MEER belangstelling voor
Boeken?
Ook de Britten hebben hun
Indisch doomenpad
POLITIE HOUDT GROOTEN
SCHOONMAAK
HULP AAN DOOR OORLOG
GETROFFEN LANDEN
Brandkastenkraak opgehelderd
Een stukje historie naar aanleiding
van de boekenweek
De plannen van
Truman
Indisch vliegtuig
verongelukt
PAGINA 6
WOENSDAG m FEBRUARI Ï9Ï7
DE ETNA WERKT
OVERLIJDENSACTEN VAN
IN INDIE VERMISTEN
Uitbetaling van de rijks
pensioenen
Sigarenmakers staakten
Toekenning van zelfbestuur
vindt verzet in Engelsch
hoogerhuis
Credietvoorstel van
350 millioen dollar
Zuidpool-ijsgebied groeit
klaring een .onvoorwaardelijke
overgave ten koste van velen,
wien wij sinds eeuwen plechtige
beloften hebben gedaan."
SNELLER VERKEER IN
ZEEUWSCH-VLAANDEREN
Zoo tegen den tijd, dat de heeren der schepping weer niet
weten, waar zij het veege lijf voor stoflappen, boenwas en
bezems moeten bergen, schijnt ook de Rotterdamsche politie
grooten schoonmaak te gaan houden. Na de onthullingen
intake de diefstallen in het postkantoor, is zij nu weer
gekomen met de oplossing van een anderen belangrijken dief
stal, waarbij op 4 December 1946 een brandkast werd open
gescheurd en er 50.000 van eigenaar verwisselde. Dit was
de eerste brandkastenkraak na de bevrijding en het stemt tot
blijdschap, dat deze thans
De inbraak vond plaats in <ten
■naCht vsn 3 op 4 Dec. j.l. Aan
vankelijk leek de politie voor niets
te zijn geroepen, toen de portier
van den G.G-D. aan de Baan er
melding van maakte, dat hij een
verdacht persoon in de 'ouurt had
gesignaleerd. Voor alle zekerheid,
belc'e de politie toen den kastelein,
F.-van het Vasteland uit zijn bed
doch na de plechtige verzekering
van deze. dat alles in orde was,
trok de politie weer af. Het werk
voor haar begon pas den volgen
den morgen, toen de kastelein tot
ce smartelijke ontdekking was ge
komen, dat een brandkast van hem
a la sardineblikje was bewerkt en
50.000 in Hollandi dh en vreemd
geld was verdwenen.
Aanvankelijk was er geen enkel
aanknoopingspunt, alleen bleek al
snel. dat men hier met prima vak
werk te maken had. De bezoekers
van het café werden toen eens
onder de loupe genomen en daar
bij bleek, dat men wel eens ge
fluisterd had over het feit, dat de
kastelein er warmpjes :nzat en dat
zijn scfcat in den kelder was op
geborgen. De 33-jarige stamgast J.
S. had daarna op verschillende
handige manieren eens in dezen
kelder rondgeneusd en direct
werd hem huisvesting verleend in
het Huis van Bewaring. Daar bleef
hij echter maar ontkennen, totdat
berichten uit c'e buitenwereld
naar binr.en drongen
Terwijl hij omber zat te medi-
teeren, kreeg hij er op zekeren
dag lucfct van, dat zijn medeiplich-
tigen als vorsten leefden en zijn
vrouw en kinderen armoede leden
Dat was natuurlijk niet prettig
voor hem. wan.t daar had hij zijn
mond tenslotte niet voor gehou
den. En dus kwam het heele ver-
haai los. Hij vertelde, dat hij met
een vriend van hem, J- v. I. op
het idee was gekomen den kaste
lein eens te verlossen van wat
aardseih slijk. Die vriend had er
wel ooren naar. maar alleen durf
den ze het toch nog niet- Dies
raadpleegden zij H. J. A. en A.
v d V, alias Slappe Toon'', die
eveneens direct enthousiast waren
Maar hoe scheur je een brandkast
open Weliswaar was hun staat
van dienst aks inbreker prachtig,
maar daar heeft een brandkast
geen ontzag voor- De Slappe wist
echter nog twee experts op dit
gebied en wel J. C. H, K. en D»
v d M, die zich bereid verklaarden
het fijne werk te doen-
Op den dag der dagen zonk H.
