien uur,
begint de ,,stormoperatie" in War
schau." BBC en neutrale radio
stations gaven het bericht van
den opstand door. Eén zender
zweeg plotseling als een stomme:
Radio Moskou. De oorlogsvliegvel-
'dlen van de rcode luchtmacht lagen
op een vliegafstand van slechts 20
minuten van Warschau; de laatste
dagen in Juli had de lucht gewe
meld van Russische vliegtuigen;
thans was er geen Russische ma
chine meer in de lucht te beken
nen.
De Duitschers, eerst over de ge-
hiaele linie teruggedrongen, begon
nen, thans van hun schrik te beko
men en de toestand in Warschau
werd voor de moedige Polen, die
in vertrouwen op spoedige hulp
- den opstand waren begonnen, ge
leidelijk al hachelijker.
Toen verbrak Radio Moskou bet
stilzwijgen maar het was op een
buitengewoon eigenaardiglé wijze
en wel als volgt;
,,De laatste dagen verschenen
in vele buitenlandsche kranten
berichten over den opstand van
Pooische strijdkrachten in de
stad Warschau, een opstand, die
op bevel der Pooische emigran-
tennegeering in Londen op 1 Aug.
is uitgebroken. De Pooische pers
en die radiouitzendingen van de
emigran tenregeering hebben
zich beklaagd over het opper
bevel van het Roode Leger, dat,
naar ze beweren, met de op
standelingen in verbinding moet
staan, doch dezen geenerlei hulp
dioet toekomen. Het Tassagent-
schap beschikt echter over of-
ficieele inlichtingen, die duide
lijk te verstaan geven, dat uit
sluitend de Pooische kringen in
Londen de verantwoordelijkheid
dragen voor den opstand in
Warschau en dat van dien kant
geen stappen zijn gedaan om te
komen 'tot een gecoördineerde
actie-"
De verbijstering in Warschau
was algemeen. Nog hoorde
men de woorden; Polen te
wapenGeen oogenblik meer
te verliezenMoskou schonk
niet alleen geen hulp, maar het
verhinderde zelfs de ravitailleering
door aan de geallieerde vliegers te
verbieden achter de Russische li
nies te landen. Generaal Bor zette
moedig door en beval via Radio-
Londen aan alle eenheden van zijn
«ndèrgrondische troepen buiten
Warschau om in die richting van
ide hoofdstad op te rukken. Toen
geb^irde het ongelooflijke. Mos
kou beantwoordde dit bevel met
een tegenbevel aan alle comman
danten van het rood© leger: Ont
wapent deze eenheden en dirigeert
ze naar kampen in het achterland.
D a. bij Lemberg en Lublin wer
den de Pooische strijders door
Russen omsingeld, ontwapend en
igevenigen genolmen
Iatusschen werd ondier de
verschrikelijkste omstan
digheden in Warschau een
heldenstrijd gestreden als de we
reld nauwelijks ooit heeft aan
schouwd door mannen en niet
minder door vrouwen. 15 Septem
ber' bezetten die Russen Praga
de voorstad van Warschau op den
rechteroever van den Wleichsel.
Slechts een in dat jaargetijde niet
bij zon dier bneede rivier lag nu
tusschen de beide partijen: de
vertwijfelden en de zegevierenden.
Generaal Bor zond patrouilles over
de rivier om te rapporteeren over
de situatie van die stad en de op
stelling der Duitschers. Geen ant
woord kwam, ook niet, toen Pooi
sche genietroepen een rechtstneek-
sche telefoonverbinding tusschen
de beide oevers tot stand brachten
Eindelijk kwam uit Moskou, het
verlotf voor de geallieerde vliegers
om achter de Russische linies te
landen, maar eerst op 24 Septem
ber lieten de Russen hun eerste
geluid hooren. Zij vroeigen eeni-
ige inlichtingen aangaande de
Duitsche stellingen en krachten.
De inlichtingen werden gegeven,
maar iedere tactische samenwer
king werd1 door de Russen afgewe
zen. De Russen staken geen hand
uit toen de Duitschers het brug-
gehoofd der opstandelingen aan
den Weichsel oprolden. De toe
stand in Warscjiau werd volslagen
hopeloos. In wanhoop zond gene
raal Bor op 27 September een laat
ste boodschap aan maarschalk Ro-
kossofski en beloofde, nog 72 uur
in de laatste puinhoopen van War
schau te zullen standhouden; was
dan nog geen hulp gekomen dan
zou hij zich moeten overgeven.
