De Britten
IN CRISIS-STEMMING
De „Times" en de Duitsche
eenheid
GEESTELIJKE LEEGTE BIJ
KNAP VAKMANSCHAP
PAGINA 6
VRIJDAG 14 FEBRUARI 1947
VERONTRUSTEND
DEFAITISME
SHAW en EDISON
De vrede met Italië
HEIN JORDANS
„MATROZENKOOR" NAAR
PARIJS
GEDACHTEN GAAN
TERUG NAAR WELEER
Dubieus debuut
SYMPTOMEN DIE HOOP
GEVEN
GEEN PLAATS VOOR
MIJNVRIJWILLIGERS
HOOFDAALMOEZENIER
NAAR INDIE
JODENVERRAADSTER
VOOR DEN RECHTER
Op 15 Januari schreven wij,
naar aanleiding van het daags
tevoren gepubliceerde Regeerings-
memorandum over Duitschland
dat grondig inzicht in de Duitsche
mentaliteit ten onzent evenals in
Frankrijk werd aangetroffen, maar
helaas slechts in geringe mate bij
Britten en Amerikanen.
De juistheid dezer meening
werd, voor wat Engeland betreft,
door een hoofdartikel van de
„.Times" van 5 dezer weer eens
krachtig onderstreept.
Sprekende over den toekomsti-
gen Duitschen staatsvorm merkt
de „Times" op, dat de federatie,
welke door Frankrijk wordt aan
bevolen. of de statenbond, die
Nederland voor Duitschland ge-
.wenscht acht mogelijkerwijs
ölechts zoo lang zou bestaan als de
Geallieerden bereid zouden zijn
om te intervenieeren ten einde
dien staatsvorm te handhaven Het
procedent. dat ten dezen in
Duitschland van 1815 tot 1866 heeft
gegolden, wordt, zonder aanvoe
ring van argumenten, als heden
ten dage niet te realiseeren ge
kenschetst- Nog zwaarder wegen
■voor de .Times" argumenten, ge
baseerd op het karakter van den
modernen staat. Zelfs volgens het
Fransche voorstel, aldus wordt
opgemerkt, zouden centrale Duit
sche organen belast worden met
bet bestuur der buitenlandsche
betrekkingen, de economie, het
Imanciënwezen. alsmede voedsel-
Jransport. en landbouwaangelegen-
neden. Federale organen, die wei
nig meer zouden beheeren dan op
voeding. rechtspraak en gezond-
woinfg reëel
heidswezen
«ijn.
Opgemerkt >.uxaai. dat in
bet voorstel der Nederlandsche
Regeering aan de Duitsche landen
aanzienlijk grootere bevoegdheden
Werden toegedacht, dan door de
«.Times" wordt aangegeven. Met
name op economisch gebied zou
voor de landen een belangrijke
faak zijn weggelegd. Algemeene
instemming bestaat immers nopens
het feit, dat de bestaande econo
mische machtsconcentratie in
Duitschland dient te worden ge
broken. Terecht gaat de verkla
ring van Potsdam reeds van dit
beginsel uit. Deze deconcentratie
van economische macht zal in het
kader der afzonderlijke landen tot
stand dienen te komen, waarbij de
Nederlandsche Regeering er te-
echt op heeft gewezen, dat daar-
gezorgd zal moeten worden.
»iat ook de landen niet te veel
macht in handen krijgen. Het is
cm die reden, dat de Nederland
sche Regeering zich tegen natio
nalisatie van steenkolenmijnen en
van de zware industrie in Duitsch
land heeft uitgesproken, zonder
socialisatie in een anderen vorm
oil te sluiten. Hier valt te denken
aan andere publiekrechtelijke
lichamen dan de Centrale over
beid of de overheid der landen.