J. A. edhter de moed in de schoe
nen, maar hij zorgde voor een in
valler, t.w. M. Deze was een
vreemdeling voor de anderen, zoo
dat ze er aanvankelijk niet veel
voor voelden om met hem in zee
te gaan. A. noemde echter Mk
eerelijst op en na deze „zuivering''
toog. het stel naar Rotterdam. Het
is nl> typisch, dat hier geen en
kele R'diamr-che zware jongen de
hand in het ^el heeft gehad. De
Naar Reuter uit Rome seint, is
in de dorpen op de zuidelijke hel
ling van den Etna (op Sicilië) de
noodtoestand afgekondigd- De be
woners maken zich gereed, te
evacueeren- De lava komt naar
beneden met een snelheid van 70
meter per uur op een front van
150 meter. Hierdoor worden twee
dorpen bedreigd. Volgens de laat
ste berid'.rten komt de lava uit
een nieuwen krater, in den wand
van den ouden.
In verband mét het in werking
treden van een nieuwe ordonnan
tie is het thans mogelijk geworden
overlijóensacten te verkrijgen van
personen, wier overlijden niet door
getuigen kan worden gestaafd, als
b.v. degenen, die zich tij.lens de
Japanache bezetting in Indië aan
boord hebben bevonden van ge
torpedeerde transportschepen, door
de Japanners zijn gevangen geno
men en ter dood veroordeeld of op
eenige andere wijze zijn verdwe
nen. Voor inlichtingen wend/a men
zich tot het informatie-bureau van
het Ned- Roo.de Kruis. Vlaming
straat 2, te 's Gravenhage.
O Frankrijk zal dr Pablo de Azca-
rate Florez die van 193C-1939
Spaansch ambassadeur te Londen
was, candidaat stellen "oor den
eouverneurszetel van Triest. De
Azcarate. die thans in Engeland
woont, is tevens plaatsvervan
gend secretaris-generaal van den
volkenbond geweest.
is opgehelderd.
daders stamden nl. uit de Resi
dentie en waren van uitermate
zwaar kaliber. De inbraak zelf
was dan ook kinderwerk, een ge
stolen ladder (een dief waagt toch
zeker zijn eigen materiaal n.iet)
tegen het huis, even de kast open
scheuren en daar ging de Slappe
met de buit.
Deze kreeg op zijn vlucht ech
ter hartkloppingen, toen hij den
portier van den GGD zag, die in
zijn uniform net op een politieman
leek. Zwaar belemmerd door zijn
uitpuilende zakken met geld, had
hij een deel verborgen aan, den
Leuvehaven kant en den volgen
den dag pleegden de heeren over
leg. hoe daar weer aan te komen.
Zij togen onmiddellijk naar de
plaats waar de schat verborgen
was en hadden het geluk, dat alles
er nog was. En toen begon de
herrie, want met wantrouwende
oogen trachtten ze den Slappe er
van te overtuigen, dat er meer
moest zijn geweest. Deze op zijn
beurt riep al zijn fantasie te hulp
om de meest geloofwaardige ver
halen te vertellen, maar ja, de
heeren konden zich tenslotte niet
gaan beklagen bij de politie
Toen de tipgever aan het door
slaan was geweest was de zaak
betrekkelijk gemakkelijk. Betrek
kelijk, want de heeren waren on
dergedoken in de Haagsdhe onder
wereld of aan het rondzwerven
geraakt en ieder spoor was ver
dwenen- De Haaf? che recherche
nam toen deel aan den strijd en
langzaam werd de een na den
ander te voorschijn gehaald. De
laatste, die aangehouden werd,
was blijkbaar al door zijn geld
heen, want hij werd in den nacht
van Maandag op Dinsdag j.l. bij
een inbraak in het Haagje op hee-
terdaad betrapt. Van het geld is
niet veel meer over, daar de hee
ren een gouden tijd hebben gehad-
F'orcjes. ringen en plezierreisjes
hebben het geld doen smelten als
sneeuw voor de zon.
De gepensionneerden uit 's rijks
dienst hadden verleden week een
onaangename verrassing. Volgens
den vasten regel had Maandag
morgen het girobiljet in de bus
moeten liggen, waarbij het loo-
pende kwartaal wordt uitbetaald.
Dezen keer echter was er niets en
ook de volgende dagen verscheen
de Bekende groene enveloppe met
bij de post. Tot groot onbehagen
van de zeer velen, die met het
verstrijken van het kwartaal ook
hun portemonnaie leeg hadden
zien worden en nu dringend aan
vullen van hun kasmiddelen be.
hoefden.
Naar wij vernemen, is deze stag
natie veroorzaakt doordat bij den
Pensioenraad een wijziging in het
administratiesysteem is ingevoerd-
De hierdoor ingetreden ophooping
van werk is echter reeds vrijwel
voorbij en de eerste giro's zijn
nu alweer de deur uit.