Ook na verloop van deze 72 uur
draalde generaal Bor nog een nacht
en een dag,, maar Rokossofski bleef
stom. Warschau moest capitulee-
ren; op den anderen oever stond
,,de bondgenoot...."
Er zijn gebeurtenissen waaraan
men niet graag herinnerd wordt,
maar het is toch goed: ze tusschen-
beiden eens in de herinnering
wakker te roepen.
(Van onzen Geneefschen
correspondent).
Tijdens den oorlog is in Zwit
serland heel veel. over de politiek
der Zwitsersche regeering ten op
zichte van de vrijheid der pers te
doen geweest.
De Zwitsersche regeermg heeft
thans in een omvangrijk rapport
van 350 bladzijden verantwoording
aan de volksvertegenwoordiging
afgelegd over haar perspolitiek tij
dens den oorlog. Zij heeft daarbij
vooral doen uitkomen, 'hoe haar
door de pers zoo gesmade politiek
door tal van andere kringen als
nog veel te goedertieren werd ge
laakt en hoeveel weerstandskracht
van haar gevergd is, om het hoofd
te blijven bieden aan den veelzij-
digen aandrang, om haar politiek
van toezicht op hetgeen reeds ge
drukt was met eventueele repres
sieve tuchtmaatregelen bij niet-na-
koming der ..aanwijzingen" op te
geven en door de invoering van
een preventieve censuur te vervan
gen.
Vooral in het begin van den
oorlog hebben gezaghebbende
economiseh-financieele en mi
litaire Zwitsersche kringen
sterken druk op de regeering
geoefend, om haar tot de in
voering der preventieve cen
suur te bewegen. De Duitsche
theorie van de „bloedschuld"
der Zwitsersche pers, indien
ook Zwitserland in den oorlog
zou worden betrokken, had
ook in Zwitserland grooten
aanhang gevonden. Zelfs ge
neraal Guisan, die toch later
het symbool werd van den
weerstandswil der Zwitsersche
bevolking tegen de overmach
tig schijnende Duitschers, had
in het begin van den oorlog in
het bel ar van de levens der
onder hem dienende militairen
op de preventieve censuur
aangedrongen.
Eerst in den zomer 1940, na de
verplettering van het Fransche le
ger waardoor een sterke defaitisti
sche strooming door de bevolking
ging, begonnen velen mèt generaal
Gulsan de groote beteekerais van
een zoo vrij mogelijke Zwitsersche
pers voor de geestelijke landsver
dediging beter in te zien.-
Ondanks het veldwinnen der re-
geeringsopvatting, dat de Zwitser
sche pers in staat knoest worden
gesteld zij het ook in de door de
omstandigheden geboden gematig
de termen de Zwitsersche rechts
opvattingen bij het wereldgebeu
ren tot uiting te brengen (de een
stemmige veroordeelinig van het
Duitsche optreden tegen ons land
en België in Mei 1940 had de vol
komen instemming der Zwitser
sche regeering gehad), verstomde
toch ook in de latere jaren den
aandrang uit den boezem van het
Zwitsersche volk tot een krachti
ger regeeringspolitiek tegen de
pers niet geheel.
Natuurlijk lieten de Duitsche
autoriteiten zich in dezen evenmin
onbetuigd. Reeds vóór den oorlog
had Motta tegenover de Duitsche
regeering de leer moeten volhou
den, dat neutraliteit slechts ver
plichtingen tusschen sraten oplegt
en geen verplichtingen van de in-
dividueele burgers tegenover den
anderen staat schept.
De Duitschers, die deze leer van
Motta verwierpen, betoogden tij
dens den oorlog met nog meer na
druk, dat in den totalen oorlog
ook de neutraliteit totaal moet zijn,
d w z. ook de pers van een neutra
len staat slechts neutrale artikelen
mag brengen. Motta's opvolger Pi-
let-Golaz wees deze Duitsche op
vatting even beslist van de hand,
als Motta vroeger gedaan had.