Voortgaande merkt de ..Times"
tiog op. dat de Duitsche eenheid
een natuurlijk verschijnsel is. Dit.
zoo wordt betoogd, kan gevaarlijk
KÜn, maar door te pogen het door
constitutioneele halve maatregelen
*e onderdrukken, zou het gevaar
■oog kunnen worden vergroot-
Het defaitisme, dat uit dit stand
punt spreekt is bepaald vercmt
rustend. Tevens blijkt eruit, dat
in bepaalde Engelsche kringen nog
steeds niet wordt beseft, dat het
alternatief, waarvoor Duitschland
gesteld is, wil het in de toekomst
geen gevaar meer opleveren, op
't volgende neerkomt: öf Duitsch
land wordt een eenheidsstaat en
daardoor politiek potentieel mach
tig waardoor het noodig zal
zijn Duitschland economisch zwak
te houden; öf Duitschland zal in
staat gesteld worden zich econo
misch te herstellen, maar dan zal
het als waarborg voor de veilig
heid der bondgenooten politiek
zwak moeten zijn. Het eenige
veilige Duitschland der toekomst
zal bestaan in een welvarend, doch
nie machtig land.
Te verwonderlijker doet het be
toog van de Times" aan, daar
zelfs in Duitschland het inzicht
begint te rijpen nopens de
wenschelijkheid voor politieke
decentralisatie. Volgens de ver
klaringen. die de heeren Schu
macher en Kaiser onlangs voor de
United Press hebben afgelegd,
aanvaarden beiden regeeringen
van Landen, hoewel zij daarnevens
op een centrale regeering met een
centraal parlement aandringen.
Van verantwoordelijke Duitsche
politici zou op dit oogenblik niet
mogen worden verwacht, dat zij
zich tegen een centrale regeering
uitspreken, aangezien de Duitsche
eenheid door de Duitsche kiezers
vrijwel zonder uitzondering wordt
Het is waarschijnlijk niet alge
meen bekend, dat G. B. Shaw één
van zijn eerste (overigens zeer uit-
eenloopende) baantjes kreeg bij
Edison, wiens lOOsten geboortedag
wij gisteren hebben herdacht.
Shaw werd nl. demonstrator met
Edison's ..luidsprekende telefoon"
in het Landensche filiaal tegen een
salaris van nog geen10 per
week. Hij heeft zijn ervaringen
hierover geboekstaafd m zijn „The
irrational Knot":
deze Amerikaansche uit
vinding heeft geheel onopzettelijk
zich een plaats veroverd in de
geschiedenis der litteratuur, door
mij van een betrekking te voor
zien- Mijn eenige belooning was
mijn jongensachtig plezier om de
kwalijk verborgen ongeloovigheid
der bezoekers, die er zeker van
waren, dat de stem van den spre
ker in den telefoon, volgens mijn
bewering van iemand op twintig
mijl afstand, in feite afkomstig
was van iemand, die met een
spreektrompet in het aangrenzend
vertrek verborgen was. Ook hun
onzekerheid na de demonstratie,
of z« mij al of niet een fooi moes
ten geven, vermaakte mij groote-
Engeland tot herziening
bereid
■ian de zijde van net Britsche
Ministerie voor buitenland sche za
ken wend naar A, P, meldt, ver.
nomen, dat Groot Brittannië be.
aerd is ieder redelijk denkbeeld
van de Italiaansche regeering voor
herziening van de vredesvoorwaar
den in overweging te nemen, voot
zoover deze Engeland en Italië be
troffen.
De voornaamste clausules kun.
*»en slechts gewijzigd worden door
*1 de betrokken mogendhelen Maar
als in 't verdrag zekere rechten zijn
toegekend aan een bepaalde mo-
jgendheid, is het mogelijk onder,
handeling voor herziening hiervan
»e beginnen. De Errgelsche Ambas
sadeur in Rome heeft mededeeline
van de Britsche houding ge 3nan
Ook de regeering van de V. S.,
Rusland en Frankrijk rün mge
licht.