Bij de K. V. W.-fabrieken te
Roosendaal is Maandagmiddag een
wilde staking uitgebroken, waarbij
150 arbeiders waren betrokken Men
eisebte een loonsverhooging van 10
pet. omdat een hoeveelheid tabak
meer bewerkelijk zou zijn dan
voorheen. Het conflict is Dinsdag
in een vergadering, bijgewoond
door de directie en fabriekscom-
missie, besproken. Het resultaat
was. dat hedenochtend het werk
is hervat. De verlangens der arbei
ders worden nader geregeld door
de directie in overleg met ge.
noemde commissie.
De boekhandel heeft wel nooit zulke goede tijden beleefd als
in, en direct na den oorlog. Schaarschte aan luxe artikelen en
overvloed van geld waren de factoren, die op deze hausse
vooral invloed hadden, factor^, van zoo materieelen aard, dat
ze weinig ruimte laten voor de illusie, dat ons land thans
meer 'literatuur-liefhebbers zou tellen dan vóór 1940.
Van den anderen kant is het
niet te ontkennen, dat ten gevolge
van dit hartstochtelijk boeken
koopen veel voorheen achteloos
voorbijgegane boeken onder de
menschen gekomen zijn, en er on
getwijfeld ook wel een en ander
van gelezen zal worden. Daar komt
nog bij, dat de verzetsliteratuur
niet nagelaten heeft het contact
tusschen letterkunde en volk te
verstevigen. Men mag dus aan
nemen, dat de boekenweek, die
van 1 tot 8 Maart gehouden zal
worden een publiek aantreft dat
meer ontvankelijk is voor deze
grootscheepsche boekenpropagan.
da dan wellicht ooit te voren
het geval geweest is.
Overigens speelt in deze groo-
tere belangstelling van het pu
bliek ook een geleidelijke ontwik
keling, een rol die ongeveer een
Viscount Templewood heeft
in het Britsche hoogerhuis het
debat geopend over de regee-
ringsverklaring inzake Voor-
Indië. Hij betoogde, dat het be
sluit van de regcering, in Juni
1948 het bestuur over Voor-In.
dië aan een Voorindische re
geering over te dragen, onder
omstandigheden, die in strijd
blijken te zijn met vorige ver
klaringen te dezer zake en zon
der eenige voorzieningen t,a,v.
William Clayton, onderstaats
secretaris voor economische
aangelegenheden In de V.S.,
heeft voor het Amerikaansche
huis van afgevaardigden gespro
ken over het verzoek van pre
sident Truman aan het congres
om 350 millioen dollar te be
stemmen voor onder toezicht
van de V. S. te verleenen Iiulp
aan door den oorlog getroffen
landen.
Clayton schatte het totaal be-
noodigde bedrag voor 1947 op mi
nimaal 610 millioen dollar.
Volgens Clayton zullen Oosten
rijk, Griekenland, Hongarije, Ita
lië, Polen en mogelijk China direc
te hulp blijven noodig hebben,
wanneer in de lente de versche
pingen van de UNRRA hebben
opgehouden. De hulp zal alleen
aan die landen worden gebracht,
die import niet kunnen betalen
uit eigen middelen, waaronder
eveneens worden begrepen de
loopende inkomsten van buiten-
landsche valuta en van bestaande
of verwachte leeningen en credie-
ten uit het buitenland.
Clayton baseert zijn schatting
van het totaalbenoodigde bedrag
op de noodzakelijkheid van voed-
selimport in die mate, dat het
aantal calorieën van het aan
stadsbewoners verstrekte voedsel
gemiddeld 2.000 tot 2.200 per dag
bedraagt, en op de mogelijke be
hoefte aan grondstoffen, brand
stof en industrieele goederen, op
dat de productie van de noodza
kelijkste goederen op peil blijft en
het huidige economisch niveau
niet lager komt te liggen.
Machines en materiaal voor
wederopbouw zullen niet worden
verstrekt, aldus Clayton.
Indien het congres zijn goed
keuring geeft aan het beschikbaar
stellen van 350 millioen dollar
voor dit doel, moeten de landen,
die voor toewijzing in aanmer
king komen, garanties geven, dat
bij de verdeeling geen onderscheid
wordt gemaakt naar politiek, ras
of anderszins. Ook moeten over
eenkomsten worden getroffen, dat
personen, die solvent zrjn, geen
toewijzing ontvangen.