Hoe vertoornd het Duitsche mi
nisterie van buitenlandsche zaken
op de Zwitsersche journalisten
wias, die o.a- ook niets van de
nieuwe orde" wilden weten,
bleek uit de woorden van dr.
Schmidt, den woordvoerder van
het departement op een persconfe
rentie in October 1942 te Berlijn,
die den Zwitsers in uitzicht stelde
dat zij na de Duitsche overwinning
naar de steppen van Azië. of, be
ter nog, terstond in het hierna
maals zouden gezonden worden!
Ondanks al haar voorzichtigheid
had de Zwitsersche regeering geen
bezwaar ertegen, dat de Zwitser
sche pers dit Duitsche dreigement
op ferme, waardige wijze, veelal
niet zonder ironie, beantwoord
heeft.
De Haarlemsche stadsbibliotheek viert haar 250sten verjaardag
en de openbare leeszaal haar 25ste. De directeur van de stads
biblotheek, P. V. de Wit, toont den burgemeester van Haarlem
een van de kostbare bezittingen. Weth. Geluk kijkt toe.
Onze Parijsche correspondent te
lefoneert ons gistermorgen:
De M.R.P. heeft, na reeds Vrijdag
en Zaterdag vergaderingen te heb
ben gehouden, gisteren nog drie
lange bijeenkomsten moeten hou
den en tenslotte toch haar defini
tieve uitspraak tot hedennamiddag
moeten uitstellen.
Toch schijnt het denkbeeld van
den heer Bidault om aan het be
wind onder bepaalde omstandighe
den deel te nemen en onder bepaal
de voorwaarden, aan aanhang ge-
Maandag bestond de A.KJJ. 25 jaar. Alvorens de zijde de fabriek
verlaat, wordt zij aan een laatste controle onderworpen.
wonnen te hebben, want Zondag-
avond heeft de heer Ramadier aan
den president der Republiek mee
gedeeld het ministerpresidentschap
te willen aanvaarden en Dinsdag^,
voor de nationale vergadering ta<{
zullen verschijnen om haar goed-"
keuring te ontvangen.
De heer Ramadier heeft aan do
eischen van radicalen en M.R.P„ -
inzake de inrichting van ministe-
ries, die tezamen de landsverdedi-
ging uitmaken, voldaan, maar dei
M.R.P. wil ook de verzekering -
hebben voortaan niet van de mo-i$
gelijkheid van het ministerie vaa
onderwijs te beheeren uitgesloten
te worden. Merkwaardig is ook. datJ
de links-onafhankelijken neigingteji
beginnen te vertoonen zich bij de*
radicalen aan te sluiten, waardoorre
de verzameling der linkschen meerH
een homogene partij zal worden,
terwijl het centrum deeis zelfstan-
dig zou worden en een partij vormt 4'
zooals die, welke voor den oorlogf
door den heer Flandin werd geleid-
Zoo keert men langzamerhand hoe
langer hoe meer naar de vooroor-/,
ogsche partijformatie terug.
Daar de belangstelling voor hef^,
tooneel in Breda zeer groot is, een»,
belangstelling al van jaren her*^
heeft men plannen ontworpen orrï.'
een moot! openluchttheater :e bou
wen. Dit zal dan komen in he
„Valkenberg" ,het prachtige par
dat in het centrum der s.cd lij
en dat zich uitstekend leent vooï]
den opzet.
Nog dit jaar zal weer een be
langrijk spoorwegtraject dat
vooral voor het forensenverkeer
van beteekenis is, opnieuw elec.
trisch bediend worden* Wij be
doelen de verbinding Rotterdam
Scheveningen, welke tijdens
den oorlog grondig vernield is.
Sedert 21 September 1945 rijdt
er weer electrisch materieel op
het traject Den HaagVoorburg
Leidschendam, 15 Februari a.s.
volgt het gedeelte Den Haag
Renbaan (Wassenaar) met in.
gang van de zomerdienstregeling
4 Mei a.s. zullen ook tusschen
Den HaagScheveningen electrl
sche treinen rijden, zij het ook
voorloopig op enkel spoor, waar
na tenslotte in den aanstaanden
herfst indien er voldoende rol.
lend materieel beschikbaar is,
Rotterdam Hofplein sn Leid.
schendam hun electrïsche ver
binding terugkrijgen.