De Amerikaansche amoassa* eur
in Italië, verklaarde aan journalis
ten, dat Washington met de ItaV-
aansche regeering is overeen "eko
gewenscht. Opmerkelijk is echter
de volgende uitlating van Schu
macher: „De centrale regeering
zou niet te machtig moeten wor
den: zooveel mogelijk verantwoor
delijkheid zou aan de Landelijke
autoriteiten gegeven moeten wor
den. Wjj zijn van meening, dat de
Landen uitgebreide bevoegdheden
zullen moeten bezitten".
Aldus de leider der Duitsche
sociaal-democraten, die den Duit
sche Landen blijkbaar meer be
voegdheden wil geven dan de
Times", die deze omschrijft met
de vage formuleering: „Zooveel
bevoegdheid en status als de
Landenregeeringen kunnen dragen
en door hun traditie gerechtvaar
digd wordt". Wat toepassing dezer
formuleering in het licht der
recente geschiedenis in de komen
de jaren zou be teekenen, behoeft
geen betoog; de Duitsche eenheid
zou in een minimum van tijd her
rijzen.
Het dilemma, waarvoor de
groote mogendheden zich ge
plaatst zien, kan slechts op één
wijze worden opgelost. Daarvoor
is vereischt, dat de Regeeringen
van de Duitsche Landen in de
gelegenheid zullen worden ge
steld zich te consoiideeren. en
dat eerst daarna worde over
wogen, of een centrale, Duitsche
regeering al of niet kan worden
getolereerd.
Dat in dien tusschentijd op
economisch en financieel gebied
centrale regelingen in Duitschland
zullen dienen te worden getroffen,
is hiermede geenszins in strijd-
De noodige functioneele organen
zullen, te dien einde, onder strenge
geallieerde controle dienen fe wor
den opgericht.
4jks. Een vraagstuk overigens,
waarover zij steeds ontkennend of
in het geheel niet beslisten, want
ik ontving nooit iets.
Bij beschikking van den minis
ter van binnenlandsche zaken is
op grond van de desbetreffende
bepalingen van het zuivermgsbe.
sluit 1945, overeenkomstig het ad
vies, bedoeld in art. 5, lid 4, van
genoemd besluit, ontslag uit zijn
functie verleend, gerekend met
ingang van 16 Augustus 1944, aan
H. Jordans. 2en dirigent van het
Maastrichtsch Stedelijk Orkest.
Het matrozenkoor van Theo van
Elferen heeft van de Mission
Hollandaise" in Frankrijk de uit-
noodiging ontvangen, een pontifi
cale Hoogmis te zingen in de
Notre-Dame te Parijs, ter gelegen
heid van de derde lustrumviering
van genoemde vereeniging. Tevens
zal het matrozenkoor in Parijs een
gala-concert geven. In de Paasch-
vacantie gaan de zangertjes weder
om op tournee door Groningen en
Friesland.
(Van onzen correspondent.)
LONDEN, 9 Februari 1947.
In het begin der voorbije week,
bij de behandeling in tweede lezing
van het eleclriciteits (nationalisatie),
ontwerp, zeide mr. Shinwell, dat
te zijner tijd ook de gasbedrijven
hun beurt zullen krijgen en dat dan
een „reorganisatie"-voorstel aan
het parlement zal worden voorge.
letgd. Waarschijnlijk bedoelt de
minister voor brandstof hiermede
nationalisatie.
Zooals men weet wijdt de
labourregeering veel van haar door
de natie duur betaalden tijd aan
doctrinaire reorganisatie van in-
dustrieele bedrijven, in het bijzon,
der van die, welke, zooals electxi-
citeit en gas, geadht worden in
bijzondere mate het openbaar be.
lang te dienen
Het verzet hiertegen is. behalve
voor zoover het werd ingegeven
door partijpolitiek, vooral uitge
gaan van diegenen, die de betref,
fende bedrijven m handen hadden.
Het algemeene publiek had geen
bezwaar tegen hervormingen in
den geest van nationalisatie. Het
was veeleer geneigd ,er een maat.
regel van economische en maat
schappelijke rechtvaardigheid in te
zien, welke bovendien de productie
en de algemeene welvaart ten goe.
de zou komen.