Amerikaansche vertegenwoor
digers zullen in de desbetreffende
landen het recht moeten hebben
van waarneming en de vrijheid om
zonder pers- of radiocensuur rap
port uit te brengen.
Reuter meldt uit Brisbane
dat in de nabijheid van deze
stad een Ned.-Indiscli Dakota,
transportvliegtuig in zee is ge
stort. Zes leden van de beman
ning worden vermist.
Nader meldt Aneta, dat het ver
ongelukte vliegtuig een twee-
motorige Douglas was van het 19e
squadron transportvliegtuigen in
Ned.-Indië.
Vacantiiegangers op het Strad-
broke eiland ten Z.O- van Queens
land zagen, hoe de machine op
drie mijl buiten de kust in brand
vloog. Zij verloor snel hoogte, een
vleugel brak af en daarop stortte
zij brandend in het water.
Door de hooge zee kon een red
dingboot niet uitvaren. De ver
misten worden dan ook als ver
loren beschouwd.
Volgens de Ned- autoriteiten In
Brisbane maakte de machine een
proefvlucht.
Vliegtuigen van de expeditie
van admiraal Byrd zijn oip „Klein-
Amerifca" achtergelaten, daar zij
in het ijs vastgevroren zijn, aldus
werd heden vernomen. Admiraal
Byrd heeft gelast, dat 197 man
vam het kamp in .Klein-Ame
rika" geëvacueerd zullen worden,
met het oog 0p de uitbreiding van
den ijsgofdel der Zuidpool.
bescherming van minderheden
of het zich kwijten van andere
verplichtingen, den vrede en de
welvaart van Voor.Indië waar
schijnlijk in gevaar zal bren
gen."
Lord Templewood zeide, dat de
oppositie bereid was de overdracht
van de macht te bespoedigen,
mits: de overdracht ordelijk zou
geschieden, gebaseerd zou zijn op
een soliede overeenkomst en ten
volle rekening zou houden met de
Britsche verplichtingen.
Hij noemde de regeeringsver-
Lord Templewood zeide ver
volgens: ,,I>e eenheid van Voor-
Indië is afhankelijk van den
Britschen invloed in het land.
Wanneer Groot.Brittannië geen
invloed meer uitoefent, zal ook de
eenheid verdwenen zijn. Ik ge
loof, dat de in het witboek ver
vatte voorstellen niet tot eenheid
maar verdeeldheid van V-oor-
Indië zullen leiden".
Lord Templewood vroeg zich
af, aan welke autoriteiten de re
geering de macht wilde overdra.
gen en wat er zou gebeuren in de
periode, tijdens welke de over
dracht zal plaats vinden.
..Van nu af aan", aldus Lord
Templewood," moet de machts-
ovendraevht aan Voorindische vor
sten gelijktijdig met die aan
Britsch-In-dië geschieden."
Na Lord Templewood nam
Lord Samuel, leider v*an de libe.
ra>le fractie in het hoogerhuis het
woord. Lord Samuel verklaarde,
dat Lord Templewood met geen
woord gerept had over de ge
dragslijn, die de Britsche regee
ring z.i. moet volgen.
Generaal Marshall, de Ameri
kaansche minister van buitenland-
sche zaken, heeft verklaard, dat
het Britsche plan om de macht in
Voor_Indië over te dragen ,.een
rechtvaardige basis voor samen
werking verschaft en de belofte
inhoudt, dat de politieke leiders
van Voor-Indië deze duidelijke
uitnooddginig zullen aanvaarden en
pogingen zullen doen om uit de
impasse, veroorzaakt door de
houding van de congres-partij en
de Mchammedaansehe liga, te ge
raken".
De kring Middelburg van de K-
V, P. is een actie begonnen, om
voor Zeeuwsch-Vlaanderen vlug
ger en directer verbindingen te
krijgen. Gevraagd wordt, de auto
bussen met de veerbooten over te
zetten, zoodat zij direct kunnen
doorrijden naar het gunstigst ge
legen spoorwegstation. Maar ook
wil men, dat op de -treinverbin
dingen snelbussen zullen rijden,
omdat de reis thans veel te lang
duurt. Dat tijdverlies kan gemak
kelijk' voorkomen worden. Voor
den ophouw van het verwoeste ge
west zijn prima verbindingen een
eerste eisch. dan zal Zeeuwsch-
Vlaanderen niet langer dat onbe
kende land blijven, maar zal men
ervaTen. dat het belangrijk kan
bijdragen in den. opbouw van het
geheele land.
eeuw geleden zich duidelijk be
gon af te teek-e-nen. Eerst na 1850
immers is de opbloei van den
boekhandel begonnen.