Tengevolge van het enkel spoor
zal natuurlijk nog niet de frequen.
tie van vóór den oorlog bereikt
kunnen worden, de terugkeer van
een reehtstreekschen forensen,
trein en wederom electrisch, zal
ongetwijfeld zeer gewaardeerd
worden. Verder zijn er nieuwe rij.
tuigen noodig, omdat de wagens,
welke op dit traject dienst deden,
zoo zwaar beschadigd zijn, dat
herstel niet meer mogelijk is.
Het is ongetwijfeld interessant
in het kort de geschiedenis van het
traject Rotterdam HofpleinDen
HaagScheveningen na te gaan,
omdat dit de oudste electrische
treinverbinding in ons land is en
zich hier gedurende de oorlogsja.
ren wel bijzondere lotgevallen
voorderen. Toen deze verbinding
in 1908 door de ZuidHollandsche
electrische Spoorwegmaatschappij
tot s:and was gebracht, reden er
onmiddellijk electrische -treinen. In
1923 werd de maatschappij overge.
nomen door de H IJ S M, die reeds
de meerderheid van die aandeelen
in handen had.
Aanvankelijk gebruikte men
wisselstroom, die geleverd werd
door een eigen centrale, waarvan
het gebouw bij VoorburgLeid.
schendam nog^bestaat en thans als
remise gebruikt wordt. In 1926 had
een verbouwing van het net plaats
voor gelijkstroom, in Welk jaar'
teven de gemeentelijke centrales
van Rotterdam en Den Haag be.
gonnen met den stroom te leveren.
In Mei 1940 werd het station Hof.
plein bij het bombardement van
Rotterdam ernstig beschadigd
Vandaar, dat de stoomtreinen
thans over Pijnaciker, over de Cei'.n
tuurbaan naar en van Rotterdam
D.P. loopen, Het ligt echter in de
bedoeling het station Hofplein in
den loop van 194748 weer in ge.
bruik te nemen en ook in de be.
kende Ro-tterdamsche spoorweg,
plannen is met het voortbestaan
van dit station rekening gehouden-
Een gedeelte van ide lijn Buurt.-
weg (de voormalige halte RenbaaM\
Achterweg in Wassenaar) C
Scheveningen is door de DuitschersV
opgebroken om den aanleg van denlè
Atlantikwal, Aan de geheele lijnff
Rotterdam—Scheveningen zijn ecb-W
;er groote vernielingen toegebracht*
zoowel door de Duitschers alSR
door het publiek, dat al wat maairi
op hout leek, heeft weggehaalcW
Zoo werd het station Schiebroetó*
door het publiek volledig gesloopt
het plaatskaarten.kantoor Rodi
rijs onderging eenzelfde lot, t
wijl houten afrasteringen, hou'
bruggetjes en dwarsliggers weg^M!
gehaald zijn. Het seinhuis Leid^,-
schendamVoorburg werd zwaaK
beschadigd. In de remise aldaaïj$
werd de vloer opgebroken. Hew,
spoorweg.viaduct over den vi
keersweg Den HaagUtrecht weri
ernstig vernield. Van de Loolaai
tot Scheveningen werd 1629
houten hekwerk gesloopt en bov
dien 3900 M. draad van de afrai
tering gestolen. De brug bij di
Loolaan is opgeblazen. In Wasset,^
naar werd het houten stationsge^,
bouw en een dubbele wegwerker»,
woning vernield. Het station Sches^
veningenKurbaus had eveneen» .j
zwaar te lijden. Tusschen Ro: ter„
dam HofpleinPijnacker werdeffl
na de staking 88 spoorstaven van!.,
18 M. vermist. In totaal zijn 5665!",
dwarsliggers door het publiek geZ'P
stolen. Ook de electrische instalgi
laties zijn vernield. Zoo werd hetfei
onderstation Sckiebroek van al zijn!
instrumenten beroofd. Uit een ent
ander is wel duidelijk, dat voorv
herstel van de e lijn veel kom®
kijken. Om een voorbeeld te noe.,-1:
tv
men, voor het h°r?tel van de bo„
venleiding over de geheele lijn,
dubbelspoor is 200 ton koper iroa,
dig.