De steenkolenmijnen zijn sinds 1
Januairi genationaliseerd en de
productie is in de afgeloopen
maand een weinig gestegen. Maar
het land is desondanks in den greep
van een steenkolencrisis en deze
is een onderdeel van heel den
crisistoestand. Want deze doet zich
op ieder gebied voelen. De levens
middelenpositie is in den loop der
laatste maanden voortdurend ver.
slechterd. Verbruiksartikelen en
materialen zijn schaarsch, duur en
slecht. Gedurende den oorlog en
in de eerste periode daarna leefde
men hier beter dan thans- Maar
steenkool is de hoeksteen van het
heele industrieele en maatschappe.
lijke leven. De lichte verbetering
kwaim te laat en was te gering dan
dat zü een noodtoestand zo>u kun.
nen keeren.
De strenge winterweken, welke
wij thans doorworstelen, vererge
ren de stagnatie, maar zijn niet
de oorzaak daarvan. Er zijn ook
vroeger wel eens eenigszins lang.
carige periodes van vorst en sneeuw
geweest, zonder dat daarom heel
het economische leven bedreigd
werd. Sinds weken reeds word:
dagelijks in vele districten de elec
trische stroom urenlang verzwakt
of geheel afgesneden; de volgende
week zal dit over een groot deel
van het land gedurende een groot
deel van den dag gebeuren. Als
gevolg hiervan zullen fabrieken
Was het niet Frans Erens die
naar aanleiding van Maurice
Barrès' lyrisch verluchte theorie,
dat. de persoonlijkheid .alleen
door verdubbeling zich naar de
volle maat haref vermogens zou
kunnen ontplooien. nuchter
vroeg: zal zulk een „douhler" in
de practijk niet op „diviser"
neerkomen? De vraag s'ellen was
haar beantwoorden. Het is im
mers evident dat wie den toeleg
heeft, gelijktijdig onderscheidene
levens te leiden, er nu eenmaal
niet aan ontkomen kan de hem
als mensch aangeboren tweespalt
beginsel van ontbinding!
toe te spitsen. Zooals het ook
evident is dat wie zijn van natu.
re gespleten wezen verder
splits», noodlottig over zich af.
roept wat volgens de Schrift on
herroepelijk zich voltrekt aan
elk huis dat innerltik is ver-
deefd
Met au alles voor oogen kan
men moeilijk anders dan een veeg
teeken zien in den titel van den
oundel, waarmee Ad den Besten
deouteert (want in boekvorm pu
bliceerde hij tot dusverre met
naaT wij meenen). En inderdaad,
blijkens de kleine veertig klink
dichten, waaruit -Dubbel Leven"
bestaat, hebben we hier weer te
doen met een van die jongere
«nen, het vredesverdrag niet bin. dichters, wier geestelijk gebeente
«end te beschouwen voor h«t dooTdermate dogmatisch meng ont.
Be Italiaansche wetgeven e ver 1 beert, dat zij niet bij machte zijn
gadering Wr>rdt EO»-e';fi-eerd.1 de negatieve neigingen in eigen
„.Trouwens: of Amcote he- ver b ezem afdoende te onderdrukken
Brag onderteekent hangt ook af en zich onverdeeld in te zetten
Van de vraag of de Amer Waónschc voor eenig idee of ideaal.
gemakstialve zich liever geen re
kenschap van het feit, dat er een.
zelfde verband als tussohen bodem
en bosch bestaat tusschen geloof
en cultuur, tusschen leer en lite,
ratuur. Voor hen culmineert de
cultuur in den cultus van het spel:
zoo verspelen zjj zichzelf bij ge
brek aan den ernst die normen
laat geiden boven subjectivismen.
die tucht erkent en eenheid schep,
pende orde nastreeft.