En de Camera d<an? zal men
vragen, dat groote succesboek uit
1839? Men moet zich van dit suc
ces geen overdreven voorstelling
ma-ken. Na de eerste uitgave
volgde weliswaar in 1840 een
tweede voor dien tijd een on.
gehoord snelle opeenvolging
maar daarna duurt het tot na
1850 totdat een derde druk werl
uitgegeven. En de oplage van die
eerste edities was heusch zoo
groot niet; ze overschreed zelden
de 1000 exemplaren. Vergelijkt
men hiermee het aantal dat Ne
derlands grootste succesboek,
„Hollands glorie", bereikte, meer
da-n 100.000 exemplaren binnen
enkele jaren, dan begrijpt men.
dat de v-erpreiding van de Came
ra" in de eerste jaren vrij be
scheiden geweest is.
Na 1850 echter zien we de
herdrukken van de Camera, van
Van Lennep, van Oitmans en van
de vroegste werken van Mevr.
Bosboom—Toussaint met steeds
korter tusschenpoozen verschij
nen. De reden voor dezen opbloei
is evenzeer te zoeken in grootere
volksontwikkeling tengevolge van
de ideeën van de Verlichting als
in het toenemen van onze wel
vaart en zeker ook in de opkomst
van het burgerlijk epos, den ro.
man in het buitenland, vooral in
Frankrijk.
Merkwaardig is het, dat in de
eerste helft van de 19e eeuw in
ons land practisch geen literatuur
voor de weinigen, voor de „hap
py few" bestond. De schrijvers
kwamen in hooge mate tegemoet
aan wat de breede lagen van de
burgerij wenschten en van een
verschil tussohen „officieele" li
teratuur en populaire lectuur was
eigenlijk geen sprake.
Dit veranderde reeds door het
critisch optreden van Multatul: en
Buiken Huet, maar vooral natuur
lijk coor de generatie die na 1880
aan het wcord kwam. De kunst
werd anti-burgerlijk, er ontstond
een kloof tussohen het publiek, dat
amusement verlangde, en den kun
stenaar, die zich met zijn aller
individueelste gedachten terug
trok op zijn ivoren troon.
Al is men zich sindsdien meer
en meer ervan bewust geworoen,
dat de kunst in dienst behoort te
staan va-n de samenleving, in feite
bestaat deze kloof tusschen de
literatuur van de „toppen" en de
lectuur voor den gemiddelden
lezer no.g steeds. Boeken, waar
over litteraire tijdschriften zich
opwinden zijn zelden genietbaar
voor den doorsnee bibliotheek
klant, en voor wat deze uit de
leestrommel grabbelt haalt de
high-brow" minachtend den neus
op.
Als bemiddelaar in dit interes
sante spel tussdhen kunstenaar en
publiek staan de uitgever en de
boekhandel, wier belangen natuur
lijk op de eerste plaats van com-
mercieelen aard zijn, maar die
toch ook een belangrijke cultureele
functie kunnen vervullen en dit
dikwijls ook doen: het wekken van
belangstelling voor het goede boek.
Met den geleidelijken groei van
den boekhandel nam deze propa
ganda steeds opvallender, steeds
„Amerikaansdher" vormen aan.
Door vlugschriften, verspreiding
van foto's door bijzondere en ju
bileumuitgaven. door herdenkin
gen, door kleurige boekomslagjes
en smaakvolle etaleering trachtte
men de belangstelling voor het
boek gaande te houden en d-e
jaarlijksche boekenweek met het
boekgeschenk" feestelijke bijeen
komsten, enquêtes. prijsvragen
enz-, vormde in dit verband voor
den oorlog een soort hoogtepunt.
Dit jaar zal deze boekenweek
voor het eerst weer in volle glorie
hersteld worden, zij het onder
materieel ongunstige omstandig
heden door de beperkte oplagen
der boeken en de exorbitant hooge
prijzen
Ten behoeve van lezers die
hierover in twijfel mochten ver-
keeren kunnen we nog meedeelen.
dat „het geschenk" van de boeken
week 1947 de verzetsnovelle ..De
ontmoeting" zonder bezwaar door
katholieken kan gelezen worden.
Woensdag 5 Maart herdenkt de
fa. J- L. Spoormaker te Rotterdam
haar 40-jarig bestaan. Des mid
dags van 3 tot 5 uur bestaat er
gelegenheid, den heer J. L- Spoor
maker geluk te wenschen in de
Blauwe Zaal van 't Beursgebouw.