Voor hen werd vruchteloos ge-
schreven: non siate come penna
ad ogni veno, weest niet een veer
door eiken wind bewogen. Wars
van duurzame concentratie, win
nen zij nimmer wat Frederik van
Eed en definieerde ais „de Sterkte
die onsterfelijk doet zijn", maar
zijn zij gedoemd te verzwakken
tot desintegratie toe Slechts wie
zich willig schikt naar een disci
pline, blijft er voor bewaard dat
zijn individualiteit in verwildering
ontwricht, slechts wie zich bindt,
valt niet aan ontbinding ten offer.
Nu zün er in het onderhavige
werk van Ad den Besten gelukkig
symptomen, zij het flauwe, die er
op duiden dat de dichter begint
te bevroeden, dat zijn voet niet
op de rechte baan staat, om het
bijbelsch uit te drukken. „Er is
wellicht een ander pad. dat ik van
nu af in moet slaan", gist hij op
een gegeven moment, overigens te
..loom en mat" om meteen zich te
vermannen tot keus en daad. En
op een ander oogenblik conclu
deert hij:
De krijg heeft geen gevolg gehad-
Want wie zijn oohtendbrood
weer at,
die gaat, zoals hij daaglijks doet,
opnieuw zijn uitgesleten pad.
Ad den Besten zal definit;ef
moeten verzaken aan de pompe
rijen van den demon die het dilet
tantisme vertegenwoordigt, hij zal
de superstitie die verdubbeling des
levens voor verrijking rekent (als.
of de som der deelen ooit méér
zou kunnen zijn dan het geheel)
voorgoed moeten afzweren, w:l hij
onder de dichters de gemiddelde
maat te boven wassen. Eerst ais
hij ten volle beseft hoeveel waar.
beid er schuilt in het woord van
Ranke: nur die absoiuten Gedan-
ken sind machtig in der Welt,
eerst als hij eens en vooral op
houdt met het ,,in Sonetten ver.
sohnitzeln" van zijn allerindivi.
dueaiste wissewasjes, zal hij in
staat zijn de vormen, in welker
beheersching hij zich nu reeds vir.
tuoos toont, waarachtig te bezielen.
Schrijven wij, ten besluite, in
extenso een der sonnetten over,
die 's dichters huidige gesteltenis
op navrante wijze verwoorden:
Gered, maar reddelozer dan
tevoren
zijn wij verstrooid en zonder
erg bijeen,
want elk leeft afgezonderd
en alleen
met alles wat hem nog mag
toebehoor en-
Hoe lang nog? Is dit ons
geschonken leen
van tijd en ruimte niet
opnieuw verloren
aan verre sidderingen van
motoren?
En 't lichaam zelve, kil els
marmersteen?
Zo zijn wij hier: Wij tasten
naar wat boeken,
wjj schikken nodeloos een
deken recht,
ate om een teer contact
opnieuw te zoeken.
En een die 't vindt, weet
zich te meer geknecht
aan al wat stof is en begint
te vloeken,
omdat hij bruter nog aan
t leven hecht.
A E.
gedeeltelijk stopgezet worden; de
productie zal verminderen inplaats
van stijgen. De export, die met
200.000.000 moet toenemen, opdat
Engeland zich zal kunnen bedrui.
pen, zal een nieuwen knauw krij
gen. De levensstandaard, reeds
schandelijk laag geworden in de
laatste tachttien maanden zal nog
verder af zijn van de mogelijk,
heid, zich ©enigermate te herstellen.
Maarde ©asindustrie zal
genationaliseerd worden. Dit is in
ieder geval bemoedigend. Voor wij
hierheen labour-regeering hadden,
liep alles in het honderd. Engeland
was het rijkste land van Europa,
met do" hoogsten loonstandaard
en de royaalste levensinrichting.
Er werd hier meer autobenzine
voor burgerlijke doeleinden ver.
bruikt dan in de twee grootste
landen van het continent bijeen.
De treinen vervoerden meer pas
sagiers dan in eenig ander Euro.
peesch land, absoluut zoowel als
relatief. Geen ander land in dit
werelddeel had iets, dat vergele
ken kon worden met het omnibus,
en ,.coaches"-net, dat heel het land
tot in de verste uithoeken om.
spande. Het ondergrondsche net
van Londen liet dat van de groote
Europeesche hoofdsteden en van
New-York ver achter zich. Er
werd per hoofd der bevolking meer
gespaard dan waar ook in Europa.
Het bioscoopwezen was veel ster.
ker ontwikkeld dan waar ook,
behalve in Amerika. Die misera
bele toestanden heerschten in het
land ,tot welks tradities particu.
liere ondernemingsgeest behoorde,
met een minimum van overheids
bemoeiing.
Het te waar dat er veel misstan.
den heerschten, ook in de particu
liere bedrijven en dat werkloos,
heid op groote schaal een der pla
gen van deze periode was, maar
er was geld om de werkloozen te
onderhouden, en er waren milliar.
den die onafgebroken rouleerden
en den algemeenen levensstandaard
hoog hielden. Dit besef begint in
deze duistere dagen veld te win
nen, en hiermede tevens het be.
wustzijn, dat die oude voorspoed
niet te danken was aan een
systeem. maar hieraen dat de
zaken, de commercieele en de open
bare, geleid werden door mannen,
die verstand hadden van hun vak.
Het is naar zulke mannen dat men,
onder den indruk van de steeds
verergerende crisis met toenemend
verlangen begint uit te zien.
De noodtoestand op brandstof,
gebied heeft aanleiding gegeven
tot vele aanbiedingen van parti.
culieren en groepen uit alle dee.
len van ons land om tijdelijk in
de mijnen te komen werken.
Volgens een verklaarder van den
beheerder der mijnen is het een.
ter helaas niet meer mogelijk op
deze aanbiedingen m te gaan we.
gens de moeilijkheden van huis.
vesting.
Het ligt in het voornemen van
den kolonel_hoofdlegeraalmoeze-
nier op 18 Februari a.s per Sky.
master naaT Ned -Indië te vertrek,
ken, teneinde zich aldaar te oriën-
teeren, de aalmoezeniers te bezoe_
ken, die daarheen zijn uitgezon
den en het noodige overleg te
plegen omtrent het welzijn der
Katholieke geestelijke verzorging.
Het verblijf in Indië zal vermoe.
delijk twee maanden duren.
Gedurende zijn afwezigheid
wordt kolonel Van Straelen in
zijn functie vervangen door den
majoor-legeraalmoezenier F. G. M,
Schoonebeek. De dienstcorrespon.
dentje kan gezonden blijven wor.
den aan bureau; hoofdlegeraaL
moezenier, Parkweg 308 te Voor.
burg.
«enaat h»t verdrag ratificeert" zei
Be gezant.
N. a. v ..Dubbel Leven" van Ad
Deze technisch vaak benijdens VIurt geen velours verhul» mij dat den -Besten, Ditg, 3. M. Meulen-
waardig begaafde poëten geven' 'fe smaller paden volgen moet, ihaft Amsterdam.
Eem ingewikkelde verraadzaak
is gisteren voor hert B, G- te
Utrecht behandeld. De 30-jarige
Rotterdamsche B- de L. was in
1944 met haar verloofde onderge
doken in Venhuizen. Zij was half-
jodin en werd bij een persoon sbe-
wijseontrole gepakt en naar den
SbD„ te Amsterdam overgebracht.
Na acht dagen in het huis van be
waring aan de Weteringschans te
zijn geweest, werd zij op vrije voe
ten gesteld, maar fungeerde toen
als aanbrengster voor den S D.
Mede door haar toedoen kwamen
minsten® zeven personen, Joden en
hun helpsters, in de gaskamers
van Auschwitz en Bergen-Belsen
of stierven van uitputting, o w. de
burgemeester van Aartswoude, in
wiens huis joden waren gevonden.
De procureur-fiscaal hield reke
ning met verschillende verzach
tende omstandigheden, o.a. dat ver
dachte een baby van zes weken
heeft. De eisch was acht jaar.
